(Γρηγόριος Θεολόγος – Ομιλία ΚΣΤ΄)
Τοῦ Ν.
ΣΑΚΑΛΑΚΗ
Ο λόγος αυτός του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου
είναι μια ακόμη περίλαμπρη εκδήλωση επισκοπικής συνέπειας, ευσέβειας και
Ορθόδοξης μαχητικότητας.
Στο λόγο αυτό αντανακλάται το Ορθόδοξο επισκοπικό
ήθος του, ως λειτουργική σύνθεση ευσέβειας και φιλοθεΐας.
Σε μια κρίσιμη σύγκρουση ανάμεσα στην αίρεση
(Αρειανισμός) και στην Ορθοδοξία (Κωνσταντινούπολη, 378-381), τα ορθόδοξα
σύνορα–όρια τα διαφύλαξε η κορυφαία θεολογία και μαχητικότητα του Αγίου
Γρηγορίου.
Την εποχή εκείνη ήταν η επισκοπική παρουσία–συνείδηση,
που συγκέντρωσε τους ορθόδοξους καταμερισμούς σε ρυθμό σύμφωνο με την Αγία
Γραφή, με την Αποστολική διδασκαλία και με την Πατερική παράδοση.
Ως γνωστό οι Ορθόδοξοι της Κωνσταντινουπόλεως ήταν
λίγοι, ενώ οι αρειανοί είχαν όλους τους ναούς της πόλεως. Ο Γρηγόριος
εκκλησίαζε (συνήθροιζε και λειτουργούσε) σε μικρό σπιτάκι (οικίσκω μικρώ),
χωρίς να μνημονεύει τον επίσημο Πατριάρχη, χωρίς εκκλησιαστική κοινωνία με τους
αιρετικούς, με πλήρη αποτείχιση από την αίρεση. «Οίκος τις ανέπαυσεν ημάς,
ευσεβής και φιλόθεος», υπογραμμίζει ο μεγάλος αυτός άγιος της Εκκλησίας. Συνεχίζει
ο Ι. Πατήρ: «και οίος τον Ελισσαίον ο της Σουναμίτιδος, συγγενών το σώμα,
συγγενών το πνεύμα, πάντα φιλότιμος· παρ’ οις και ο λαός ούτος επάγη, κλέπτων
έτι την διωκομένων ευσέβειαν, ουκ αδεώς, ουδέ ακινδύνως». Με
απλά λόγια:
«Μας ανέπαυσε κάποιος ευσεβής και φιλόθεος οίκος,
όπως τον Ελισσαίον ο της Σουναμίτιδος, συγγενών κατά το σώμα, συγγενών κατά το
πνεύμα, καθ’ όλα φιλοτίμων· πλησίον των οποίων συνεπήχθη ο λαός ούτος, διατηρών
κρυφίως την διωκομένην ευσέβειαν, όχι αφόβως ούτε ακινδύνως».
Στον μικρό οικίσκο ο Άγιος Γρηγόριος απέτρεψε την
κονιορτοποίηση των Ορθοδόξων, να μη γίνουν δηλ. η σκόνη των αιρετικών στους
Ναούς, με στιγμιαία μόνο πνευματική συνοχή, χωρίς ορθόδοξο δεσμό διάρκειας.
Ο μικρός Ναός–οικίσκος σήκωσε τη «διωκόμενη
ευσέβεια», στερέωσε