«Πίστευε και…μη ερεύνα το δόγμα των “Μαρτύρων του Ιεχωβά”», Μέρος Α'

Μια συναρπαστική και άκρως αποκαλυπτική συνέντευξη με τον Artem Grigoryan, πρώην μέλος των λεγομένων «Μαρτύρων του Ιεχωβά»

Μετάφραση-Επιμέλεια: Ελένη Ζήνωνος

Μέρος Α'

Σε συνεργασία με το Ρωσικό τηλεοπτικό κανάλι SPAS (Σωτήρας), ο ιστοτόπος Pravoslavie (Ορθοδοξία) Ru έχει αναρτήσει μια σειρά από συγκλονιστικές αφηγήσεις σύγχρονων Ρώσων, οι οποίοι εγκολπώθηκαν την αληθινή πίστη ύστερα από περιπλάνησή τους σε διάφορες ψευδοδιδασκαλίες.

Ιερέας Γεώργιος Μαξίμοφ: Χαίρετε! Παρακολουθείτε την εκπομπή: "Η διαδρομή μου προς τον Θεό" (My Path to God). Για πολλούς συνανθρώπους μας, ο δρόμος τους προς την Ορθοδοξία ήταν γεμάτος δυσκολίες, διότι για να γίνουν ορθόδοξοι, έπρεπε να κάνουν δραστικές αλλαγές στη ζωή τους, ν’αφήσουν πίσω τους πολλά πράγματα και ν’ αναθεωρήσουν την πορεία τους… Θ’ αναφερθούμε σε πράγματα που παρακινούν αυτούς τους ανθρώπους και τους δίνουν δύναμη.

Σημερινός μας προσκεκλημένος είναι ο Αρτέμ Βαλερίγεβιτς Γκριγκοριάν από την Αγία Πετρούπολη, ειδικός ερευνητής σε θέματα σεκτών (sectarianism). Πριν τη μεταστροφή του στην Ορθοδοξία, ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα μέλος της οργάνωσης που συχνά θεωρείται ως μία από τις πιο επικίνδυνες μεταξύ των σύγχρονων σεκτών (sects), τους "Μάρτυρες του Ιεχωβά".

Artem Valeryevich, θα μπορούσες να μας πεις πώς ξεκίνησαν όλα; Ανατράφηκες σε μια οικογένεια πιστών;

Artem Grigoryan: Η αναζήτηση για κάποια ανώτερη αλήθεια άρχισε αρκετά νωρίς για μένα και μπορείτε να πείτε ότι μεγάλωσα σε μια οικογένεια που πάντα ενδιαφερόταν για κάτι πνευματικό. Σίγουρα, όλοι θυμούνται τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν πολλές ιδέες και αξίες είχαν καταρρεύσει. Εκείνη η εποχή, αρχές της δεκαετίας του 1990, χαρακτηρίζεται από μαζικό ενδιαφέρον για διάφορες πνευματικές θεωρίες και πρακτικές, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούσαν να βρουν απαντήσεις σε επείγοντα ερωτήματα για τη ζωή τους και να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα. Καθώς ήταν φιλοπερίεργοι, οι γονείς μου είχαν ήδη εμπλακεί σε διάφορες ανατολικές πρακτικές όπως Κρισναϊσμό, Ρεριχισμό (Θεοσοφία) και Διαλογισμό. Αυτά, ήταν πολύ δημοφιλή τότε. Εντούτοις, παρά τα εν

λόγω ενδιαφέροντά τους, οι γονείς μου, ως άνθρωποι μεγαλωμένοι στη δική μας (Ρωσική) κουλτούρα, εξακολουθούσαν να θεωρούν τους εαυτούς τους ως Ορθόδοξους Χριστιανούς και περιστασιακά πηγαίναμε εκκλησία, προσευχόμασταν και ανάβαμε κεριά… Φυσικά, αυτό δεν μπορεί να ονομαστεί συνειδητή πνευματική ζωή, αλλά οι αναμνήσεις από την παιδική μου ηλικία πάντα συνδέονταν με κάποιου είδους ψυχική αναζήτηση, κάτι το οποίο είναι αρκετά ασυνήθιστο για ένα παιδί. Για παράδειγμα, θυμάμαι πολύ καθαρά ότι, όταν ήμουν 6 χρόνων, έγινε ένα ατύχημα και ένα φορτηγό πέρασε από πάνω μου, αλλά, θαυματουργικά, επέζησα. Το τραγικό αυτό γεγονός ενέτεινε τις πνευματικές αναζητήσεις της οικογένειάς μας. Θυμάμαι ότι, όπως ήμουν στο γύψινο καλούπι, σκεφτόμουν τον Θεό, το νόημα της ζωής και τις αιτίες των δεινών και συζητούσα αυτά τα θέματα με τους γονείς μου.

Αυτή η ατμόσφαιρα πνευματικής αναζήτησης και ενασχόλησης περιέβαλλε την οικογένειά μας. Οι γονείς μου προσπάθησαν να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους αλλά δυστυχώς, στις αρχές της δεκαετίας του 90’, η Εκκλησία συχνά δεν μπορούσε να δώσει στους ανθρώπους αυτό που έψαχναν. Σαν αποτέλεσμα, οι απαντήσεις βρέθηκαν αλλού… Το 1996, ύστερα από μια προσπάθεια ν’ ακολουθήσουν ένα τρόπο ζωής βασισμένο στην εκκλησία, η οποία απέτυχε λόγω μιας στενής γνωριμίας με ένα ψευδο – γέροντα που ασκούσε εξορκισμούς, οι γονείς μου συνάντησαν τους λεγόμενους «Μάρτυρες του Ιεχωβά» … Χαμογελαστοί άνθρωποι, που δήλωναν πρόθυμοι ν’ αφιερώσουν το χρόνο και τις προσπάθειές τους για ν’ απαντήσουν στις ερωτήσεις των γονιών μου. Έτσι ξεκίνησε η στενή επαφή μας με τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά» και πήραμε εκείνο το δρόμο… Ήμουν τότε 11 χρόνων.

π. Γεώργιος: Βλέπουμε ότι, η αρχική προσέγγιση έγινε με αυτό που μερικές φορές ονομάζεται «βομβαρδισμός αγάπης». Δηλαδή, ο κάθε νεοφερμένος συναντά κάποιον που του χαμογελά και του λέει: «Είμαι τόσο χαρούμενος που ήρθατε»… Τι έγινε μετά; Τι ήταν αυτό που σας κράτησε σ’ αυτή την Οργάνωση;

Α. Γκριγκοριάν: Ακριβώς. Ένα άτομο μπορεί να γίνει ένας «ολοκληρωμένος» «Μάρτυρας του Ιεχωβά», μόνο αν ξεκινήσει να παρευρίσκεται σε ενοριακές συναντήσεις, καθώς και στις λεγόμενες «Συνελεύσεις». Αυτές οι Συνελεύσεις φέρνουν ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα: Βλέπεις ένα τεράστιο στάδιο γεμάτο με δεκάδες χιλιάδες χαμογελαστούς, όμορφους και καλοντυμένους ανθρώπους, όπου επικρατεί απόλυτη τάξη, καθαριότητα, θερμά αισθήματα, φιλιά και αγάπη. Όλα αυτά κάνουν τρομερή εντύπωση. Τα’ χω σκεφτεί πολλές φορές, προσπαθώντας ν’ αναλύσω τις πράξεις μου, τις ενέργειες της οικογένειάς μου και άλλων ανθρώπων που γνώριζα, τόσο αυτών που εξακολουθούσαν να είναι «Μάρτυρες του Ιεχωβά», όσο και αυτών που εγκατέλειψαν την Οργάνωση. Σχεδόν παντού το ίδιο σενάριο: Οι άνθρωποι «ερωτεύονται» τον Οργανισμό και τα μέλη του. Το σύστημα πεποιθήσεων είναι δευτερεύον, μάλλον «απορροφάται» από το μυαλό του ατόμου που ήδη έχει ερωτευτεί την Οργάνωση. Όταν το άτομο φθάσει να ερωτευτεί, τότε περιβάλλεται από περίσσια προσοχή και φροντίδα. Μερικές φορές παρέχουν ακόμα και οικονομική στήριξη ή βοηθούν στην εξεύρεση εργασίας. Το άτομο «ερωτεύεται» και τότε είναι «έτοιμο» να ενστερνισθεί οποιεσδήποτε ιδέες και απόψεις, οπότε ξεκινά μια σχεδόν αδιόρατη διαδικασία μύησης και «κατήχησης» (indoctrination). Πρόκειται για μια σειρά μαθημάτων, βασισμένων σε ειδικό εγχειρίδιο, όπου η θεματολογία ακολουθεί τη δομή της Βίβλου. Φυσικά, περιέχει μια πολύ ιδιότυπη- δική τους θρησκευτική ερμηνεία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι παράξενη και ακραία, υστερόβουλη, ψευδής και εσφαλμένη, αλλά γίνεται εύκολα αποδεκτή, επειδή το άτομο είναι ήδη «ερωτευμένο» με την οργάνωση…

π. Γεώργιος: Ωστόσο, αυτή η προσοχή δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ, ούτε να είναι τόσο έντονη όσο ήταν στην αρχή...

Α. Γκριγκοριάν: Φυσικά. Μετά από λίγο, αυτή η σημασία που σου δίνουν εξασθενεί. Μόλις πάρει κάποιος το «βάπτισμα» και γίνει πλήρες μέλος της Οργάνωσης, τότε είναι η δική του σειρά να δείξει στους νεοφερμένους την ίδια «φροντίδα», που είχε δοθεί και σ’ αυτόν αρχικά. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο το άτομο γίνεται μέρος αυτού του τεράστιου μηχανισμού…

π. Γεώργιος: Πόσο χρόνο περάσατε με τους «Μάρτυρες του Ιεχωβά;»

Α. Γκριγκοριάν: Περίπου 15 χρόνια.

π. Γεώργιος: Πολύς καιρός. Εγκατέλειψες όμως αυτή την οργάνωση, η οποία μπορεί να πει κανείς ότι έγινε η νέα σου οικογένεια, όπου είχες πολλούς γνωστούς και φίλους και όπου όλα ήταν οικεία και άνετα. Τι σ’ έκανε να συνεχίσεις τις αναζητήσεις σου; Όχι μόνο συνέχισες αλλά, επέστρεψες εκεί όπου – έστω και τυπικά- ανήκες εξαρχής. Σε ρωτώ, επειδή γνωρίζω ότι, πολλοί άνθρωποι που εντάχθηκαν στους λεγόμενους «Μάρτυρες του Ιεχωβά» ή σε άλλες Προτεστάντικες σέκτες [sects], έχουν κάποιες αναστολές: Αν και το μόνο που τους συνδέει με την Ορθοδοξία είναι το Βάπτισμα και δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για την έννοια της Ορθόδοξης πίστης, δεν ενδιαφέρονται για την Ορθοδοξία, επειδή είναι σίγουροι ότι ήσαν Ορθόδοξοι, πήγαιναν στην εκκλησία, έπαιρναν άρτους να ευλογηθούν το Πάσχα, τηρούσαν δηλαδή κάποια εξωτερικά πράγματα. Στην περίπτωσή σου, τι βοήθησε να ξεπεράσεις αυτή την προκατάληψη;

Α. Γκριγκοριάν: Ήταν μια μακρά και επίπονη διαδικασία που πήρε αρκετά χρόνια. Προτού επιστρέψω στην Εκκλησία, έπρεπε να εγκαταλείψω την Οργάνωση των «Μαρτύρων του Ιεχωβά». Πρέπει να σημειωθεί ότι το 2005 εργάστηκα στο κεντρικό Διοικητικό Κέντρο των «Μαρτύρων του Ιεχωβά» στη Ρωσία, που θεωρείται πολύ προνομιακή θέση. Για πολλούς «Μάρτυρες του Ιεχωβά», το να εργαστούν εκεί αποτελεί το απόλυτο όνειρο. Το κέντρο βρίσκεται στο χωριό Solnechnoye, κοντά στην Αγία Πετρούπολη. Εργάστηκα εκεί 4.5 χρόνια. Στην πραγματικότητα, αν δεν δούλευα σ’ αυτό το κέντρο, πιθανότατα θα ήμουν ακόμα «Μάρτυρας του Ιεχωβά».

π. Γεώργιος: Πως έτσι;

Α. Γκριγκοριάν: Επειδή, όταν εργαζόμουν εκεί, ανακάλυψα πολλά προβλήματα που υπήρχαν στην Οργάνωση. Τότε ήμουν 20 χρόνων και το μυαλό μου ήταν σε μια αρκετά εφηβική και ρομαντική κατάσταση. Βρισκόμουν στο επίκεντρο της Οργάνωσης, σ’ ένα τόπο που απασχολούσε τους πιο σεβαστούς ανθρώπους, οι οποίοι διαχειρίζονταν άμεσα την Οργάνωση εδώ στη Ρωσία. Το κέντρο αυτό είναι από μόνο του σαν μια μικρή πόλη, στην οποία κατοικούν 300 περίπου οπαδοί, που αποτελούν την ελίτ της Οργάνωσης. Οι άνθρωποι αυτοί, είναι μαζί 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Η παραμονή μου εκεί, μού απεκάλυψε μια άλλη πλευρά της Οργάνωσης… Είδα με τα ίδια μου τα μάτια, ότι, όλες οι αδυναμίες, τα πάθη, τα ψυχολογικά προβλήματα και πνευματικές ασθένειες που είχαν οι άνθρωποι πριν ενταχθούν στην οργάνωση, ήσαν ακόμα εκεί… Συνειδητοποίησα ότι δεν είχε γίνει καμιά πνευματική μεταμόρφωση… Είδα επίσης, ότι, όντως τίποτε από τα ανθρώπινα ήταν ξένο στην ελίτ, συμπεριλαμβανομένης της υποκρισίας, της εξαπάτησης, του θυμού, του κουτσομπολιού, του αλκοολισμού και πολλών άλλων. Αυτό μ’ έκανε να δω την Οργάνωση κάπως πιο αντικειμενικά.

Δεύτερον, ενώ εργαζόμουν στο Διοικητικό Κέντρο, είχα πρόσβαση σε μια πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιοθήκη, που είχε ένα τμήμα αφιερωμένο σε διάφορες θρησκείες. Κανείς δεν ενδιαφερόταν γι’ αυτό, εκτός από τους μεταφραστές που ασχολούνταν με διάφορα θέματα και χρειάζονταν να προστρέξουν εκεί για να μαθαίνουν την ορολογία. Σ’ εκείνο το τμήμα υπήρχαν πολλά, πολύ ενδιαφέροντα βιβλία Ορθοδόξων συγγραφέων, των αρχών του εικοστού αιώνα. Για παράδειγμα υπήρχαν βιβλία του Ν.Ν. Γκλουπόφσκι και διαφόρων καθηγητών των Εκκλησιαστικών Ακαδημιών του Κιέβου, του Καζάν και της Μόσχας. Υπήρχαν επίσης 3 τόμοι με Ερμηνεία της Βίβλου, του A.P. Lopukhin. Έβλεπα Ορθόδοξη βιβλιογραφία για πρώτη φορά στη ζωή μου. Εντυπωσιάστηκα, επειδή, όπως μπορείτε να φανταστείτε, οι άνθρωποι σ’ αυτές τις ψευδο- χριστιανικές οργανώσεις «υποτιμούν» πολύ την Ορθόδοξη πίστη και θεολογία.

π. Γεώργιος: Πολύ φοβάμαι ότι θ’ αποσύρουν αυτά τα βιβλία από τη βιβλιοθήκη, όταν θα παρακολουθήσουν την εκπομπή μας (γέλια).

Α. Γκριγκοριάν: Ίσως το έκαναν ήδη. Έτσι, πήρα αυτά τα βιβλία και άρχισα να τα διαβάζω από καθαρή περιέργεια. Όσο περισσότερο διάβαζα, τόσο περισσότερο έμενα έκπληκτος για το πόσο βαθυστόχαστα, ενδιαφέροντα και πειστικά ήσαν αυτά τα βιβλία, τα οποία κάλυπταν διάφορα θέματα. Πάντα μ’ ενδιέφερε η μελέτη της Αγίας Γραφής και πραγματικά μου έλειπε όταν ήμουν στους «Μάρτυρες του Ιεχωβά», επειδή καλύπτουν αυτά τα θέματα μ’ένα πολύ επιφανειακό τρόπο. Έχουν μια «πρωτόγονη», (απατηλή) και ρηχή κατανόηση. Αυτά τα βιβλία, ωστόσο, ήταν ένα πραγματικό χρυσωρυχείο πληροφοριών και έμενα έκπληκτος που είχαν γραφτεί στα τέλη του 19^ου αιώνα! Οι λεγόμενοι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» ξέχασαν όλα τα βιβλία που είχαν γραφτεί, όχι μόνο στα τέλη του 19^ου αιώνα, αλλά και εκείνα που γράφτηκαν πριν από 40 χρόνια. Δεν τα διαβάζουν! Αναρωτήθηκα: Πώς γίνεται αυτό; Αυτά τα βιβλία είναι τόσο αρχαία κι όμως τόσο ενδιαφέροντα! Πιθανώς, τότε είναι που έσπασα ένα από τα μεγαλύτερα στερεότυπα: την πεποίθηση, ότι, η πνευματική ζωή και γενικά η αληθινή θεολογία, δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν ή να επιτευχθούν έξω και μακρυά από την Οργάνωση των «Μαρτύρων του Ιεχωβά». Οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» διδάσκονται να σκέφτονται με αυτό τον τρόπο. Τότε άρχισα να ψάχνω… Επέτρεψα στον εαυτό μου να σκέφτομαι ανεξάρτητα και προσπάθησα να βρω τις απαντήσεις.

Ο καθοριστικός παράγοντας ήταν, φυσικά, η ανάγνωση του βιβλίου του Ρέϊμοντ Φρανζ, πρώην μέλους του Κυβερνώντος Σώματος των «Μαρτύρων του Ιεχωβά». Πρόκειται για μια θρυλική, εκπληκτική προσωπικότητα- ένας άνθρωπος που αφιέρωσε 60 χρόνια από τη ζωή του στην υπηρεσία της Οργάνωσης, δέκα από τα οποία ήταν μέλος του Κυβερνώντος Σώματος, δηλαδή ήταν ένας από τους «χρισμένους» που αποφάσιζαν και καθόριζαν τί να πιστεύουν 7 εκατομμύρια «Μάρτυρες του Ιεχωβά». Ο Ρέϊμον Φρανζ έγραψε το βιβλίο «Κρίση Συνειδήσης» το 1980 και αργότερα έγραψε ακόμα ένα, με τίτλο «Σε Αναζήτηση της Χριστιανικής Ελευθερίας». Έσπασα, αυτό που είναι ίσως το πιο σημαντικό ταμπού οποιουδήποτε αυταρχικού συστήματος – την απαγόρευση δηλαδή της ανάγνωσης πληροφοριών που παρείχαν τα πρώην μέλη της οργάνωσης. Διάβασα αυτό το βιβλίο με φόβο - Μπορείτε να φανταστείτε, να βρίσκομαι στην καρδιά της οργάνωσης και να διαβάζω το βιβλίο εκείνου, που ούτε το όνομα δεν επιτρέπεται να εκστομίζει ένας «Μάρτυρας του Ιεχωβά». Έκλεισα την πόρτα, κατέβασα τις γρίλιες και διάβαζα. Θυμάμαι πόσο σοκαρισμένος ήμουν με αυτά που διάβαζα - αυτό που ένιωθα μπορεί να συγκριθεί με το να είσαι άρρωστος. Ήταν κάτι ... Έτρεμα και αισθανόμουν σαν να ανέβαινε η θερμοκρασία μου. Διάβαζα και συναισθανόμουν ότι κάθε γραμμή του βιβλίου κατέστρεφε τον κόσμο που έζησα από τότε που ήμουν 11χρονών. Από τη μία πλευρά, ήμουν απίστευτα ευτυχής γιατί καταλάβαινα την αλήθεια, αλλά από την άλλη πλευρά, φοβόμουν ν’ απαντήσω στην ερώτηση «Πώς να ζήσω από τώρα και στο εξής;» Αυτό το βιβλίο διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αποχώρησή μου από την οργάνωση, η οποία μου πήρε αρκετά χρόνια. Σίγουρα, η αποχώρηση από την οργάνωση ήταν πολύ δύσκολη και για τη γυναίκα μου, καθώς υπήρξε μέλος από την ηλικία των 6 ετών.

π. Γεώργιος: Την συναντήσατε στην οργάνωση;

Α. Γκριγκοριάν: Ναι, συναντηθήκαμε στην Οργάνωση, παντρεύτηκαμε και ακόμα δουλέψαμε μαζί σ’αυτό το Διοικητικό Κέντρο. Ολόκληρη η οικογένειά μου - οι γονείς και τ’ αδέλφια μου - είναι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» και η ζωή, τόσο η δική μου όσο και της συζύγου μου, ήταν δεμένες με αυτήν την οργάνωση. Κατάλαβα ότι η παραίτησή μας θα επέφερε κατάρρευση του κόσμου μας. Και αυτό ακριβώς συνέβη, επειδή οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» δεν επιτρέπεται να έχουν οποιαδήποτε επικοινωνία με ανθρώπους που εγκατέλειψαν την οργάνωση – αυτούς που εκδιώχθηκαν για οποιεσδήποτε «παραβιάσεις», πόσο μάλλον μ’ αυτούς που παραιτήθηκαν για ιδεολογικούς λόγους. Είμαι ένας από τους λεγόμενους αποστάτες. Δεν τους επιτρέπεται να μου μιλούν, ούτε καν να με χαιρετούν όταν με βλέπουν στο δρόμο.

π. Γεώργιος: Υπήρξε, πιθανώς, κάποια μεταβατική περίοδος, όταν προσπάθησαν να σας πείσουν και να σας αναγκάσουν ν’ αλλάξετε γνώμη; Εσείς και η σύζυγός σας βιώσατε πιθανώς μια αρκετά μεγάλη πίεση.

Α. Γκριγκοριάν: Φυσικά. Πρώτα απ’ όλα οι γονείς μου, ως ειλικρινείς πιστοί, κατέβαλαν πολλές προσπάθειες. Μπορείτε να φαντασθείτε, ότι, κατά την άποψή τους, ο γιος τους εγκατέλειπε την κιβωτό της σωτηρίας; Όπως γνωρίζετε, οι «Μάρτυρες του Ιεχωβά» περιμένουν τον Αρμαγεδώνα ανά πάσα στιγμή και βαθιά στο μυαλό τους πιστεύουν, ότι, η απομάκρυνση από την Οργάνωση, ισοδυναμεί με καταστροφή – μια ολική καταστροφή που έρχεται με τον Αρμαγεδώνα. Έτσι, φυσικά, προσπάθησαν να με λογικέψουν με κάθε δυνατό τρόπο. Αυτό ήταν μάλλον μια συναισθηματική, παρά μια ορθολογιστική προσέγγιση. Οι φίλοι και γνωστοί μου ήλθαν να μου μιλήσουν αλλά, δυστυχώς, δεν «άκουγαν» αυτά που έλεγα.

Πηγή