Ένα θέμα που δημιουργεί
αρκετή σύγχυση σε πολλούς συνανθρώπους μας, ακόμη και σε βαπτισμένους
χριστιανούς, είναι το θέμα των ονείρων και των οραμάτων. Δεν είναι εύκολο τις
περισσότερες φορές να διακρίνει κανείς αν τα όνειρα ή τα οράματα προέρχονται
από τον Θεό, από δαιμονική ενέργεια ή είναι απλώς φυσικά γεγονότα. Γι᾽ αυτό και
απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην αποδοχή τους ή όχι, κάτι που μας έχουν
επισημάνει οι περισσότεροι νηπτικοί και ασκητικοί διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας.
Έτσι, κατά τους πατέρες
αυτούς, το όνειρο, το όραμα ή και το θαύμα ακόμη, δεν παρουσιάζονται με
καθαρότητα ενώπιόν μας, μάλλον η ερμηνεία και η αξιολόγησή τους δεν γίνονται αφ᾽
εαυτών, αλλ᾽ εξαρτώνται από τις δικές μας προϋποθέσεις: ανάλογα μέ τον βαθμό
διακρίσεως που διαθέτουμε προβαίνουμε και στην εκτίμηση των παραπάνω
φαινομένων. Αυτό σημαίνει ότι η ερμηνεία που θα δώσουμε μπορεί να γίνει αφορμή
για πρόοδο ή οπισθοδρόμηση στην πνευματική μας ζωή, αφού η ερμηνεία θα
χρωματιστεί από το περιεχόμενο της καρδιάς μας. Έτσι δεν είναι λίγες οι φορές
που κάποιο όραμα για παράδειγμα θεωρείται ως εκ Θεού προερχόμενο, ενώ στην
πραγματικότητα είναι δαιμονικής εμπνεύσεως, όπως πιθανόν και το αντίστροφο. Τον
πρώτο λόγο λοιπόν στα θέματα αυτά τον έχει, καθώς είπαμε, η αρετή της
διακρίσως.
Η απόκτηση της αρετής
αυτής δεν είναι καθόλου εύκολη. Η διάκριση θεωρείται γενικά από την πατερική
μας παράδοση ως ένα από τα σπουδαιότερα χαρίσματα του Θεού, που για να το
αποκτήσει κανείς χρειάζεται να καθαρίσει τον νου και την καρδιά του από ό,τι
βρώμικο και εμπαθές έχουν ως περιεχόμενό τους. Ανάλογα δε με τον βαθμό
καθάρσεως γεύεται αντιστοίχως και του χαρίσματος της διακρίσεως. Η διάκριση
δηλαδή είναι αποτέλεσμα της παρουσίας του αγίου Πνεύματος μέσα στον άνθρωπο.
Έτσι όσο βλέπει κανείς να ενεργούν μέσα του τα πάθη και οι αμαρτίες δεν πρέπει
να έχει εμπιστοσύνη στην κρίση και τη διάκρισή του. Συνήθως στις περιπτώσεις
αυτές η κρίση υπόκειται στον νόμο της πλάνης. Πλανεμένη λοιπόν η ζυγαριά της
κρίσεως στη διάνοια του ανθρώπου πλανεμένα θα εκτιμά και τα όνειρα ή τα οράματα
ή και αυτά ακόμη που φαίνονται ως θαύματα.
Πολύ περισσότερο βεβαίως
ισχύει η παραπάνω αλήθεια, αν συνειδητοποιήσει κανείς ότι τα φαινόμενα των
ονείρων και των οραμάτων έχουν πολλαπλή την καταγωγή τους. Μέσα από αυτά, καθώς
είπαμε, μπορεί να δρα ο Θεός, μπορεί όμως και ο διάβολος, ή μπορεί και να είναι
απλώς κάτι το φυσικό. Κατά τους νηπτικούς πατέρες μας, το πιο σύνηθες είναι να
δρα μέσα από αυτά κυρίως ο πονηρός. Αυτός προσπαθεί μέσω της φαντασίας να
πλησιάσει και να πλανήσει τον
