Η στάσις μας απέναντι στους αιρετικούς

Ἐκ τοῦ βίου τοῦ ὁσίου.

Ἑρμηνεία.

«Ἀκολουθεῖ καί συμφωνεῖ (μέ τά ἀνωτέρω εὐαγγελικά λόγια) καί ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος, ὁ ὁποῖος λέγει “Θέλω νά σᾶς προφυλάξω ἀπό τά ἀνθρωπόμορφα θηρία δηλαδή τούς αἱρετικούς. Αὐτούς, ὄχι μόνο δέν πρέπει νά τούς ἀποδεχώμεθα, ἀλλά, ἐάν εἶναι δυνατόν, οὔτε νά τούς συναντοῦμε”. Αὐτῆς λοιπόν τῆς διδασκαλίας τῶν πατέρων, τόσο αὐστηρά διορισμένης, ὥστε νά ἀπαγορεύη κάθε συνομιλία μέ τούς ἀσεβεῖς αἱρετικούς, ποιός εἶναι δυνατόν νά μᾶς πείση νά κάνουμε συνομιλίες  μέ τούς αἱρετικούς, οἱ ὁποῖοι ἀθέτησαν κανόνες καί νόμους τῆς ἀποστολικῆς πίστεως, καί ἐπιπλέον τά ἱερά κείμενα τῶν Γραφῶν τά διαφθείρουν καί τά ἀλλοιώνουν εἰς τρόπον ὥστε νά πλανῶνται πολλοί.  Ὅπως π.χ. ὁ Ἰαννής καί ὁ Ἰαμβρής ἀντιστάθηκαν καί ἐπολέμησαν τόν δοῦλο τοῦ Θεοῦ Μωϋσῆ, ἔτσι καί οἱ αἱρετικοί ἀντιστέκονται καί πολεμοῦν τήν ἀλήθεια ἐξαπατόμενοι ἀπό τήν κατάκτησι τῆς πρώτης θέσεως καί ἀπό  τήν αἰσχροκέρδεια, ἡ ὁποία καταστρέφει τούς περισσοτέρους. Ἀλλά αὐτοί δέν θά ὑπερισχύσουν γιά πολύ σύμφωνα μέ αὐτά τά λόγια “ἐπειδή  ἡ ἀνοησία αὐτῶν εἶναι φανερή ὅπως συνέβη  καί σ' ἐκείνους”».

Κείμενο.

«Συνέπεται δέ τούτοις καί ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος. “Προφυλάσσω ὑμᾶς, λέγων, ἀπό τῶν θηρίων τῶν ἀνθρωπομόρφων αἱρετικῶν· οὕς οὐ μόνον οὐ δεῖ ἡμᾶς παραδέχεσθαι, ἀλλ' εἴ δυνατόν μηδέ συναντᾷν”.  Τούτων τοιγαροῦν οὕτω διωρισμένων, καί τῆς πρός τούς δυσσεβεῖς αἱρετικούς ὁμιλίας ἡμᾶς ἀπαγόντων, τίς λοιπόν πεῖσαι ἡμᾶς δυνήσεται ἐλθεῖν εἰς λόγους μετά τῶν ἠθετηκότων κανόνας καί στάθμας τῆς ἀρχαίας πίστεως, καί τάς θείας Γραφάς ἀφόβως εἰς πολλῶν ἀποπλάνησιν ῥερᾳδιουργηκότων; ὅν γάρ τρόπον Ἰανής καί Ἰαμβρής ἀντέστησαν τῷ θεράποντι τοῦ Θεοῦ Μωϋσεῖ, οὕτω καί οὗτοι ἀνθίστανται τῇ ἀληθείᾳ, δελεαζόμενοι τῇ τε παρά σφισι πρωτοκαθεδρίᾳ καί τῇ πλείστους ἀπολλυούσῃ  αἰσχροκερδίᾳ.  Ἀλλ' οὐ προκόψουσιν ἐπί πολύ, ὡς ὁ λόγος φησίν·  “ἡ γάρ ἄνοια αὐτῶν ἔκδηλος ἔσται πᾶσιν· ὡς καί ἐκείνων ἐγένετο”».

Ἐπιστολή 40, Ναυκρατίῳ τέκνῳ.

Ἑρμηνεία.

     «Ἔρχομαι νά ἀπαντήσω στίς ἄλλες σου ἐρωτήσεις.  Ἡ πρώτη ἐρώτησι ἀναφέρεται σέ ἱερέα πού ἔχει ὀρθόδοξο φρόνημα, ἀλλά μνημονεύει τόν αἱρετικό ἐπίσκοπο, ἐξ αἰτίας τοῦ φόβου τοῦ διωγμοῦ. Σοῦ ἀπάντησα προηγουμένως, ἀλλά σοῦ ἀπαντῶ καί τώρα. Ἐάν αὐτός ὁ ἱερεύς δέν συλλειτουργῆ μέ αἱρετικό καί ἐάν δέν μεταδίδη τά μυστήρια εἰς αὐτούς, μπορεῖ νά γίνεται δεκτός σέ κοινό γεῦμα, στήν ψαλμωδία καί στήν εὐλογία τοῦ γεύματος καί αὐτά βέβαια κατ' οἰκονομία, ποτέ ὅμως δέν θά τόν δεχθοῦμε στή Θεία Κοινωνία. Πρέπει νά ἐρωτοῦμε διά τήν πίστι καί τά φρονήματα κάποιου, ἐφ' ὅσον ἐπικρατεῖ ἡ αἵρεσις. Καί ὅταν δεχθοῦμε τήν ὁμολογία του νά ἀρκούμεθα σ' αὐτήν, ἐκτός βέβαια ἄν εἶναι ὁλοφάνερα ψεύτικη. Διότι αὐτό πού εἶπες, ὅτι δηλαδή διδασκόμεθα ἀπό τούς πατέρες νά μήν ρωτοῦμε διά τήν πίστι κάποιου, αὐτό ἰσχύει γιά τόν καιρό πού δέν ὑπάρχει αἵρεσι σέ ἔξαρσι καί σέ περίπτωσι κληρικῶν πού δέν εἶναι φανερά κατηγορημένοι. Τέτοιον ὅμως ἱερέα πού νά μήν εἶναι ἐξαρτημένος καί νά μήν ἐπικοινωνῆ ἐκκλησιαστικά μέ  αἱρετικούς εἶναι τώρα σπάνιο νά βρῆς».

Κείμενο.

«Περί τῶν ἑτέρων σου ἐρωτήσεων· ἡ πρώτη περί πρεσβυτέρου τοῦ ὀρθοδοξοῦντος, ἀλλ' ὅμως μνημονεύοντος φόβῳ διωγμοῦ τόν αἱρετικόν ἐπίσκοπον, προαποκρίθην σοι· πλήν καί αὖθις· εἰ μή συλλειτουργεῖ αἱρετικῷ, καί εἰ μή μεταδιδοῖ τοῖς τοιούτοις, δεκτέον τόν τοιοῦτον εἰς συνεστίασιν, καί ψαλμῳδίαν, καί εὐλογίαν βρωμάτων, καί τοῦτο κατ' οἰκονομίαν, οὐ μέν τοι εἰς θείαν μετάληψιν.  Δεῖ δέ ἐπερωτᾷν τῆς αἱρέσεως κρατούσης πάντως· ὁμολογίαν δέ δεχομένοις ἀρκεῖσθαι, οὐκ οἶδα εἰ μή προδήλως ψευδολόγος αὕτη.  Τό γάρ φαίην σε διδάσκεσθαι  ἡμᾶς παρά τῶν Πατέρων, μή ἐπερωτᾷν, περί καιροῦ οὗ μή ἔστιν αἵρεσις μαινομένη· καί περί τῶν μή προδήλως κατεγνωσμένων. Τοιοῦτον δέ πρεσβύτερον, σπάνιον εὑρεῖν  νῦν μή μιγνύμενον καί συγκοινωνοῦντα αἱρετικοῖς».