Ο Πάπας Λέων Γ΄ και η «Οικονομία» του

Τοῦ  Ἀδαμάντιου Τσακίρογλου

Τέλος τῆς τριλογίας περὶ Παπισμοῦ καὶ «Οἰκονομίας»

Στὰ δύο προηγούμενα ἄρθρα (ἐδῶ κι ἐδῶ) ἀποδείχθηκε βάση τῶν πηγῶν, ὅτι ἡ ὑποτιθέμενη «Οἰκονομία» τοῦ Πάπα Ἰωάννη Η΄ καὶ γενικὰ τῶν Παπῶν Ρώμης τοῦ 9^ου ἕως τοῦ 11^ου αἰῶνος δὲν εἶχε καμία σχέση μὲ τὴν Οἰκονομία ποὺ ἐφαρμόζει ἡ Ἐκκλησία γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ψυχῶν. Ἀντιθέτως, αὐτὸ ποὺ ἐφάρμοσαν οἱ ἀκόμα Ὀρθόδοξοι Πάπες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἦταν μία καλὰ σχεδιασμένη διπλωματία μὲ σκοπὸ τὴν ἐπιβολὴ καὶ ἐπικράτηση τῶν παπικῶν ἀξιώσεων (Πρωτεῖο κλπ.). Ἡ διπλωματία αὐτὴ ὄχι μόνο δὲν ὠφέλησε τὴν Ἐκκλησία –ὅπως θέλουν νὰ μᾶς πείσουν οἱ ἀντιοικουμενιστὲς ὑποστηρικτὲς τῆς ἀτελείωτης «Οἰκονομίας»–, ἀλλὰ ἀντιθέτως ἀποτέλεσε τὸν δρόμο καὶ τρόπο γιὰ τὴν ἐπικράτηση τοῦ Παπισμοῦ καὶ τὴν ἀπόσχιση ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ τῶν λαῶν τῆς Δύσεως.

Τὸ τελευταῖο παράδειγμα ποὺ κάνει κατανοητὲς καὶ ἀποδεικνύει τὶς παραπάνω διαπιστώσεις εἶναι τὸ παράδειγμα τοῦ Πάπα Λέοντος Γ΄. Ὁ Πάπας αὐτὸς εἶναι γιὰ τὸ θέμα μας πολὺ σημαντικός, διότι ἐνῶ θεωρεῖτο καὶ θεωρεῖται ἀπὸ πανεπιστημιακοὺς καὶ ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους κατὰ τὰ πάντα Ὀρθόδοξος, εἶναι τελικὰ αὐτὸς ποὺ ὁλοκλήρωσε τὴν φιλοφράγκικη πολιτικὴ τοῦ προκατόχου του Πάπα Ἀδριανοῦ, ἔστεψε τὸν Κάρολο τὸν Μέγα καὶ ἔτσι διῄρεσε τελειωτικὰ τὸν κόσμο σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση, ἔλαβε μέρος στὴν Σύνοδο τοῦ Ἄαχεν ποὺ ἐπισημοποίησε τὴν προσθήκη τοῦ Φιλιόκβε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως τῶν Φράγκων.

Μέσῳ τῆς παρουσίασης τῶν γεγονότων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης θὰ διαπιστώσουμε, ὅτι ἀκόμα κι ἂν οἱ ποιμένες ἔχουν ὀρθόδοξα φρονήματα, ὅταν οἱ ἐνέργειες τους, κυρίως σὲ ἐποχὴ αἱρέσεως, ἀπέχουν ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση, τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι γιὰ τὴν Ἐκκλησία τραγικό. Γιατὶ ἀκριβῶς παίρνουν ἀψήφιστα καὶ παραβαίνουν τὴν ἁγιοπατερικὴ ἐμπειρία, ἡ ὁποία μᾶς διδάσκει νὰ ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ ἐκείνους ποὺ κοινωνοῦν μὲ αἱρετικούς, ἀκόμα κι ἂν ἔχουν ὀρθόδοξα φρονήματα.

Μάλιστα ὁ ἀναγνώστης θὰ διαπιστώσει, ὅτι ἡ στάση καὶ ἡ πολιτικὴ τῶν Παπῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἔχουν πολλὲς ὁμοιότητες μὲ τὴν στάση καὶ τὴν πολιτικὴ τῶν ποιμένων τῆς σημερινῆς ἐποχῆς ἀπέναντι στὴν Παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τὸ φαινόμενο τῆς Παγκοσμιοποίησης.

Γι’ αὐτὸ τὸν λόγο ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ ἀρχίσω τὴν ἐξιστόρηση τῶν γεγονότων γιὰ τὸν Λέοντα ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ προκατόχου του Πάπα Ἀδριανοῦ Α΄ (772-795), ὥστε νὰ γίνει ἀπόλυτα φανερό, ποιά τραγικὰ λάθη συνέβησαν τὴν ἐποχὴ ἐκείνη καὶ γιατὶ μᾶς ἀφοροῦν σήμερα:

Τὸ 773 ἡ θέση τοῦ Πάπα Ρώμης Ἀδριανοῦ (†795) κινδύνευε ἀπὸ τὸν βασιλέα τῶν Λαγγοβάρδων Δεσιδέριο. Ὁ Πάπας ἀφοῦ ἀναζήτησε ἀπεγνωσμένα βοήθεια ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα τῶν Ρωμαίων Κωνσταντίνο τὸν Ε΄, ὁ ὁποῖος βρισκόταν σὲ πόλεμο μὲ τοὺς Βουλγάρους, ἔστειλε πρέσβεις στὸν Καρλομάγνο ζητώντας του νὰ ἀκολουθήσει τὴν πολιτικὴ ὑποστήριξης τῆς Ρώμης τοῦ πατέρα του, Πιπίνου. Τελικὰ ὁ Καρλομάγνος πῆρε τὴν μεριὰ τοῦ Πάπα, διέσχισε τὶς Ἄλπεις το 773 καὶ πολιόρκησε τὴν πρωτεύουσα τῶν Λαγγοβάρδων, Παβία. Ἡ πολιορκία διήρκεσε μέχρι τὴν ἄνοιξη τοῦ 774. Τότε ο Καρλομάγνος ἐπισκέφθηκε τὸν Πάπα στὴ Ρώμη. Τώρα εἶχε ὁ Πάπας ἕναν φράγκο ἀντὶ ἑνὸς λαγγοβάρδου βασιλέως πρὸ τῶν πυλῶν τῆς Ρώμης. Μετὰ ἀπὸ βιαστικὲς προετοιμασίες τὸν ὑποδέχθηκαν ἡ φρουρὰ καὶ οἱ δικαστὲς τῆς πόλης στὸν πρῶτο χιλιομετρικὸ δείκτη τῆς πόλης, πρᾶγμα ποὺ γίνονταν μόνο στὴν ὑποδοχὴ ἑνὸς ἐξάρχου ἢ ἑνὸς πατρικίου. Ἔτσι ἀναγνώρισε ὁ Πάπας de facto τὸν Κάρολο ὡς πατρίκιο, πράξη ποὺ φυσικὰ δὲν συνέπιπτε μὲ τὶς δικαιοδοσίες του. Σὰν ἀντάλλαγμα πῆρε ὁ Πάπας ἐδαφικὲς παραχωρήσεις καὶ τὰ πρῶτα σημάδια ἀναγνώρισης τῆς πνευματικῆς του κυριαρχίας καὶ στὸ κράτος τῶν Φράγκων. Ἐδῶ, λοιπόν, βλέπουμε τὴν ἀπαρχὴ τῆς παπικῆς πολιτικῆς μὲ ὁποιοδήποτε κόστος μὲ σκοπὸ τὴν ἑδραίωση τῆς παπικῆς ἐξουσίας.

Ἀπὸ τότε ὀνομαζόταν ὁ Κάρολος Carolus dei gratia rex Francorum et Langobardorum atque patricius Romanorum καὶ ἐξασφάλισε τὴν ἐξουσία του ὡς κυρίαρχος τῆς Β. Ἰταλίας καὶ ὡς προστάτης τῆς Ρώμης. Τὸ παράδοξο σὲ αὐτὴν τὴν ἐξέλιξη εἶναι, ὅτι ὁ Πάπας κατάφερε νὰ ἔχει τὸν Κάρολο ὡς προστάτη ἀκόμα κι ἐναντίον τῆς Κων/πολης, ἐνῶ τυπικὰ ἡ Κων/πολη παρέμενε ἡ δύναμη στὴν ὁποία ὁ Πάπας ἦταν ὑποτελής· π.χ. μέχρι τὸ 781/82, τὰ παπικὰ ἔγγραφα ἦταν χρονολογημένα μὲ τοὺς χρόνους βασιλείας τῶν αὐτοκρατόρων. Ἀπὸ τότε ὅμως χρονολογοῦνταν μὲ βάση τὴν γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Τὸ 778 μάλιστα κίνησε ἐκστρατεία, τὴν πρώτη στὴν ἱστορία ἑνὸς Πάπα, ἐναντίον τῆς Τερρακίνας –ποὺ ἦταν ὑποτελὴς τοῦ Πατρικίου τῆς Σικελίας (τοῦ «Βυζαντίου» δηλ.)– καὶ τὸ 781 ἔχρισε τὰ παιδιὰ τοῦ Καρόλου στὴν Ἐκκλησία τοῦ Ἁγ. Πέτρου ὡς διαδόχους βασιλεῖς.

Τὸ 787 πραγματοποιήθηκε ἡ Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος στὴν Νίκαια, ἡ ὁποία ἀναστήλωσε τὶς εἰκόνες καὶ καταδίκασε τὴν εἰκονομαχία. Στὴν Σύνοδο αὐτὴ καλέσθηκε καὶ ὁ Πάπας Ἀδριανός, ὁ ὁποῖος ἔστειλε ἀντιπροσώπους, δὲν καλέσθηκαν ὅμως φράγκοι ἀντιπρόσωποι. Στὴν ἐπιστολὴ ποὺ ἔστειλε ὁ Πάπας ἐν ἀγνοίᾳ τοῦ Καρόλου ἐξέφρασε τὶς ἀκόλουθες ἀπαιτήσεις:

Τὴν μὴ ἀναγνώριση τοῦ πατριάρχου Ταρασίου ὡς οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη,

τὴν ἐπαναγνώριση τῶν παπικῶν δικαιωμάτων, ποὺ μειώθηκαν μὲ τὴν ἔναρξη τῆς εἰκονομαχίας,

τὴν πατρότητα πάνω στὶς περιοχὲς τῆς Ν. Ἰταλίας

καὶ τὴν ἀναγνώριση τῆς ἐξουσίας τοῦ Πάπα πάνω ἀπὸ ὅλη τὴν Δ. Ευρώπη.

Μήπως μᾶς θυμίζουν αὐτὲς οἱ ἀξιώσεις τὶς ἀξιώσεις τοῦ Πάπα Ἰωάννη Η΄ στὴν Σύνοδο τοῦ 879 ἐπὶ Μ. Φωτίου καὶ τὶς ἀντιρρήσεις τῆς Ρώμης γιὰ τὴν κανονικότητα τῆς πατριαρχίας του; Δὲν δείχνουν αὐτὲς οἱ ἀξιώσεις, ὅτι ἡ παπικὴ πολιτικὴ εἶχε συνέχεια καὶ διαχρονικότητα, ἀνεξαρτήτως ποιός κατεῖχε τὸν θρόνο τῆς Ρώμης; Δὲν πρέπει ἐπιτέλους καὶ ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι νὰ παραδεχθοῦμε, ὅτι γιὰ πολὺ καιρὸ δὲν ἑρμηνεύσαμε σωστά (μὲ τὰ γνωστὰ ἀποτελέσματα)  γεγονότα τέτοιας σημασίας;

Ὡς ἐγγυητὴ αὐτῶν τῶν ἀπαιτήσεως παρουσίασε ὁ Πάπας τὸν βασιλέα τῶν Φράγκων καὶ Λαγγοβάρδων καὶ ρωμαῖο πατρίκιο Κάρολο. Στὴν Σύνοδο ὅμως ἡ ἐπιστολὴ τοῦ Πάπα διαβάστηκε στὰ ἑλληνικά, χωρὶς αὐτὲς τὶς ἀπαιτήσεις, φέρνοντας ἔτσι τοὺς ἀπεσταλμένους τοῦ Πάπα πρὸ τετελεσμένων γεγονότων. Οἱ ἀπαιτήσεις τοῦ Πάπα δὲν ἔγιναν δεκτές.

Οἱ Φράγκοι ἀντέδρασαν στὴν μὴ συμμετοχή τους μὲ τὴν ἔκδοση τῶν Libri Carolini, στὰ ὁποῖα καταδίκασαν –παρὰ τὶς πιέσεις τοῦ Πάπα πρὸς ἀποδοχὴ τῶν ἀποφάσεων τῆς Συνόδου– καὶ τοὺς εἰκονολάτρες καὶ τοὺς εἰκονομάχους(!) καὶ ὀνόμασαν γιὰ πρώτη φορὰ ὑποτιμητικὰ τοὺς Ἕλληνες Graecos. Τὸν Πάπα ποὺ συμμετεῖχε στὴν Σύνοδο ὅμως δὲν τὸν καταδίκασαν. Ὁ δὲ Πάπας δὲν ὑπόγραψε τὴν ἐπικύρωση τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ τοῦ ἐστάλη ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα. Ἀντιθέτως, ἐνῶ σὲ ἐπιστολὴ του πρὸς τὸν Κάρολο –μέσῳ τοῦ ἡγουμένου Ἀλγιβέρτου– ἀπαιτοῦσε τὴν ἀποδοχὴ τῆς Συνόδου ἀπὸ μέρους τοῦ Καρόλου, ζητοῦσε παράλληλα τὸν ἀναθεματισμὸ τοῦ αὐτοκράτορα Κων/νου, ἂν δὲν δεχόταν τελικὰ τὶς ἀπαιτήσεις τοῦ Πάπα, ποὺ στάλθηκαν μὲ τὴν ἐπιστολή του στὴ Σύνοδο.

Παρουσιάζεται δηλ. τὸ ἀκόλουθο παράδοξο ἀλλὰ ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα χαρακτηριστικό, γιὰ τὴν στάση τῶν Παπῶν:  Ὁ Πάπας ζητοῦσε ἀπὸ ἕναν βασιλέα ποὺ καταδίκαζε τὴν ὀρθόδοξη Σύνοδο –καὶ τὸν ὁποῖο ὁ Πάπας πίεζε νὰ τὴν ἀναγνωρίσει– νὰ ἀναθεματίσει τὸν αὐτοκράτορα ποὺ ἐπικύρωσε τὴν Σύνοδο καὶ ἐπανέφερε τὴν Ὀρθοδοξία!  Οἱ ἱστορικοὶ εἶναι σύμφωνοι ὅτι, μὲ αὐτήν του τὴν στάση, ὁ Πάπας δηλώνει τὴν ὁριστική του ἀπόφαση νὰ συμβαδίσει μὲ τὴν Δύση.

Σήμερα οἱ «εὐσεβεῖς» Ἐπίσκοποι πράττουν τὸ ἴδιο: Ὅπως οἱ Πάπες τότε, ἀπὸ τὴν μία χαρακτηρίζουν τὴν ψευτοσύνοδο τοῦ Κολυμπαρίου ὡς μὴ «Μεγάλη καὶ Ἁγία» καὶ προβληματική, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη καταδικάζουν αὐτοὺς πού, σύμφωνα μὲ τοὺς Ἱ. Κανόνες, διακόπτουν τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ τοὺς ἀποδεχόμενους τὴν ψευτοσύνοδο καὶ τὸν Οἰκουμενισμό καὶ ζητοῦν τὴν καταδίκη τους. Φυσικὰ ὅλα αὐτὰ γίνονται ὑπὸ τὴν σημαία τῆς «Οἰκονομίας». Μιᾶς «Οἰκονομίας» (ὅπως φάνηκε ἀπ’ ὅσα παρουσιάσαμε παραπάνω) κομμένης καὶ ραμμένης στὰ μέτρα τῆς «Οἰκονομίας» τοῦ Πάπα!

Στὴν φράγκικη σύνοδο τῆς Φρανκφούρτης, ποὺ ἔλαβε χώρα τὸ 794, οἱ Φράγκοι ὀνόμασαν τὴν 7^η οἰκουμενικὴ Σύνοδο «Ψευτοσύνοδο» καὶ ἀνακήρυξαν τὴν τιμὴ τῶν εἰκόνων αἵρεση, χωρὶς ὅμως παράλληλα νὰ καταδικάσουν τὸν Πάπα, ποὺ εἶχε λάβει μέρος μέσῳ ἀντιπροσώπων στὴν Σύνοδο (μήπως ἔκαναν κι αὐτοὶ «Οἰκονομία»;).

Διαβάζουμε στὶς «Annales Mettenses Priores»: «Τὸ ἔτος 794 ἀπὸ τὴν γέννηση τοῦ Κυρίου ἔλαβε μέρος στὴν Φρανκφούρτη μία μεγάλη Σύνοδος τῶν γαλατῶν, γερμανῶν καὶ ἰταλῶν ἐπισκόπων παρουσίᾳ τοῦ Καρόλου τῶν ἀντιπροσώπων τοῦ Πάπα Ἀδριανοῦ... Ἡ Ψευτοσύνοδος τῶν Ἑλλήνων, τὴν ὁποία ὀνόμασαν ψευδῶς Ζ΄ Οἰκουμενικὴ καὶ ἡ τιμὴ τῶν εἰκόνων καταδικάστηκε ἀπὸ τοὺς ἐπισκόπους» (μεταφρ.).

Οἱ ἀντιπρόσωποι τοῦ Πάπα δὲν ἀντιστάθηκαν σὲ αὐτὴν τὴν ἀπόφαση, ἂν καὶ ὁ Πάπας δὲν τὴν ἐπικύρωσε. Ἔτσι ὁ Πάπας –πάλι παραδόξως– δὲν ἐπικύρωσε οὔτε τὴν μία (Οἰκουμενική) οὔτε τὴν ἄλλη (Φρανκφούρτη) σύνοδο.

Ἰδοὺ τοῦ λόγου τὸ ἀληθές: Δὲν πράττουν σήμερα οἱ «εὐσεβεῖς» Ἐπίσκοποι τὸ ἴδιο; Δὲν ἀκολουθοῦν οἱ τῆς «Οἰκονομίας» τὴν ἴδια γραμμή, “νὰ τὰ ἔχουμε καλὰ μὲ ὅλους”;

Ἀλλὰ καὶ στὴν σύνοδο τοῦ Ἄαχεν τὸ 809, στὴν ὁποία οἱ Φράγκοι εἰσήγαγαν ἐπίσημα στὸ σύμβολο τῆς Πίστεως τὸ Φιλιόκβε, ὁ Πάπας Λέων Γ΄, τώρα, δὲν συμφώνησε μὲν μὲ  τὴν εἰσαγωγὴ τῆς αἱρετικῆς προσθήκης, δὲν προέβη ὅμως σὲ καμία ἄλλη ἐνέργεια (διακοπὴ κοινωνίας, ἐπιτίμιο, ἀφορισμό, ἀντισύνοδο κλπ.) ποὺ θὰ ἔβαζε ἕνα τέλος σὲ αὐτὴν τὴν αἵρεση.  Σήμερα καταλήγουν ὅλοι στὸ συμπέρασμα ὅτι ὁ Λέων Γ΄ δεχόταν τὸ Φιλιόκβε ὡς δίκαιη θέση, ἀλλὰ γιὰ λόγους ἑνότητας μὲ τὴν Ἀνατολὴ δὲν τὸ πρόσθεσε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως. Δηλ. τὸ πρόβλημα γιὰ τὸν Πάπα δὲν ἔγκειτο στὸν αἱρετικὸ χαρακτῆρα τοῦ Φιλιόκβε, ἀλλὰ στὴν διατήρηση τῆς διοικητικῆς ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητας ἀνεξαρτήτου φρονήματος. Αὐτὴ ἡ στάση ὅμως δὲν εἶναι ἡ στάση τῆς Ἐκκλησίας.

Σὲ αὐτὸ συμβάλλει καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι, παρόλο ποὺ ὁ Πάπας ἀνάρτησε σὲ χρυσὴ καὶ ἀργυρὴ ἐπιγραφή –στὸν ναὸ τοῦ Λατερανοῦ στὴν Ρώμη– τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως ἄνευ Φιλιόκβε, παρόλο ποὺ παρακάλεσε τὸν Κάρολο νὰ μὴν ἀπαγγέλλεται τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, τουλάχιστον μπροστά του(!), παραδόξως συνέβη τὸ ἀντίθετο ἀπὸ τὶς ἐπιθυμίες του: Οἱ Φράγκοι δὲν σταμάτησαν νὰ χρησιμοποιοῦν τὸ Φιλιόκβε, καθ’ ὅλη τὴν θητεία τοῦ Λέοντος Γ΄ ὡς Πάπα (795-816) (ὅπως ἀναφέρουν κάποιοι ἱστορικοί) δὲν ἀπαγγέλθηκε ποτέ (!!!) τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως (μὲ ἢ χωρὶς Φιλιόκβε) σὲ λειτουργία σὲ ναὸ στὴν Ρώμη (ἔτσι americancatholicpress Father Gilligan- Filioque, ὅπως History of the Filioque controversy καὶ Οrthodoxwiki.org/Filioque ”Allerdings wurde während seiner Amtszeit (795-816) in der römischen Messe kein Glaubensbekenntnis gesprochen”).  Ἀντιθέτως οἱ Φράγκοι τῆς Ρώμης μετὰ τὸ 809 ἀπάγγελναν στὶς λειτουργίες τους ἀκόμα καὶ σὲ ναοὺς τῆς Ρώμης τὸ Σύμβολο μὲ τὴν αἱρετικὴ προσθήκη τοῦ Φιλιόκβε.

Γιὰ νὰ μᾶς ποῦν οἱ πατέρες: Παρουσιάζεται ἐδῶ ἄλλο ἕνα παράδειγμα μίας «φοβερῆς καὶ μοναδικῆς ἀλλὰ ἐπωφελοῦς Οἰκονομίας»; Δὲν εἶναι ξεκάθαρο, ὅτι ἡ ἴδια τακτικὴ ποὺ ἀκολουθεῖται κατ’ ἀναλογία ἀπὸ τοὺς Ἐπισκόπους μετὰ τὸ Κολυμπάρι, μὲ τὶς παράλληλες καταδίκες καὶ συμπροσευχές, θὰ ὁδηγήσει μὲ μαθηματικὴ ἀκρίβεια στὴν ἐπικράτηση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὅπως τότε τοῦ Φιλιόκβε;

Καὶ φτάνουμε στὴν ἐπίμαχη χρονιά, τῆς στέψης τοῦ Καρόλου στὴν Ρώμη, τὸ 800, ποὺ ἔλαβε μέρος πρὶν τὸ Φιλιόκβε, χώρισε ὅμως τὸν τότε κόσμο καὶ ἔδεσε κατὰ γενικὴ ὁμολογία τὸν Πάπα στὸ ἅρμα τῶν Φράγκων. Καθ’ ὅλη τὴν παρακάτω ἐξιστόρηση τῶν γεγονότων δὲν πρέπει νὰ λησμονήσει ὁ ἀναγνώστης, ὅτι ὁ ὀρθόδοξος Πάπας (κατ’ «Οἰκονομία» πάλι;) στέφει αὐτοκράτορα αὐτὸν ποὺ καταδίκασε τὶς εἰκόνες καὶ δὲν ἀναγνώρισε τὴν Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο! Δὲν θὰ ἀναλύσω ὅλη τὴν ἱστορία τῆς στέψης τοῦ Καρόλου. Συμπερασματικὰ ὅμως ἀξίζει νὰ ἀναφερθοῦν τὰ ἀκόλουθα:

Τὸ 799 ὁ Πάπας Λέων Γ΄, ἔπεσε θύμα συνωμοσίας καὶ κακοποίησης ἀπὸ ρωμαίους ἀριστοκράτες, μετὰ ἀπὸ κατηγορίες ἐναντίον του γιὰ ἠθικὰ παραπτώματα: Ψευδορκία καὶ Μοιχεία. Ἡ ἀθωότητά του ποτὲ δὲν ἀποδείχθηκε μὲ στοιχεῖα, παρὰ μόνο μὲ προσωπικὸ ὅρκο τοῦ Πάπα τοῦ ἴδιου. Οἱ δύο μάλιστα ἀρχηγοὶ αὐτῆς τῆς συνωμοσίας ἦταν ὑψηλὰ στελέχη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης: Ὁ Campulus ποὺ ἦταν σακελλάριος τῶν παπικῶν οἰκονομικῶν ὑποθέσεων καὶ ὁ Paschalis ποὺ ἦταν Πριμικέριος στὴν ὑπηρεσία του καὶ συγγενὴς τοῦ πρώην Πάπα Ἀδριανοῦ. Ὁ Λέων δραπέτευσε τελικά, μετὰ ἀπὸ πολλὲς περιπέτειες καὶ κατέφυγε στὸν Κάρολο, στὸ Παντερμπόρν τῆς σημερινῆς Γερμανίας, ζητώντας του νὰ ἐκστρατεύσει ἐναντίον τῆς Ρώμης καὶ νὰ τὸν ἀποκαταστήσει. Γιατί ὅμως κατέφυγε ὁ Πάπας στὸν Κάρολο καὶ ὄχι στὴν Κων/πολη ἢ στὴν Ν. Ἰταλία, ποὺ ἦταν βυζαντινὴ περιοχὴ καὶ μάλιστα πιὸ κοντὰ στὴν Ρώμη; Οἱ ἱστορικοὶ σήμερα διακρίνουν σὲ αὐτὴ τὴν ἐπιλογὴ ἕνα παπικὸ σχέδιο, ποὺ μπορεῖ ὅμως νὰ ἀποδειχθεῖ μόνο μὲ τὶς μετέπειτα ἐξελίξεις.

Ὁ Κάρολος συμφώνησε νὰ βοηθήσει τὸν Πάπα καὶ το Νοέμβριο τοῦ 800 ἔφθασε στὴν Ρώμη. Ὁ Πάπας τὸν ὑποδέχτηκε πρὶν τῆς πύλες τῆς πόλεως, πρᾶγμα ποὺ γίνεται μόνο στὴν ὑποδοχὴ ἑνὸς αὐτοκράτορα. Ὁ Κάρολος φυλάκισε τοὺς στασιαστὲς καὶ συγκάλεσε συμβούλιο τὴν 1η Δεκεμβρίου. Στὶς 23 Δεκεμβρίου ὁ Λέων ἔδωσε ὅρκο ἀθωότητας ἐναντίον τῶν ἠθικῶν κατηγοριῶν ποὺ τοῦ ἀπέδιδαν οἱ ἀντίπαλοί του. Στὴ Λειτουργία τῶν Χριστουγέννων (25 Δεκεμβρίου), ὅταν ὁ Κάρολος γονάτισε μπρὸς στὴν ἁγία τράπεζα γιὰ νὰ προσευχηθεῖ, ὁ Πάπας τὸν ἔστεψε Imperator Romanorum ("Αὐτοκράτορα των Ρωμαίων"). Μὲ τὴν στέψη αὐτὴ ὁ Πάπας καὶ ὁ Κάρολος οὐσιαστικὰ ἀκύρωναν τὴν νομιμότητα τῆς αὐτοκράτειρας Εἰρήνης τῆς Κων/πολης καὶ τὴν πατροπαράδοτη μέχρι τότε τάξη πραγμάτων, ποὺ ἤθελε πάντα τὴν ὕπαρξη μόνο ἑνὸς νομίμου αὐτοκράτορα τῶν Ρωμαίων.

Στὴν Ἑλλάδα τείνουμε νὰ ὑποβαθμίζουμε τὸν ρόλο τοῦ Πάπα σὲ αὐτὴν τὴν ἐξέλιξη καὶ νὰ καταδικάζουμε ἀποκλειστικὰ τὸν Κάρολο. Τὸ ἐρώτημα ὅμως τῶν ἱστορικῶν, ποιός σχεδίασε τὴν στέψη, τείνει σήμερα πιὰ στὴν ἀπάντηση, ὅτι ὁ Πάπας ἦταν αὐτὸς ποὺ εἶχε κανονίσει καὶ σχεδιάσει τὴν στέψη καὶ τὴν τελετὴ καὶ ὄχι μόνο ὁ Κάρολος ἢ τουλάχιστον ὄχι κυρίως ὁ Κάρολος. Σ’ αὐτὴ τὴν ἄποψη συνηγοροῦν τὰ ἀκόλουθα ἀποδεδειγμένα γεγονότα:

Α) Ὁ Πάπας προϋπάντησε τὸν Κάρολο λίγο ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη, τελετουργικὸ ποὺ ἁρμόζει μόνο στὸν αὐτοκράτορα. Ὁπότε ἐδῶ καταλαβαίνουμε, ὅτι ἀπὸ τὴν στιγμὴ αὐτὴ καὶ ὁ Πάπας ἔδειξε, τί σκοπὸ εἶχε, καὶ ὁ Κάρολος γνώριζε, τί ἐπρόκειτο νὰ ἀκολουθήσει.

Μωσαϊκὸ (799) στὸ παλάτι τοῦ Λατερανοῦ δείχνει τὸν ἀπόστολο Πέτρο νὰ εὐλογεῖ τὸν ὀρθόδοξο Πάπα καὶ τὸν αἱρετικὸ καὶ εἰκονομάχο Κάρολο. Αὐτὲς εἶναι οἱ «Οἰκονομίες» τῶν Παπῶν ποὺ ἑδραίωσαν τὴν αἵρεση.

Π.Π.: Ἰδοὺ καὶ μιὰ παρόμοια εἰκόνα.
Ὁ Πειραιῶς, ὁ "λέων" τοῦ π. Θ. Ζήση,
χαρίζει πορτραῖτο καὶ βάζει μετάνοια
στὸν -καὶ κατ' αὐτούς- αἱρεσιάρχη!

Β) Τὸ μωσαϊκὸ στὸ παλάτι τοῦ Λατερανοῦ ποὺ δείχνει τὸν Ἅγ. Πέτρο νὰ εὐλογεῖ τὸν Πάπα καὶ τὸν Κάρολο ὡς πνευματικὴ καὶ κοσμικὴ ἐξουσία, χρονολογεῖται τὰ Χριστούγεννα τοῦ 800, δηλ. στὴν στιγμὴ καὶ πρὸς τιμὴ τῆς στέψης. Γιὰ τὴν κατασκευή, ὅμως, ἑνὸς τέτοιου μωσαϊκοῦ, μάλιστα ἐκείνη τὴν ἐποχή, χρειαζόταν πολὺς χρόνος, γεγονὸς ποὺ φανερώνει, ὅτι ἄρχισε νὰ κατασκευάζεται τὸ 799, τὴν χρονιὰ δηλ. ποὺ γύρισε ὁ Πάπας ἀπὸ τὸ Παντερμπόρν. Ἄρα ἡ συμφωνία εἶχε γίνει ἤδη ἐκεῖ:  Ὁ Πάπας ἐξοντώνει τοὺς ἀντιπάλους του μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Καρόλου καὶ ὁ Κάρολος γίνεται Αὐτοκράτορας τῶν Ρωμαίων μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Πάπα. Γιὰ μία ἀκόμη φορὰ γίνονται φανερὲς οἱ ὁμοιότητες μὲ τὴν πολιτικὴ τοῦ Πάπα Ἰωάννη Η΄.

Γ) Σὲ ὅλα τὰ χρονικὰ ἀναφέρεται, ὅτι στὴν τελετὴ στέψεως ψάλθηκε ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους καὶ τὴν φρουρὰ πολυχρόνιο. Ἕνα πολυχρόνιο ὅμως –μιᾶς καὶ πολυχρόνιο γιὰ αὐτοκράτορες δὲν εἶχε ψαλλεῖ στὴν Ρώμη γιὰ αἰῶνες ὁλόκληρους– ἀπὸ τόσους πολλοὺς ἀνθρώπους ἀπαιτεῖ πρόβες καὶ ἐκπαίδευση καὶ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ μὴν εἶχε δώσει ἀνάλογη ἐντολὴ ὁ Πάπας ἢ νὰ ἔμεινε κρυφὸ στὸν κύκλο τοῦ Καρόλου.

Ὅλα τελικὰ συνηγοροῦν στὸ συμπέρασμα, ὅτι ὁ Πάπας Λέων γιὰ νὰ σώσει τὴν ζωή του καὶ τὸν θρόνο του (ἀκόμα ὑπάρχουν ἰσχυρὲς ἀμφιβολίες ἂν ὁ Λέων ἦταν ἀθῶος), πρότεινε στὸν Κάρολο τὸ στέμμα τῶν «Ρωμαίων», τὸ ὁποῖο φυσικὰ αὐτὸς χωρὶς ἀντιρρήσεις δέχθηκε. Ἀκόμα καὶ στὸ δογματικὸ ὕψιστο θέμα τῶν Εἰκόνων καὶ τοῦ Φιλιόκβε, ὁ Πάπας Λέων, ἂν καὶ ὁ ἴδιος δὲν ἀποδέχθηκε τὴν αἱρετικὴ αὐτὴ προσθήκη, ἐπέτρεψε μὲ τὴν στάση του τὴν ἐξάπλωσή της («Οἰκονομία»!), διότι δὲν καταδίκασε ρητῶς οὔτε τὴν σύνοδο τῆς Φρανκφούρτης οὔτε τὴν τοῦ Ἄαχεν (ὅπως σήμερα πράττουν οἱ ἀντιοικουμενιστές) καί, θέτοντας τὴν Ἰταλία ὑπὸ τὴν διοικητικὴ ἐξουσία τοῦ Καρόλου, ἄφησε τὸ ποίμνιο της νὰ πέσει θύμα καὶ νὰ ἀποδεχτεῖ αὐτὴν τὴν αἵρεση. Ἄλλη μία ἀπόδειξη καὶ γιὰ μᾶς σήμερα, ὅτι ὑπεράσπιση τοῦ δόγματος χωρὶς τὴν ἀνάλογη ὑπευθυνότητα (μὲ ἄλλα λόγια: μὲ τὴν ἐφαρμογὴ τῆς ἁγιοπατερικῆς Παραδόσεως) καὶ τὸ ἀνάλογο κόστος δὲν εἶναι δυνατή.

Ὁ Θεοφάνης ἀναφέρει στὸ χρονικό του (ἔτη 6293, 6294), ὅτι μετὰ τὴν στέψη στάλθηκε ἀντιπροσωπεία στὴν Κων/πολη, ποὺ διαπραγματεύθηκε τὸν γάμο τοῦ Καρόλου μὲ τὴν Εἰρήνη(!). Ὁ γάμος τελικὰ δὲν πραγματοποιήθηκε, γιατὶ τὸ 802 ὁ Λογοθέτης τοῦ Δρόμου Νικηφόρος ἀνέτρεψε τὴν Εἰρήνη καὶ ἀνακηρύχθηκε αὐτοκράτορας. Κι αὐτὸ ὅμως τὸ γεγονὸς ἀποτελεῖ μία ἀπόδειξη τῆς κατάστασης μετὰ τὴν στέψη τοῦ Καρόλου. Τελικὰ ἡ Κων/πολη τὸ 812 ἀναγνώρισε τὴν στέψη τοῦ Καρόλου ὡς ἀδελφοῦ βασιλέα. Φράγκοι καὶ «Βυζαντινοὶ» ἔφτασαν μάλιστα στὸ σημεῖο νὰ ἀντιμετωπίσουν ὡς σύμμαχοι μία ἀραβικὴ ἀπόβαση στὴν Ν. Ἰταλία. Καὶ ἐδῶ διαφαίνεται, ὅτι ἡ πολιτικὴ στάθηκε πάνω ἀπὸ τὰ δόγματα.

Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Καρόλου (814) ὁ Λέων Γ΄ δίωξε μὲ μεγάλη σκληρότητα τοὺς ἀντιπάλους του Ἔφτασε μάλιστα στὸ σημεῖο νὰ διατάξει (χωρὶς νὰ συμβουλευθεῖ τοὺς Φράγκους, ἀλλὰ μὲ τὴν βοήθεια φραγκικῶν στρατευμάτων) τὴν θανάτωση περισσοτέρων ἀπὸ 300 ἐξ αὐτῶν. Τὸν πολυπληθῆ αὐτὸ φόνο καταδίκασε ὁ Αὐτοκράτορας Λουδοβῖκος ὁ Εὐσεβὴς καὶ τὸν θεώρησε αὐθαιρεσία ποὺ πρόσβαλε τὰ ἐπὶ τῆς Ρώμης δικαιώματά του. Δὲν πρόφθασε ὅμως νὰ τὸν δικάσει σὲ Σύνοδο, μιᾶς καὶ ὁ Λέων Γ΄ ἀπεβίωσε τὸ 816. Ποιός ὀρθόδοξος Ἱεράρχης θὰ θανάτωνε 300(!) ἀντιπάλους του; Ποιός ὀρθόδοξος θὰ ἀθώωνε μία τέτοια ἐνέργεια, ἐπειδὴ ὁ ἔνοχος διατήρησε μερικῶς ἕνα δόγμα τῆς Ἐκκλησίας;

Καὶ ὅμως: Ὁ Λέων Γ΄τιμᾶται ὡς Ἅγιος ἀπὸ τοὺς Παπικοὺς στις 12 Ιουνίου. Τὸ ἐρώτημα φυσικὰ ποὺ γεννιέται –καὶ δικαιώνει τοὺς ἔγκριτους ἱστορικοὺς γιὰ τὸν ρόλο τοῦ Λέοντος– εἶναι: Πῶς οἱ Παπικοὶ τιμοῦν κάποιον ὡς Ἅγιο, ἂν αὐτὸς δὲν ἀποδέχθηκε τὸ Φιλιόκβε. Δὲν θὰ ἀποτελοῦσε αὐτὸ τὴν αὐτοαναίρεσή τους; Ἡ ἀπάντηση βρίσκεται στὸ ἀποδεδειγμένο πιὰ γεγονός, ὅτι ὁ Λέων Γ΄ –ἀντίθετα μὲ ὅ,τι ἐπικράτησε καὶ δέχονται ὡς ἱστορικὴ ἀλήθεια πανεπιστημιακοὶ καὶ ἐκκλησιαστικοὶ παράγοντες σήμερα στὴν Ἑλλάδα– δεχόταν τὸ Φιλόκβε ὡς θέση, ἀλλὰ γιὰ λόγους ἑνότητας δὲν τὸ πρόσθεσε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως. Αὐτὸ ἔγινε τελικὰ τὸ 1014, ἀφοῦ οἱ Πάπες, λόγῳ τῆς «Οἰκονομίας» ποὺ ἐφάρμοσαν, δὲν πρόβαλαν κανένα ἐμπόδιο γιὰ τὴν καταπολέμηση τῆς αἱρέσεως, μάλιστα ἔπεσαν καὶ οἱ ἴδιοι θύματα αὐτῆς.

Ἡ παραπάνω ἔκθεση τῶν γεγονότων ἀποδεικνύει ὅμως, ὅτι ὁ Πάπας (πρὶν τὸ 1009 καὶ παρότι Ὀρθόδοξος καὶ Ρωμαῖος κι ὄχι Φράγκος) ὄχι μόνο ἀθῶος δὲν ἦταν, ἀλλὰ κατὰ πάσα πιθανότητα ἕνας ἀπὸ τοὺς κύριους ὑπαίτιους τῆς ἀρνητικῆς ἐξέλιξης τῶν σχέσεων μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης μιᾶς καὶ μὲ τοὺς χειρισμούς του, ὅπως καὶ σήμερα, ἔμπλεξε ἐκκλησιαστικὰ καὶ κοσμικὰ ζητήματα, ἀποσκοπώντας στὴν πολιτικὴ ἐξουσία καὶ ὄχι στὴν ὑπεράσπιση τοῦ δόγματος.

Μᾶς ἀποδεικνύει, ὅτι καὶ οἱ σημερινοὶ ἀντιοικουμενιστὲς ἐπίσκοποι καὶ γενικὰ ποιμένες μὲ τὴν ἀτελείωτη καὶ ἀτέρμονη «Οἰκονομία» ποὺ ἐφαρμόζουν καὶ θέλουν νὰ ἐπιβάλλουν μόνο ἀθῶοι δὲν εἶναι, ἀλλὰ κατὰ πάσα πιθανότητα ἀνήκουν στοὺς κύριους ὑπαίτιους τῆς ἐπικράτησης τῆς Παναίρεσης τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.

Ἀδαμάντιος Τσακίρογλου

 Βιβλιογραφία

Einhard: Vita Karoli Magni. Lat./Dt. Übers., Anm. u. Nachw. von Evelyn Scherabon Firchow. Reclam Verlag, Ditzingen 1986.

Reichsannalen, in: Hartmann, W. (Hg.): Frühes und hohes Mittelalter 750-1250 (Deutsche Geschichte in Quellen und ‚Darstellungen 1) Stuttgart 1995.

Θεοφάνης ο Ομολογητής, Χρονογραφία τομ. Α, Β, Γ, μτφρ. Αρχιμ. Ανανίας Κουστένης, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2007.

MGH, Conc. II, Supplimentum 2, ed. Harald Willjung, Hannover, 1998.

Becher Matthias: Die Päpste und Karl der Große. Eine Frage der Selbstbehauptung. In: Kaiser und Kalifen. Karl der Große und die Mächte am Mittelmeer um 800, Darmstadt 2014, S.50-61.

Borgolte, Michael: Karl der Große. Ein Global Player? In: Kaiser und Kalifen. Karl der Große und die Mächte am Mittelmeer um 800, Darmstadt 2014, S.16-22.

Classen, Peter: Karl der Große, das Papstum und Byzanz. Die Begründung des Karolingischen Kaisertums, in: H. Fuhrmann/ C. Märtl (Hg.): Beiträge zur Geschichte und Quellenkunde des Mittelalters, Bd. 9, Sigmaringen 1985.

Deer, Josef: Byzanz und das abendländische Herrschertum, in: Peter Classen (Hg.): Vorträge und Forschungen Band XXI, Sigmaringen 1977.

Dölger, Franz: Byzanz und die europäische Staatenwelt. Ausgewählte Vorträge und Aufsätze, Darmstadt 1964.

James Howard-Johnston: Witnesses to a World Crisis. Historians and Histories of the Middle East in the Seventh Century. Oxford University Press, Oxford 2010.

Ostrogorsky, Georg: Βυζαντινὴ ἱστορία, München 1996.

Pauler, Roland: Der Ueberfall auf Papst Leo III. in Quellen und Forschungen. Ein Kriminalfall wird neu aufgerollt (Politik im Mittelalter 11), Neuried 2015.

Runciman, Steven: The Eastern Schism, Oxford 1955.

Schreiner, Peter: Byzanz, München 2011.

Φειδᾶς, Ἰ. Βλάσιος: Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία, τόμος Β΄, Ἀθήνα 1994.