«Ο Πνευματικός Νόμος και οι Φυσικοί Νόμοι»

Τοῦ Ν. ΣΑΚΑΛΑΚΗ

«Αποκάλυψον τους οφθαλμούς μου και κατανοήσω τα θαυμάσια εκ του νόμου σου» (Ψαλμ. 118,18), διαβάζουμε στον ψαλμό. Με τον όρο «νόμο», ως γνωστό, εννοείται ο πνευματικός–ηθικός νόμος του Αγίου Τριαδικού Θεού, ο οποίος αντανακλάται στον φυσικό κόσμο, σ’ όλη την Κτίση και έχει δοθεί στον άνθρωπο. Η ανάπτυξη της επιστήμης δημιούργησε, μάλλον βιώθηκε από πολλούς ως υπέρ-αίσθηση της υλικής πραγματικότητας, ως ορθολογικότητα, με σοβαρές πνευματικές επιπτώσεις στην ύπαρξή του. Βλέπουμε δηλ. σε επιστημονικές μελέτες, σε περιβαλλοντικές εργασίες και διάφορες φιλοσοφικές συλλογιστικές την θέση–διατύπωση: «το αυθύπαρκτο φυσικό οικοσύστημα (κόσμος) διέπεται από νόμους και ρυθμούς, οι οποίοι διασφαλίζουν την ισορροπία και την ανάπτυξή του. Ο άνθρωπος δεν είναι εκτός του συστήματος». Υπογραμμίσαμε τις λέξεις–όρους, για να δείξουμε ότι πάσχει θεμελιακά η θεώρηση αυτή, με συσσώρευση πλήθους αντιφάσεων.

Οι λειτουργίες που υπογραμμίσαμε, προϋποθέτουν ενσυνείδητο και έλλογο κέντρο αποφάσεων–παρεμβάσεων με άπειρη πληρότητα γνώσεων μηχανικής, φυσικής, χημείας, βιολογίας και ψυχολογίας σε μελλοντική προοπτική.

Η άποψη–θέση της αυθυπαρξίας της ύλης δεν απαντά στα ερωτήματα: Πως ξεκίνησαν όλα; Από πού προερχόμαστε; Ποιος ο σκοπός της ζωής; Υπάρχει, αντικειμενικά, καλό και κακό;

Μόνο η Αγία Γραφή μιλάει τεκμηριωμένα για τα θέματα αυτά. Αυτή εμπεριέχει τις απαντήσεις των ερωτημάτων αυτών.

Ο Αγ. Γρηγόριος Νύσσης τονίζει: « Έδει γαρ μήτε το φως

αθέατον, μήτε την δόξαν αμάρτυρον, μήτε αναπόλαυστον αυτού είναι την αγαθότητα, μήτε τα άλλα πάντα, όσα περί την θείαν καθοράται φύσιν αργά κείσθαι, μη όντος του μετέχοντος τε και απολαύοντος».

Η Αγία Γραφή δηλ. μιλάει για τη δόξα του Θεού, για τη θέωση του ανθρώπου και για σκοπιμότητα θεϊκή μέσα στην Κτίση.

Για να γίνει φανερό, ότι ο υλικός κόσμος δεν διέπεται από αμετάβλητους νόμους, ο Θεός έχει τις απαντήσεις μέσα στην Κτίση, μέσα στις σελίδες της Αγίας Γραφής και στην διαχρονική ζωή της Εκκλησίας.

Για την μαρτυρία της Κτίσεως ο Απ. Παύλος τονίζει: «…τα γαρ αόρατα αυτού από κτίσεως κόσμου τοις ποιήμασι νοούμενα καθοράται, ή τε αΐδιος αυτού δύναμις και θειότης, εις το είναι αυτούς αναπολογήτους» (Ρωμ. α΄ 20).

Στη ζωή της Εκκλησίας καθημερινά βλέπουμε μια συνεχή φανέρωση της Χάριτος του Τριαδικού Θεού. Θαύματα, ιάσεις, άφθαρτα σκηνώματα αγίων, επεμβάσεις αγίων, θεραπείες δαιμονισμένων. Όλα αυτά σταθεροποιούν τους πιστούς στην Ορθοδοξία–Εκκλησία. Ιδιαίτερα στις ημέρες μας, που η ατμόσφαιρα φορτίζεται δαιμονικά (οικουμενισμός, αποστασία, κοινωνική αδικία), οι Ορθόδοξοι οφείλουν θεμελίωση ακλόνητη στην πίστη. Οι έσχατοι καιροί πλησιάζουν και η πνευματική πλάνη θα είναι πειστική (Ματθ. 24, 24).

Διαχρονικά παραδείγματα–γεγονότα φανέρωσης της Θεϊκής Δυνάμεως–Αλήθειας είναι και το Άγιο Φως, ο Αγιασμός και η Παρασκευή άρτου–πρόσφορου χωρίς φυσική ζύμη (βακτήρια, μύκητες κλπ). Ο Θεός μπορεί να δημιουργήσει τη ζωή και τις διάφορες μορφές της τόσο άμεσα, όσο και έμμεσα. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Μέγας (Διάλογος) τονίζει κατηγορηματικά, αυτό που η Γραφή αποκαλύπτει: «Η δωρεά του Αγίου Πνεύματος δεν δένεται με νόμους». Στο βιβλίο «ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΙΚΑΙ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ» (σελ. 173), στην παράγραφο 67 διαβάζουμε: «Περί της ανανεώσεως του προζυμίου κατά την εορτήν της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού». Στη διήγηση βλέπουμε, μετατροπή απλής ζύμης, δημιουργία προζυμίου μόνο με τη δύναμη του Σταυρού μέσα στην ακολουθία της Εορτής, χωρίς παρέμβαση άλλων υλικών (Βασιλικού, σταυρολούλουδα).

Ο Μοναχός Λάζαρος Διονυσιάτης (+1974) γράφει προφητικά για τους μελλοντικούς επώνυμους ή ανώνυμους ορθολογιστές: «το τοιούτον θαυματούργημα το σημειούμεν, καίτοι εις πολλούς είναι γνωστόν εκ της παραδόσεως, όμως όχι εις όλους. Υπάρχουν δε κατά καιρούς και άπιστοι Θωμάδες, αλλά προς γνώσιν και των μελλουσών γενεών, των οποίων πόσον θερμή θα είναι η πίστις; Ο Κύριος γνωρίζει…».

Μέσα στην Αγία Γραφή, παρατηρεί ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, σύγχρονος θεολόγος και φιλόσοφος (+1956), δεν αναφέρεται ο όρος «Φυσικός Νόμος» (βλέπε βιβλίο του «ΠΕΡΙ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»).

Από μόνη της η κτίση–φύση δεν μπορούσε να θέσει νόμους στον εαυτό της. Το νομοθετικό δημιούργημα–έργο προέρχεται μόνο από ενσυνείδητο και έλλογο ον με πληρότητα δύναμης και γνώσεων.

Στην Πατερική γραμματεία και συγκεκριμένα στην «Εξαήμερο» του Μ. Βασιλείου, συναντάμε τους συνώνυμους θεολογικά όρους «νόμος φύσεως» και «νόμους τους Κτίσαντος».

Στην ερμηνεία του 44^ου Ψαλμού, ο Μ. Βασίλειος οριοθετεί τη συνάφεια των νοημάτων–όρων, που αναφέρει στην «Εξαήμερον». Γράφει σχετικά: «Κατανόησον, φησί, την κτίσιν και ωφεληθείσα από της κατ’ αυτήν τάξεως, ούτως ανάβαινε προς την του κτίσαντος θεωρίαν».

Είναι φανερό, ότι ο Μ. Βασίλειος ερμηνεύει την «φύση–Κτίση» ως «τάξη=διάταξη» δυνάμεων της ύλης, που διακονούν το σχέδιο του Θεού και τον πνευματικό νόμο Του.

Η ύλη έχει δομηθεί με προσανατολισμό πνευματικό, ως κλίμακα που οδηγεί στη θεωρία του Θεού.

Κατά τους Πατέρες, ερμηνεύοντες τον «λόγο των όντων», ανάμεσα στον «πνευματικό νόμο» και στον «φυσικό νόμο» υπάρχει σχέση διαλεκτική. Με απλά λόγια, ο «φυσικός νόμος» είναι προέκταση διακονική του «πνευματικού νόμου». Τηρουμένων των αναλογιών, η σχέση μεταξύ πνευματικού νόμου και φυσικού νόμου, είναι ανάλογη της σχέσης που υπάρχει μεταξύ «γραφής και νοήματος των γραφομένων» (Αγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς).

Έχει γραφεί ότι ο ορθός όρος, που αποδίδει το πνευματικό νόημα των φυσικών νόμων, είναι «έννομες δυνάμεις». Στην Αγία Γραφή έχει κρυσταλλωθεί μια συνολική θεώρηση του απολύτου ελέγχου της Κτίσεως από τον Θεό. «Εάν τοις προσταγμασίμου πορεύησθε και τας εντολάς μου φυλάσσησθε και ποιήσητε αυτάς, και δώσω τον υετόν υμίν εν καιρώ αυτού και η γη δώσει τα γεννήματα αυτής…» (Λευιτικό 26, 3-8).

Επίσης: «Εάν δεν μη υπακούσητε μου, μη δε ποιήσετε τα προστάγματά μου…» (Λευιτικό, 26, 16-18).

Ερωτήματα: Ποιοι φυσικοί νόμοι εξηγούν την πολυήμερη βροχή του κατακλυσμού; Ποιοι νόμοι φυσικοί εξηγούν–ερμηνεύουν την καταστροφή των Σοδόμων–Γομμόρων; Ποιοι ιστορικοί νόμοι εξηγούν τον αφανισμό λαών, τη σύγχυση των γλωσσών και, το σημαντικότερο, την διάδοση του Χριστιανισμού;

Ένα συνεχές θαύμα είναι η πορεία της Κτίσεως. Για αιώνες λειτουργεί ο τεράστιος μηχανισμός του Σύμπαντος, που συντηρείται από την Πρόνοια του Θεού. Ο Ι. Αυγουστίνος υπογράμμισε: «Conservatio continua creatio est» δηλ.: «η συντήρησις είναι συνεχής δημιουργία».

ΝΙΚΟΣ  Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ