Περί της καταστάσεως και συγχύσεως της Εκκλησίας

Παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἀρχαία καὶ σύγχρονη ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία πρὸς στήριξη τῶν πιστῶν

Toῦ Ἀδαμάντιου Τσακίρογλου

Εἶναι γεγονός, ὅτι ὁ ἀγώνας ἐναντίον τῆς αἱρέσεως βρίσκεται αὐτὴ τὴ στιγμὴ σὲ ἕνα πολὺ δύσκολο στάδιο. Ἐπικρατοῦν ἔριδες, σύγχυση, παγίδες, ἀναποφασιστικότητα, διγλωσσία καὶ ἀσυνέπεια. Τὸ ποίμνιο βλέποντας αὐτὲς τὶς καταστάσεις πτοεῖται καὶ παραδίδεται ἀμαχητὶ στὴν αἵρεση, ἀφοῦ δὲν βλέπει ἐλπίδα στὸν ὁρίζοντα καὶ φοβούμενο ὅτι χωρὶς ἐκκλησιασμὸ καὶ μέσα στὴν ἀπομόνωση θὰ χαθεῖ.

Αὐτὸ συμβαίνει ὅμως καὶ γιὰ ἕναν ἄλλο λόγο: Δὲν γνωρίζουμε τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία. Γιατὶ ἂν τὴν γνωρίζαμε θὰ ἀνακαλύπταμε ὅτι δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἐπικρατοῦν τέτοιες καταστάσεις. Ἀντιθέτως πολλάκις ἡ Ἐκκλησία τὶς βίωσε καὶ μάλιστα βγῆκε ἀπὸ αὐτὲς νικήτρια. Ὅπως λέει ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:

«Τοιοῦτον ἔχει μέγεθος ἡ Ἐκκλησία· πολεμουμένη νικᾶ,· ἐπιβουλευομένη περιγίνεται,· ὑβριζομένη λαμπροτέρα καθίσταται· δέχεται τραύματα, καὶ οὐ καταπίπτει ὑπὸ τῶν ἐλκών· κλυδωνίζεται, ἀλλ' οὺ καταποντίζεται· χειμάζεται, ἀλλὰ ναυάγιον οὐχ ὑπομένει· παλαίει, ἀλλ' οὺχ ἡττάται· πυκτεύει, ἀλλ' οὺ νικᾶται. Διὰ τί οὖν συνεχώρησε τὸν πόλεμον; Ἵνα δείξη λαμπρότερον τὸ τρόπαιον». (Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλία ὅτε τῆς Ἐκκλησίας ἔξω εὑρεθεὶς Εὐτρόπιος ἀπεσπάσθη, καὶ περὶ παραδείσου καὶ Γραφῶν, καὶ εἰς τὸ «Παρέστη ἡ Βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου», ΡG, 52,398).

Ἡ Ἐκκλησία, δηλ. τὸ σύνολο τῶν ὀρθοδόξων πιστῶν, κλυδωνίστηκε, τραυματίστηκε, ὑβρίστηκε, χτυπήθηκε ἀλλὰ δὲν νικήθηκε. Ἔζησαν διαφορετικὲς συνθῆκες οἱ τότε Χριστιανοὶ ἀπὸ ἐμᾶς σήμερα; Τὰ παρακάτω παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν σύγχρονη ἐποχή, ἀπὸ τὴν δική μας περιοχὴ μέχρι τὴν Κίνα, μᾶς ἀποδεικνύουν τὸ ἀντίθετο.

Γράφει, λοιπόν, ὁ Μ. Βασιλείος «Πρὸς ...Ἐπισκόπους περὶ τῆς καταστάσεως καὶ συγχύσεως τῶν Ἐκκλησιῶν» (σημειωτέον ὅτι αὐτὰ γράφτηκαν πρὶν τὴν Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ἡ ὁποία κατεδίκασε τοὺς Πνευματομάχους):

«Γίνεται ἄρνησις (τῆς Θεότητος) τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἀπομακρύνεται (σ.σ. διώκεται) ὅποιος δύναται νὰ ἀποδείξῃ ψευδῆ τὴν ἄρνησιν… Ἀλλὰ ”ποιός θὰ δώσῃ εἰς τὰ βλέφαρά μου πηγὴν δακρύων, διὰ νὰ κλαύσω” ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας τὸν λαόν, ὁ ὁποῖος μαζὶ μὲ αὐτὰς τὰς πονηρὰς διδασκαλίας σπρώχνεται εἰς τὴν καταστροφήν; Παρασύρονται (καὶ τείνονται εὐήκοα) τὰ ὦτα τῶν ἁπλουστέρων. Ἤδη πλέον ἔχει ἐξοικειωθεῖ (ὁ λαός) μὲ τὴν αἱρετικὴν δυσσέβειαν. Τὰ μικρὰ παιδιὰ τῆς Ἐκκλησίας (ἀπὸ νήπια) ἐκπαιδεύονται (καὶ μεγαλώνουν)  μὲ τὰ ἀσεβῆ λόγια (τῆς αἱρέσεως). Ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς τελοῦνται οἱ βαπτίσεις, οἱ κηδεῖες τῶν νεκρῶν, οἱ ἐπισκέψεις τῶν ἀσθενῶν, ἡ παρηγορία τῶν θλιβομένων, ἡ βοήθεια τῶν ταλαιπωρουμένων... Καθὼς ὅλα αὐτὰ τελοῦνται ἀπ’ αὐτούς, γίνονται μέσο συνδέσεως τῶν λαῶν μὲ τοὺς αἱρετικούς, ὥστε νὰ ἔχουν ὅλοι τὸ ἴδιο φρόνημα. Συνεπῶς ἔπειτα ἀπὸ λίγο καιρό –καὶ ἂν ἀκόμα ἐπικρατήσῃ κάποια ἐλευθερία– δὲν θὰ ὑπάρχῃ πλέον ἐλπίδα νὰ ἐπιστρέψουν στὴν ἐπίγνωσι τῆς ἀληθείας, ὅσοι ἔχουν κυριευθῆ ἀπὸ τὴν πολυχρόνια αὐτὴ ἀπάτη» (Μ. Βασιλείου, Πρὸς Ἰταλοὺς καὶ Γάλλους Ἐπισκόπους περὶ τῆς καταστάσεως καὶ συγχύσεως τῶν Ἐκκλησιῶν, ἐπιστ. σμγ΄, κεφ. 4, στιχ. 18-19 καὶ 25-39, τομ. 7ος, Ἔκδ. «Ὡφελίμου Βιβλίου», σελ. 62-63. Μτφρ. μοναχοῦ Νικοδήμου Μπιλάλη).

Οι Ορθόδοξοι της Κωνσταντινουπόλεως από το 350 έως το 379

«Το 350 επίσημος Επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, στη θέση του εξορισθέντος Αγίου Παύλου, τοποθετήθηκε ο Μακεδόνιος, ο οποίος ήταν Πνευματομάχος. Μετά τον Μακεδόνιο εκλέχθηκε ο από Αντιοχείας αρειανόφρονας Ευδόξιος. Με τον θάνατο του Ευδοξίου εκλέγεται ο επίσης αρειανόφρονας Δημόφιλος... Μόλις ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος φθάνει στην Πόλη το 379 (είχε αποσταλεί από την Ορθόδοξη Σύνοδο της Αντιοχείας του 378 ως Επίσκοπος Σασίμων για να οργανώσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως) συναντά ένα θλιβερό θέαμα. Οι εναπομείναντες Ορθόδοξοι ήταν ελάχιστοι και ασύντακτοι, εκκλησιάζονταν δε σε βουνά και σπηλιές ή και καθόλου. Ας δούμε την περιγραφή του Αγίου: "Τοῦτο τὸ ποίμνιον ἦν, ὅτε μικρόν τε καὶ ἀτελὲς ἦν, ὅσον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις, καὶ οὐδὲ ποίμνιον, ἀλλὰ ποίμνης τι μικρὸν ἴχνος, ἢ λείψανον, ἀσύντακτον, καὶ ἀνεπίσκοπον, καὶ ἀόριστον, μήτε νομὴν ἐλευθέραν ἔχον, μήτε μάνδρᾳ περιεχόμενον, πλανώμενον ἐν ὄρεσι, καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς, ἄλλο ἀλλαχοῦ διεσπαρμένον τε καὶ διεῤῥιμμένον, ὡς ἕκαστον ἔτυχε σκεπόμενον, ἢ νεμόμενον, καὶ διακλέπτον ἀγαπητικῶς τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν" (P. G. 36, 460). Μόλις φθάνει ο Άγιος Γρηγόριος τότε οι Ορθόδοξοι με την καθοδήγηση του Αγίου ανασυντάσσονται και αποκτούν δικό τους ναό (ο Δοσίθεος Ιεροσολύμων γράφει πως μετέτρεψαν ένα σπίτι σε ναό!), τον οποίο ο Άγιος ονόμασε "Ἀναστασίαν ὅπως συμβολικῶς τὸ ὄνομα σημαίνῃ τὴν ἐν τούτῳ ἀνάστασιν καὶ ἀναζωογόνησιν τῆς τέως νεκρᾶς ὀρθοδοξίας ἐν Κωνσταντινουπόλει" (Βασιλείου Σμύρνης, Περί του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Αθήνα, 1903, σελ. 111-112).

Γιὰ νὰ δοῦμε ὅμως τὴν διαχρονικότητα τῶν διωγμῶν ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας ἀλλὰ καὶ τῶν συνθηκῶν, τοῦ φρονήματος καὶ τῆς συνέπειας τῶν ἀληθινῶν πιστῶν ἀνεξαρτήτου ἐθνικότητος καὶ περιοχῆς, ἂς διαβάσουμε καὶ τὸ σχεδὸν σύγχρονο καὶ γιὰ πολλοὺς ἄγνωστο παράδειγμα τῆς Κινέζικης Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.

Ἡ  Κινέζικη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μετὰ τὸ 1900

«Τό δεύτερο μ.Χ. αἰώνα, κατά τήν ἐποχή τῶν διωγμῶν τῶν πρώτων Χριστιανῶν, ὁ Χριστιανός συγγραφέας Τερτυλλιανός εἶχε γράψει ὅτι «τό αἷμα τῶν μαρτύρων εἶναι ὁ σπόρος γιά τήν Ἐκκλησία». Αὐτό συνέβη καί μέ τήν Κινέζικη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Μετά τά μαρτύρια (σσ. τοῦ 18^ου καὶ 19^ου αἰῶνος) τό 1900, ἡ Ἐκκλησία ἄρχισε ν’ ἀνθίζει ὅσο ποτέ πρίν. Ἡ ἱεραποστολή στό Πεκίνο ἀνασυγκροτήθηκε ἀπό ἀποζημιώσεις πού πλήρωσε ἡ Κινεζική κυβέρνηση. Στόν τόπο ὅπου δολοφονήθηκαν οἱ μάρτυρες χτίστηκε τό 1903 μιά καινούργια ἐκκλησία πρός τιμήν τους, ἡ ὁποία ὀνομάστηκε «Ἡ Ἐκκλησία Πάντων τῶν Ἁγίων Μαρτύρων», στήν ὁποία τοποθετήθηκαν τά λείψανα πολλῶν ἀπό αὐτούς, συμπεριλαμβανομένου τοῦ Ἁγ. Μητροφάνου.

Ἀνάμεσα στό 1900 καί τό 1915 ὁ ἀριθμός τῶν Κινέζων Χριστιανῶν γενικά ὑπερτριπλασιάστηκε. Κατά τήν ἴδια περίοδο οἱ Κινέζοι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί πενταπλασιάστηκαν, καί ἔφτασαν τούς 5.587 βαφτισμένους Κινέζους (σσ. σὲ μία χώρα δισεκατομμυρίων)...

Ὅταν οἱ κομμουνιστές κατέλαβαν τήν Κίνα (σσ. τὸ 1945), πολλοί ὀρθόδοξοι πιστοί ἐγκατέλειψαν τή χώρα ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἰωάννη (σσ. Μαξίμοβιτς). Ὡστόσο, πολλοί παρέμειναν: τήν ἐποχή ἐκείνη ὑπῆρχαν 25.000 πιστοί στήν Ὀρθόδοξη Κινέζικη Ἐκκλησία, καί 103 ἐκκλησίες...

Η Εκκλησία Υπό Διωγμό

Κάτω ἀπό τήν κομμουνιστική διακυβέρνηση, ξεκίνησε ἕνα κῦμα θρησκευτικῶν διώξεων. Ὅλα τά Ὀρθόδοξα μοναστήρια στήν Κίνα ἔκλεισαν, οἱ μοναχοί τους ἐξορίστηκαν ἤ ἐκδιώχθηκαν. Πολλές ὀρθόδοξες ἐκκλησίες ἔκλεισαν ἤ καταστράφηκαν. Κατά τήν Πολιτιστική Ἐπανάσταση τοῦ 1966-1976 ἡ δίωξη ἐντάθηκε σέ μεγάλο βαθμό, καί σάν ἀποτέλεσμα ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανισμός στήν Κίνα ἔγινε κάτι τό ἀπαγορευμένο.  Οἱ Ὀρθόδοξοι πιστοί καί ὁ κλῆρος ἄρχισαν νά ὁδηγοῦνται στό μαρτύριο γιά τήν πίστη τους. Μεταξύ αὐτῶν ἦταν ὁ Κινέζος πρεσβύτερος π. Στέφανος Wu (Wu Zhi-quan), ὁ ὁποῖος στίς 17 Μαΐου τοῦ 1970 ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου ἀπό τούς Ἐρυθροφρουρούς σέ μιά Ὀρθόδοξη ἐκκλησία στό Harbin.

Μέχρι τό τέλος τῆς Πολιτιστικῆς Ἐπανάστασης, οἱ περισσότερες ἀπό τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες στήν Κίνα εἶχαν καταστραφεῖ, καί αὐτές πού ἔμειναν ὄρθιες κατασχέθηκαν ἀπό τήν κυβέρνηση γιά νά χρησιμοποιηθοῦν γιά ἄλλους σκοπούς. Πολύ λίγοι ἀπό τούς Ὀρθόδοξους κληρικούς παρέμειναν ζωντανοί, καί δέν ἔμειναν ἐπίσκοποι γιά νά χειροτονήσουν καινούργιους κληρικούς. Στήν ἀρχή τῆς δεκαετίας τοῦ 1980, οἱ τελευταῖοι Κινέζοι κληρικοί ζήτησαν ἀπό τήν κυβέρνηση νά δώσει πίσω τίς Ὀρθόδοξες ἐκκλησίες πού εἶχαν ἀπομείνει. Τό 1985, ἡ κυβέρνηση ἐπέτρεψε μία μόνον ἐκκλησία (σσ. μία μόνο ἐκκλησία γιὰ ὁλόκληρη τὴν Κίνα!!!) νά ξανανοίξει: ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἀγίας Σκέπης στό Harbin. Ὁ ἱερέας της, ὁ π. Γρηγόριος Zhu (Zhu Shi-pu), κοιμήθηκε ἐκεῖ τό Σεπτέμβριο τοῦ 2000. Τό κτίριο τῆς ἐκκλησίας παραμένει ὑπό αὐστηρό ἔλεγχο ἀπό τήν κυβέρνηση... Ὁ τελευταῖος ἐνεργός ἱερέας στήν Κίνα, ὁ π. Ἀλέξανδρος Du (Du Li-fu), κοιμήθηκε στό Πεκίνο τόν Δεκέμβριο τοῦ 2003. Ὁ ξάδερφός του ὑπῆρξε μεταξύ αὐτῶν πού μαρτύρησαν γιά τήν Ὀρθόδοξη πίστη τους κατά τή διάρκεια τῆς Πολιτιστικῆς Ἐπανάστασης. Κατευθείαν ἀπόγονος τῶν Ἀλμπαζινῶν, ὁ π. Ἀλέξανδρος ποίμαινε μιά ὁμάδα πιστῶν στήν πρωτεύουσα καί κρυφά βάπτιζε τά παιδιά τους καί τά ἐγγόνια τους. Ἐπανειλημμένα εἶχε ζητήσει ἀπό τήν κυβέρνηση νά ἀνοίξει μιά ἐκκλησία στό Πεκίνο, ἀλλά πάντα συναντοῦσε ἄρνηση

Ἕνας Κινέζος προσήλυτος στήν Ὀρθοδοξία, πού τώρα προετοιμάζεται γιά τήν ἱερωσύνη, παρατήρησε πρόσφατα: «Εἶναι καλό πού πολλοί ἄνθρωποι στήν Κίνα ἔχουν ἤδη ἀκούσει γιά τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, ἀλλά λυπᾶμαι πού δέν εἶναι πολλοί αὐτοί πού ἔχουν ἀκούσει γιά τόν Ὀρθόδοξο Χριστιανισμό. Ἡ Ὀρθοδοξία καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός δέν εἶναι δύο ξέχωρα πράγματα. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι Ὀρθοδοξία. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, οἱ Γραφές, εἶναι Ὀρθοδοξία. Ἔχω τήν αἴσθηση πώς ἄν κάποιος πιστεύει στόν Ἰησοῦ Χριστό, αὐτή ἡ πίστη θά τόν φέρει στήν Ὀρθοδοξία» (ἐδῶ).

Δικαίως γεννιέται τὸ ἐρώτημα: Ποῦ καὶ πόσο συχνὰ ἐκκλησιάζονται οἱ κινέζοι ἀδελφοί μας; Πῶς κρατοῦν τὴν πίστη καὶ τὶς παρακαταθῆκες;

Ἀπὸ τὴν κατάσταση στὴν Ἐκκλησία τῆς Ταϊβάν διαβάζουμε τὰ ἑξῆς:

«Η Εκκλησία μας μπορεί σε εσάς να φαντάζει κάπως περίεργη, καθώς πρόκειται για έναν ενιαίο χώρο 10 τετραγωνικών μέτρων περίπου, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται μία μικρή κουζίνα και ένα μπάνιο. Σε ένα μικρό άνοιγμα του τοίχου είναι τοποθετημένη η βιβλιοθήκη με τα εκκλησιαστικά βιβλία και τα αντίτυπα από τις φυλλάδες και τα βιβλία, τα οποία έχουμε μεταφράσει στα κινεζικά και τα διανέμουμε δωρεάν, καθώς και ο υπολογιστής που ο σεβαστός Ιερέας μας, ο π. Ιωνάς, χρησιμοποιεί και είναι στριμωγμένος σε μία άκρη. Σε μία γωνία του δωματίου βρίσκεται η Αγία Τράπεζα, πλαισιωμένη από τρεις μεγάλες εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και του Τιμίου Προδρόμου και από αντίγραφα εικόνων και τοιχογραφιών περιμετρικά στους τοίχους, ώστε να μοιάζει κάπως με Ιερό Βήμα. Σε μία άλλη μικρή γωνιά του δωματίου εργάζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας η μεταφράστριά μας, η αδελφή Πελαγία Γιου.

Τα μεγάλα παράθυρα του διαμερίσματος έχουν θέα στο ποτάμι και στα βουνά και σε έναν δρόμο υπερταχείας κυκλοφορίας. Στο άλλο μπαλκόνι, που χρησιμοποιείται και ως χώρος για εξομολογήσεις, διατηρούμε τη μεγάλη κολυμβήθρα, την οποία μεταφέρουμε εντός του Ι. Ναού για τις ανάγκες των βαπτίσεων. Τις Κυριακές, όταν ολοκληρώνεται η Θ. Λειτουργία, οι πτυσσόμενες καρέκλες και τα τραπέζια απλώνονται για να γευματίσουμε όλοι μαζί, όπως έκαναν οι Χριστιανοί τα πρωτοχριστιανικά χρόνια.

Τις περισσότερες Κυριακές στη Θ. Λειτουργία παρευρίσκονται 25 έως 45 άτομα όλων των εθνικοτήτων, με τον χορό να διευθύνεται από την πεπειραμένη φωνή της Ιωάννας Katchen. Κάποιοι από αυτούς είναι ντόπιοι Ταϊβανέζοι και κάποιοι άλλοι ξένοι, που έρχονται εδώ για δουλειές η σπουδές από τη Ρωσία, την Ελλάδα, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και από άλλα μέρη. Από τη στιγμή που είμαστε η μόνη νομιμοποιημένη Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ταϊβάν, εμφανίζονται συχνά και Ορθόδοξοι που ταξιδεύουν στη χώρα η ακόμα και Κινέζοι Ορθόδοξοι που έρχονται σε μεγάλες γιορτές, καθώς εκεί δεν διαθέτουν Εκκλησία και συνήθως εξυπηρετούνται περιστασιακά από έναν ιερέα της ρωσικής πρεσβείας στη Σαγκάη.

Πρόσφατα η τοπική Εκκλησία μας αντιμετώπισε κάποια προβλήματα και διχάστηκε με την εμφάνιση ενός Ρώσου Ιερέα. Με τη βοήθεια του π. Ιωνά ήρθε εδώ ως μαθητής για αρκετά χρόνια και, αφού έφυγε για κάποιο χρονικό διάστημα, επανεμφανίστηκε ως Ιερέας. Μετά την επιστροφή του συλλειτουργούσε για μερικούς μήνες με τον π. Ιωνά. Αφού όμως τον γνώρισε το ποίμνιο της Εκκλησίας, ίδρυσε τη  δική του Εκκλησία και παρότρυνε τους Ρώσους να τον ακολουθήσουν. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Νεκτάριος, που έχει την έδρα του στο Χονγκ Κονγκ, μας επισκέφθηκε με σκοπό να αφορίσει αυτόν τον Ιερέα και κάποιοι πιστοί που τον είχαν ακολουθήσει, επέστρεψαν» (ἐδῶ).

Μᾶς βάζουν τὰ γυαλιά, λοιπόν, οἱ προγονοί μας ἀλλὰ ἀκόμα περισσότερο οἱ Κινέζοι, οἱ Ἐσκιμῶοι, οἱ ἰθαγενεῖς Ὀρθόδοξοι ἀνὰ τὸν κόσμο, ποὺ παρόλες τὶς δυσκολίες ποὺ εἶχαν καὶ ποὺ ἔχουν κρατοῦν ζωντανὴ τὴν πίστη καὶ τὴν Ἱ. Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ πίστη τοὺς ἔκανε νὰ ἀδιαφορήσουν γιὰ τὸ τί λέει ὁ κόσμος, οἱ κάθε λογῆς ἐντεταλμένοι «θεολόγοι», ἐπαγγελματίες παπάδες, ὑποτιθέμενοι γέροντες, αὐταπάγγελτοι ἐπίσκοποι, λῦκοι βαρεῖς, Πατριάρχες, ψευδοσύνοδοι, πολιτικὰ συστήματα καὶ διῶχτες κάθε τύπου. Αὐτὴ τὴν πίστη, αὐτὴ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία Του καλούμαστε νὰ μιμηθοῦμε κι ἐμεῖς —παρόλο ποὺ ἀπέχουμε παρασάγγας ἀπὸ τοὺς Ἁγίους— ἀρνούμενοι νὰ συμπορευτοῦμε μὲ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν συμφέροντα, βλέψεις, φιλοδοξίες. Καλούμαστε ἰδίως αὐτὴν τὴν στιγμὴ ποὺ μοναχοί, ἱερεῖς καὶ λαϊκοὶ διώκονται, ἡ Ἐκκλησία αὐθαιρέτως ἐπαναπροσδιορίζεται, ἡ διδασκαλία διαστρεβλώνεται, οἱ παρακαταθῆκες καταπατοῦνται, οἱ Ἅγιοι ὑβρίζονται, τὰ μαργαριτάρια πετοῦνται τοῖς κυσί, ὁ Θεός ἐμπαίζεται, νὰ ὑπομείνουμε μὲ καρτερικότητα, μέ θάρρος καὶ μὲ πίστη καὶ νὰ μὴν προδόσουμε τὰ Ἅγια καὶ Ἱερά, τὶς Παρακαταθῆκες ποὺ παραλάβαμε.

Ἀδαμάντιος Τσακίρογλου