Τοῦ Ἀδαμάντιου
Τσακίρογλου
Τέλος τῆς τριλογίας περὶ Παπισμοῦ καὶ «Οἰκονομίας»
Στὰ δύο προηγούμενα
ἄρθρα (ἐδῶ κι ἐδῶ) ἀποδείχθηκε βάση τῶν πηγῶν, ὅτι ἡ ὑποτιθέμενη «Οἰκονομία» τοῦ Πάπα Ἰωάννη
Η΄ καὶ γενικὰ τῶν Παπῶν Ρώμης τοῦ 9ου ἕως τοῦ 11ου αἰῶνος
δὲν εἶχε καμία σχέση μὲ τὴν Οἰκονομία ποὺ ἐφαρμόζει ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὴν σωτηρία
τῶν ψυχῶν. Ἀντιθέτως, αὐτὸ ποὺ ἐφάρμοσαν οἱ ἀκόμα Ὀρθόδοξοι Πάπες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης
ἦταν μία καλὰ σχεδιασμένη διπλωματία μὲ σκοπὸ τὴν ἐπιβολὴ καὶ ἐπικράτηση τῶν
παπικῶν ἀξιώσεων (Πρωτεῖο κλπ.). Ἡ διπλωματία αὐτὴ ὄχι μόνο δὲν ὠφέλησε τὴν Ἐκκλησία
–ὅπως θέλουν νὰ μᾶς
πείσουν οἱ ἀντιοικουμενιστὲς ὑποστηρικτὲς τῆς ἀτελείωτης «Οἰκονομίας»–, ἀλλὰ ἀντιθέτως ἀποτέλεσε
τὸν δρόμο καὶ τρόπο γιὰ τὴν ἐπικράτηση τοῦ Παπισμοῦ καὶ τὴν ἀπόσχιση ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία
τοῦ Θεοῦ τῶν λαῶν τῆς Δύσεως.
Τὸ τελευταῖο παράδειγμα ποὺ κάνει κατανοητὲς καὶ ἀποδεικνύει τὶς
παραπάνω διαπιστώσεις εἶναι τὸ παράδειγμα τοῦ Πάπα Λέοντος Γ΄. Ὁ Πάπας αὐτὸς εἶναι
γιὰ τὸ θέμα μας πολὺ σημαντικός, διότι ἐνῶ θεωρεῖτο καὶ θεωρεῖται ἀπὸ πανεπιστημιακοὺς
καὶ ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους κατὰ τὰ πάντα Ὀρθόδοξος, εἶναι τελικὰ αὐτὸς ποὺ ὁλοκλήρωσε
τὴν φιλοφράγκικη πολιτικὴ τοῦ προκατόχου του Πάπα Ἀδριανοῦ, ἔστεψε τὸν Κάρολο τὸν
Μέγα καὶ ἔτσι διῄρεσε τελειωτικὰ τὸν κόσμο σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση, ἔλαβε μέρος στὴν
Σύνοδο τοῦ Ἄαχεν ποὺ ἐπισημοποίησε τὴν προσθήκη τοῦ Φιλιόκβε στὸ Σύμβολο τῆς
Πίστεως τῶν Φράγκων.
Μέσῳ τῆς παρουσίασης τῶν γεγονότων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης θὰ διαπιστώσουμε, ὅτι
ἀκόμα κι ἂν οἱ ποιμένες ἔχουν ὀρθόδοξα φρονήματα, ὅταν οἱ ἐνέργειες τους,
κυρίως σὲ ἐποχὴ αἱρέσεως, ἀπέχουν ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση, τὸ ἀποτέλεσμα
εἶναι γιὰ τὴν Ἐκκλησία τραγικό. Γιατὶ ἀκριβῶς παίρνουν ἀψήφιστα καὶ παραβαίνουν
τὴν ἁγιοπατερικὴ ἐμπειρία, ἡ ὁποία μᾶς διδάσκει νὰ ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ ἐκείνους
ποὺ κοινωνοῦν μὲ αἱρετικούς, ἀκόμα κι ἂν ἔχουν ὀρθόδοξα φρονήματα.
Μάλιστα ὁ ἀναγνώστης θὰ διαπιστώσει, ὅτι ἡ στάση καὶ ἡ πολιτικὴ τῶν Παπῶν
τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἔχουν πολλὲς ὁμοιότητες μὲ τὴν στάση καὶ τὴν πολιτικὴ τῶν
ποιμένων τῆς σημερινῆς ἐποχῆς ἀπέναντι στὴν Παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τὸ
φαινόμενο τῆς Παγκοσμιοποίησης.
Γι’ αὐτὸ τὸν λόγο ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ ἀρχίσω τὴν ἐξιστόρηση τῶν γεγονότων
γιὰ τὸν Λέοντα ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ προκατόχου του Πάπα Ἀδριανοῦ Α΄ (772-795), ὥστε
νὰ γίνει ἀπόλυτα φανερό, ποιά τραγικὰ λάθη συνέβησαν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη καὶ γιατὶ
μᾶς ἀφοροῦν σήμερα:
Τὸ 773 ἡ θέση τοῦ Πάπα Ρώμης Ἀδριανοῦ (†795) κινδύνευε ἀπὸ τὸν βασιλέα τῶν
Λαγγοβάρδων Δεσιδέριο. Ὁ Πάπας ἀφοῦ ἀναζήτησε ἀπεγνωσμένα βοήθεια ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα
τῶν Ρωμαίων Κωνσταντίνο τὸν Ε΄, ὁ ὁποῖος βρισκόταν σὲ πόλεμο μὲ τοὺς
Βουλγάρους, ἔστειλε πρέσβεις στὸν Καρλομάγνο ζητώντας του νὰ ἀκολουθήσει τὴν
πολιτικὴ ὑποστήριξης τῆς Ρώμης τοῦ πατέρα του, Πιπίνου. Τελικὰ ὁ Καρλομάγνος πῆρε τὴν μεριὰ τοῦ Πάπα,
διέσχισε τὶς Ἄλπεις το 773 καὶ πολιόρκησε τὴν πρωτεύουσα τῶν Λαγγοβάρδων,
Παβία. Ἡ πολιορκία διήρκεσε μέχρι τὴν ἄνοιξη τοῦ 774. Τότε ο Καρλομάγνος
ἐπισκέφθηκε τὸν Πάπα στὴ Ρώμη. Τώρα εἶχε ὁ Πάπας ἕναν φράγκο ἀντὶ ἑνὸς
λαγγοβάρδου βασιλέως πρὸ τῶν πυλῶν τῆς Ρώμης. Μετὰ ἀπὸ βιαστικὲς προετοιμασίες
τὸν ὑποδέχθηκαν ἡ φρουρὰ καὶ οἱ δικαστὲς τῆς πόλης στὸν πρῶτο χιλιομετρικὸ
δείκτη τῆς πόλης, πρᾶγμα ποὺ γίνονταν μόνο στὴν ὑποδοχὴ ἑνὸς ἐξάρχου ἢ ἑνὸς
πατρικίου. Ἔτσι ἀναγνώρισε ὁ Πάπας de facto τὸν Κάρολο ὡς
πατρίκιο, πράξη ποὺ φυσικὰ δὲν συνέπιπτε μὲ τὶς δικαιοδοσίες του. Σὰν ἀντάλλαγμα πῆρε ὁ Πάπας ἐδαφικὲς
παραχωρήσεις καὶ τὰ πρῶτα σημάδια ἀναγνώρισης τῆς πνευματικῆς του κυριαρχίας
καὶ στὸ κράτος τῶν Φράγκων. Ἐδῶ,
λοιπόν, βλέπουμε τὴν ἀπαρχὴ τῆς παπικῆς πολιτικῆς μὲ ὁποιοδήποτε κόστος μὲ σκοπὸ τὴν ἑδραίωση
τῆς παπικῆς ἐξουσίας.
Ἀπὸ τότε ὀνομαζόταν
ὁ Κάρολος Carolus dei gratia rex Francorum et Langobardorum atque patricius Romanorum καὶ ἐξασφάλισε τὴν ἐξουσία του ὡς κυρίαρχος τῆς Β.
Ἰταλίας καὶ ὡς προστάτης τῆς Ρώμης. Τὸ
παράδοξο σὲ αὐτὴν τὴν ἐξέλιξη εἶναι, ὅτι ὁ Πάπας κατάφερε νὰ ἔχει τὸν Κάρολο ὡς
προστάτη ἀκόμα κι ἐναντίον τῆς Κων/πολης, ἐνῶ τυπικὰ ἡ Κων/πολη παρέμενε ἡ δύναμη
στὴν ὁποία ὁ Πάπας ἦταν ὑποτελής· π.χ. μέχρι τὸ 781/82, τὰ παπικὰ ἔγγραφα ἦταν
χρονολογημένα μὲ τοὺς χρόνους βασιλείας τῶν αὐτοκρατόρων. Ἀπὸ τότε ὅμως
χρονολογοῦνταν μὲ βάση τὴν γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Τὸ 778 μάλιστα κίνησε
ἐκστρατεία, τὴν πρώτη στὴν ἱστορία ἑνὸς Πάπα, ἐναντίον τῆς Τερρακίνας –ποὺ ἦταν
ὑποτελὴς τοῦ Πατρικίου τῆς Σικελίας (τοῦ «Βυζαντίου» δηλ.)– καὶ τὸ 781 ἔχρισε
τὰ παιδιὰ τοῦ Καρόλου στὴν Ἐκκλησία τοῦ Ἁγ. Πέτρου ὡς διαδόχους βασιλεῖς.
Τὸ 787 πραγματοποιήθηκε
ἡ Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος στὴν Νίκαια, ἡ ὁποία ἀναστήλωσε τὶς εἰκόνες καὶ
καταδίκασε τὴν εἰκονομαχία. Στὴν Σύνοδο αὐτὴ καλέσθηκε καὶ ὁ Πάπας Ἀδριανός, ὁ
ὁποῖος ἔστειλε ἀντιπροσώπους, δὲν καλέσθηκαν ὅμως φράγκοι ἀντιπρόσωποι. Στὴν
ἐπιστολὴ ποὺ ἔστειλε ὁ Πάπας ἐν
ἀγνοίᾳ τοῦ Καρόλου ἐξέφρασε τὶς ἀκόλουθες ἀπαιτήσεις:
Τὴν μὴ ἀναγνώριση
τοῦ πατριάρχου Ταρασίου ὡς οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη,
τὴν ἐπαναγνώριση
τῶν παπικῶν δικαιωμάτων, ποὺ μειώθηκαν μὲ τὴν ἔναρξη τῆς εἰκονομαχίας,
τὴν πατρότητα πάνω
στὶς περιοχὲς τῆς Ν. Ἰταλίας
καὶ τὴν ἀναγνώριση
τῆς ἐξουσίας τοῦ Πάπα πάνω ἀπὸ ὅλη τὴν Δ. Ευρώπη.
Μήπως μᾶς θυμίζουν
αὐτὲς οἱ ἀξιώσεις τὶς ἀξιώσεις τοῦ Πάπα Ἰωάννη Η΄ στὴν Σύνοδο τοῦ 879 ἐπὶ Μ.
Φωτίου καὶ τὶς ἀντιρρήσεις τῆς Ρώμης γιὰ τὴν κανονικότητα τῆς πατριαρχίας του; Δὲν
δείχνουν αὐτὲς οἱ ἀξιώσεις, ὅτι ἡ παπικὴ πολιτικὴ εἶχε συνέχεια καὶ
διαχρονικότητα, ἀνεξαρτήτως ποιός κατεῖχε τὸν θρόνο τῆς Ρώμης; Δὲν πρέπει
ἐπιτέλους καὶ ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι νὰ παραδεχθοῦμε, ὅτι γιὰ πολὺ καιρὸ δὲν
ἑρμηνεύσαμε σωστά (μὲ τὰ γνωστὰ ἀποτελέσματα) γεγονότα τέτοιας σημασίας;
Ὡς ἐγγυητὴ αὐτῶν τῶν ἀπαιτήσεως παρουσίασε ὁ Πάπας τὸν
βασιλέα τῶν Φράγκων καὶ Λαγγοβάρδων καὶ ρωμαῖο πατρίκιο Κάρολο. Στὴν Σύνοδο ὅμως ἡ ἐπιστολὴ τοῦ
Πάπα διαβάστηκε στὰ ἑλληνικά, χωρὶς αὐτὲς τὶς ἀπαιτήσεις, φέρνοντας ἔτσι τοὺς
ἀπεσταλμένους τοῦ Πάπα πρὸ τετελεσμένων γεγονότων. Οἱ ἀπαιτήσεις τοῦ Πάπα δὲν
ἔγιναν δεκτές.
Οἱ Φράγκοι
ἀντέδρασαν στὴν μὴ συμμετοχή τους μὲ τὴν ἔκδοση τῶν Libri Carolini, στὰ ὁποῖα καταδίκασαν –παρὰ τὶς
πιέσεις τοῦ Πάπα πρὸς ἀποδοχὴ τῶν ἀποφάσεων τῆς Συνόδου– καὶ τοὺς εἰκονολάτρες καὶ τοὺς εἰκονομάχους(!) καὶ ὀνόμασαν γιὰ
πρώτη φορὰ ὑποτιμητικὰ τοὺς Ἕλληνες Graecos. Τὸν Πάπα ποὺ συμμετεῖχε στὴν Σύνοδο ὅμως δὲν τὸν καταδίκασαν. Ὁ δὲ Πάπας δὲν ὑπόγραψε τὴν ἐπικύρωση τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ τοῦ ἐστάλη ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα. Ἀντιθέτως,
ἐνῶ σὲ ἐπιστολὴ του πρὸς τὸν Κάρολο –μέσῳ τοῦ ἡγουμένου Ἀλγιβέρτου– ἀπαιτοῦσε τὴν ἀποδοχὴ τῆς Συνόδου ἀπὸ μέρους τοῦ Καρόλου,
ζητοῦσε παράλληλα τὸν ἀναθεματισμὸ τοῦ αὐτοκράτορα
Κων/νου, ἂν δὲν δεχόταν τελικὰ τὶς ἀπαιτήσεις τοῦ Πάπα, ποὺ στάλθηκαν μὲ
τὴν ἐπιστολή του στὴ Σύνοδο.
Παρουσιάζεται δηλ. τὸ ἀκόλουθο παράδοξο ἀλλὰ ἀπὸ ἐδῶ καὶ
πέρα χαρακτηριστικό, γιὰ τὴν στάση τῶν Παπῶν: Ὁ Πάπας
ζητοῦσε ἀπὸ ἕναν βασιλέα ποὺ καταδίκαζε τὴν ὀρθόδοξη Σύνοδο –καὶ τὸν ὁποῖο
ὁ Πάπας πίεζε νὰ τὴν ἀναγνωρίσει– νὰ ἀναθεματίσει
τὸν αὐτοκράτορα ποὺ ἐπικύρωσε τὴν Σύνοδο καὶ ἐπανέφερε τὴν Ὀρθοδοξία! Οἱ ἱστορικοὶ εἶναι σύμφωνοι ὅτι, μὲ
αὐτήν του τὴν στάση, ὁ Πάπας δηλώνει τὴν ὁριστική του ἀπόφαση νὰ συμβαδίσει μὲ
τὴν Δύση.
Σήμερα οἱ
«εὐσεβεῖς» Ἐπίσκοποι πράττουν τὸ ἴδιο: Ὅπως οἱ Πάπες τότε, ἀπὸ τὴν μία χαρακτηρίζουν
τὴν ψευτοσύνοδο τοῦ Κολυμπαρίου ὡς μὴ «Μεγάλη καὶ Ἁγία» καὶ προβληματική, καὶ
ἀπὸ τὴν ἄλλη καταδικάζουν αὐτοὺς πού, σύμφωνα μὲ τοὺς Ἱ. Κανόνες, διακόπτουν
τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ τοὺς ἀποδεχόμενους τὴν ψευτοσύνοδο καὶ τὸν
Οἰκουμενισμό καὶ ζητοῦν τὴν καταδίκη τους. Φυσικὰ ὅλα αὐτὰ γίνονται ὑπὸ τὴν
σημαία τῆς «Οἰκονομίας». Μιᾶς «Οἰκονομίας» (ὅπως φάνηκε ἀπ’ ὅσα παρουσιάσαμε παραπάνω)
κομμένης καὶ ραμμένης στὰ μέτρα τῆς «Οἰκονομίας» τοῦ Πάπα!
Στὴν φράγκικη
σύνοδο τῆς Φρανκφούρτης, ποὺ ἔλαβε χώρα τὸ 794, οἱ Φράγκοι ὀνόμασαν τὴν 7η οἰκουμενικὴ Σύνοδο «Ψευτοσύνοδο» καὶ
ἀνακήρυξαν τὴν τιμὴ τῶν εἰκόνων αἵρεση, χωρὶς ὅμως παράλληλα νὰ καταδικάσουν
τὸν Πάπα, ποὺ εἶχε λάβει μέρος μέσῳ ἀντιπροσώπων στὴν Σύνοδο (μήπως ἔκαναν κι
αὐτοὶ «Οἰκονομία»;).
Διαβάζουμε στὶς «Annales Mettenses Priores»: «Τὸ ἔτος 794 ἀπὸ
τὴν γέννηση τοῦ Κυρίου ἔλαβε μέρος στὴν Φρανκφούρτη μία μεγάλη Σύνοδος τῶν γαλατῶν,
γερμανῶν καὶ ἰταλῶν ἐπισκόπων παρουσίᾳ τοῦ Καρόλου τῶν ἀντιπροσώπων τοῦ Πάπα
Ἀδριανοῦ... Ἡ Ψευτοσύνοδος τῶν Ἑλλήνων,
τὴν ὁποία ὀνόμασαν ψευδῶς Ζ΄ Οἰκουμενικὴ καὶ ἡ τιμὴ τῶν εἰκόνων καταδικάστηκε
ἀπὸ τοὺς ἐπισκόπους» (μεταφρ.).
Οἱ ἀντιπρόσωποι τοῦ Πάπα δὲν ἀντιστάθηκαν σὲ αὐτὴν τὴν
ἀπόφαση, ἂν καὶ ὁ Πάπας δὲν τὴν ἐπικύρωσε. Ἔτσι ὁ
Πάπας –πάλι παραδόξως– δὲν ἐπικύρωσε οὔτε
τὴν μία (Οἰκουμενική) οὔτε τὴν ἄλλη (Φρανκφούρτη) σύνοδο.
Ἰδοὺ τοῦ λόγου τὸ
ἀληθές: Δὲν πράττουν σήμερα οἱ «εὐσεβεῖς»
Ἐπίσκοποι τὸ ἴδιο; Δὲν ἀκολουθοῦν οἱ τῆς «Οἰκονομίας» τὴν ἴδια γραμμή, “νὰ τὰ
ἔχουμε καλὰ μὲ ὅλους”;
Ἀλλὰ καὶ στὴν σύνοδο
τοῦ Ἄαχεν τὸ 809, στὴν ὁποία οἱ Φράγκοι εἰσήγαγαν ἐπίσημα στὸ σύμβολο τῆς Πίστεως
τὸ Φιλιόκβε, ὁ Πάπας Λέων Γ΄, τώρα, δὲν συμφώνησε μὲν μὲ τὴν εἰσαγωγὴ τῆς αἱρετικῆς προσθήκης, δὲν προέβη
ὅμως σὲ καμία ἄλλη ἐνέργεια (διακοπὴ κοινωνίας, ἐπιτίμιο, ἀφορισμό, ἀντισύνοδο κλπ.)
ποὺ θὰ ἔβαζε ἕνα τέλος σὲ αὐτὴν τὴν αἵρεση. Σήμερα καταλήγουν ὅλοι στὸ συμπέρασμα
ὅτι ὁ Λέων Γ΄ δεχόταν τὸ Φιλιόκβε ὡς δίκαιη
θέση, ἀλλὰ γιὰ λόγους ἑνότητας μὲ τὴν Ἀνατολὴ δὲν τὸ πρόσθεσε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως. Δηλ.
τὸ πρόβλημα γιὰ τὸν Πάπα δὲν ἔγκειτο στὸν αἱρετικὸ χαρακτῆρα
τοῦ Φιλιόκβε, ἀλλὰ στὴν διατήρηση
τῆς διοικητικῆς ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητας ἀνεξαρτήτου
φρονήματος. Αὐτὴ ἡ στάση ὅμως δὲν εἶναι ἡ στάση τῆς Ἐκκλησίας.
