Επίσκοπος, Ορατή κεφαλή της Εκκλησίας, οταν είναι Ορθόδοξος

Σὲ ἱστολόγιο, ποὺ συχνὰ παρεξηγεῖ τὶς Πατερικὲς τοποθετήσεις ποὺ παρουσιάζουμε (π.χ. αὐτὲς περὶ Διακοπῆς Μνημοσύνου ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο ποὺ αἱρετίζει), δημοσιεύτηκε ἕνα ἀπόσπασμα ἀναρτήσεώς μας καὶ –στὴ συνέχεια– κάποια σχόλια, διὰ τῶν ὁποίων καὶ πάλι διαστρεβλώνονται ὅσα δημοσιεύουμε.

Δὲν θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ ὅλες τὶς παρανοήσεις, ἀλλὰ μὲ μία, ποὺ συνάμα ἀποτελεῖ καὶ διαστρέβλωση  τῆς Ἁγιοπατερικῆς Παραδόσεως, ἀφοῦ οἱ τοῦ ἱστολογίου γνωματεύουν ὅτι «Τα περί ορατών και αοράτων κεφαλών ανήκουν στην παπική αίρεση»!!! 

Παρουσιάζουμε τὸ κείμενο –ἀφορμὴ γι' αὐτὴν τὴν παρεξήγηση– καὶ στὴ συνέχεια κάποια ἐνδεικτικὰ κείμενα θεολόγων καὶ Ἁγίων Πατέρων.

Ο ΜΟΛΥΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ

ΚΑΙ ΤΟ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΝ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΕΩΣ

“Ἐδῶ διδάσκουν οἱ Πατέρες, ἑδρασμένοι στερεῶς ἐπί τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὅτι διά τῆς μνημονεύσεως ἔχουμε κοινωνία μέ τήν αἵρεσι καί εἶναι σά νά τήν ἀποδεχώμεθα κι ἐμεῖς πού μνημονεύουμε τόν αἱρετικό Ἐπίσκοπο. Αὐτό συμβαίνει, διότι ἡ Θ. Λειτουργία εἶναι μυστήριο ἑνότητος μέ τόν Χριστό ἀοράτως καί μέ τήν ὁρατή κεφαλή πού εἶναι ὁ Ἐπίσκοπος. Μέ τόν Χριστό ἑνωνόμεθα κατά τήν προαίρεσι καί τόν προσωπικό μας ἀγῶνα, ὅπως ἀνωτέρω ἀναφέραμε, ἐνῶ μέ τήν ὁρατή κεφαλή ἑνωνόμεθα καί ἐνσωματούμεθα ἀναγκαίως, διότι ἡ μνημόνευσις τοῦ Ἐπισκόπου σημαίνει ὅτι τόν ἀποδεχόμεθα ὡς ὁρατή κεφαλή καί ὡς ὁμόπιστο μέ ἐμᾶς”» (π. Εὐθύμιος Τρικαμηνᾶς).

 

Θὰ ξεκινήσουμε μὲ ἕνα μικρὸ κείμενο τοῦ ἁγιορείτου Ἱερομονάχου Λουκᾶ Γρηγοριάτου, μὲ τίτλο «Τα Πρεσβεία Τιμής και η ενότης της Εκκλησίας κατά την πρώτη χιλιετία».

Γράφει:

«γ) Ἡ ἔννοια τῆς «κεφαλῆς». Ὁ λδ’ ἀποστολικός Κανών λέγει: «Τούς ἐπισκόπους ἑκάστου ἔθνους εἰδέναι χρή τόν ἐν αὐτοῖς πρῶτον, καί ἡγεῖσθαι αὐτόν ὡς κεφαλήν». Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἑρμηνεύων τόν Κανόνα γράφει: «καί νά νομίζωσιν αὐτόν ὡς κεφαλήν ἰδικήν των».

Ὑπό τήν ἔννοια αὐτή οὐδείς «πρῶτος» νοεῖται κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καθένας ἐκ τῶν «πρώτων» εἶναι κεφαλή τῆς δικῆς του ἐπαρχίας καί ὅλοι πρός ἀλλήλους ἴσαι «κεφαλαί». Σχετικῶς γράφει καί ὁ Δοσίθεος Ἱεροσολύμων: «πολλαί αἱ μείζους παροικίαι, πολλαί αἱ Ἐκκλησίαι, πολλοί οἱ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Ἡγεμόνες, καί Πρόεδροι, καί Ἄρχοντες, οὐδείς δέ ἐστιν ἐν αὐτοῖς Ἡγεμών τῶν Ἡγεμόνων, ἤ Πρόεδρος τῶν Προέδρων, ἤ Ἄρχων τῶν Ἀρχόντων· ὥστε ἐκ τούτων τῶν Ἀρχόντων καί Ἡγεμόνων καί Προέδρων εἷς ἐστι καί ὁ Ρώμης, ἰσότιμός τε καί ἰσοδύναμος, καί οὐδέν πλέον». Ὑπό τήν ἔννοια αὐτή ἡ Καθολική Ἐκκλησία ἔχει μία καί μοναδική Κεφαλή, τόν Χριστό, ὅπως λέγει κατηγορηματικά ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «καί αὐτόν ἔδωκε κεφαλήν ὑπέρ πάντα τῇ Ἐκκλησίᾳ» (Ἐφ. 1, 22). Κεφαλή στήν Ἐκκλησία δέν μπορεῖ νά εἶναι ἕνας ἄνθρωπος.

Αὐτονόητο πάντως εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἀπονέμει πρεσβεῖα τιμῆς στόν «πρῶτο»
μιᾶς ἐπαρχίας, ἐφ’ ὅσον καί ἐνόσῳ τοῦ ἀναγνωρίζει τήν Ὀρθοδοξία στήν Πίστι. Ὅλοι οἱ ἐπίσκοποι, κατά τόν ἅγιο Ἰγνάτιο τόν Θεοφόρο, καί ἑπομένως καί ὁ «πρῶτος», πρέπει νά εἶναι «ἐν Ἰησοῦ Χριστοῦ γνώμῃ». Ἡ ἀδιάκοπη διαδοχή τῆς χειροτονίας δέν ἀρκεῖ γιά νά βεβαιώσῃ τήν ἀποστολική διαδοχή καί ἑπομένως τήν γνησιότητα τῆς προεδρίας στήν Ἐκκλησία. «Τό μέν γάρ ὁμόγνωμον, καί ὁμόθρονον· τό δέ ἀντίδοξον, καί ἀντίθρονον. Καί ἡ μέν προσηγορίαν, ἡ δέ ἀλήθειαν ἔχει διαδοχῆς. Οὐ γὰρ ὁ βιασάμενος, ἀλλ᾽ ὁ βιασθεὶς διάδοχος· οὐδὲ ὁ παρανομήσας, ἀλλ᾽ ὁ προβληθεὶς ἐννόμως· οὐδὲ ὁ τἀναντία δοξάζων, ἀλλ᾽ ὁ τῆς αὐτῆς πίστεως», λέγει σχετικῶς ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ὑπό τήν ἔννοια αὐτή ἡ Ἐκκλησία δέν ἀναγνωρίζει στόν ἐπίσκοπο τῆς Ρώμης πρεσβεῖα τιμῆς, ἀφ’ ὅτου ἐξέπεσε ἀπό τήν Ὀρθόδοξο Καθολική καί Ἀποστολική Πίστι».

http://thriskeftika.blogspot.gr/2013/08/blog-post_6732.html

 

 

Μικρὰ ἀποσπάσματα πατερικῶν κειμένων ποὺ προσαγορεύουν ὡς «κεφαλὴ» τὸν Ἐπίσκοπο.

 

Ο EΠΙΣΚΟΠΟΣ ΩΣ ΟΡΑΤΗ ΚΕΦΑΛΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

1. «Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν ὁ διά τό μή δύνασθαι τήν ἀνθρώπου φύσιν τήν τῆς θεότητος ὑπενεγκεῖν οὐσίαν, τῇ σῇ οἰκονομίαν ὁμοιοπαθεῖς ἡμῖν διδασκάλους καταστήσας, τόν σόν ὑπέχοντας θρόνον, εἰς τό ἀναφέρειν σοι θυσίαν, καί προσφοράν ὑπέρ παντός τοῦ λαοῦ σου∙ σύ Χριστέ καί τοῦτον τόν ἀναδειχθέντα οἰκονόμον τῆς Ἀρχιερατικῆς χάριτος, ποίησον γενέσθαι μιμητήν σοῦ τοῦ ἀληθινοῦ Ποιμένος, τιθέντα τήν ψυχήν αὐτοῦ ὑπέρ τῶν προβάτων σου...» (Εὐχή ἐπί χειροτονία Ἐπισκόπου–Μέγα Εὐχολόγιον).

2. «Διά τοῦτο οὖν ὦ ἐπίσκοπε, σπούδαζε καθαρός εἶναι τοῖς ἔργοις, γνωρίζων τόν τόπον σου καί τήν ἀξίαν, ὡς θεοῦ τύπον ἔχων ἐν ἀνθρώποις τῷ πάντων ἄρχειν ἀνθρώπων, ἱερέων, βασιλέων ἀρχόντων, πατέρων, υἱῶν, διδασκάλων καί πάντων ὁμοῦ τῶν ὑπηκόων... Κρῖνε οὖν ὦ ἐπίσκοπε, μετά ἐξουσίας ὡς θεός, ἀλλά τούς μετανοοῦντας προσλαμβάνου...» (Ἀποστολ. Διαταγαί Β, 11 ΒΕΠΕΣ 2,18,19).

3. «Οὐδέ γάρ δίκαιον κεφαλήν ὄντα σε ὦ ἐπίσκοπε, οὐρᾷ προσέχειν, ποῦς ἔστι λαϊκῷ στασιώδη ἀνθρώπῳ, εἰς ἑτέρου ἀπώλειαν, ἀλλά θεῷ μόνῳ.  Ἄρχει γάρ σε χρή τῶν ὑπηκόων, οὐ μήν καί ὑπ’ αὐτῶν ἄρχεσθαι∙ οὔτε γάρ αὐτός ἄρχει πατρός κατά τόν τῆς γενέσεως λόγον, οὔτε δοῦλος τοῦ κυρίου αὐτοῦ κατά τόν τῆς ἐξουσίας, οὔτε μαθητής διδασκάλου, οὔτε στρατιώτης βασιλέως, οὔτε μήν λαϊκός ἐπισκόπου» (Ἀποστολ. Διαταγαί, ΒΕΠΕΣ 2,21,1).

4. «Τόν μέντοι ποιμένα τόν ἀγαθόν ὁ λαϊκός τιμάτω, ἀγαπάτω, φοβείσθω ὡς πατέρα, ὡς κύριον, ὡς δεσπότην, ὡς ἀρχιερέα θεοῦ, ὡς διδασκάλου εὐσεβείας∙ ὁ γάρ αὐτοῦ ἀκούων Χριστοῦ ἀκούει καί ὁ αὐτόν ἀθετῶν Χριστόν ἀθετεῖ....» (Ἀποστολ. Διαταγαί, ΒΕΠΕΣ 2,25,31).

5. «Οὗτοι γάρ εἰσιν ὑμῶν οἱ ἀρχιερεῖς∙ οἱ δέ ἱερεῖς.... ὁ δέ τούτων πάντων ἀνώτερος ὁ ἀρχιερεύς ἐστίν, ὁ ἐπίσκοπος.  Οὗτος λόγου διάκονος, γνώσεως φύλαξ, μεσίτης θεοῦ καί ὑμῶν ἐν ταῖς πρός αὐτόν λατρείαις∙ οὗτος διδάσκαλος εὐσεβείας, οὗτος μετά θεόν πατήρ ὑμῶν, «δι’ ὕδατος καί πνεύματος ἀναγεννήσας» ὑμᾶς εἰς υἱοθεσίαν∙ οὗτος ἄρχων καί ἡγούμενος ὑμῶν, οὗτος ὑμῶς βασιλεύς καί δυνάστης, οὗτος ὑμῶν ἐπίγειος θεός μετά θεόν, ὅς ὁφείλει τῆς παρ’ ὑμῶν τιμῆς ἀπολαύειν... ὁ γάρ ἐπίσκοπος προκαθιζέσθω ὑμῶν ὡς θεοῦ ἀξίᾳ τετιμημένος, ᾗ κρατεῖ τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ παντός ἄρχει» (Ἀποστολ. Διαταγαί, ΒΕΠΕΣ 2,35,9).

6. «Τίμα μέν τόν θεόν, ὡς αἴτιον τῶν ὅλων καί Κύριον∙ ἐπίσκοπον δέ, ὡς ἀρχιερέα, Θεοῦ εἰκόνα φοροῦντα∙ κατά μέν τό ἄρχειν, Θεοῦ, κατά δέ τό ἱερατεύειν, Χριστοῦ.  Καί μετά τοῦτον, τιμᾶν χρή τόν βασιλέα. Οὔτε γάρ Θεοῦ τις κρείττων, ἤ παραπλήσιος ἐν πᾶσιν τοῖς οὖσιν∙ οὔτε δέ ἐν Ἐκκλησίᾳ ἐπισκόπου τι μεῖζον, ἱερωμένου Θεῷ, ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου παντός σωτηρίας...» (Ἰγνάτιος Θεοφόρος πρός Σμυρναίους, ΒΕΠΕΣ 2,315, 17).

7. «...ἐν ὁμονοίᾳ σπουδάσατε πάντα πράσσειν, προκαθημένου τοῦ ἐπισκόπου εἰς τύπον θεοῦ καί τῶν πρεσβυτέρων εἰς τύπον συνεδρίου τῶν ἀποστόλων...» (Ἰγνάτιος Θεοφόρος, ΒΕΠΕΣ 2,269,31).

8. «Τί σεαυτόν ποιεῖς ποιμένα πρόβατον ὤν; Τί γίνῃ κεφαλή, πούς τυγχάνων; Τί στρατηγεῖν ἐπιχειρεῖν τεταγμένος ἐν στρατιώταις;...» (Γρηγ. Θεολόγος, ΕΠΕ 2, 48,19).

9. Λύχνος δέ τῆς Ἐκκλησίας ἐπίσκοπος, ὅ δῆλον ὑμῖν κἄν αὐτοί μή γράφομεν. Ἀνάγκη τοίνυν, ὥσπερ ἐκείνου καθαρῶς μέν ἔχοντος ὀρθῶς ἄγεσθαι καί τό σῶμα, μή καθαροῦ δέ τυγχάνοντος οὐκ ὀρθῶς∙ οὕτω δή καί τῷ προστάτῃ τῆς Ἐκκλησίας, ὁποτέρας ἄν ἔχῃ πάντως ἤ συνδιακινδυνεύειν ἤ συνδιασώζεσθαι.  Πάσης μέν οὖν Ἐκκλησίας φροντιστέον ὡς Χριστοῦ σώματος...» (Γρηγ. Θεολ. ΕΠΕ 7, 80, 24).

10. «... διόπερ ἡμεῖς οἱ ἐλάχιστοι εἰ καί μέλος που τοῦ σώματος Χριστοῦ ἔσχατον τυγχάνοντες, ὅμως τῆς κεφαλῆς ἡμῶν εἰργομένης (ἐννοεῖ τόν Πατριάρχη ἅγ. Νικηφόρο) τῶν τε ἐν τῇ ἀδελφότητι προεχόντων ὤδε τε κακεῖσε διεσπαρμένων ἠδυνήθημεν πως ἐκ τοῦ σύνεγγυς εἶναι καί διά τῆς εἰς ἀλλήλους καταμηνύσεως εἰς ἕν γενέσθαι καί πνεῦμα καί ρῆμα, γράφοντες εἰ καί τολμηρῶς τάδε» (Θεοδ. Στουδ. Φατ. 271,400,11).

11. «Ὥστε ἀκριβοῦς ζωῆς ὑμῖν χρεία, ἀναπληρούσης τό ἐλλιπές τῆς ὑποπτώσεως, ἥν περιέπεσεν ὁ προκαθηγησάμενος ὑμῶν καί δι’ αὐτοῦ πάντες ὑμεῖς τῇ ἐκείνου παραδοχῇ οἵα γάρ ἡ κεφαλή τοιοῦτον καί τό ὅλον σῶμα» (Θεοδ. Στουδ. Ἐπιστ. Φατ. 512, 761, 19).

12. «Ἐπειδή δέ οἷον τό ἄρχον καί τό ἀρχόμενον παρακαλῶ οἱ εἰς κεφαλήν καί κανόνα τοῖς ἄλλοις κείμενοι, ὁσίως καί δικαίως καί εὐσεβῶς ζήσωμεν, δ’ ἑαυτῶν τούς ἄλλους εἰς ὀρθοτομίαν καί λόγου καί βίου εὐθύνονται» (Θεοδ. Στουδ. Μικρ. Κατήχησις 19).

13. Ἐπίσης ἡ λειτουργική ζωή καί μάλιστα ἐν ἁγίῳ Ὄρει κατά τήν ὁποία ὁ Ἐπίσκοπος κάθεται εἰς τόν θρόνον τοῦ Χριστοῦ καί θυμιάζεται πρίν ἀπό τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, ὡς ζῶσα εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καί ὀρατή κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας.

Ὅλα αὐτά βεβαίως ἰσχύουν ὅταν ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι Ὀρθόδοξος «ὀρθοτομῶν τῷ Λόγῳ τῆς ἀληθείας» καί δέν ἰσχύουν ὅταν αὐτός εἶναι αἱρετικός καί κηρύσσει δημοσίως καί ἐπ’ Ἐκκλησίας τήν αἵρεσι διά λόγου καί ἔργου ἤ καί Συνοδικῶς.

14. Ἐπίσης ἀπό τίς ὀνομασίες πού τοῦ ἀποδίδονται, οἱ ὁποῖες ἀναφέρονται κυριολεκτικῶς καί πρωτίστως στόν Χριστό: Ἐπίσκοπος, Ἀρχιερεύς, Ποιμένας.

Μερικὰ ἀκόμα κείμενα:

Γρηγορίου Νύσσης: «Ταῦτά σοι, ὦ τιμία κεφαλή, οὐ μόνον ὑπὲρ τῶν ἐλλειφθέντων γραμμάτων ἀνεπληρώσαμεν...» (Πρὸς Ἀπμόνιον) .

«Ἐπεζήτησας, ὦ φίλη κεφαλή, τύπῳ ὑπογραφῆναί σοι

παρ' ἡμῶν τίς ὁ τέλειός ἐστι βίος» (Περὶ τοῦ βίου Μωϋσέως...).

«Ἐπέταξας, ὦ τιμία μοι καὶ ἱερὰ κεφαλή, τὴν

γενομένην μοι ...δι' ἐπιστολῆς διηγήσασθαι» (Περὶ Εἱμαρμένης).

Εὐσεβίου, ἐκκλησ. συγγραφέως: «...Τήνδε σοι, θεῖον ἐπισκόπων χρῆμα, Θεόδοτε, φίλη θεοῦ καὶ ἱερὰ κεφαλή, σὺν εὐχαῖς ἐπεφώνησα» (Τίς ἡ τῆς Εὐαγγελικῆς ὑποθέσεως ἐπαγγελία).

Γρηγορίου Θεολόγου: «Ταῦτά μοι δοκεῖς κατεπᾴδειν σεαυτοῦ, ὦ θεία καὶ ἱερὰ κεφαλή» (Φιλαγρίῳ).

«Πῶς ἐπιφυλλὶς ἡμῖν τὰ σά, ὦ θεία καὶ ἱερὰ κεφαλή;» (Τῷ αὐτῷ).

«Σὺ δὲ δίδαξον ἡμᾶς, ὦ θεία καὶ ἱερὰ κεφαλή, μέχρι τίνος προϊτέον ἡμῖν τῆς τοῦ Πνεύματος θεολογίας» (Βασιλείῳ).

«Σὺ δὲ ἡμῖν οὐρανοὺς ἐμβατεύοις, ὦ θεία καὶ ἱερὰ κεφαλή, καὶ ἐν κόλποις Ἀβραάμ...» (Εἰς Καισάριον τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφόν Ἐπιτάφιος).

«Σὺ δὲ ἡμᾶς ἐποπτεύοις ἄνωθεν, ὦ θεῖα καὶ ἱερὰ κεφαλή...» (Εἰς Μέγαν Βασίλειον..., Ἐπιτάφιος).

Μ. Βασιλείου: «ὦ φίλη κεφαλὴ καὶ τιμιωτάτη μοι πασῶν, ἀδελφὲ Ἀμφιλόχιε» (Περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, Πρὸς τὸν ἐν ἁγίοις Ἀμφιλόχιον ἐπίσκοπον Ἰκονίου).

Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ: «Εἴτε οὖν οὕτως, εἴτε ἐκείνως, ἀφαιρεῖται τῆς Ἐκκλησίας ὁ πρόεδρος, ἡ κεφαλή τε τοῦ σώματος, καὶ χηρεύει τὸ ποίμνιον τοῦ καλοῦ ποιμένος τοῦ χριστομιμήτως ἀεὶ τὴν ψυχὴν τιθέντος τὴν ἑαυτοῦ ὑπὲρ τῶν προβάτων» (Ἐγκώμιον εἰς τὸν ἅγιον Ἰωάννην Χρυσόστομον).

Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου: «Σὲ δέ, ὦ θεία κεφαλή, διαπαντὸς οἶδα τούτῳ κατεχόμενον τῷ πυρὶ τῆς κατανύξεως» (Πρὸς Δημήτριον Μονάζοντα Περὶ Κατανύξεως).

«Γέγονε τοίνυν, ὦ θειοτάτη τῶν ὅλων κεφαλῶν κεφαλή, κατὰ τὸν προφήτην Ἱερεμίαν σύνοδος ὡς ἀληθῶς ἀθετούντων καὶ συνέδριον μοιχωμένων» (Τῷ ἁγιωτάτῳ καὶ κορυφαιοτάτῳ πατρὶ πατέρων Λέοντι τῷ δεσπότῃ μου ἀποστολικῷ πάπᾳ Θεόδωρος ἐλάχιστος πρεσβύτερος καὶ ἡγούμενος τῶν Στουδίου).

Ἀνδρέα Θεοδώρου: «Ο επίσκοπος συγκεντρώνει στα χέρια του ολόκληρη την εξουσία της Εκκλησίας, πνευματική, δικαστική και διοικητική. Είναι η ορατή κεφαλή της τοπικής Εκκλησίας» (Απαντήσεις σε ερωτήματα δογματικά, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, 1997).

Βλασίου Φειδᾶ: «Έτσι κατά τον 2ο αλλά κυρίως τον 3ο αιώνα ο επίσκοπος πλέον καθίσταται ορατή κεφαλή της εκάστοτε τοπικής εκκλησίας» («Εκκλησιαστική Ιστορία», Εκδόσεις Διήγηση, Αθήνα, 2002).