Χθὲς ἀναρτήσαμε ἀπομαγνητοφωνημένη
ὁμιλία τοῦ π. Εὐθυμίου (ἐδῶ), ἀπὸ τὴν ὁποία πολλοὶ προβληματίστηκαν, ὡς πρὸς
κάποια σημεῖα της, ὅπως π.χ. γιὰ τὴν ἀναγνώριση
τῶν Μυστηρίων τῶν αἱρετικῶν κατ’ Οἰκονομίαν ἀπὸ ἐκκλησιαστικὴ Ὀρθόδοξη
Σύνοδο.
Γιὰ κάποια ἀπ’ αὐτά, ὁ π. Εὐθύμιος ἔχει παρουσιάσει σὲ βιβλίο του
κάποιες θέσεις, ποὺ μποροῦν νὰ θεωρηθοῦν ὡς ἀπάντηση στὸν προβληματισμὸ κάποιων
ἀδελφῶν. Τέτοια ἀπάντηση προκύπτει ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ γεγονότα ποὺ ἀναφέρει γιὰ τὴν
περίοδο τῆς Εἰκονομαχίας. Οἱ Ὀρθόδοξοι Σύνοδοι ποὺ κατὰ τὰ 120 χρόνια ἐκείνης τῆς
αἱρέσεως συνεκλήθησαν, δὲν θεώρησαν ἄκυρες
(κατὰ περίπτωση) τὶς χειροτονίες, τὶς βαπτίσεις, τοὺς γάμους κ.λπ. ποὺ
τελέστηκαν κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἐπικρατήσεως τῆς αἱρέσεως τῶν Εἰκονομάχων, ἀπέδωσαν δὲ τοὺς θρόνους καὶ πάλι σὲ μετανοήσαντας ἱερεῖς καὶ Ἐπισκόπους.
Παραθέτουμε τὸ
σχετικὸ τμῆμα.
"Πατερικὴ Παράδοση"
Ὁ ἅγ.
Νικόδημος εἰς τό σημεῖο αὐτό τοῦ κανόνος ἑρμηνεύει ὡς ἑξῆς: «ἀλλά καί τιμῆς τῆς πρεπούσης, ὡς ὀρθόδοξοι,
εἶναι ἄξιοι». Τό «ὡς ὀρθόδοξοι»
σημαίνει ὅτι, εἰς τήν ὑπάρχουσα καί κηρυττομένη αἵρεσι, οἱ ἀποτειχισθέντες ἐτήρησαν
ὀρθόδοξον στάσιν, ἀπομακρυνόμενοι ἀπό τόν αἱρετικό Ἐπίσκοπο. Δηλαδή σιωπηλά ἐννοεῖται
ὅτι οἱ ὑπόλοιποι μή ἀποτειχισθέντες δέν ἐτήρησαν ὀρθόδοξον στάσι, δέν ἐβοήθησαν
εἰς τήν παροῦσα αἵρεσι τήν Ἐκκλησία νά ὀρθοδοξήση, ἀλλά ἐβοήθησαν διά τῆς
δειλίας των τήν αἵρεσι νά ἑδραιωθῆ. Ἐφ’ ὅσον λοιπόν οἱ μέν ἀξιώνονται τιμῆς καί
ἐπαίνου, ἐξυπακούεται ὅτι οἱ ἐκ τοῦ ἀντιθέτου ὑποκύψαντες καί συμβιβασθέντες εἶναι
ἄξιοι κατηγορίας καί τιμωρίας.
Τό ὅτι
συνήθως δέν τιμωροῦνται ὑπό τῆς Ἐκκλησίας ὅσοι δέν τηροῦν γενναία καί ὁμολογιακή
στάσι σέ θέματα πίστεως καί αἱρέσεως αὐτό πρέπει νά ὀφείλεται στούς ἑξῆς λόγους.
Πρῶτον διότι
αὐτοί συνήθως ἀποτελοῦν τήν πλειοψηφία.
Δεύτερον
διότι αὐτοί ἐπιστρέφουν διά τῆς μετανοίας εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν, ὅταν καταδικασθῆ ἡ
αἵρεσις, ὅπως ἔγινε
κατά τήν Ζ΄ Οἰκουμενική μέ Ἐπισκόπους καί ἱερεῖς πού εἶχαν ἀκολουθήσει τήν Εἰκονομαχία,
σύμφωνα μέ τά πρακτικά τῆς Συνόδου, μολονότι ἡ Εἰκονομαχία μέχρι τότε δέν ἦτο, ὅπως
ἀναφέραμε, κατεγνωσμένη αἵρεσις.
Τρίτον διότι μὲ την ἀποκατάστασι
τῆς Ὀρθοδοξίας και την καταδίκη τῆς αἱρέσεως ἡ Ἐκκλησία ἐν τῇ εὐσπλαγχνίᾳ της
δίδει ἄφεσιν εἰς ὅλα τά προηγούμενα, καθ’ ὅσον ἐπετεύχθη ὁ βασικός σκοπός καί
στόχος. Αὐτό ὅμως οὐδόλως σημαίνει ὅτι οἱ μή τιμωρούμενοι δι’ οἱονδήποτε λόγο εἶναι
συνειδησιακῶς ἐντάξει, τήν στιγμή πού οἱ προθέσεις καί οἱ διαθέσεις ἑκάστου θά ἐξετασθοῦν
λεπτομερῶς ἀπό τόν ἐτάζοντα νεφρούς καί καρδίας Θεόν…
η΄. Ἡ ἀποτείχισις στὰ χρόνια τῆς Εἰκονομαχίας
i. Πρώτη Περίοδος: Ἡ ἀντιμετώπισις ἀπὸ τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ὅσων
δὲν ἀποτειχίστηκαν καταδεικνύει τὴν ὑπάρχουσα Παράδοσι.
Ἤδη ἐκάναμε
μία μικρή ἀναφορά εἰς τήν παροῦσα μελέτη διά τήν πρώτη περίοδο τῆς Εἰκονομαχίας
καί ἀναφέραμε τήν ἀποτείχισι πολλῶν ἁγίων καί τόν ἀγῶνα των κατά τῆς αἱρέσεως. Ἀναφέραμε τήν ἐξέγερσι τοῦ λαοῦ καί ἰδίᾳ τῶν
γυναικῶν καί τήν ἐκδίωξι ἀπό τήν Ἐκκλησία τοῦ πρώτου εἰκονομάχου Πατριάρχου, ὀνόματι
Ἀναστασίου. Ἀναφέραμε μεταξύ ἄλλων καί τό καύχημα τῶν ὁμολογητῶν, τόν ὅσιο Στέφανο τόν νέο, ὁ ὁποῖος
ὡς ἡγούμενος, ὄχι μόνο δέν ὑπέγραψε τά πρακτικά τῆς εἰκονομαχικῆς Συνόδου τῆς Ἱέρειας,
ὅταν οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ τά ἔφεραν στή μονή, ἀλλά καί τούς ἐξεδίωξε ὡς αἱρετικούς,
μή δεχθείς οὔτε τά προσφερόμενα ἀπό τόν αὐτοκράτορα πρός αὐτόν δῶρα καί
τρόφιμα. Ἀνέφερε δέ ὅτι δέν ἦτο δυνατόν νά γευθῆ ἀπό αὐτά τά ὁποῖα τοῦ
προσέφεραν οἱ αἱρετικοί.
Εἶναι ἀξιοσημείωτο
ὅτι ὅλος ὁ ἀγῶνας τῶν ὁμολογητῶν ἐγίνετο χωρίς κἄν ἡ αἵρεσις νά εἶναι
κατεγνωσμένη, ἀλλά ἀπεναντίας ἐπικυρωμένη ἀπό τήν Σύνοδο τῆς Ἱερείας, στήν ὁποία
συμμετεῖχαν 348 Ἐπίσκοποι. Ἡ ἀποτείχισις λοιπόν ὅλων τῶν ἁγίων τῆς α΄ περιόδου
τῆς Εἰκονομαχίας ἔχει διά τίς ἡμέρες μας ἰδιαίτερη σημασία, ἦταν δέ ἀναμφιβόλως
ἡ αἰτία τῆς συγκλήσεως τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἡ ὁποία προσωρινῶς ἀπεκατέστησε
τήν ὀρθόδοξο