Τὸ Ἅγιο Ὅρος καὶ ἡ Σύνοδος τῆς Κρήτης
Παρατηρήσεις
στό ἀπό
17/30.6.2017
«Μήνυμα τοῦ Ἁγίου Ὄρους περὶ τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης ἐν Κρήτῃ Συνόδου»
Πρωτοπρ. Ἀναστάσιος Γκοτσόπουλος,
Ἐφημέριος Ἱ.
Ν. Ἁγ. Νικολάου Πατρῶν
Πάτρα 25.7.2017
Δημοσιεύθηκε στὶς 17/30.6.17 μετὰ ἀπὸ πολύμηνη κυοφορία κείμενο τῆς
Ἐκτάκτου Διπλῆς Ἱερᾶς Συνάξεως τοῦ Ἁγ. Ὄρους ποὺ ἀναφέρεται στὴ Σύνοδο τῆς
Κρήτης καὶ ἐπιγράφεται «Μήνυμα τοῦ Ἁγίου Ὄρους περὶ τῆς Ἁγίας καὶ
Μεγάλης ἐν Κρήτῃ Συνόδου»[1].
Τὸ κείμενο αὐτὸ ἔτυχε ποικίλης ἀντιμετωπίσεως: Ἀπὸ θετικὰ σχόλια, μέχρι
αὐστηρὴ καὶ τεκμηριωμένη κριτική, ἐνῶ δὲν ἦσαν λίγοι ποὺ τὸ προσπέρασαν
ἀδιάφορα, ὡς μὴ ἀνταποκρινόμενο στὶς ἀπαιτήσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς
πραγματικότητας[2].
Α. Νομίζουμε ὅτι εἶναι ἀπαραίτητη μία
σύντομη ἀναφορὰ στὴν προϊστορία τοῦ κειμένου:
1. Τὸ ΙΕΡΟΚΟΙΝΟΤΙΚΟ τῆς 12/25.5.2016
Τὸ Ἅγιο Ὄρος τὴν 12/25 Μαΐου 2016 (ἕνα μήνα πρὸ τῆς Συνόδου τῆς Κρήτης) μὲ
ἐπίσημο Ἱεροκοινοτικὸ Γράμμα Του[3] πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη κοινοποιηθὲν σὲ ὅλες τὶς Αὐτοκέφαλες
Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, ἐξέφραζε τὶς ἔντονες ἀνησυχίες Του γιὰ πολλὰ σημεῖα
τοῦ Κανονισμοῦ Λειτουργίας τῆς Πανορθοδόξου καὶ τῶν προσυνοδικῶν κειμένων
«Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» καὶ «Ἡ ἀποστολὴ τῆς Ἐκκλησίας».
Οἱ ἀπόψεις καὶ οἱ ἀνησυχίες τοῦ Ἁγ. Ὄρους ποὺ διατυπώθηκαν στὸ
Ἱεροκοινοτικὸ Γράμμα δὲν ἔγιναν οὐσιαστικὰ ἀποδεκτὲς ἀπὸ τοὺς τὰ πρῶτα
φέροντες τῆς Κρήτης. Αὐτὸ εἶναι ἐμφανὲς ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐκτὸς ἀπὸ τὴν
ἀναφορὰ στὶς Συνόδους μετὰ τὴν Ζ΄ Οἰκουμενική, κανένα ἄλλο σημεῖο ἀπὸ τὶς
καίριες παρατηρήσεις τοῦ Ἁγ. Ὄρους ποὺ ἀναφέρονται στὸ ἀνωτέρω γράμμα δὲν ἔγινε
ἀποδεκτὸ ἀπὸ τὴ Σύνοδο! Οὐσιαστικὰ ἡ κραυγὴ ἀγωνίας τοῦ Ἁγ. Ὄρους δὲν
εἰσακούσθηκε ἀπὸ τὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης. [σ.σ.: Δικαίωμά σας εἶναι,
πάτερ Ἀναστάσιε, νὰ βάζετε καλὸ λογισμό
γιὰ τὶς προθέσεις τῶν Ἁγιορειτῶν. Ἀλλὰ δὲν εἶναι δεοντολογικό (καὶ ἔντιμο, ἂν θέλετε), ὅταν μιλᾶτε μετὰ ἕνα χρόνο· ὅταν μιλᾶτε μετὰ ἀπὸ ὅσα ἔχουν γραφεῖ, εἰπωθεῖ, ἀναλυθεῖ γιὰ τὴν Σύνοδο καὶ τὴ στάση τῶν
Ἁγιορειτῶν· μετὰ μάλιστα ἀπὸ τὸ δεύτερο γράμμα
τους ποὺ ἀποδεικνύει τὴν διγλωσσία, τὴν προδοσία, καὶ τοὺς διωγμοὺς τῶν
Ἁγιορειτῶν Πατέρων πρὸς ὅσους μοναχοὺς ἀκολούθησαν τὴν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας καὶ
διέκοψαν τὸ Μνημόσυνο τοῦ Πατριάρχη, νὰ μᾶς λέτε γιὰ «κραυγὴ ἀγωνίας τοῦ Ἁγ. Ὄρους» ποὺ «δὲν εἰσακούσθηκε ἀπὸ τὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης»! Δὲν εἰσακούστηκε, πάτερ, γιατὶ ἐκεῖνοι ποὺ τὸ ἔγραψαν ἤξεραν ὅτι δὲν θὰ
εἰσακουσθεῖ! Καὶ τὸ ἔγραψαν γιὰ νὰ δείξουν στὸ λαὸ ὅτι κάνουν τὸ «καθῆκον» τους. Ἀλλὰ κι
ἐκεῖνοι ποὺ δὲν τὸ ἔλαβαν ὑπ’ ὄψιν τους, ἤξεραν ὅτι οἱ Ἁγιορεῖτες θὰ ἔμεναν
στὸν χαρτοπόλεμο. Ὅπως ἤξεραν ὅτι τὸ ἴδιο θὰ γινόταν καὶ μὲ τοὺς μεγάλους
ἀντι-Οἰκουμενιστὲς τῆς Γατζέας! Νὰ παραθέσω καὶ μιὰ ἄλλη τοποθέτηση στὸ ἴδιο
σημεῖο τοῦ ἄρθρου σας, ποὺ δημοσιεύτηκε ὡς σχόλιο στὶς «Ἀκτίνες»: «Κοινό δε στοιχείο ΟΛΩΝ των επίσημων κειμένων των Ιερών Μονών και των
επιτροπών του Αγίου Όρους ήταν η καλλιέργεια του εφησυχασμού. Σε αυτόν τον
'διάλογο', Αγίου Όρους - Φαναρίου αλλά και Εκκλησίας της Ελλάδος - Φαναρίου, ο
μεγάλος χαμένος είναι το ποίμνιο»! (ἐδῶ)].
2. ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΙΕΡΟΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ τῆς
13/26.11.2016.
Μετὰ τὴν «Πανορθόδοξη», ἡ ΕΔΙΣ (Ἔκτακτος Διπλὴ Ἱερὰ Σύναξη τοῦ Ἁγίου Ὄρους)
τῆς 23.9./3.10.2016 ἀνέθεσε σὲ πενταμελή Ἱεροκοινοτικὴ Ἐπιτροπὴ τὴ σύνταξη
Εἰσηγήσεως ἐπὶ τῶν ἐγκριθέντων Κειμένων τῆς Συνόδου τῆς Κρήτης. Τὰ μέλη τῆς
Ἐπιτροπῆς ἦταν: οἱ Καθηγούμενοι Ξηροποτάμου ἀρχιμ. Ἰωσήφ, Σίμωνος Πέτρας ἀρχιμ.
Ἐλισσαῖος, Σταυρονικήτα ἀρχιμ. Τύχων, ὁ ὁποῖος καὶ συμμετεῖχε ὡς σύμβουλος τοῦ
Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὴν Σύνοδο τῆς Κρήτης καὶ οἱ ἱερομόναχοι Χρυσόστομος
Κουτλουμουσιανός και Λουκᾶς Γρηγοριάτης.
Ἡ Εἰσήγηση τῆς Ἱεροκοινοτικῆς Ἐπιτροπῆς ποὺ δημοσιεύθηκε στὶς 13/26.11.2016[4], παρὰ τὴν εὐγενικὴ καὶ μὲ σεβασμὸ
ἐκφρασθεῖσα ἀναφορά της πρὸς τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη καὶ τοὺς λοιποὺς
Προκαθημένους, διακρίνεται γιὰ τὴν αὐστηρότητα τοῦ λόγου καὶ τὴν ἀκρίβεια
καὶ σαφήνεια τῶν θεολογικῶν της θέσεων καὶ τῆς κριτικῆς τῶν συνοδικῶν κειμένων
τῆς Κρήτης.
Ἡ Ἱεροκοινοτικὴ Ἐπιτροπὴ στὴν Εἰσήγησή της ἀναφέρεται μεταξὺ ἄλλων στὸ ἀπὸ
12/25 Μαΐου 2016 Γράμμα ἐπισημαίνοντας ἐμμέσως πλὴν σαφῶς ὅτι οἱ ἐν αὐτῷ παρατηρήσεις
τοῦ Ἁγ. Ὄρους δὲν ἐλήφθησαν ὑπ’ ὄψιν ἀπὸ τὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης .
Καὶ μόνο ἡ τελευταία φράση τῆς Εἰσηγήσεως μὲ τὴν ὁποία κατακλείεται ἡ
Εἰσήγηση τῆς Ἱεροκοινοτικῆς Ἐπιτροπῆς ἀποτελεῖ κόλαφο καὶ οὐσιαστικὰ τὴ
θεολογικὴ ἀκύρωση τῆς «Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου». Γράφει τὸ Ἁγ. Ὄρος: «Προσβλέπομεν
μετ’ ἐλπίδος εἰς τήν περαιτέρω θεολογικήν ἐπεξεργασίαν καί πλέον αὐθεντικήν
διατύπωσιν τῶν συνοδικῶν κειμένων, ὥστε αὐτά νά ἀνταποκρίνωνται εἰς τήν
ἐκπλήρωσιν τῆς σωτηριώδους ἀποστολῆς τῆς Ἐκκλησίας εἰς τόν σύγχρονον
κόσμον, συμφώνως πρός τόν Ὅρον τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς
Συνόδου: «Οἱ Προφῆται ὡς εἶδον, οἱ Ἀπόστολοι ὡς ἐδίδαξαν, ἡ Ἐκκλησία ὡς
παρέλαβεν, οἱ Διδάσκαλοι ὡς ἐδογμάτισαν, ἡ Οἰκουμένη ὡς συμπεφρόνηκεν, ἡ χάρις
ὡς ἔλαμψεν· ἡ ἀλήθεια ὡς ἀποδέδεικται...».
Μὲ ἄλλα λόγια, οἱ Ἁγιορεῖτες δηλώνουν ὅτι τὰ τελικὰ κείμενα τῆς Συνόδου τῆς
Κρήτης ὅπως εἶναι διατυπωμένα δὲν ἀνταποκρίνονται «εἰς
τήν ἐκπλήρωσιν τῆς σωτηριώδους ἀποστολῆς τῆς Ἐκκλησίας εἰς τόν σύγχρονον κόσμον»! Εἶναι ὅμως ἐντελῶς ἀδιανόητο μία Ὀρθόδοξη Σύνοδος
ποὺ θέλει νὰ αὐτοπροσδιορίζεται ὡς «Ἁγία καὶ Μεγάλη» καὶ μὲ ἀπαίτηση οἱ
ἀποφάσεις της νὰ τύχουν «πανορθοδόξου ἀποδοχῆς», τὰ κείμενά της νὰ μὴν
ἀνταποκρίνονται «εἰς τὴν ἐκπλήρωσιν τῆς σωτηριώδους
ἀποστολῆς τῆς Ἐκκλησίας εἰς τὸν σύγχρονον κόσμον»! Σὲ τί ἔγκειται, λοιπόν, τὸ «Ἁγία καὶ Μεγάλη»; [σ.σ.: Ἂν πάτερ μου, εἶναι ἀδιανόητο –κατὰ τοὺς Ἁγιορεῖτες– νὰ τύχουν πανορθοδόξου ἀποδοχῆς τὰ κακόδοξα κείμενα τῆς Κολυμπαρίου, ἐπειδὴ δὲν συντελοῦν στὴν σωτηρία, πῶς μνημονεύουν καὶ κοινωνοῦν μ’ αὐτοὺς τοὺς «ἀδιανόητους» Παναιρετικοὺς
Οἰκουμενιστές; Ὅσοι κοινωνοῦν μ’ αὐτοὺς ἐπιτυγχάνουν τὴν σωτηρία τους;
Ἀδιανόητα γιὰ ὀρθόδοξους χριστιανοὺς πράγματα! Πόσες φορὲς διαβάσατε τὰ σχετικὰ
κείμενα τοῦ Μ. Βασιλείου; Τοῦ ἁγίου Μαξίμου; Τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου;
Τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ; Γνωρίζω πὼς πολλές. Κι ἀκόμα δὲν πειστήκατε γιὰ
τὴν σωτηριολογικῆς σημασίας πράξη τῆς ἀποτειχίσεως; Ἐσεῖς ποὺ σὲ τόσα ἄλλα
θέματα διατυπώνετε μὲ ἐπιτυχία καὶ ὀξυδέρκεια τὶς θέσεις σας;].
Ἀκόμα σοβαρότερη εἶναι ἡ ἑπόμενη φράση-καταγγελία τοῦ Ἁγ. Ὄρους γιὰ τὴν
Κρήτη: Οἱ Ἁγιορεῖτες διακρίνουν ὅτι τὰ τελικὰ κείμενα τῆς Κρήτης, ὡς ἔχουν, δὲν
εἶναι σύμφωνα «πρός τόν Ὅρον τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ζ´
Οἰκουμενικῆς Συνόδου: «Οἱ Προφῆται ὡς εἶδον, οἱ
Ἀπόστολοι ὡς ἐδίδαξαν, ἡ Ἐκκλησία ὡς παρέλαβεν, οἱ Διδάσκαλοι ὡς ἐδογμάτισαν, ἡ
Οἰκουμένη ὡς συμπεφρόνηκεν, ἡ χάρις ὡς ἔλαμψεν· ἡ ἀλήθεια ὡς ἀποδέδεικται...». Τί σημαίνει ἡ φράση αὐτὴ γιὰ τὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης; Ὅτι ἡ Σύνοδος
ἐλέγχεται ὡς κακόδοξη ἀφοῦ δὲν μπορεῖ σήμερα ὡς ἔχει νὰ στοιχηθεῖ στὴν ἀποστολική, πατερικὴ καὶ
ἐν γένει ἐκκλησιαστικὴ παράδοση!
Οἱ Ἁγιορεῖτες, βέβαια, ἔχοντες «καλὸ λογισμὸ» δηλώνουν ὅτι «προσβλέπουν
μετ΄ ἐλπίδος» στὴ διόρθωση τῶν κειμένων. Φοβᾶμαι ὅμως
ὅτι – κατ’ ἄνθρωπον – εἶναι μάταιη ἡ ἐλπίδα τους αὐτή, ἐπειδὴ οἱ ἁρμόδιοι τῆς
Συνόδου ἐπέλεξαν συνειδητὰ καὶ μεθόδευσαν τὴ διατύπωση καὶ τὶς
συγκεκριμένες ἀποφάσεις. Αὐτὴ τὴ θεολογία πιστεύουν, αὐτὴ τὴ θεολογία θέλουν
νὰ ἐπιβάλουν στὴν Ἐκκλησία μας.
Εἶναι, λοιπόν, πολὺ δικαιολογημένη ἡ σφοδρὴ δυσαρέσκεια τοῦ Φαναρίου γιὰ
τὴν Εἰσήγηση τῆς Ἱεροκοινοτικῆς Ἐπιτροπῆς παρὰ τὶς εὐγενεῖς καὶ φιλόφρονες
ἀναφορὲς τῆς Ἐπιτροπῆς στὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη, διότι οὐσιαστικὰ τὸ Ἅγ. Ὄρος
ἀποδόμησε θεολογικὰ τὴ Σύνοδο τῆς Κρήτης! [σ.σ.: Καὶ ποιά ἡ ὠφέλεια.
Ἀσφαλῶς καὶ ὁ Πατριάρχης δὲν ἐπιθυμεῖ καμία κριτική. Ὅμως βολεύεται καὶ μὲ μία
χαρτοπολεμικὴ κριτική, ὅταν δὲν ἔχει σοβαρὲς πρακτικὲς συνέπειες. Μερικὲς φορές
-ἴσως- καὶ νὰ τὴν ἐπιδιώκει, γιὰ νὰ λειτουργεῖ ὡς ἀμορτισὲρ ἀπορροφήσεως τῶν κραδασμῶν ποὺ προκαλοῦν οἱ ἀντιδράσεις
τῶν πιστῶν! Αὐτὸ ἀκριβῶς συνέβη μὲ τὸν "λέοντά" σας μητροπολίτη Πειραιῶς Σεραφείμ (θυμηθεῖτε τὴν ἀποκάλυψή
τοῦ ρόλου του, ὅταν ἔστειλε δῶρο τὸ πορτραῖτο τοῦ Πατριάρχη στὸν …Πατριάρχη!].