Μ. Βασιλείου, ἐπιστολὴ 258:
“Πρὸς τὸν Ἐπίσκοπον Ἐπιφάνιον”.
Β΄ μέρος
Ἡ
ΣΥΓΧΥΣΗ
σὲ θέματα Πιστεως
τῆς
ἐποχῆς ἐκείνης
καὶ
ἡ ΔΙΑΙΡΕΣΗ τῶν Ὀρθοδόξων
(ποὺ σήμερα ἐπαναλαμβάνεται τραγικά).
Στὸ δεύτερο μέρος τῆς παρουσιάσεως τῆς ἐπίκαιρης αὐτῆς
ἐπιστολῆς τοῦ Μ. Βασιλείου πρὸς τὸν ἅγιον Ἐπιφάνιο, εἶναι ἀναγκαῖες κάποιες ἐπισημάνσεις,
ἀφοῦ σήμερα βρισκόμαστε σὲ παρόμοια ἐκκλησιαστικὴ κατάσταση. Δὲν ἔχουμε δηλαδή, εἰρήνη στὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ πόλεμο μὲ τοὺς ψευδεπισκόπους τῆς ἐσχατολογικῆς
παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.
Ὁ Μ. Βασίλειος δίδει ἐξηγήσεις σ’ αὐτὴν την ἐπιστολὴ
πρὸς τὸν ἅγιον Ἐπιφάνιο γιὰ τὴν στάση του πρὸς κάποια πρόσωπα καὶ πρὸς τὴν Ἐκκλησία
τῆς Ἀντιοχείας.
Συγκεκριμένα, στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀντιοχείας ἐκείνη τὴν
ἐποχὴ ὑπῆρχαν οἱ ὀρθόδοξοι “Μελετιανοί”, δηλαδὴ οἱ ἐναπομείναντες ἄνευ Ἐπισκόπου
πιστοί, μετὰ τὴν ἐξορία τοῦ Ποιμένα τους, τοῦ Ἀρχιεπισκόπου δηλ. Ἀντιοχείας ἁγίου
Μελετίου. Καὶ δὲν ἐδέχοντο ἄλλον Ἐπίσκοπο, γιατὶ ὁ ἐξορισθεὶς Ἐπίσκοπός τους ἦταν
κατ’ αὐτοὺς ὁ μόνος κανονικὸς Ὀρθόδοξος
Ἐπίσκοπος. Τοῦτο σημαίνει ὅτι οἱ πιστοὶ ἔχουν δικαίωμα, ἐφ’ ὅσον βαδίζουν μὲ
πιστότητα τὴν Πατερικὴ Παράδοση, νὰ ἀκολουθοῦν τὸν Ποιμένα τους, τὴν στιγμὴ
μάλιστα ποὺ δὲν ὑπάρχουν ἐναντίον του κατηγορίες γιὰ παρεκτροπὲς σὲ θέματα
Πίστεως καὶ Ἱ. Παραδόσεως, καὶ ταυτόχρονα, στὸ χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας δροῦν καὶ ἔχουν
τὴν ἐξουσία οἱ αἱρετικοί.
Τὴν κανονικότητα
τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Μελετίου συμμεριζόταν καὶ ὁ Μ. Βασίλειος, ἀλλὰ καὶ ἄλλες Ὀρθόδοξες
Ἐκκλησίες, γι’ αὐτὸ καὶ εἶχαν κοινωνία μαζί του,
καὶ μεταξύ τους, ὅπως καὶ μὲ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης.
Ταυτόχρονα ὅμως, οἱ ἀκολουθοῦντες τὸν ἅγιο Μελέτιο “Μελετιανοί”,
εἶχαν χαρακτηρισθεῖ ἀπὸ κάποιους ἄλλους Ὀρθοδόξους ὡς σχισματικοί, οἱ ἴδιοι δέ,
δὲν “ἐκοινώνουν” μετὰ τῆς μερίδος τῶν “Εὐσταθιανῶν” ὑπὸ τὸν Ἐπίσκοπο Παυλῖνο. Ὅμως
μὲ τὸν Παυλῖνο κοινωνοῦσε ἡ Ἐκκλησία
τῆς Ρώμης, ἀλλὰ καὶ ὁ Μ. Ἀθανάσιος.
Γιὰ ποιό λόγο, ὅμως, ὁ Μ. Βασίλειος δὲν ἐκοινώνει μὲ τὸν Παυλῖνο;
Διότι ὑποπτεύετο
ὅτι ἀπεδέχετο τὶς θέσεις τοῦ αἱρετικοῦ Μαρκελλιανοῦ. Βλέπουμε λοιπόν, ἐδῶ,
μιὰ παράδοξη κατάσταση: Μὲ τὸν Παυλῖνο δὲν κοινωνοῦσαν οἱ “Μελετιανοὶ” καὶ ὁ Μ.
Βασίλειος· κοινωνοῦσε ὅμως ἡ Ρώμη, ὁ Μ. Ἀθανάσιος, ἀλλὰ καὶ ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος
Κύπρου, ὁ ὁποῖος μάλιστα εἶχε μεταβεῖ στὴν Ἀντιόχεια γιὰ νὰ προσπαθήσει νὰ
βοηθήσει τὴν συμφιλίωση καὶ ἕνωση τοῦ Παυλίνου μὲ τὸν Βιτάλιο, ποὺ εἶχε
χειροτονηθεῖ ἀπὸ τὸν αἱρετικὸ Ἀπολλινάριο.
Οἱ μεγάλοι αὐτοὶ Ἅγιοι, λοιπόν, σὲ περίοδο αἱρέσεων
καὶ ἐνῶ ἀκόμα δὲν εἶχε διευκρινισθεῖ ἂν ἦταν κακόδοξες οἱ
θέσεις τους, καὶ πρὶν κάποια
Σύνοδος συνέλθει
καὶ ἀποφανθεῖ γι’ αὐτούς, δὲν ἐπικοινωνοῦσαν μὲ καθ’ ὑποψίαν αἱρετικούς,
μετὰ τῶν ὁποίων ἄλλες Ἐκκλησίες καὶ Ἅγιοι εἶχαν
κοινωνία! Καὶ ἐνῶ δὲν κοινωνοῦσαν μὲ τὸν καθ’ ὑποψίαν αἱρετικό, κοινωνοῦσαν
μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκλησία ποὺ κοινωνοῦσε μαζί του!
Εἶναι ὡς ἐκ τούτου φανερὸ ὅτι ὁ Μ. Βασίλειος γράφει
πρὸς τὸν ἅγιο Ἐπιφάνιο γιὰ νὰ τὸν ἐνημερώσει.
Εὔχομαι, τοῦ λέγει, νὰ δώσει ὁ Κύριος κάποτε νὰ δοῦμε
τὴν Ἐκκλησία τῆς Ἀντιοχείας ἑνωμένη. Καὶ ἐννοῶ, διευκρινίζει, νὰ ἑνωθοῦν οἱ Ὀρθόδοξες
μερίδες, αὐτὲς ποὺ ἔχουν μαζί μας τὸ ἴδιο φρόνημα. Διότι ἡ Ἐκκλησία τῆς ὁποίας τὰ ὀρθόδοξα
μέλη εἶναι μεταξύ τους χωρισμένα “κινδυνεύουν πάρα πολὺ
νὰ δεχθοῦν πλήρως τὰς ἐπιβουλὰς τοῦ ἐχθροῦ, ὁ ὁποῖος μνησικακεῖ ἐναντίον της” ἐξ
αἰτίας αὐτῶν τῶν διαιρέσεων.
Στὴ συνέχεια καθιστᾶ σαφὲς ὁ Μ. Βασίλειος ὅτι, ἐνῶ “βεβαίως
ἔχει ἀποκοπῆ ἡ αἵρεσις ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξίαν”, ὅμως, ταυτόχρονα “εἶναι κομματισμένη καὶ ἡ ἰδία Ὀρθοδοξία ὡς
πρὸς τὸν ἑαυτό της” (σελ. 100).
Ὡς πρὸς τὸ θέμα τῆς κοινωνίας μὲ τοὺς “Μελετιανοὺς” ὁ
Μ. Βασίλειος