Φέτος, λίγους µῆνες πρίν τήν ἑορτή του (τόν Αὔγουστο), ὁ ἅγιος Νεκτάριος
µᾶς ἐπεφύλαξε µιά εὐχάριστη ἔκπληξη-δωρεά του. Μᾶς φανέρωσε µέ
ἀπροσδόκητο τρόπο µιά ἄγνωστη ἀλλά καί πολύ σηµαντική ἐπιστολή του, ἡ
ὁποία, βεβαίως, εἶχε µείνει ἀδηµοσίευτη µέχρι σήµερα.
Ἡ µητέρα ἑνός πνευµατικοῦ µου παιδιοῦ εἶχε –χωρίς νά τό γνωρίζη– στήν κατοχή της ἐπί ἑξῆντα καί πλέον χρόνια,
στή Λαµία, φωτογραφία χειρογράφου ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Νεκταρίου πρός
τόν τότε Μητροπολίτη Ἀθηνῶν κυρό Γερµανόν Καλλιγᾶν. Ἡ ἐπιστολή ἦταν
ἀναµεµειγµένη µέ ἔγγραφα καί συµβόλαιά της καί πρό δεκαετίας τά ἔγγραφα
αὐτά τά παρέλαβε ἡ κόρη της στήν Ἀθήνα πρός φύλαξη.
Τόν περασµένο Αὔγουστο ἡ κόρη της ἔκανε διαλογή τῶν ἐγγράφων καί πρός µεγάλη της ἔκπληξη εἶδε µέσα σ’ αὐτά καί τήν ἐν λόγῳ ἐπιστολή τοῦ ἁγίου!
Ἔσπευσε νά µοῦ δώση τήν ἐπιστολή αὐτή καί, µέ τήν σειρά µου ἐξεπλάγην
καί εὐχαρίστησα τόν ἅγιο γιά τήν ἀπρόσµενη ἐπίσκεψή του µέ ἕνα δικό του
ἀδηµοσίευτο κείµενο...
Ὡστόσο ἡ ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, πού ἐµφανίζεται δηµόσια γιά πρώτη φορά µέσῳ
τοῦ περιοδικοῦ µας, δέν εἶναι µιά ἁπλῆ ἐπιστολή, πού ἀναφέρεται σέ
ὑπηρεσιακά θέµατα ἤ ἀκόµη καί στά γνωστά προβλήµατα πού ἀντιµετώπιζε ὁ
ἅγιος Νεκτάριος σάν ἀποτέλεσµα τῆς ἀντικανονικῆς καί ἄδικης ἀπολύσεως
καί διαγραφῆς του ἀπό τά Δίπτυχα τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας.
Πρόκειται γιά µιά πολύ σηµαντική ἐπιστολή, πού, ἀφ’ ἑνός µέν ἐµφανίζει
µέ ἰδιαίτερο τρόπο τό ἀπαράµιλλο ἐκκλησιαστικό ἦθος τοῦ ἁγίου Νεκταρίου
καί, ἀφ’ ἑτέρου, µᾶς παρέχει πολλές πληροφορίες γιά τήν συγγραφική
πορεία τῶν µέχρι τό 1893 ἡµιτελῶν συγγραφικῶν ἔργων του, τόν τρόπο πού
ἀκολουθοῦσε γιά τήν συγγραφή τῶν βιβλίων του ἀλλά καί µᾶς ἀποκαλύπτει
τήν ἐφηµερίδα στήν ὁποία εἶχε ἤδη δηµοσιεύσει κάποια ἀπό τά ἔργα του.
Παραθέτουµε εὐθύς τήν ἐπιστολή αὐτή τοῦ
ἁγίου Νεκταρίου µέ τήν φωτογραφία τοῦ χειρογράφου του καί ἐν συνεχείᾳ
θά τήν σχολιάσουµε.
Προκαταβολικῶς ἐπισηµαίνουµε ὅτι ἀπό τήν πρώτη παράγραφο τῆς
ἐπιστολῆς φαίνεται καθαρά αὐτό πού καί οἱ βιογράφοι τοῦ ἁγίου ἔχουν ἤδη
καταγράψει χωρίς ὅµως, νά τεκµηριώνεται σέ γραπτά: ὅτι ὁ Μητροπολίτης
Γερµανός ἔτρεφε µεγάλη ἐκτίµηση καί ἀγάπη στό πρόσωπο τοῦ ἁγίου
Νεκταρίου:
Ἐν Λαμίᾳ τῇ 1ῃ Ὀκτωβρίου 1893
Πρός τήν Αὐτοῦ Σεβασμιότητα
Τόν Μητροπολίτην Ἀθηνῶν
καί Πρόεδρον τῆς Ἱερᾶς Συνόδου κ. Γερμανόν
Εἰς Ἀθήνας.
Σεβασμιώτατε ἐν Χριστῷ ἀδελφέ κ. Γερμανέ,
Τήν Ὑμετέραν Πανίερον Κορυφήν ἥδιστα προσαγορεύω ἀδελφικῶς.
Αἱ πρός τήν Ἐπισκοπικήν Ἐπιτροπήν συστάσεις τῆς Ὑμετέρας φίλης
Σεβασμιότητος μοί ἐπιβάλλουσι τό καθῆκον νά Σᾶς εὐχαριστήσω διά τήν
εὐγένειάν Σας καί τά πρός ἐμέ ἀγαθά Σας αἰσθήματα καί νά διαβεβαιώσω
τήν Ὑ. Σεβασμιότητα ὅτι ἔσομαι αὐτῇ εὐγνώμων καί πρόθυμος εἰς ὅ,τι τό
τῆς Ἐκκλησίας συμφέρον ἤθελεν ὑπαγορεύσῃ.
Ἐν Λαμίᾳ ἤδη ὡμίλησα δίς, ὁ δέ Πανάγαθος Θεός εὐδόκησε νά ἐμβάλῃ λόγον
τοῖς χείλεσί μου, καί νά διδάξω τό πολυπληθές ἀκροατήριόν μου οὕτως ὥστε
νά μορφωθῆ πεποίθησις πρός τήν διδασκαλίαν μου. Τοῦτο μέ εὐχαριστεῖ καί
μέ παρηγορεῖ, ἐλπίζω δέ νά φανῶ ὠφέλιμος.
Ἀλλά Σεβασμιώτατε φρονῶ, ὅτι θά ἐφαινόμην ὠφελιμότερος, ἐάν εἶχον
μόνιμον τήν διατριβήν καί εὑρισκόμην παρά τινι Βιβλιοθήκῃ – ἔχω ἤδη
τέσσαρα ἔργα ἡμιτελῆ, ὅλως πρωτότυπα καί ὠφελιμώτατα πρός πάντας.
Τό ἕν ἤρχησα ἀπό τῆς φοιτήσεώς μου ἐν τῷ Πανεπιστημίῳ, εἰργάσθην εἰς τήν
Ἐθνικήν Βιβλιοθήκην καί μετά ταῦτα εἰς τήν Βιβλιοθήκην τοῦ Πατριαρχείου
ἐν Καΐρῳ· τό πλεῖστον μέρος αὐτοῦ ἐδημοσίευσα ὡς πραγματείας εἰς τόν «Τηλέγραφον» τῆς Ἀλεξανδρείας καί ἤρεσεν εἰς πάντας καί εἰς αὐτόν τόν Πατριάρχην. Εἶναι μία χριστιανική Ἑορτολογία καί Ἀρχαιολογία διδακτικωτάτη. Τό δεύτερον εἶναι μία Λειτουργική.
Ἐν Καΐρῳ εὑρίσκεται χειρόγραφος ἡ Λειτουργία τοῦ Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου.
Τό χειρόγραφον τῆς Λειτουργίας ταύτης εἶναι σπανιώτατον, ὡς ἐφρόντισα
νά μάθω. Πρότινων δέ μόνον ἐτῶν ἐδημοσιεύθη ὑπό Ἄγγλου τινός θεολόγου
ἐξ ἑνός χειρογράφου τῆς Βιβλιοθήκης τῶν Παρισίων. Τήν ἔκδοσιν ταύτην
ἔλαβον καί παρέβαλον πρός τό χειρόγραφον τῆς Βιβλιοθήκης τοῦ
Πατριαρχείου, ἐκ δέ τῆς ἀντιπαραβολῆς φαίνεται ὅτι τό χειρόγραφον τῆς
Βιβλιοθήκης τοῦ Πατριαρχείου καί τελειώτερον εἶναι καί ἀκριβέστερον.
Ὅθεν ἀπεφάσισα νά ἐκδώσω τό χειρόγραφον μέ προλεγόμενα. Ἐπειδή δέ
εὑρίσκονται καί διάφορα ἀντίγραφα τῆς Λειτουργίας τοῦ
Ἀδελφοθέουἀντέγραψα καί ταῦτα ὅπως ποιήσω μίαν ἔκδοσιν, τήν τελειωτέραν,
εἰς ἥν θά προτάξω καί τινά περί τῆς ἱστορίας τῶν Λειτουργιῶν. Καί τήν
ἐργασίαν ταύτην ἔχω ἡμιτελῆ.
Ἕτερον ἔργον πολύ σπουδαῖον, τό ὁποῖον ὀνομάζω Ἠθικά κεφάλαια καί οὗτινος ἤδη ἔγραψα τό 90ον Κεφάλαιον, μένει καί αὐτό δι’ ἔλλειψιν βοηθημάτων ἀτελές.
Τελευταῖον ἔχω περί τούς 50 Λόγους Ἐκκλησιαστικούς ἑτοίμους μέν,
ἀλλά θέλουν ἐπεξεργασίαν τινά παρά Βιβλιοθήκῃ. Ὥστε οὐδέν δύναται νά
ἔλθη εἰς πέρας ἄνευ μονίμου διατριβῆς εἰς Βιβλιοθήκας.
Διά ταῦτα ἔκρινα νά μεταβῶ εἰς Αἴγυπτον, ἀλλά προσκαλούμενος παρά τοῦ
Πατριάρχου, ὅπως μείνω ἐν Καΐρῳ καί ἐκεῖ παρά τῇ Βιβλιοθήκῃ περατώσω τά
ἔργα μου. Ἀλλ’ ἵνα προσκληθῶ πρέπει νά ὑποδειχθῇ ἡ ἀνάγκη παρά προσώπου
σημαίνοντος παρά τῷ Πατριάρχῃ. Ὡς τοιοῦτον πρόσωπον θεωρῶ κατάλληλον τήν
Ὑμετέραν Σεβασμιότητα. Ὅθεν σᾶς παρακαλῶ, εὐαρεστηθῆτε νά
χρησιμεύσητε τό μεσάζον πρόσωπον πρός ἐπιστροφήν μου εἰς Αἴγυπτον ὑπέρ
τῆς ἀποπερατώσεως τῶν ἔργων μου ἅτινα θά πληρώσωσι μίαν ἔλλειψιν. Τοῦτο
πράττουσα ἡ Ὑ. Σεβασμιότης ἔστω βεβαία ὅτι καί εὐεργετεῖ καί ἀγαθουργεῖ.
Πεποιθώς ἐπί τά ἀδελφικά αἰσθήματά Σας, διατελῶ
ὁλοπρόθυμος καί εὐγνώμων
Ὁ ἐν Ἀρχιερεῦσιν ἐλάχιστος
† Ὁ Πενταπόλεως Νεκτάριος
Σχολιασµός τῆς Ἐπιστολῆς τοῦ ἁγίου Νεκταρίου.
...Ἐπιµείναµε στήν διερεύνηση τῆς φωτογραφήσεως τῆς ἐπιστολῆς γιατί
θεωροῦµε ὅτι ἡ φωτογράφησή της ἔγινε ὄχι ἁπλῶς γιά νά κρατήση
κάποιος ἕνα ἐνθύµιο χειρογράφου τοῦ ἁγίου, ἀλλά γιατί τό περιεχόµενο τῆς ἐπιστολῆς καταδεικνύει µέ ἰδιαίτερα ἐµφαντικό τρόπο τήν ἄκακη ἁγία ψυχή του.
Γράφει στόν Μητροπολίτη Ἀθηνῶν Γερµανόν Καλλιγᾶ νά
µεσολαβήση στόν Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Σωφρόνιο –δηλαδή στόν
πνευµατικό δήµιό του(!)– νά τόν προσκαλέση στήν Ἀλεξάνδρεια, ὄχι γιά
νά ἀποκατασταθῆ στό ἀξίωµα πού εἶχε στό Πατριαρχεῖο ἀλλά γιά νά
βρίσκεται µέσα στήν πλούσια Πατριαρχική Βιβλιοθήκη καί νά ἔχη τήν
δυνατότητα νά ὁλοκληρώση τά ψυχωφελῆ συγγράµµατά του!
Συναντᾶται, ἄραγε, σέ πολλούς –ἀπό ἐκείνους πού ἔχουν φήµη πνευµατικοῦ
ἀνθρώπου– αὐτή ἡ ψυχική λεπτότητα; Εἶναι, ἄραγε, κάτι συνηθισµένο τό νά
φερόµεθα µέ εὐγένεια, µέ σεβασµό καί ἀγάπη στούς πρός ἐµᾶς
«ἐχθραίνοντας µαταίως» καί, πολύ περισσότερο, πρός ἐκείνους πού µᾶς
ἀδικοῦν µέχρι ἐξοντώσεώς µας; Ὄχι βέβαια! Καί ὅµως! Εἴµαστε πολύ
πρόθυµοι νά παραλληλίζουµε µέ τόν ἅγιο Νεκτάριο πρόσωπα πού κατά
καιρούς ἀδικήθηκαν κατάφωρα, κρίνοντες ἐπιφανειακά καί χωρίς νά
λαµβάνουµε ὑπ’ ὄψιν οὔτε τό ἄν ἔδωσαν ἀφορµή µέ τήν συµπεριφορά τους
πρίν ἀδικηθοῦν, οὔτε τό πῶς ἀντιδροῦν τά ἀδικηθέντα πρόσωπα ἔναντι τῶν
“σταυρωτῶν” τους.
Καί νά σκεφθοῦµε ὅτι ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἔδειξε αὐτή τήν χριστοµίµητη
συµπεριφορά καί ἀπέδωσε τόση µεγάλη τιµή καί σεβασµό πρός ἕνα
Πατριάρχη–Ἡρώδη, καί ὅτι ἡ ἀδικία πού ὑπέστη, χωρίς νά δώση τήν παραµικρή ἀφορµή, δέν ἔγινε σέ ἕναν ἁπλῶς εὐσεβῆ κληρικό ἀλλά ἔγινε σέ ἕναν ὄντως ἄµεµπτον ἅγιον!
Γιά νά µήν ἁγιολογοῦµε, λοιπόν, φανταστικά, χαρακτηρίζοντες ὡς ἀποδείξεις ἁγιότητος
τίς θλίψεις καί τίς ἀδικίες πού µᾶς συµβαίνουν, ἐνῶ αὐτά τά ἐπιτρέπει ὁ
Θεός γιά νά ἐξοφλοῦµε ἁµαρτήµατα, εἶναι ὠφέλιµο νά σκύψουµε περισσότερο
στόν ἐσωτερικό κόσµο τῶν ἁγίων µας, ἱκετεύοντές τους νά µᾶς τόν
ἀποκαλύπτουν. Ἔτσι µόνο θά µετατεθοῦν τά ἀξιολογικά µας κριτήρια ἀπό
τά ἐξωτερικά γεγονότα καί συµβάντα καί θά στραφοῦµε στήν ἀναζήτηση τοῦ
«κρυπτοῦ τῆς καρδίας ἀνθρώπου». Τότε θά βεβαιωθοῦµε ὅτι δέν ἁγιάζει ὁ ἄνθρωπος µέ τίς ἀδικίες πού ὑφίσταται, ἀλλ’ ὅτι κυρίως, ἀπό τόν τρόπο ἀντιµετωπίσεως τῶν ἀδικιῶν, φανερώνεται περίτρανα τό ποιός εἶναι ὄντως ἅγιος!
Ολόκληρη ἡ δημοσίευση στὴν διεύθυνση:
http://sophia-siglitiki.blogspot.gr/2013/11/Mia-agnwsti-epistoli-toy-Agioy-Nektarioy.html