Ἀνοιχτὴ ἐπιστολὴ πρὸς τοὺς πατέρες
Θεόδωρο καὶ Σεραφεὶμ Ζήση
μὲ τὴν παράκληση πρὸς ἀπάντησή της
Κατ’ ἀρχὰς πρέπει νὰ δηλωθεῖ ὅτι δὲν εἴμαστε οἱ κατ’ ἐξοχὴν εἰδικοὶ στὰ ἐκκλησιαστικὰ θέματα. Ὡς πιστοὶ ὅμως ὀφείλουμε νὰ διαβάζουμε τὴν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, νὰ τὴν ἀκολουθοῦμε καὶ νὰ τὴν ὑπερασπιζόμεθα. Ὡς ἐκ τούτου ὅταν παρουσιάζονται θέματα ἢ
καταστάσεις ποὺ ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὴν διδασκαλία αὐτήν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν προσωπική μας σωτηρία, ἡ Ἐκκλησία μᾶς δίνει τὸ δικαίωμα νὰ ρωτᾶμε τοὺς ποιμένες καὶ νὰ περιμένουμε τὴν ἐκ μέρους τους ἀπάντηση. Πόσῳ μᾶλλον, ὅταν οἱ Ποιμένες αὐτοὶ χαίρουν σεβασμοῦ καὶ ἐκτιμήσεως, ἐξ αἰτίας τῶν ἀγώνων τους καὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν τους γνώσεων, ὡς οἱ δύο προαναφερθέντες πατέρες καὶ ὁ π. Νικόλαος Μανώλης ποὺ στὰ ἱστολόγιά του ἀναρτήθηκαν τὰ βίντεο, παρότι σὲ ἐπὶ μέρους θέματα διαφέρουμε.
Προχωροῦμε σ’ αὐτὴ τὴν κριτικὴ ἔχοντες
στὸ νοῦ μας τὴν συμβουλὴ τοῦ ἀπ. Παύλου: «ἀληθεύοντες ἐν
ἀγάπῃ» (Ἐφ.
4,15) καὶ μὲ σκοπὸ τὴν ἐν Χριστῷ ἑνότητα· καὶ ὡς γνωστὸν ἡ
ἀλήθεια εἶναι ὑπεράνω προσώπων καὶ ὅ,τι γράφεται μὲ σεβασμὸ στὴν ἀλήθεια, ἐνέχει
καὶ σεβασμὸ πρὸς τὰ πρόσωπα μὲ τὰ ὁποῖα ὑπάρχει διαφωνία καὶ στὰ ὁποῖα ἀσκεῖται
ἀναγκαία κριτική, ὄχι
γιατὶ ἐκφέρουν διαφορετικὴ γνώμη ἀπὸ τὴν δική μας, ἀλλὰ γιατὶ ἐκφέρουν τοποθετήσεις
διαφορετικὲς ἀπ’ ἐκεῖνες ποὺ διδάσκει ἡ Ἐκκλησία.
Ἀφορμὴ τῆς παρεμβάσεώς μας αὐτῆς εἶναι
τὸ βίντεο μιᾶς συνάξεως ποὺ ἔγινε στὴν Οὐκρανία καὶ τὸ ὁποῖο ἔδωσαν στὴν
δημοσιότητα πρὸ μερικῶν ἡμερῶν (ἐδῶ) οἱ πατέρες π. Θεόδωρος Ζήσης καὶ π. Σεραφεὶμ Ζήσης διὰ τῶν ἱστολογίων τοῦ π. Νικολάου Μανώλη.
Σ’ αὐτὸ παρουσιάστηκε ἡ Οἰκονομία ὡς ἡ ἐνδεδειγμένη μορφὴ ἀγῶνος, «ἡ βασιλικὴ ὁδός», ἐνάντια στὴν
αἵρεση. Μάλιστα,
ἐνῶ στὸ βίντεο αὐτὸ δὲν καταδικάζεται expressis verbis ἡ Ἀκρίβεια, ἐν τούτοις παρουσιάζεται περίπου ὡς
ἀκραία θέση καὶ ἐμμέσως πλὴν σαφῶς ἔρημη τῆς ἀγάπης, ποὺ τάχα δείχνει
ἡ οἰκονομία τῶν δύο πατέρων. Κυρίαρχα ἐρωτήματα ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὰ λεγόμενα
τους εἶναι:
Ἂν
ἡ οἰκονομία ἀποτελεῖ τὴν «βασιλικὴ ὁδὸ» τῆς Ἐκκλησίας, τότε γιατί νὰ
ἀποτειχισθοῦμε καὶ νὰ μὴν κάνουμε οἰκονομία;
Γιατί
νὰ χωρίζουν ζευγάρια γιὰ λόγους πίστεως (ἔχει ἤδη συμβεῖ καὶ συμβαίνει);
Γιατί
νὰ γινόμαστε ἀποσυνάγωγοι καὶ ἀντικείμενο χλευασμοῦ;
Γιατί
νὰ χαρακτηριζόμαστε ὡς ταλιμπὰν καὶ φανατικοί;
Γιατί
νὰ διανύουμε ἑκατοντάδες χιλιόμετρα γιὰ νὰ ἐκκλησιαστοῦμε, καὶ νὰ μὴν
ἐπισκεπτόμαστε τὴν διπλανὴ ἐνορία ἐκκλησιαζόμενοι στοὺς λεγόμενους «εὐσεβεῖς» ἱερεῖς;
Γιατί
νὰ μένουν μαρτυρικὰ ἀλειτούργητοι –κυρίως οἱ ἀποτειχισμένοι τοῦ ἐξωτερικοῦ;
Ποιά
δυσκολία ἔχει τάχα ἡ ἀποτείχιση, ἐφ’ ὅσον ὑπάρχει ἡ …«οἰκονομικὴ» ἀποτείχιση;
Καὶ
ποιός –τελικά– ὁρίζει τὴν εὐσέβεια, ὅταν ὁ καθένας προσωπικὰ μπορεῖ γιὰ τὴν
οἰκονομία ποὺ κάνει νὰ τὴν ὁρίζει τόσο διαφορετικά;
Δὲν θὰ ἐπιμείνουμε ἐρωτήματα ποὺ μᾶς
προβληματίζουν ἔντονα, ὅπως: γιατί τόσοι πατέρες πηγαίνουν στὴν Ρουμανία καὶ
στὴν Οὐκρανία γιὰ συζητήσεις καὶ συνάξεις, ὅταν στὴν Ἑλλάδα, ἐπὶ
περίπου δύο χρόνια,
δὲν κατάφεραν
νὰ συναντηθοῦν γιὰ ἀνάλογες κοινὲς συνάξεις καὶ ὡς ἐκ τοῦτου ἐπικρατεῖ
χάος. Διότι θὰ περίμενε κανεὶς νὰ γίνει πρῶτα στὴν Ἑλλάδα μία Σύναξη, στὴν
ὁποία θὰ ἀποφασιζόταν ἡ ὅποια κοινὴ γραμμὴ καὶ τὴν ὁποία θὰ παρουσίαζε ὁ ὅποιος
ἐκπρόσωπος τῆς Συνάξεως στὶς ἄλλες Ἐκκλησίες, μὲ σκοπὸ τὴν ἀπὸ κοινοῦ
ἀντιμετώπιση τῆς αἱρέσεως. Ἁπλῶς τὰ σημειώνουμε γιατὶ μᾶς ἔχει μείνει αὐτὴ ἡ ἀπορία.
Τί κρύβεται, δηλαδή, πίσω ἀπ’ αὐτὴ τὴν πρακτική καὶ τί θέλουν
μὲ αὐτὸ νὰ ἐπιτύχουν; Μήπως τὴν προώθηση προδεδικασμένων καὶ προτετελεσμένων ἀποφάσεων ποὺ ἐλήφθησαν ἀπὸ
λίγους; Καὶ ἐπίσης, ποιά
τύχη μπορεῖ νὰ ἔχει ἡ Ἡμερίδα τῆς Θεσσαλονίκης (ποὺ ἀποφασίστηκε ἀπὸ λίγα ἄτομα καὶ προαναγγέλθηκε
τὴν προηγούμενη
Κυριακὴ ἀπὸ τὸν π. Θεόδωρο στὸ Μηλοχώρι Πτολεμαΐδας), στὴν ὁποία δὲν θὰ
παραστοῦν ὅλοι οἱ ἀποτειχισμένοι, ἐξ αἰτίας ἀκριβῶς τῆς ἐπίθεσης ποὺ φρόντισε
νὰ κάνει ἀπὸ τὴν Οὐκρανία ὁ π. Θεόδωρος πρὸς ἀδελφούς του ἀποτειχισμένους
μοναχοὺς καὶ
ὅσους συμφωνοῦν μαζί τους; Ἀλλὰ ἂς
εἶναι.
Θα ἀρχίσουμε μὲ τὶς γενικὲς ἐπισημάνσεις καὶ τὶς πρὸς ἀπάντηση ἀπορίες (ποὺ
δημιουργοῦνται ἀπ’ ὅσα ἐλέχθησαν στὸ βίντεο) καὶ θὰ προχωρήσουμε στὶς εἰδικότερες. Ἂς μᾶς συγχωρέσει ὁ ἀναγνώστης γιὰ τὸ εὖρος
τῆς ἀπαντήσεως. Δὲν γίνεται ὅμως νὰ ἀπαντήσει κανεὶς σύντομα, σὲ ὅσα ἐλέχθησαν
σ’ ἕνα βίντεο πέντε ὡρῶν.
Γενικά:
Ἡ κύρια θέση ποὺ παρουσιάζεται στὸ
βίντεο μὲ σκανδαλώδη μονομέρεια ἀπὸ τοὺς δύο πατέρες καὶ διὰ τῆς ὁποίας
ὑπερτονίζεται ἡ σημασία τῆς Οἰκονομίας καὶ ὑποβαθμίζεται ἕως ἐξαφανίσεως ἡ
Ἀκρίβεια (γιατὶ ἀκόμα καὶ οἱ Ἅγιοι ποὺ ἔκαναν οἰκονομίες δὲν ἀπέκρυβαν οὔτε
ὑποβάθμιζαν τὴν γραμμὴ τῆς ἀκρίβειας, ἀλλὰ τὴν ὑπεράσπιζαν) εἶναι: Οἱ πατέρες
ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ Ἐκκλησία (καὶ οἱ Ἅγιοί Της) εἶχε ὡς γραμμή της τὴν Οἰκονομία,
τὴν βασιλικὴ ὁδό, καὶ «δὲν ἐμποδίσθηκαν στὴν ἐφαρμογὴ τῆς Οἰκονομίας, ἀκόμη καὶ σὲ θέματα τῆς
δογματικῆς διδασκαλίας καὶ σὲ καιροὺς αἱρέσεως»...
Φυσικὰ ἐδῶ, ἀποροῦμε, γιατί οἱ πατέρες
Θεόδωρος καὶ Σεραφείμ, δὲν τονίζουν ὅτι, οἱ ὅποιες Οἰκονομίες, γίνονταν ὄχι
γιὰ δόγματα ποὺ θέσπισαν καὶ
ἐπικύρωσαν Οἰκουμενικὲς Σύνοδοι, ἀλλὰ στὶς καταστάσεις καὶ ζυμώσεις, πρὶν τὴ ὁριστικὴ διατύπωσή τους ὡς
δογμάτων, καὶ μὲ σκοπὸ τὴν ἐν τῷ μεταξὺ νὰ προσπάθεια τῶν Ἁγίων Ποιμένων νὰ κατηχήσουν
καὶ νὰ μεταπείσουν τοὺς ἀντιφρονοῦντας ἢ ἀγνοοῦντας πιστοὺς καὶ ἔτσι νὰ
ἐπιτύχουν τὴν ἐπικράτηση τῆς ἀλήθειας.
Διότι εἶναι ξεκάθαρη καὶ
ἀδιαπραγμάτευτη ἀλήθεια γιὰ τοὺς Ἁγίους, ὅτι ἡ οἰκονομία τελειώνει «ἐν οἷς ἡ εὐσέβεια οὐ λυμαίνεται» (Κυρίλλου Δ΄ Κωνσταντινουπόλεως, Τῷ Ἀντιοχείας, ἐν Δελικάνῃ Ἔγγραφα, τ. Β΄,
σ. 178)· καὶ κατὰ τὸν Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Εὐλόγιο, «ὅτε τὸ δόγμα
τῆς εὐσεβείας οὐδὲν παραβλάπτεται. Οὐ
συγχωρεῖ δὲ συγκατάβασις εἰς τὰ τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως… (σ.σ. τοῦ
δόγματος) γὰρ ἀκράτου καὶ ἀκαπηλεύτου μένοντος, ἡ
οἰκονομία περὶ τῶν τε ἔξωθεν αὐτοῦ χώραν
εὑρίσκει συνίστασθαι» (PG 103, 953-956). Τὰ παραπάνω χωρία (ὅπως καὶ κάποια ἄλλα στὴ συνέχεια) εἶναι ἀπὸ τὴν μελέτη τοῦ π. Ἀναστασίου
Γκοτσόπουλου –μία
μελέτη τὴν ὁποία, ἐσεῖς χαιρετίσατε– περὶ Οἰκονομίας
καὶ ἀκριβείας
μὲ τίτλο «“Oυ δει αιρετικοίς ή σχισματικοίς
συνεύχεσθαι”. Προσεγγίζοντας την κατ’ οικονομία πράξη της Εκκλησίας. Τι
σημαίνει «συνεύχεσθαι»; Γιατί «ου δει συνεύχεσθαι;».
Στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, μετὰ ἀπὸ
Σύνοδο καὶ τὴν καταδίκη τῶν ὅποιων αἱρετικῶν θέσεων, ἡ Οἰκονομία, ὄχι μόνο δὲν
ἀποτελοῦσε τὴν γραμμὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ δὲν εἶχε καμιὰ θέση στὴν σκέψη καὶ
στὴν πράξη τῆς Ἐκκλησίας. Ἀντιθέτως ἡ Ἀκρίβεια ἦταν ἡ σταθερὴ θέση Της
ἐκφραζόμενη στὸ γνωστό: «οὐ συγχωρεῖ δὲ συγκατάβασις εἰς τὰ
τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως».
Ποιός θὰ ἀρνηθεῖ ὅτι πάμπολλες θέσεις
τῶν Οἰκουμενιστῶν ἔχουν ἤδη
καταδικασθεῖ ἀπὸ τὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους; Ποιός θὰ ἀρνηθεῖ, ὅτι γι’ αὐτὸ
ἀποτελεῖ ὁ Οἰκουμενισμὸς Παναίρεση; Ποιός θὰ ἀμφισβητήσει, ὅτι
τουλάχιστον μέχρι τὴν ψευτοσύνοδο τοῦ Κολυμπαρίου ἔγιναν πλεῖστες οἰκονομίες, ἀμέτρητες παραινέσεις, ἀναρίθμητες
ἐπισημάνσεις, ἐγράφηκαν
καὶ ὑπογράφησαν διακηρύξεις καὶ «Ὁμολογίες Πίστεως», πραγματοποιήθηκε ἕνας
ἀτέλειωτος πόλεμος ποὺ ἀποδείχθηκε γιὰ πολλοὺς «χαρτοπόλεμος», ἀλλὰ
τίποτα ἀπ’ αὐτὰ δὲν
ἐμπόδισε τοὺς Οἰκουμενιστὲς νὰ προχωρήσουν στὸ ἔργο τους, μὲ τραγικὸ ἀποτέλεσμα τὸ Κολυμπάρι καὶ τὰ
ἐπακόλουθά του;
Πιστεύουμε ὅτι οἱ δύο πατέρες, ἀναστοχαζόμενοι
νηφάλια ὅλα αὐτά, θὰ συμφωνήσουν ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ χρησιμοποιοῦμε τὴν
ἐκκλησιαστικὴ Οἰκονομία σὲ θέματα προσωπικὰ τῶν πιστῶν ὡς πρὸς τὴν στάση τους
ἀπέναντι στὴν αἵρεση –καὶ ἀνάλογα μὲ τὴν περίσταση– καὶ τὴν στιγμὴ μάλιστα ποὺ
οἰκονομίες κάνουν ὅλοι οἱ ποιμένες, ἀκόμα καὶ αὐτοὶ ποὺ κατηγοροῦνται(!) ὡς
ὀπαδοὶ τῆς ἀκριβείας. Δὲν ἔχουν ἀνακηρύξει ὅμως τὴν Οἰκονομία ὡς ἐπίσημη γραμμή, ὡς
«βασιλικὴ
ὁδό», κι
αὐτὸ ἀποτελεῖ τὸ κρίσιμο σημεῖο, ποὺ ἂν κατανοηθεῖ, δίνει λύσει σὲ ἄσκοπες
διαμάχες καὶ παρανοήσεις.
Ἂς ἐξετάσουμε ἕνα συγκεκριμένο παράδειγμα. Ἐπειδὴ κάποτε