π. Θεοδώρου Ζήση:
Συμπληρωματικά σχόλια στο Κήρυγμα της Κυριακής - Αποστόλου Ματθαίου [ΚΕΙΜΕΝΟ
2014]
Συμπλήρωμα στα όσα στο κήρυγμα είπα για τον Άγιο ένδοξο Απόστολο και
Ευαγγελιστή Ματθαίο. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση Αποστόλου, αφανούς
και ταπεινού. Μολονότι όπως λένε οι ειδικοί ήταν ο πιο μορφωμένος απ’ όλους
τους Αποστόλους. Εξαιρέσει του Αποστόλου Παύλου. Αλλά από τους Δώδεκα ο πιο
μορφωμένος ήταν ο τελώνης, διότι για να είσαι τελώνης έπρεπε να είσαι
μορφωμένος. Και να ξέρεις λογιστικά και να ξέρεις και γλώσσες για να
συνεννοείσαι.
Και ο Απόστολος Ματθαίος, ήξερε και λογιστικά, ήτανε ευφυέστατος και παρά τα
προσόντα που είχε και ενώ διέφερε στη μόρφωση σε σχέση με όλους τους άλλους
Αποστόλους, δεν φαίνεται μέσα στην Καινή Διαθήκη πουθενά. Δεν προβάλλεται
πουθενά. Τέτοια ταπείνωση είχε.
Να δούμε ποια ζωή έζησε προηγουμένως πριν γίνει Απόστολος; από πού
ξεκίνησε, τι ζωή είχε και πού έφτασε, και την υπερβολή της μεταβολής του, από
ένας τελώνης αμαρτωλός εώς και Ευαγγελιστής. Τι είναι πιο τυραννικό και πιο
βίαιο από το να εισπράττεις χρήματα; και τι είναι πιο αντίθετο προς το Ευαγγέλιο,
του να εξουσιάζεις τις χήρες, να τις πιέζεις τις χήρες και να σέρνεις τους φτωχούς στα δικαστήρια και
να τους ταλαιπωρείς με τους φόρους;
Πώς αυτός που ήταν μες σ’ αυτό το ασυμπαθές επάγγελμα, πώς έγινε και έγινε
Μαθητής και Ευαγγελιστής;
Περνώντας από μπροστά του, καθόταν στο τελωνείο ο Ματθαίος, περνώντας
λοιπόν από μπροστά του ο Κύριος, δεν περιορίστηκε η ματιά Του στα εξωτερικά,
αυτός είναι εφοριακός, ότι μέσα του έχει θησαυρό αρετής ο Ματθαίος, έστω κι αν
ήταν τελώνης και το δικαιολογεί, έτσι μεγάλωσε, πόσοι άνθρωποι επιλέγουν το
επάγγελμα του εφοριακού. Δεν σημαίνει πως είναι κακοί, κατά σύμβαση, κατά τύχη,
έτσι έτυχε να είναι. Και κατάλαβε ότι μολονότι μέσα στο βάθος του ο Ματθαίος
ήταν ενάρετος, από την τύχη, από τα πράγματα συνέβη να γίνει εφοριακός. Τον
κάλεσε, φανταστείτε, περνάει και του λέει «ακολούθει μοι». Όχι πολλά λόγια πολλά,
καθόταν εκεί ο Ματθαίος στο τελωνείο και περνά ο Χριστός και του λέει «ε, εσύ,
ακολούθα με». Ακολούθα με. Φανταστείτε μια παρόμοια σκηνή σήμερα όπως σας είπα.
Ακολούθα με. Χωρίς να έχουν γνωριστεί προηγουμένως. Πιθανόν να είχε ακούσει ο
Ματθαίος για έναν Δάσκαλο. Κι ο Ματθαίος σηκώθηκε· δεν χρειάστηκε να τον πείσει
με πολλά λόγια για να Τον ακολουθήσει, ούτε να συναναστραφεί πολύ καιρό μαζί
Του, ούτε του έκανε θεολογικό μάθημα· ενώ περνούσε με μια φωνή τον κέρδισε:
«Ακολούθει μοι».
«Ο δε», ο Ματθαίος δεν στάθηκε στα χρήματα, δεν έβαλε το μυαλό του να
στερεωθεί επάνω στα χρήματα, ούτε τα σκέφτηκε τα χρήματα και δεν σκέφτηκε την
ηδονή που έχει το κέρδος, και δε σκέφτηκε ότι όλοι οι άλλοι οι συντελώναι μου
θα δοξάζονται, θα καλοπερνάν κι εγώ τι θα κάνω τώρα, θα πάω να ακολουθήσω έναν
Δάσκαλο, φτωχός; Σα να έπεσε μία αστραπή και τον κέρδισε αυτομάτως αποξενώθηκε
αμέσως από όλα αυτά, άφησε τους τελώνες, και απέναντι σε οποιοδήποτε χρυσό και
άργυρο αγοράζει τον Χριστό. Αγοράζει την Βασιλεία του Θεού.
…Ο σκοπός της συγγραφής του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου, ποιος είναι; Είναι να
καταδείξει ότι ο Κύριος είναι «ο υπό τον προφητών εκπροαγγελθείς Μεσσίας».
…Και τώρα δυο- τρία σημεία για την σπουδαιότητα του κατά Ματθαίον
Ευαγγελίου. Τρεις – τέσσερες κεντρικές ιδέες. Και να πω τα δύο βασικά, ότι το
κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κατ’ αρχήν περιλαμβάνει και περιέχει κατά μοναδικό
τρόπο την επί του όρους ομιλία του Κυρίου. Η επί του όρους ομιλία του
Κυρίου θεωρείται ότι είναι η νέα νομοθεσία. Όπως υπάρχει ο παλιός νόμος που
δόθηκε στο Σινά από τον Μωυσή, έτσι η νέα νομοθεσία είναι η επί του όρους
ομιλία. Πάνω στο όρος πάλι, στην Παλαιστίνη. Ο Ματθαίος λοιπόν διασώζει αυτήν
την νέα νομοθεσία, εκθέτοντας σε δύο – τρία κεφάλαια όλη την διδασκαλία του
Χριστού μας, τον νέον νόμο, της Καινής Διαθήκης. Όπως επίσης και ότι είναι ο
μόνος από τους Ευαγγελιστάς ο οποίος μας διδάσκει εκτενώς σε δύο – τρία
από τα κεφάλαιά του για τά έσχατα. Πώς θα γίνει η Κρίσις. Η επί του όρους
ομιλία και η διδασκαλία περί των εσχάτων είναι δυό χαρακτηριστικά σημεία του
κατά Ματθαίον Αγίου Ευαγγελίου. Μαζί μ’ όλα τα άλλα, τα θαύματα, οι
διδασκαλίες, τα πάθη, ο Σταυρός, η Ανάστασις, αλλά ιδιαιτέρως η επί του όρους
ομιλία και τα έσχατα, είναι ιδιάζοντα στοιχεία, ξεχωριστά στο Ευαγγέλιο του
Ματθαίου:
1. Ο Ιησούς είναι ο υπό των Ιουδαίων
προσδοκώμενος και υπό των προφητών προεπηγγελμένος Μεσσίας. Αυτός είναι ο
Χριστός, αυτόν που είπαν οι Προφήται, αυτός είναι ο Μεσσίας
2. Ο Ιησούς δεν ήρθε να καταργήσει αλλά να
συμπληρώσει τον Μωσαϊκό Νόμο. Γι’αυτό στην επί του όρους ομιλία λέει «ερρέθη
τοις αρχαίοις» είπαν οι αρχαίοι «εγώ δε λέγω υμίν ούκ ήλθον καταλύσαι αλλά
πληρώσαι». Δεν ήρθε ο Χριστός να καταλύσει τον νόμον της Παλαιάς Διαθήκης αλλά
να τον συμπληρώσει
3. Ο Ιησούς ήλθε στον κόσμο για να ιδρύσει
την Βασιλείαν του Θεού. Κατά τον Ματθαίο το κύριο θέμα της διδασκαλίας του
Κυρίου και σκοπός της αποστολής του είναι η Βασιλεία του Θεού. Όταν ο Ιησούς το
πρώτον παρουσιάστηκε δημοσία κήρυττων, οι πρώτοι του λόγοι ήσαν, «μεταννοείτε
ήγγηκε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών» το λέει ο Ματθαίος. Μετά από τον Πρόδρομο
και ο Χριστός το ίδιο «μεταννοείτε ήγγηκε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών». Η φράσις
«Βασιλεία των Ουρανών» αναφέρεται 52 φορές στο Ματθαίο, στο Μάρκο 14, στο Λουκά
39 και στον Ιωάννη μόνο 2 φορές. «Της Βασιλείας ταύτης εκτίθενται ιδίως διά παραβολών
η φύσις και ο χαρακτήρ, η βαθμιαία εξάπλωσις και επικράτησις, αι αντιδράσεις
κατ’αυτής, οι όροι της εισόδου και τα λοιπά»
4. Κατά τον Ματθαίον ο Ιησούς είναι «ο Υιός
του Ανθρώπου ο εν τω Δανιηλαίω οράματι περιγραφόμενος». Μόνον ο Ματθαίος
χρησιμοποιεί την φράση «ο Υιός του Ανθρώπου» για τον Χριστό. «Ο τίτλος ούτος
αποτελεί τον συνήθη αυτοχαρακτηρισμόν του Κυρίου».
«Μετά από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου το Ευαγγέλιον τούτο
εχρησιμοποιείτο αφθόνως παρά των χριστιανών συγγραφέων δια δε την έκθεσιν της
ηθικής διδασκαλίας του χριστιανισμού απετέλει τούτον πρωταρχικήν πηγήν μείζονος
σημασίας ή αι επιστολαί του Αποστόλου των Εθνών». Και φανταστείτε ότι πιο πολύ
χρησιμοποιούσαν το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον και φυσικό είναι αυτό παρά τον
Απόστολο Παύλο. Γιατί το Ευαγγέλιο δεν είναι του Ματθαίου, είναι του Χριστού.
Επομένως όποιος θέλει να παρουσιάσει την ηθική διδασκαλία του Χριστού, θα πάρει
πρώτα τι έλεγε ο Χριστός όπως το παρουσιάζει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος.
Χρησιμοποιούσαν πιο πολύ το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο απ’ότι χρησιμοποιούσαν τις
επιστολές του Αποστόλου Παύλου.
Έτσι, για να ’χουμε, και μια και σήμερα γιορτάζει ο Απόστολος και
Ευαγγελιστής Ματθαίος, να έχουμε μία γνώμη έστω και γενική για τον Απόστολο και
Ευαγγελιστή Ματθαίο και για το Ευαγγέλιό του.
Και μια άλλη πληροφορία, ο Απόστολος, απ’ όλα τα Ευαγγέλια, είναι ο μόνος ο
οποιος χρησιμοποιεί την λέξη «Εκκλησία». Απ’όλους τους Ευαγγελιστάς μόνον ο
Απόστολος Ματθαίος χρησιμοποιεί τη λέξη Εκκλησία, την χρησιμοποιεί βέβαια και ο
Απόστολος Παύλος πολύ συχνά την λέξη «Εκκλησία».
Ποιο ήταν το τέλος του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ματθαίου. Βάσει των
διηγήσεων που προέρχονται μάλλον από την απόκρυφη παράδοση, ο Απόστολος
Ματθαίος μάλλον κάηκε πάνω στην πυρά. Γι’ αυτό και διάβασα το δίστιχο από το
Συναξάρι το οποίο λέει –πρέπει να ’μαστε προσεκτικοί κι όταν κι εμείς κάτι δεν
μας αναπαύει, ε τότε μην το λέμε- λέει το δίστιχο: «Σώζεις Ιησού και τελώνας·
σοι χάρις». Ούτω βοά Ματθαίος εκ πυρός μέσου». Ο Ματθαίος μέσα από τη φωτιά
αλλά πουθενά σε κανέναν ιστορικό, σε καμμιά σοβαρή πληροφορία, δεν έχουμε
είδηση ότι ο Ματθαίος μαρτύρησε πάνω στην πυρά. Μόνον από την απόκρυφη παράδοση
η οποία πέρασε και μέσα στο Συναξάρι. «Σώζεις Ιησού και τελώνας· σοι χάρις»
Χριστέ σώζεις και τους τελώνας σε Σένα ανήκει η Χάρις. Έτσι φωνάζει ο Ματθαίος
μέσα από τη φωτιά. «Σώζεις Ιησού και τελώνας» και το Συναξάρι που έχει και το
Μηναίο έχει αυτές τις διηγήσεις οι οποίες μάλλον πρέπει να είναι από την
απόκρυφη παράδοση. Εγώ εφρόντισα και πήρα τους βίους τους άλλους, τους
καθιερωμένους, τους επισήμους, όπου όπως σας διάβασα μέσα, ο Συμεών ο
Μεταφραστής ο Άγιος, λέει: «και πλήρης ημερών γενόμενος εν ειρήνη προς τον της
Ειρήνης αναλύειν Θεόν». Έφυγε ειρηνικά και σε μεγάλη ηλικία στην Ιεράπολη.
Ολόκληρη η ομιλία: