Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, του Νικολάου Πανταζή, θεολόγου

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Ίσως ο παρών ασυνήθιστος τίτλος σταθεί πρόξενος «συνηθισμένων» ενστάσεων και εντόνου παραξενισμού. Η ενδεχόμενη ίσως “αντί”θεση στην εκφραζόμενη αυτή θέση, ενώ φυσικά επιτρέπεται, παράλληλα όμως υπαινίσσεται παντελή έλλειψη ορθόδοξου καταρτισμού και πλουτισμού Θεολογίας.

Η Θεολογική άγνοια, συμπορευόμενη με την επιπόλαιη και λανθασμένη γνώση, ειδικώς όταν διαφαίνεται σε ειδήμονες, συνιστά ανεπίτρεπτη αμάθεια και πλήρη έλλειψη Θεογνωσίας.

Δυστυχώς πολλοί από μας δεν γνωρίζουμε πως ο συνεκτικός όρος «Μετάσταση» δεν αντιτίθεται στην έννοια της αναστάσεως, αλλά μάλιστα και κάλλιστα την εμπεριέχει. Είναι όντως λυπηρό (κάποτε και άκρως τραγικό) να λέγονται και να γράφονται πράγματα ξένα προς την Αγία Γραφή και απαράδεκτα από την Αποστολική μας Παράδοση, όπως το ότι «η Παναγία δεν αναστήθηκε όπως ο Υιός της αλλά μεταστάθηκε»…

Πρώτον, η Αγία Γραφή τελείως ανατρέπει τέτοιες αντορθόδοξες δοξασίες. Ο Ιερός Δαυίδ στους προφητικούς ψαλμούς πολύ περίεργα προλέγει: «Ανάστηθι, Κύριε, συ ΚΑΙ η Κιβωτός του αγιάσματός σου!» Ενας από τους πιο εξαίσιους και ξεχωριστούς τίτλους της Παναγίας είναι ακριβώς αυτός: «Κιβωτός του αγιάσματος».

Επίσης και το «ηγίασε το Σκήνωμα Αυτού ο Υψιστος», το «ηγίασε» εδώ σημαίνει “ανέστησε” και αναφέρεται και ψάλλεται στην Θεοτόκο, η οποία είναι Σκήνωμα του Υψίστου.

Μπορεί η Καινή Διαθήκη να μην αναφέρει τίποτε για την Μετάσταση της Θεοτόκου, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν έλαβε χώρα. Το μαρτυρεί η Ιερά Παράδοση και η Εκκλησιαστική Ιστορία. Το μαρτυρούν οι Άγιοι Απόστολοι οι οποίοι την παρέλαβαν, την φρόντιζαν και την τιμούσαν. Δεν είναι τυχαίο και άνευ σημασίας το ότι πριν την τριήμερη Ανάστασή του ο Χριστός, κατά την Σταύρωση, μας παριστάνει δύο αποκλειστικά πρόσωπα, τα οποία παραδίδει με «περίεργο» τρόπο το ένα στο άλλο, τα οποία είναι τα μόνο που «τόλμησαν να παραμείνουν κάτω από τον Σταυρό», οι οποίοι και οι δύο, θα αναστηθούν και αυτοί λίγο αργότερα, τριήμεροι!

Πλειάδα των Αγίων Πατέρων ρητώς αναφέρουν την Ανάσταση της Θεοτόκου. Ενώ μίλησαν ανοικτά και ουσιαστικά για την Ανάσταση του Χριστού, ως κέντρο του Ευαγγελίου, κέντρο της Πίστεως και της Λατρείας μας, για την Ανάσταση όμως της Παναγίας, το άφησαν να ωριμάσει ως καρπός βαθειάς πίστεως και αγάπης των Ορθοδόξων προς την Θεομήτορα, κτίζοντας αυτήν την πεποίθηση με «πύργο ρημάτων» και οχυρώνοντας αυτήν την πίστη «εν βάρεσιν εννοιών» ώστε να εξελιχθεί ως Αποκάλυψη Αληθειών και Μυστηρίων που «ακόμη και οι ίδιοι οι Άγγελοι επιθυμούν να παρακύψουν» και να εξευρενήσουν» (Α΄ Πέτρου, 1, 12)

Ο λόγος όμως που οι Άγιοι Πατέρες δεν επικύρωσαν την Μετάσταση της Θεοτόκου ως δόγμα είναι προς αποφυγή της «Μαριολατρείας» και αποτροπή περαιτέρω παρερμηνειών ή σχισμάτων. Και η Μετάσταση του Αγίου και Ευαγγελιστού Ιωάννη, δεν είναι δόγμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι και βασική αλήθεια.

Η μόνη Θεολογική διαφορά της Αναστάσεως του Χριστού με την Ανάσταση της Παναγίας και του Ευαγγελιστή Ιωάννη είναι ότι ο Χριστός αναστήθηκε «αφ’εαυτού» με την δική του Θεϊκή δύναμη, ενώ οι άλλοι μεταστάθηκαν, «μετά της ανασταινούσης δυνάμεως του Χριστού».

Υπάρχουν στην Παλαιά Διαθήκη πολλές προτυπώσεις της Αναστάσεως του Χριστού (Ιωνάς μέσα στο κήτος, Ιωσήφ ο Πάγκαλος, Όραμα Προφήτη Ιεζεκιήλ, Προφήτης Δανιήλ στον λάκκο των λεόντων κλπ). Υπάρχουν όμως και μετα-τυπώσεις της Αναστάσεως και είναι οι Μεταστάσεις της Υπεραγίας Θεοτόκου και του Ευαγγελιστού Ιωάννη.

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης λέγει: «Διά της Κοιμήσεώς της, η Θεοτόκος αξιώθηκε της ανακαινίσεως και αναζωοποιήσεως, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανάσταση».

Ο Άγιος Γρηγόριος Θεσσαλονίκης διασαφηνίζει: «Το σώμα που γέννησε τον Σωτήρα συνδοξάζεται με θεία δόξα μαζί με Αυτόν που εξήλθε από αυτό το Σώμα το οποίο και αυτό αναστήθηκε σύμφωνα με την προφητική φράση:  «Ανάστηθι, Κύριε, συ και η Κιβωτός του αγιάσματός σου!»

Ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, ευγενικώς αλλά και αυστηρώς καθορίζει: «Απέθανε αλλ’ ανέστη τριήμερος, πιστοποιούσα την κοινήν ανάστασιν ην ελπίζομεν πάντες».

Ο Δογματικότατος και δυναμικότατος Αγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός δογματίζει: «Η Θεοτόκος έπρεπε να αναστηθεί εκ τάφου!»

Ένα λογικό επιχείρημά μας θα μπορούσε να είναι:

«Ο Θεός που επέτρεψε να έχουμε τόσους ολόσωμους αγίους και αδιάφθορα λείψανα, όπως το ίδιο το δεξί χέρι του μεγίστου Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή και την χείρα της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής (που ήταν σύγχρονοι της Θεοτόκου) δεν θα επέτρεπε να έχουμε μέρους (εάν όχι ολόκληρο) του Παναγίου Σώματος της Παναγίας μας;»

Έχουμε μόνο την Αγία Εσθήτα, την Τιμία Ζώνη και τίποτε άλλο, διότι είναι αναστημένο και δεδοξασμένο. Λογικό πάντως είναι, πως το Εξοχο και Υπέραγνο Σώμα που «δάνεισε» Σάρκα και Αίμα στον Θεάνθρωπο Ιησού να μην κατέληγε ποτέ άδοξα στο χώμα, παραδομένο στη φθορά και την όζουσα σήψη της αποσυνθέσεως.

Ο περίπλοκος αυτός και περιποίκιλτος όρος, «δάνεισε», όσο παράξενος και εάν ακούγεται, άλλο τόσο και φοβερά συγκινητικός είναι, καθότι το ιερό αυτό δάνειο δεν είναι «δανεικό και αγύριστο» αλλ’ επιστρέφεται με ασύλληπτο και υπέρογκο «Τόκο» όχι μόνο προς την Θεοτόκο, αλλά και προς όλους τους πιστούς Ορθοδόξους που την αποδέχονται ως Μητέρα τους, μέσω του «Σταθερού Επιτοκίου» του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Στο δεύτερο Στιχηρό του δευτέρου Κανόνα της Ογδόης Ωδής της Κοιμήσεως, παρουσιάζεται ο Χριστός «ως οφειλέτης Υιός».

Στην διαδραματική Εικόνα της Κοιμήσεως, ο Χριστός δέχεται τώρα με λαχτάρα και ορθάνοιχτα χέρια στην αγκαλιά Του, αυτήν που Τον αγκάλιασε πρώτη και θήλασε τον Συνέχοντα τα πάντα και Τροφόν της ζωή μας. Γι΄ αυτό λέγει το Μεγαλυνάριο της Ενάτης Ωδής: «Ἐξίσταντο Ἀγγέλων αἱ δυνάμεις, ἐν τῇ Σιὼν σκοπούμεναι, τὸν οἰκεῖον Δεσπότην, γυναικείαν ψυχὴν χειριζόμενον». Τρελλάθηκαν από την χαρά τους οι Άγγελοι να βλέπουν το δικό τους «Αφεντικό» να αγκαλιάζει και να υποδέχεται την ΜΑΝΑ Του!

Ο Δοτήρ των αγαθών και Δωρητής του Παραδείσου μας δώρισε την Θεοτόκο. Και εμείς Του προσφέραμε Μητέρα Παρθένον, «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν». Δώσαμε σώμα και αίμα, και λαμβάνουμε Σώμα και Αίμα Θεϊκό, Αίμα και Πυρ και Ατμίδα καπνού. Δώσαμε γάλα και λάβαμε Δωδεκαετή Παντοκράτορα. Χαρίσαμε άνθρωπο και λάβαμε Θεάνθρωπο. Προσφέραμε Αγνεία και λάβαμε άμεση και αποδεκτή Πρεσβεία. Χαρίσαμε Παρθενία και λάβαμε Θεομητορία.

Πρωτοφανές ορόσημο στην παγκόσμια ιστορία: «Ιδού η δούλη σου, γένοιτο κατά το ρήμα σου».

* Καμιά άλλη γυναίκα ισχυρή, με δύναμη ανυπέρβλητη και κοσμική επιρροή, δεν κατάφερε ποτέ να καθορίσει την πορεία και τύχη του πλανήτη με μία μόνο τέτοια απλή, σημαδιακή συγκατάθεση.

* Καμία άλλη διάσημη μητέρα, βασίλισσα η πριγκίπισσα, αυτοκρατόρισσα η αυγούστα, δεν κατάφερε ποτέ να διασχίσει και να προσδιορίσει την ιστορία ολόκληρης της ανθρωπότητας σε «Πριν και Μετά» από τη γέννηση ενός υιού της.

* Κανένα άλλο νήπιο δεν προσκυνήθηκε από τη γέννησή του ως Βασιλιάς και Θεός ταυτοχρόνως, και

* κανένα άλλο νήπιο δε στάθηκε αφορμή να σφαγιαστούν αδίκως, χιλιάδες άλλα τόσα αθώα νήπια, στο όνομά Του, και να παρασταθούν ως πραγματικοί Πρωτομάρτυρες στο Χριστιανικό προσκήνιο.

Τέτοια άφταστη και ανείπωτη θεία δόξα, ενός νεοτάτου και αγνοτάτου κοριτσιού, θα την ζήλευαν οι φεμινίστριες απανταχού της γης. Ένα κυριολεκτικά άγνωστο και άσημο δεκαεξάχρονο κορίτσι που ζούσε σε μια άσημη γωνιά της γης, τολμά τώρα να προφέρει και να προμηνύει σα πάνσοφη προφήτιδα την πιο παράξενη προφητεία, την πιό σοκαριστική δήλωση, το πιό διαδραματικό διάγγελμα, την πιο διαπλανητική προσφώνηση και την πιο πρωτοποριακή ποτέ (αλλά και προκλητική ίσως) ακατάκριτη αυτοπροβολή:

«Από τώρα και πέρα θα με μακαρίζουν, θα με εξυμνούν και θα με δοξάζουν όλες οι γενιές του κόσμου!»

Η Θεοτόκος επίσης «κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν». Πίπτει πάνω της διάβολος και λυσσάζει, διότι διαβάζει το «Ιδού η Παρθένος» και εξετάζει καλά τις παρθένες όλες όπου γης, να βρεί ποιά μπορεί να είναι!» (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης). Πίπτουν επάνω της οι δαίμονες της πλάνης και οι αιρετικοί πάντες που τους τσακίζει τα ντροπιασμένα πρόσωπα με την τρομερή της όψη και φοβερή κόψη της ρομφαίας που διαπέρασε την ψυχή της, την μάχαιρα που «ήλθε να βάλει» ο Υιός της διά της Θυσίας του Σταυρού. Πίπτουν πάνω της και οι Παναιρετικοί Οικουμενιστές, «οι εχθροί αυτής τε και του Υιού της!»

«Ανασταίνει», εγείρει πολλούς Νέους Αγίους, Μάρτυρες και Ομολογητές. Ανασταίνει πολλά Άγια Μοναστήρια. Ανασταίνει το δικό της ξέχωρο Πανάγιο Περιβόλι, το Άγιον Όρος. Αναμένει τώρα και αυτή, την Ανάσταση του Άθω, όπως και αυτός αναστηθεί παμψηφεί, όπως Αγιοπατερικώς παυθεί το Μνημόσυνον του Αιρεσιάρχου Πατριάρχου!

Πρωτότοκος των νεκρών ο Υιός της, Δευτερότοκη αυτή, Τριτότοκος ο Ιωάννης. Στην Υπέροχη Ακολουθία του Ακαθίστου Υμνου, στο Γράμμα «Ν» Νέαν έδειξε κτίσιν… διαβάζουμε περιχαρώς: «Χαίρε, αναστάσεως τύπον εκλάμπουσα!» Δεν είναι τυχαίο ούτε φιλολογίας χάριν που ονομάζουμε την Κοίμηση της Θεοτόκου, «το Πάσχα του Καλοκαιριού!»

Πράγματι, είναι πραγματικό Πάσχα, χαρά Θεού! Γι' αυτό και ο εξαίρετος Κανόνας του Όρθρου της Κοιμήσεως, παρουσιάζει καθαρά Αναστάσιμο Χαρακτήρα, πανόμοιο με τον Αναστάσιμο Κανόνα του Πάσχα, σε Πρώτο πάλι Αναστάσιμο Ήχο! «Πεποικιλμένη τη θεία δόξη», (την θεία δόξα της Αναστάσεως), «Νικητικά μεν βραβεία ήρω… Θεόν κυήσασα… μιμουμένη δε τον Ποιητήν και Υιόν (μίμηση διά τριημέρου Αναστάσεως)…. συν τω Υιώ εγείρη διαιωνίζουσα!» Το «συν» εδώ σημαίνει «όπως ακριβώς!»

Έχει και ο Δεκαπενταύγουστος την δική του «Μεγάλη Εβδομάδα». Είναι η εβδομάδα της Μεγάλης Προπαρασκευής της Παναγίας για την Μεγάλη και Ένδοξη αναχώρησή της. Είναι η Εβδομάδα του Μικρού και Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα. Είναι η ιστορική της Ταφή στης Γεθσημανής το χωρίο. Είναι ο Θεομητορικός Επιτάφιος, τα θρηνητικά και συγκινητικότατα Εγκώμια της Παναγίας μας.

Τον Δεκαπενταύγουστο δεν γιορτάζουμε Κοίμηση αλλά Ανάσταση, Ακοίμητη Κοίμηση με πάλι στον Άδη επανάσταση και μάλιστα αυτή τη φορά από Γυναίκα! Το διασαφηνίζει πανηγυρικώς το Κοντάκιο: «Τὴν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον, καὶ προστασίαις ἀμετάθετον ἐλπίδα, τάφος καὶ νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν!» Λόγια που θα νόμιζε κανείς λέγονται μόνο για τον Χριστό! «Νενίκηνται της φύσεως οι όροι… παρθενεύει γαρ τόκος, και ζωὴν προμνηστεύεται θάνατος. Η μετὰ τὸκον Παρθένος, και μετὰ θάνατον ζώσα!»

Η Παναγία εισήλθε χαίρων εις την χαράν του Κυρίου και Υιού της. Θεοτόκος γάρ εκ του τάφου ανέτειλε. Ο άδης φησίν, επικράνθη, (επικράνθη!) συναντήσας την Αγιωτέραν Γυναίκαν της Γης! Έλαβε σώμα και Θεοτόκω περιέτυχεν. Έλαβε Αγνήν Μητέραν και συνήντησεν Ουρανών Πλατυτέραν.

Πού σου, θάνατε, το κέντρον; Πού σου, άδη, το νίκος; Ενικήθης υπό Αγίας Γυναικός! Ανέστη Θεοτόκος (Ανέστη!) και σύ καταβέβλησαι. Ανέστη Θεοτόκος (Ανέστη!) και πεπτώκασι των αιρέσεων δαίμονες. Ανέστη Θεοτόκος (Ανέστη!) και χαίρουσιν άγγελοι διά την Βασίλισσαν των Αρχαγγέλων. Ανέστη Θεοτόκος, (Ανέστη!) και ζωή πολιτεύεται, ότι μετέστη προς την ζωήν, Μήτηρ υπάρχουσα της Ζωής.

Θέλει αρετή και τόλμη η Ορθόδοξη Υμνολογία. Είχε τόλμη η Παναγία για αυτό και τολμήθηκε η παρούσα πραγματεία. Η Κεχαριτωμένη Μαρία τόλμησε στο γάμο της Κανά, να αποκαλύψει πρόωρα τον Σωτήρα και Θεό και τόλμησε πάλι να τον καταφέρει να θαυματουργήσει, «γνωρίζοντας καλά ΠΟΙΟΝ κουβαλούσε στην μήτρα της και μη αντέχοντας άλλο να συγκρατήσει μέσα της τον Θείο θαυμασμό για το Θεϊκό Παιδί της» (Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος).

Απορώ πως τολμώ, ο απελπιστικά τολμηρός και παράτολμος εγώ, να επεισέλθω στο Μέγα και Μεγαλειοδέστατο Μυστήριο της Θεοτόκου; Εάν γαρ τολμήσω συνεισελθείν εις τον Νυμφώνα της Κοιμήσεως αυτής, ο μεμαυρισμένος χιτών με ελέγχει… Απορώ πως τολμώ, ατενίσαι τω φωτί της Αναστάσεως αυτής, «ην ου τολμά Αγγέλων ατενίσαι τα τάγματα;»

 Δανείζομαι τον 17ο Ύμνο του Αγίου Συμεών, του Νέου Θεολόγου:

 «Πως ανοίξω στόμα, Σώτερ, πως τα χείλη μου κινήσω;

πως εκτείνω μου τας χείρας; προς του ουρανού το ύψος;

ποίους λόγους δε εφεύρω, ποία ρήματα προσάξω; πώς λαλήσαι δε τολμήσω;

Η Θεοτόκος, όταν ήταν νέα κοπέλα, τόλμησε να πεί το ιστορικότατο:

«Από τώρα και πέρα θα με μακαρίζουν όλες οι γενιές του κόσμου!»

Οταν κοιμήθηκε και αφού αναστήθηκε, κατά την ώρα της αναλήψεώς της (το διασώζει με Θεϊκή Επιστασία η Ιερή και Εκκλησιαστική μας Παράδοση) ενώ την κοίταζαν με δάκρυα οι διπλά πια ορφανεμένοι Μαθητές και εκλιπαρούσαν το «μη εγκαταλείπεις ημάς», Εκείνη, ενώ ανέβαινε «ον τρόπον ανελήφθη ο Υιός της εις τους ουρανούς», πάλι τόλμησε να πει εκείνο το Θεαρχικότατο και καταπληκτικό:

«Ιδού εγώ μεθ’ υμών ειμί, έως της Δευτέρας Παρουσίας του Υιού μου!!!»