Πρὶν λίγες μέρες σχολιάσαμε τὶς θέσεις
κάποιων ἀποτειχισμένων Πατέρων, καὶ ἐπισημάναμε ὅτι ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τοὺς
αἱρετικούς, δὲν προϋποθέτει τὴν καταδίκη τους (ἐδῶ). Ἐπειδὴ κάποιοι ἀμφισβητοῦν αὐτὴ
τὴ θέση, σήμερα δημοσιεύουμε σχετικὰ ἀποσπάσματα ἀπὸ δύο μελέτες τοῦ π. Εὐθυμίου
Τρικαμηνᾶ, ποὺ τοποθετεῖ ἁγιογραφικὰ καὶ ἁγιοπατερικὰ τὸ θέμα.
Ὁ π. Εὐθύμιος ἀπαντᾶ
σὲ ἁγιορείτη μοναχό. Γράφει μεταξὺ ἄλλων ὁ Ἁγιορείτης καὶ τὰ ἑξῆς:
«Ἐξ ἄλλου ἀδυνατῶ
νά διανοηθῶ ὅτι, κατά τήν μακράν ἐνασχόλησίν του μέ τό θέμα, δέν ἔπεσε στήν
ἀντίληψίν του τοὐλάχιστον τό ἐν ἀρχῇ τοῦ Πηδαλίου (σελ. 4, σημ. 2) σχόλιον τοῦ
Ἁγ. Νικοδήμου, τό σαφέστατα διακρίνων τόν δυνάμει ἀχαρίτωτον ψευδεπίσκοπον (πρό
τῆς Συνοδικῆς καταδίκης του) ἀπό τόν ἐν ἐνεργείᾳ τοιοῦτον (μετά ταύτην)· καί
ὅσα περί τοῦ “καθαιρείσθω” κ.λπ. ἐπισημαίνει, φέρων εἰς συνηγορίαν καί τούς Ἁγίους
Ἀποστόλους».
Ὁ π. Εὐθύμιος ἀπαντᾶ:
Ἐδῶ πραγματικά, πάτερ, θέλω τήν
βοήθειά σου γιά νά διακρίνωμε καί οἱ δύο ἀπό κοινοῦ ποία εἶναι ἡ Παράδοσις τῆς
Ἐκκλησίας ἐπί τοῦ θέματος πού θίγεις. Ἐπειδή λοιπόν, ὄντως ἔχω ἀσχοληθῆ μέ τά
γραφόμενα εἰς τό Πηδάλιο σχόλια τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, κατέληξα
εἰς τό συμπέρασμα ὅτι τά «καθαιρείσθω καί ἀφοριζέσθω», τά ὁποῖα
ἀναφέρουν οἱ Κανόνες, ἰσχύουν γιά ὅλα τά ἄλλα
θέματα, πλήν τῶν θεμάτων τῆς πίστεως. Καί ἐκεῖ φυσικά χρειάζεται τό δεύτερο πρόσωπο (ἡ
Σύνοδος ἐν προκειμένῳ) ἡ ὁποία θά ἐπιβάλη τά προβλεπόμενα ὑπό τῶν Κανόνων
ἐπιτίμια στό συγκεκριμένο πρόσωπο. Εἰς τούς κηρύσσοντας ὅμως, οἱαδήποτε αἵρεσι, δέν ὑπάρχει τό «καθαιρείσθω
καί ἀφοριζέσθω» ἀλλά τό «ἀνάθεμα ἔστω». Αὐτό τό βλέπομε στόν ἀπ. Παῦλο (Γαλ.
1,8), ὅπου δύο φορές μετ’ ἐμφάσεως ἀναθεματίζονται οἱ διδάσκοντες οἱαδήποτε
αἵρεσι· εἰς τό Συνοδικό τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅπου ἀναθεματίζονται ὅλες οἱ μέχρι τότε
αἱρέσεις καί οἱ αἱρετικοί· σέ πολλούς Ἁγίους και, βεβαίως, σέ πολλούς ἱερούς
Κανόνες εἰς τό Πηδάλιο.
Τό πρόβλημα λοιπόν ἑστιάζεται εἰς τό
ἑξῆς:
Τό «καθαιρείσθω καί ἀφοριζέσθω», τά ὁποῖα γιά νά
ἐνεργοποιηθοῦν εἰς τό συγκεκριμένο πρόσωπο, χρειάζονται τήν ἀπόφασι τῆς
Συνόδου, εἶναι τό ἴδιο μέ τό «ἀνάθεμα ἔστω», τό ὁποῖο ἐπιβάλλεται στούς αἱρετικούς καί στίς αἱρέσεις; Χρειάζεται δηλαδή ἡ παρέμβασις τοῦ δευτέρου προσώπου (ἤτοι τῆς Συνόδου) ἤ
ὁ λόγος τοῦ ἀπ. Παύλου ἐνεργεῖ διαχρονικά σέ οἱονδήποτε κηρύσσει δημοσίως καί
γυμνῇ τῇ κεφαλῇ κάποια αἵρεσι;
Κατ’ ἀρχάς ἡ διάταξις τοῦ λόγου τοῦ
ἀποστόλου Παύλου δέν μᾶς ἀφήνει περιθώρια νά σκεφθοῦμε ὅτι, γιά νά ἐνεργήση ὁ
ἀναθεματισμός, χρειάζεται κάποια ἄλλη παρέμβασι. Αὐτό τό ἀποδεικνύει ἐπί πλέον
καί τό γεγονός ὅτι τοποθετεῖ καθ’ ὑπόθεσιν μεταξύ αὐτῶν πού ἀναθεματίζονται, ἄν
διδάξουν κάποια αἵρεσι, καί αὐτούς τούς ἰδίους τούς Ἀποστόλους, ἀκόμη δέ καί
τούς ἀγγέλους. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ἴδια ἡ αἵρεσις, ἐπειδή ἀπ’ εὐθείας μᾶς
χωρίζει ἀπό τόν Θεό, ἐμπεριέχει τόν ἀναθεματισμό ἀπό τόν Θεό καί ἀπό τό στόμα
τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή τόν ἀπόστολο Παῦλο.
Τό ἴδιο ἀκριβῶς γράφει καί τό
Συνοδικό τῆς Ὀρθοδοξίας εἰς τήν ἀρχή του γιά τούς αἱρετικούς:
«....καί τάς ἀράς δέ, αἷς ἑαυτούς
ὑποβάλλουσιν οἱ παρανομοῦντες, δίκαιόν τε καί ὀφειλόμενον δεῖν ὠήθημεν ἀναγράψαι»· καί κατωτέρω τό Συνοδικό ἀναφέρει: «διό κοινῇ πάντες ὅσον εὐσεβείας πλήρωμα, οὕτως αὐτοῖς τήν ἀράν, ᾗ ἑαυτούς ὑπεβάλοντο,
ἐπιφέρομεν».
Δηλαδή ἀναφέρει τό Συνοδικόν τῆς Ὀρθοδοξίας ὅτι τόν ἀναθεματισμό δέν
τό ἐπιβάλλει εἰς τούς αἱρετικούς κάποια Σύνοδος, ἀλλά οἱ ἴδιοι ὑποβάλλουν εἰς
αὐτόν τούς ἑαυτούς των, λόγῳ τῆς αἱρέσεως.
Μία ἐπί πλέον τρανή ἀπόδειξις διά τό
ὅτι ἰσχύει ὁ ἀναθεματισμός
