«Ο 15ος Κανόνας της Α – Β Συνόδου» και η "Δυνητική" θεωρία

Στη διδασκαλία του Οσίου Θεολήπτου Φιλαδελφείας, του Ομολογητού

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

Στα «ΔΟΓΜΑΤΙΚΑ» του οσίου Θεολήπτου, Επισκόπου Φιλαδελφείας, διαβάζουμε: «Παράδεισος εστίν, ως ειρήκαμεν έμπροσθεν, η εκκλησία του Θεού, ξύλα δε οι ορθόδοξοι ποιμένες, οι εν τη εκκλησία του Θεού παρά ορθοδόξων αρχιερέων χειροτονούμενοι και εν ταις λαχούσαις εκκλησίαις πεμπόμενοι και τιθέμενοι επί τω διδάσκειν και καταρτίζειν πάντα Χριστιανόν, καρπός δε τούτων εστίν η ορθότης των δογμάτων, το κρατύνειν το ευσεβές φρόνημα, η των εντολών του Χριστού διδασκαλία και το σπουδάζειν, συμβιβάζειν και ενούν τα μέλη του Χριστού, ήγουν τους πιστούς, εις εν σώμα της Εκκλησίας» (Σελ. 311).

Η Εκκλησία δηλ. δεν είναι απλά μία συγκεκριμένη συνάθροιση πιστών. Αποτελεί την συνέχεια του απολυτρωτικού έργου του Θεανθρώπου Χριστού ή, κατά πατερική έκφραση, είναι ο Χριστός παρατεινόμενος εις τους αιώνας.

Η πνευματική ανακαίνιση του πιστού στηρίζεται, όπως γράφει ο Όσιος Θεόληπτος, στην ορθότητα των δογμάτων, στην τήρηση των εντολών του Χριστού, στην ενδυνάμωση του ευσεβούς φρονήματος. Όλα τα ανωτέρω, αρρήτως ενωμένα, ενώνουν τους πιστούς, τα μέλη της Εκκλησίας, στο σώμα της Εκκλησίας.

Η διδασκαλία του μεγάλου Ομολογητού Θεολήπτου περί Ιερωσύνης και ιερέων αποκαλύπτει την αλήθεια της Ορθοδοξίας και παράλληλα αναδεικνύει την αστοχία των σημερινών ποιμένων και πιστών, που ομιλούν περί «Δυνητικότητας» του 15^ου Κανόνα της Α–Β Συνόδου. Ο Ι. πατήρ, υπογραμμίζει σε ποιους Αρχιερείς–Ιερείς ενεργεί ο Χριστός Μυστηριακά, προσφέροντας λύτρωση και σωτηρία, και σε ποιους όχι, διακρίνοντας την αμαρτία (ως του «ιερέως ελάττωμα») από την αίρεση. Γράφει σχετικά:

«Ει μεν από του ιερέως φεύγεις, ως μη ορθώς φρονούντος περί των της πίστεως δογμάτων, αλλ’ υπό αίρεσιν αλισκομένου, καλώς ποιείς, και δείξον πρώτον τούτο, και δέχομαι και αυτός και χάριτος ομολογώ, εως ο αν μη τούτο δεικνύης, ουδέν, εξ ων προφασίζη προφάσεων, βοηθεί προς ματαιότητα της σης υπεροψίας» (Σελ. 342).

Μετάφραση: «Εάν μεν αποφεύγεις (συ ο πιστός) ιερέα, διότι δεν έχει ορθό φρόνημα γύρω από τα δόγματα της Ορθοδόξου πίστεως αλλά είναι κυριευμένος από αίρεση, πράττεις καλά και πρέπει να το αποδείξεις αυτό και το δέχομαι, και μάλιστα ομολογώ χάριτας – ευλογίας, αν όμως δεν το αποδεικνύεις και είναι προφάσεις, τότε σε βοηθά να παραμένης στην ματαιότητα της υπεροψίας σου».

Στο λεξικό διαβάζουμε για το ρήμα «αλίσκομαι»:

Είναι ρήμα μεταβατικό, το οποίο σημαίνει «κατακτιέμαι», «αλώθηκα, αλωμένος», « με πατάει ξένος».

Ο όσιος Θεόληπτος, κατά σύγχρονη έκφραση, αποτελεί «σπουδαίο στυλίστα του γραπτού ύφους». Κλείνει μέσα του ιδιοφυή χαρακτηριστικά (δώρο Θεού) με σκέψη βαθύτατα δογματική–νηπτική, γι’ αυτό και χρησιμοποιεί λέξεις που προδιαγράφουν και μελλοντικές τροχιές της εκκλησιολογίας.

Χρησιμοποιεί την έκφραση «υπό αίρεσιν αλισκομένου», που οριοθετεί δύο θανατηφόρες επιρροές–περιοχές στη ζωή του ποιμένος, δηλ. την αίρεση και την συγκατάβαση στην «λογική» της. Εάν ο ποιμένας–επίσκοπος εισέλθει συγκαταβατικά στις δύο αυτές περιοχές, τότε η ποιμαντική του διαποτίζεται (μολύνεται) από την αίρεση, διότι το επισκοπικό μάτι συλλαμβάνει, τότε, διαφορετικούς ιριδισμούς από αυτούς της ορθής πίστεως. Πιστεύω, ότι η φράση «υπό αίρεσιν αλισκομένου», αποδίδει και κοινοποιεί την τραγικότητα της πτώσεως του αιρετικού επισκόπου–ποιμένος περισσότερο από την φράση «γυμνή τη κεφαλή». Αναμφίβολα, ο όσιος προεκτείνει την ονομάζουσα γλώσσα του 15^ου Κανόνα.

Άξιο παρατηρήσεως, ότι ο όσιος επαινεί («καλώς ποιείς») το γεγονός της αποφυγής κοινωνίας με την αιρετικό ποιμένα, που σημαίνει ότι είναι έπαινος προτρεπτικός.

Ομολογεί, επίσης, ότι σε μια τέτοια απόφαση υπάρχει χάρις και ευλογία του Θεού. Είναι σαφής η διατύπωση: «…και δέχομαι και αυτός και χάριτας ομολογώ…».

Σημαντικό, ότι μια τέτοια απόφαση δεν την χαρακτηρίζει ως «σχίσμα».

Είναι αλήθεια, ότι η «Δυνητική» ερμηνεία του 15^ου Κανόνα είναι εκκλησιαστικοφανής θεωρία και έρχεται σ’ αντίθεση με την σχετική διδασκαλία του Οσίου Θεολήπτου.

Η «Δυνητική ερμηνεία» δεν έχει κανένα έρεισμα στην πατερική διδασκαλία.

Ο Όσιος Θεόληπτος, αναφερόμενος στις πτώσεις του ιερέως (όχι αίρεση), γράφει:

«Ω του θαύματος! Ο καθαρός Θεός παρορών αμαρτίας (όχι αίρεση) οικεί εν τοις Ιερεύσι δια την αξίαν της Ιερωσύνης και εκδέχεται τους ανθρώπους προσέρχεσθαι αυτοίς προς το αγιάζειν και ζωοποιείν αυτούς δια τούτων, και περιορά τα ελαττώματα του ιερέως δια την ωφέλειαν των προσερχομένων…» (Σελ. 342).

Ερωτήματα: Όταν ο Επίσκοπος Φιλαδελφείας, Όσιος Θεόληπτος, γράφει ότι η απομάκρυνση από τον αιρετικό ποιμένα είναι ορθή (ως πράξη) και εμπεριέχει χάρη Θεού, τότε ποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι ο 15^ος Κανόνας είναι δυνητικός και η εφαρμογή του δημιουργεί σχίσμα;

Ο Όσιος Θεόληπτος δεν μηδένισε ούτε περιόρισε στο ελάχιστο το πεδίο εφαρμογής του Κανόνα, όπως πράττουν σήμερα οι «Δυνητιστές». Η Πατερική (θεολογική) ορθολογικότητα του Οσίου είναι προτρεπτική, υποχρεωτική και όχι «δυνητική»!

Συν Θεώ, στο επόμενο άρθρο, θα γράψω για την περί «σχίσματος» διδασκαλία του Οσίου. Να έχουμε την ευχή του!

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ