«Και γαρ εστερέωσε την οικουμένην, ήτις ου σαλευθήσεται»

«Το αίσθημα ασφαλείας»

Τοῦ Ν. ΣΑΚΑΛΑΚΗ

Αναμφίβολα η Ορθοδοξία, ως Πίστη και Ζωή, ευρίσκεται στον αντίποδα του Σοπεγχάουερ, του θεωρητικού της απαισιοδοξίας, που γεύονταν (αρνητικά) τη ζωή ως προετοιμασία θανάτου. Αυτή η στάση ζωής μοιάζει με το βαρύ στρώμα του χιονιού, που σκεπάζει την ψυχή, το πολυτιμότερο «είναι» της ανθρώπινης ύπαρξης.

Αντίθετα, η εν Χριστώ ζωή στα όρια της Ορθόδοξης πνευματικότητας, σε προετοιμάζει για τον θάνατο θετικά, ως συνάντηση ανθρώπου και Θεού.

Η σύγχρονη (κοσμική) αντίληψη–σύλληψη του κόσμου, ως περιεχόμενο και μορφή, δεν δημιουργεί την ηρεμία, την εσωτερική αρμονία, την εύρυθμη ψυχική λειτουργία και την στερεότητα της ύπαρξης, όπως συμβαίνει σ’ έναν άγιο.

Όσο βαθύτερα (κοσμικά) αισθάνεται τον παλμό της εποχής ένας άνθρωπος, τόσο βυθίζεται στο υπέδαφος του γίγνεσθαι, ως άγχος, ως ανασφάλεια, ως ψυχική δυσλειτουργία. Δεν είναι ανάγκη να απαριθμήσουμε, άλλη μια φορά, τους «καθ’ οδόν» μετασχηματισμούς, ώστε η οικουμενική ανθρώπινη συνείδηση να αποκτήσει νόημα. Αναφέρω εν συντομία ότι, οι

ανθρωπιστικές προσπάθειες των σημερινών ανθρώπων–γονέων και της εκπαίδευσης, στρέφονται στο «ένα ζευγάρι μεταχειρισμένα ιδανικά» του «Ρόσμερσχολμ», για να διασώσουν τις νεανικές ψυχές από τους άνυδρους τόπους της ψυχικής Σαχάρας.

Ειδικότερα, η στροφή γίνεται προς την επιστήμη, πιστεύοντας στην ορθολογιστική οργάνωση της ζωής, στην κυριαρχία της τεχνολογίας. Η ιστορία απέδειξε, ότι η υλοκρατούμενη συνείδηση δημιουργεί μια σειρά αξιοθρήνητων γεγονότων (πόλεμοι, εκμετάλλευση ανθρώπων, εξαθλίωση λαών). Ως πίστη στην επιστήμη, αποτελεί η μεγάλη δημοσιότητα–σημασία που έδωσαν τα ειδησεογραφικά πρακτορεία στην έναρξη λειτουργίας του LHC, του μεγάλου επιταχυντή αδρονίων στο CERN της Ελβετίας (σύνορα με Γαλλία).

Βρίσκεται στα εκατό μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Γης και καλύπτει τούνελ 27 χιλιομέτρων. Ο επιταχυντής προκαλεί ένα δισεκατομμύριο (περίπου) συγκρούσεις μικροσκοπικών σωματιδίων ανά δευτερόλεπτο και δημιουργεί υψηλές θερμοκρασίες 100.000 φορές περισσότερο της θερμοκρασίας του πυρήνα του Ήλιου.

Διαρκές και θεμελιώδες (υπαρξιακό) το ερώτημα για τους επιστήμονες: Τι ρόλο έπαιξαν τα σωματίδια και πως «συμφώνησαν» σε μια απειροελάχιστη πιθανότητα να δημιουργήσουν το Σύμπαν και τη ζωή;

Η σύγχρονη επιστήμη έχει παρατηρήσει–συνειδητοποιήσει δύο άξονες κατευθύνσεων στον κτιστό (υλικό) κόσμο.

Ο ένας είναι ο άξονας της φθοράς. Στην Εξόδιο ακολουθία ο ιερέας υπενθυμίζει: «Χους ην και εις χούν απελεύσει». Στο χώρο της Φυσικής αυτή η (φθοροποιός) τάση λέγεται «Δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα». Υπάρχει δηλ. μια διαρκής πορεία προς σταδιακή διάλυση και αταξία, η οποία στο δρόμο δημιουργεί νέα τάξη (ο άλλος άξονας).

Η παραδοχή, ότι η ζωή οφείλεται (μόνο) στις κινήσεις των σωματιδίων, δημιουργεί πελώρια επιστημονικά «κενά λογικής».

Όσοι αμφισβητούν την Χριστιανική Κοσμολογία, δεν είναι στο βάθος τους άνευ πίστεως, άπιστοι δηλ., διότι εκφράζουν μια άλλη δυναμική πίστεως, ως μεταφορά του Θεού στην πραγματικότητα της υλοενέργειας.

Η οργάνωση της κοσμοθεωρίας τους είναι «θρησκευτική», διότι δέχονται μια υλοενέργεια «άναρχη», «άκτιστη», «αναίτια», μη «φθειρόμενη», ως μη έχουσα δηλ. αρχή και τέλος, όπως ο Θεός!

Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος υπογραμμίζει τα δύο βιβλία που μας έδωσε ο Θεός, το βιβλίο των Γραφών και το βιβλίο της Φύσης.

Όλα τα κτίσματα, με τη δική τους φωνή (επιστημονική, αισθητική, κ.λ.π.) μαρτυρούν για τη δύναμη του Θεού και τη σοφία του.

Προέκταση της τάξης, της αρμονίας, της σκοπιμότητας του Σύμπαντος και της ζωής, είναι το φυσικό αίσθημα ασφαλείας που έχει ένας άνθρωπος. Είναι δώρο του Θεού, ένας δερμάτινος χιτώνας, χρήσιμος για την επιβίωση του ανθρώπου.

Στην καθημερινότητα το αίσθημα ασφαλείας εξαρτάται και από την δική μας στάση–πρόνοια. Προνοώ (σχετικά) και αισθάνομαι ασφαλής. Είναι αδύνατο, όμως, στην ανθρώπινη φύση να παρεμβαίνει (καθολικά) σ’ όλες τις καθημερινές αλληλοεξαρτώμενες σχέσεις των πραγμάτων–γεγονότων και να αποτρέπει όλους τους κινδύνους. Πολύ περισσότερο είναι εμφανής αυτή η επιβεβλημένη αδυναμία μπροστά στις μεγάλες (άδηλες) μεταβολές και λειτουργίες της Κτίσης, όπως είναι οι σεισμοί, οι διάφορες φυσικές καταστροφές και ο θάνατος.

Ο διακεκριμένος Φυσικός ERWIN SCHRODINGER (Νόμπελ 1933) στο βιβλίο του «ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ», γράφει σχετικά:

«όλη η γνώση μας σχετικά με τον κόσμο που μας περιβάλλει –τόσο αυτή που αποκτάται στην καθημερινή ζωή όσο και αυτή που αποκαλύπτεται με τα πιο προσεκτικά σχεδιασμένα και κοπιαστικά εργαστηριακά πειράματα– βασίζεται ολοκληρωτικά στην άμεση αντίληψη των αισθήσεων, ενώ από την άλλη, η γνώση αυτή δεν κατορθώνει να αποκαλύψει τις σχέσεις των αντιλήψεων των αισθήσεων με τον έξω κόσμο».

Εάν λάβουμε υπ’ όψη, ότι οι φυσικοί νόμοι βασίζονται σε Ατομικές Στατιστικές και υπολογίζονται συνεπώς μόνο κατά προσέγγιση, δημιουργούνται φοβερά ερωτηματικά:

- Θα συνεχίσει το επόμενο μικρό χρονικό διάστημα η Γη να κινείται ασφαλής;

- Θα ξυπνήσουμε υγιείς αύριο;

- Στο επόμενο χρονικό διάστημα, μήπως εμφανισθεί κάποια ανίατη ασθένεια–νόσημα;

Ο ίσκιος των φυσικών νόμων, ως γνωστική πραγματικότητα, εάν δεν υπάρχει πίστη στην πρόνοια του Δημιουργού, ως βιωματική εξάρτηση, τότε, δημιουργεί φόβους, αγωνίες και συναίσθηση της μηδαμινότητας του ανθρώπου. «Και γαρ εστερέωσε την οικουμένην, ήτις ου σαλευθήσεται», μας πληροφορεί ο Ι. υμνωδός στην ακολουθία του Εσπερινού.

Η ζωή, σήμερα, δεν είναι οργανωμένη στα όρια της πρόνοιας του Θεού, γι’ αυτό και το φυσικό αίσθημα ασφαλείας έχει μεταφερθεί σε μια εντελώς κατώτερη τάξη μεγέθους (άγχη, αγωνίες, νευρώσεις κ.λ.π.). Αντίθετα, όταν ο άνθρωπος ασκείται στην εν Χριστώ ζωή (αρχέτυπο), στην αγιότητα, τότε η Χάρις του Θεού δίνει υγεία στις ψυχικές και σωματικές δυνάμεις.

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, παρατηρεί και διδάσκει:

«Όσο περισσότερο λοιπόν νοιαζόταν ο άνθρωπος για τη γνώση των Ορατών, μόνο κατ’ αίσθηση, τόσο περιέσφιγγε γύρω τον κλοιό της άγνοιας του Θεού· κι όσο περισσότερο έσφιγγε τα δεσμά αυτής της άγνοιας, τόσο δενόταν με την αισθησιακή απόλαυση των παθών που είχε δοκιμάσει» (προς Θαλάσσιον, Εισαγωγή).

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ