Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2014

Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΙΤΣΕ, Η Συμβολή του Καζαντζάκη στην Εδραίωση της Παγκοσμιοποίησης



Δάφνη Βαρβιτσιώτη, στορικός
 Πηγή: katanixis

Στ προηγούμενο ρθρο μας, μ τίτλο «Νίκος Καζαντζάκης. Συμβολ τν δεν του στ “Κοινωνικό Ολοκαύτωμα” πο Συντελεται στν Σύγχρονη λλάδα», εχαμε πικεντρωθε στ περιεχόμενα το προλόγου το “ταξιδογραφήματός” του, «Ταξιδεύοντας-Αγγλία» (1940), τ ποο προσέφερε, σ κυριακάτικο φύλλο της, φημερίδα πανελλαδικς μβέλειας.
«Φυσική» θικ κα Μετάλλαξη: Στ ρθρο ατό, εχαμε ναλύσει τος τρόπους μ τος ποίους μεταφυσικ ντίληψη το Καζαντζάκη δηγε τν νυποψίαστο ναγνώστη στν ποδοχ νς κόσμου ερχαρχημένου βάσει τς «φυσικής» θικς, που κυριαρχε δυνατώτερος κα πιζε πλέον προσαρμοζόμενος, κα που δν πεισέρχεται τ λεος ναντι τν δυνάμων, πόσον μλλον θέμα λευθερίας τους (πως συμβαίνει κα στν σατανισμό, που, γι τος Δυνατούς, «Το “Θέλω” είναι ο Νόμος», ρα «οι σκλάβοι πρέπει να υπηρετούν».
«Να Ενωθομε με τον Θεό»: Στν συνέχεια, δια φημερίδα προσέφερε τ βιβλία «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» κα «Ο Τελευταίος Πειρασμός» ποὺ είχαν, πρό πεντηκονταετίας, προκαλέσει σάλο καὶ τὸν παρ’ ὀλίγο ἀφορισμὸ τοῦ συγγραφέα ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία- διαφημίζοντας τηλεοπτικς να ξ ατν ς λογοτεχνικ ργο δι το ποίου Καζαντζάκης μς παροτρύνει «να ενωθούμε με το Θεό».
Ατ μς προβλημάτισε διαίτερα, διότι, δη π τ 1940, Καζαντζάκης χαρακτήριζε ς παρωχημένο τν Χριστό, κα ξωθοσε τος ναγνστες του ν Τν ντικαταστήσουν μ κάποιον λλον θεό, πι σύγχρονο κα πι ποτελεσματικό: «Γιατί γυρίζετε πίσω; (…) Έκαμε ο Χριστός το χρέος του, έδωκε μιαν απάντηση σε άλλες εποχές, σε άλλα προβλήματα (…) Τώρα άλλαξε το πρόσωπο της αγωνίας, γύρισε ο τροχός».
«Μεγάλος Ανθρωποφάγος Κεραυνός»: Ἐξάλλου, ταν Καζαντζάκης ναφέρεται στν «μεγάλο ανθρωποφάγο κεραυνό που ονομάζουμε “Θεό”», πωσδήποτε δν ννοε τν λεήμονα Τριαδικ Θεό· Τν ποον σαφς πορρίπτει μ ρήσεις πως, π.χ.: «Κι είναι μεγάλο ατύχημα που η λέξη «Πνέμα» στην ελληνική γλώσσα είναι ουδέτερου γένους· αν ήταν θηλυκού, θα ‘χαμε τη σωστή πανανθρώπινη, βαθύτερη απο κάθε θρησκευτικό δόγμα Άγια Τριάδα: Πατέρα, Μάνα, Γιο». Τν Τριαδικ Θεό, ς δημιουργ το κόσμου κ το μηδενός, πορρίπτει Καζαντζάκης κα «όταν, τανύζοντας στο ακρότατο σημεο –όπου αρχίζει να τρίζει ο εγκέφαλος– την μνήμη, μάχεται να θυμηθεί πώς ήταν το πρωτόγονο Χάος, πριν να ‘ρθει ο νους να το στενέψει και να το νοικοκυρέψει σε “κόσμο”, δηλαδή, σε ανθρώπινη τάξη».
Τν Προσωπικ Θε κα τν μοναδικότητα το νθρωπίνου Προσώπου καταργε Καζαντζάκης σ ρήσεις πως π.χ.: «Όλοι είμαστε ένα. Όλοι είμαστε Θεός», «ο Θεός –θέλω να πω: η σημερινή ανώτατη λαχτάρα του ανθρώπου» κ.α., πο δηγον τν ποίμαντο ναγνώστη στν ατοθέωση, τν ποίαν, μν ρθόδοξη Πατερικ Παράδοση πορρίπτει ς ωσφορική, ο δ μάδες τς «Νέας ποχς» προωθον στος δυτικος παδούς τους, στε ν τος μεταλλάξουν καταλλήλως, ν ψει τς παγκοσμιοποίησης.
Θες κα Παγκοσμιοποίηση: π τν πλευρά τους, ο κδόσεις «Καζαντζάκη», στς ποες νήκει τ σύνολο τν ργων του, χουν πιλέξει ς μβλημά τους τ σύμβολο Γν-Γινγκ το Ταοϊσμο, ποος «οδήγησε στην ανακάλυψη μιας ανώνυμης κοσμικής αρχής», ν ργότερα νσωμάτωσε, μεταξ λλων, τ δόγμα τς μετενσάρκωσης κα τν γιόγκαii. Στν Ταοϊσμό –διευκρινίζουμε μες– δν πεισέρχονται, οτε κν ς πλς ννοιες, Προσωπικς Τριαδικς Θεός, τ Μέγα λεός Του κα «ένθεη λογικότητα του κόσμου»iii, οτε πεισέρχονται ς αταξίες, νθρωπος κα μία κα μόνη ζωή του, πόσον μλλον κοινωνικ λευθερία κα λλες νάλογης σημασίας δυτικογενες θικο-θρησκευτικς ννοιες.
Δοθέντος, λοιπόν, τι, θες το Καζαντζάκη δν εναι λεήμων Τριαδικς Θεός, κα δοθέντος τι « θύει τ θνη, δαιμονίοις θύει»iv σ τι φορ στν Ταοϊσμό, γείρεται τ ξς ρώτημα: μ ποιόν «θεό» καλούμεθα ν νωθομε, μέσ το Καζαντζάκη, στν ποχ τς παγκοσμιοποίησης κα γιατί;
ναζητώντας τν «λήθεια»: Πάντως, σ διάσπαρτες ναφορές του στ διο “ταξιδογράφημα” –κα δίως στ νδεκασέλιδο φιέρωμά του στν πνευματικό του πατέρα, Φρειδερίκο Νίτσε (1844-1900)– Καζαντζάκης ποκαλύπτει ρχικ τι, «λήθεια» μφοτέρων βασίσθηκε στν νδουϊστικ μεταφυσικ ντίληψη τι, ζω εναι ψευδαίσθηση