Όταν ο ουρανός σιγεί και ο Θεός δεν απαντά

Μακαριστός Γέροντας π. Αθανάσιος Μυτιληναίος (1927 – 2006)

Απόσπασμα ομιλίας που εκφωνήθηκε στις 27/1 του 1985.

Η ΚΑΤΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ

   Είχαμε δει μέχρι τώρα, ότι το Πνεύμα το Άγιον μένει στην Εκκλησία και θα μένει πάντοτε, όπως ο Ιερός Χρυσόστομος το τονίζει αυτό με πολλά αγιογραφικά σημεία και με αυτήν την πράξη της Εκκλησίας. Όμως σας είχα πει την περασμένη φορά ότι έχομε και το αντίθετον, την αντίθετον θέσιν, ότι δηλαδή, πώς μπορούμε να ξέρουμε ότι έχουμε την απουσία του Αγίου Πνεύματος. Σας είχα πει ένα μικρό παράδειγμα, πως μπορώ να καταλάβω ότι έχω το Πνεύμα του Θεού αν για μια στιγμή Το χάσω. Και με την ευκαιρία εκείνου του μικρού παραδείγματος σας είχα υποσχεθεί ότι θα λέγαμε και το πως ακριβώς μπορούμε να ξέρομε ότι έχουμε την απουσία του Αγίου Πνεύματος μέσα στην Εκκλησία.

    Θα μου πείτε, αυτή την στιγμή μιλώ αντιφατικά, διότι το Πνεύμα του Θεού πάντοτε μένει μέσα στην Εκκλησία. Θα στείλω, λέει ο Κύριος, τον Παράκλητον ο οποίος θα μένει μαζί σας εις τον αιώνα. Δεν πρόκειται περί αυτού αλλά τρόπον τινά το Πνεύμα του Θεού μένει ανενέργητο πολλές φορές σε κάποιες ιστορικές στιγμές, ώστε να βλέπουμε ότι απουσιάζει το Πνεύμα του Θεού. Δηλαδή να καλούμε το Πνεύμα του Θεού και να μην ανταποκρίνεται. Όχι βεβαίως στο να τελεστούν τα Μυστήρια. Εκεί είναι παρών το Πνεύμα του Θεού, αλλά να μην έχουμε χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος μες στην Εκκλησία.

    Είναι δυνατόν, θα πείτε, να υπάρξει στιγμή που να μην υπάρχουν τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος; Είναι δυνατόν. Πότε

συμβαίνει αυτό; Όταν ο Θεός έχει οργή εναντίον των ανθρώπων, εναντίον των πιστών της Εκκλησίας. Όταν οι πιστοί έχουν χαλαρώσει την πνευματική τους ζωή. Το βλέπουμε αυτό και εις τον παλαιόν λαό του Θεού, τον Ισραήλ, πως υπήρξαν εποχές που ο Θεός έδιδε, παρείχε πλούσια τα χαρίσματά Του στον λαό, και πως υπήρξαν εποχές που το Πνεύμα του Θεού έμενε ανενέργητο μέσα στον λαό του Θεού.
Αλλά ας τα δούμε τα πράγματα κάπως πιο κοντά.
Όταν ο Θεός σας είπα έχει οργή με τον άνθρωπο αίρει το Πνεύμα Του το Άγιον. Όταν πάλι έχει καταλλαγή με τον άνθρωπο, τότε όχι μόνο στέλλει το Πνεύμα του το Άγιον αλλά και δώρα άφθονα, που είναι σας είπα τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
Ο Χριστός έπρεπε να αναληφθεί εις τον ουρανόν κι έπρεπε να αναληφθεί δια να καταλλάξει τον Θεόν Πατέρα με την ανθρωπίνη φύση. Να καταλλάξει ακριβέστερα τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν. … Βλέποντας δηλαδή ο Άγιος Τριαδικός Θεός την ανθρωπίνη φύση να είναι όπως Εκείνος θέλει, -αλλά ποία; του Ιησού Χριστού- στέλλει το Πνεύμα το Άγιον εις τους ανθρώπους διότι αυτή η ανθρωπίνη φύσις του Χριστού κατήλλαξε τους ανθρώπους με τον Θεό.
Γι’ αυτό ο Κύριος είπε στους μαθητάς του, συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω. ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐκ ἐλεύσεται πρὸς ὑμᾶς· ἐὰν δὲ πορευθῶ, πέμψω αὐτὸν πρὸς ὑμᾶς· (Ιωάννης 16,7)
Αυτό σας συμφέρει, λέγει, να φύγω εγώ. Βέβαια οι μαθηταί πάντα θα ήθελαν να έχουν τον Ιησούν. Όπως επί παραδείγματι, εάν ο Ιησούς μετά την Ανάστασή του «δεν κυριεύεται πλέον» κατά τον Απόστολον Παύλον «από θάνατον», τί ευτυχία να είχαμε πάντα τον Ιησούν Χριστόν κατά ορατόν τρόπον εδώ εις την γην, να μην ανήρχετο εις τον ουρανόν. Κι όμως, λέγει ο Κύριος, αυτό δεν σας συμφέρει, συμφέρει εγώ να απέλθω. Γατί; Διότι η ανθρωπίνη φύσις πρέπει να είναι πάντοτε προ του Αγίου Τριαδικού Θεού δια την καταλλαγήν. Διότι όταν ο Αδάμ ημάρτησε απέναντι στον Θεό, υπήρξε μία εχθρότης, μία απόστασις και το Πνεύμα του Θεού ήρθη από τους πρωτοπλάστους και γενικά από τους ανθρώπους. Μόνο όποτε ο Θεός ήθελε να υπηρετήσει τα σχέδιά Του -γιατί ολότελα δεν άφησε τους ανθρώπους- τότε μόνο με το σταγονόμετρο το Πνεύμα του Θεού μπορούσε να επιφέρει ό,τι επέφερε. Αλλά όμως, το Πνεύμα του Θεού δεν ήτο εις την ανθρωπότητα. Έπρεπε να καταλλαγεί ο Θεός για να έρθει το Πνεύμα του Θεού. Κι έτσι, ο Υιός ο ενανθρωπήσας μεταφέροντας, ούτως ειπείν, την ανθρωπίνη φύση εκεί, καταλλάσσει τον Θεόν με τους ανθρώπους. Γι’ αυτό λέγει, εάν εγώ δεν απέλθω ο Παράκλητος δεν θα έρθει σε εσάς, εάν πορευθώ εγώ, τότε θα πέμψω Αυτόν προς εσάς, τον Παράκλητον το Πνεύμα το Άγιον.
Κι όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, ανήνεγκεν ο Κύριος την απαρχήν την ημετέραν και κατήνεγκε το Πνεύμα το Άγιον.
Τι ωραίο αυτό! Την δική μας απαρχήν, δηλαδή το φύραμά μας, την ανθρωπίνη μας φύση. Και λέγεται απαρχή διότι είναι η απαρχή της ζωής μας. Είναι εκείνο το σώμα που δεν πεθαίνει πια και δυνάμει εκείνου του αφθάρτου και αθανάτου σώματος θα γίνομε και εμείς άφθαρτοι και αθάνατοι. Είναι η απαρχή. Και απαρχή ακόμα διότι από την ανθρωπότητα είναι ο πρώτος καρπός που ανέρχεται στον ουρανόν. Όταν ο Χριστός θα έρθει με την ανθρωπίνη Του φύση, τότε θα πάρει τους πιστούς και θα ανέλθει στον ουρανόν, στην Βασιλεία του Θεού. Συνεπώς εμείς ακόμη δεν πήγαμε εκεί, θα πάμε, αλλά προ ημών επήγε ο Χριστός. Να γιατί είναι η απαρχή μας. Συνεπώς ο Κύριος, λέει ο Ιερός Χρυσόστομος, ανέφερε -δηλαδή ανέβασε- στον ουρανό την δικήν μας την απαρχήν και κατέφερε -κατέβασε κάτω- το Πνεύμα το Άγιον.
και χαρίσματα ημίν έπεμψε πνευματικά, δώρα της καταλλαγής εκείνης
Αυτά είναι δώρα εκείνης της καταλλαγής, του Υιού που ανήλθε σε εκείνο το δεκαήμερον μεταξύ Αναλήψεως και Πεντηκοστής.
Επέμψαμεν τοίνυν ημείς πίστιν, και ελάβομεν εκείθεν χαρίσματα· επέμψαμεν υπακοήν, και ελάβομεν δικαιοσύνην.
Ίσως θα πει κάποιος, κατά έναν παθητικόν τρόπον ο Υιός ανήλθε επάνω και στέλλει εις τους ανθρώπους (παθητικόν εκ μέρους μας) ο Θεός το Πνεύμα Του το Άγιον; Όχι. Όχι, αλλά κατά έναν δυναμικόν τρόπον. Ωραία το λέει ο Ιερός Χρυσόστομος. Εμείς, λέει, στείλαμε στον ουρανόν την πίστιν. Πού; Στο Πρόσωπο του Υιού. Τί; Ότι είναι ο εκπρόσωπός μας ο Υιός. Γι’ αυτό λέγει ο Χριστός, εάν κανείς δεν πιστέψει σε εμένα δεν θα δει την ζωή. Πιστεύω στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού θα πει Τον κάνω αντιπρόσωπό μου ούτως ειπείν. Είναι Εκείνος που όταν βλέπει ο Πατήρ, ευδοκεί για μένα. Αλλά για να ευδοκεί ο Πατήρ για μένα, πρέπει εγώ να έχω πιστέψει και να έχω αγαπήσει τον Υιόν. Αλλιώτικα είναι αδύνατον αυτό να γίνει. Γι’ αυτό λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, εμείς στείλαμε την Πίστη και από εκεί πήραμε τα χαρίσματα. Εμείς στείλαμε την υπακοή -πού; στον Υιόν- και από εκεί πήραμε την δικαιοσύνη.
Ώστε, η παρουσία του Αγίου Πνεύματος όπως βλέπομε προϋποθέτει αυτήν την καταλλαγή Θεού και ανθρώπου. Η δε απουσία αυτής της καταλλαγής είναι η οργή του Θεού.
Ο Ιερός Χρυσόστομος σε έναν του λόγο την Αγίαν Πεντηκοστήν αναφέρει δύο παραδείγματα. Αναφέρει την εποχή του αρχιερέως Ηλί.
Ο ιερός συγγραφεύς που γράφει το Α’ Βασίλειον, σημειώνει για την εποχή του Ηλί του αρχιερέως.
ῥῆμα Κυρίου ἦν τίμιον ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, οὐκ ἦν ὅρασις διαστέλλουσα
Δηλαδή ότι «ρήμα Κυρίου» ο προφητικός λόγος, ήτο «τίμιον», σπάνιον. Ο προφητικός λόγος κατά την εποχή εκείνη εσπάνιζε. Δεν υπήρχε δε προφητεία ούτε με οράματα που να διατάσσει ο Θεός δια των οραμάτων των προφητών τα δέοντα, εκείνα που έπρεπε να γίνουν και να μπορεί κανείς σαφώς να ξεχωρίζει το ορθόν από το ψευδές. Μην ξεχνάτε ότι όταν φορούσε εκείνο το ειδικόν άμφιον .. ο αρχιερεύς ερωτούσε τον Θεό και ο Θέος απαντούσε. Όπως ακριβώς σήμερα υπάρχει στην Ιερωσύνη το επιτραχήλιον. Όπως χωρίς αυτό το άμφιον κυρίως, το επιτραχήλιον, παρότι υπάρχει Ιερωσύνη δεν μπορούμε να τελέσουμε καμμία αγιαστική πράξη. Είναι θεμελιώδους σημασίας, ό,τι η ράβδος στα χέρια του Ααρών… Αλλά δεν μπορεί όμως να το βάλει ο οποιοσδήποτε εάν δεν έχει την Ιερωσύνη και η Ιερωσύνη είναι ό,τι ακριβώς καθορίζει ο Θεός. Και λέγει, εσύ ο Μωυσής θα πας στην Αίγυπτο. Πως; Με το επιτραχήλιό σου. Δηλαδή ποιό; Την ράβδο σου. Αυτήν που κρατάς. Την ποιμενικήν. Ό,τι θα κάνεις θαυμαστόν με αυτήν την ράβδο θα τα κάνεις όλα.
Έτσι ο αρχιερεύς πάντοτε ερωτούσε τον Θεό και έπαιρναν απαντήσεις. Τί να κάνομε; Να κάνομε πόλεμο ή να μην κάνομε πόλεμο; Να κινηθούμε έτσι ή αλλιώς; Αγαπητοί μου την εποχή εκείνη λέγει ο συγγραφεύς του Α’ Βασίλειον ότι ο προφητικός λόγος ήτο σπάνιος. Δηλαδή ο ουρανός σιγούσε. Ο Θεός δεν απαντούσε.
Ένα άλλο σημείο λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος. Όταν οι τρεις παίδες στην Βαβυλώνα πια … δεν προσκύνησαν και ερρίφθησαν εις το καμίνι, εκεί οι τρεις παίδες ανέπεμψαν προσευχήν προν τον Θεόν και όταν δεν καήκαν η προσευχή τους έγινε δοξολογία προς τον Θεόν. Εκεί λέγουν στην προσευχή τους μεταξύ των άλλων,
και ούκ έστιν εν τω καιρώ τούτω άρχων και προφήτης και ηγούμενος
Δηλαδή αυτήν την εποχή, αυτόν τον καιρό που ο λαός μας είναι σε κατάσταση αιχμαλωσίας και πολλών δεινών εθνικών συμφορών, δεν υπάρχει ούτε άρχοντας, ούτε προφήτης, ούτε άνθρωπος που να ηγείται..
Ώστε λοιπόν η παρουσία άρχοντος, προφήτου και ηγουμένου είναι παρουσία του Αγίου Πνεύματος; Και η απουσία του Αγίου Πνεύματος είναι απουσία αυτών;
Αν πάτε στον Απόστολο Παύλο στο 12ο Κεφάλαιο προς το τέλος Α’ Κορινθίους, εκεί που ένα από τα χαρίσματα είναι και οι κυβερνήσεις, δηλαδή οι διοικήσεις. Το να έχει κανείς το χάρισμα να κυβερνά, να διοικεί. Όχι βέβαια η κυβέρνηση ενός λαού μόνο αλλά και επιμέρους κυβερνήσεις, δηλαδή θέλω να πω, να διευθύνει και να κυβερνά κανείς την ενορία του, την πόλη του, ένα μέρος ανθρώπων, έναν τομέα ανθρώπων. Είναι αυτό χάρισμα του Αγίου Πνεύματος;
Είναι αγαπητοί μου χάρισμα του Αγίου Πνεύματος. Αλλά θα μου πείτε, άνθρωποι πάντα στην ιστορία κυβερνούν. Ναι και έχουν αποδειχθεί όλοι αυτοί Νέρωνες και Διοκλητιανοί, τύραννοι των ανθρώπων και σφαγείς ανελέητοι. Δεν ήταν χάρισμα από τον Θεό αν δεν έχεις το χάρισμα να διοικήσεις σωστά, αληθινά, οικοδομητικά και αυτό το χάρισμα το δίνει ο Θεός.
Με αυτήν την έννοια λοιπόν λέγει εδώ ο παλαιός λόγος της Παλαιάς Διαθήκης ότι δεν υπάρχει ούτε άρχων, ούτε προφήτης, ούτε ηγούμενος. Γιατί;
Και λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος,
ουκούν σημείον εστι της οργής του Θεού το μη είναι Πνεύμα Άγιον
Είναι σημάδι της οργής του Θεού το ότι δεν υπάρχει το Πνεύμα του Θεού.
Βέβαια η Πεντηκοστή, όπως σας είπα και προηγουμένως για να μην παρανοηθώ, είναι μόνιμος εις την Εκκλησία. Αλλά όταν οι άρχοντες της Εκκλησίας, και όταν ο λαός του Θεού αμαρτάνουν -μήπως στην εποχή εκείνη ο λαός Ισραήλ δεν ήταν ο λαός του Θεού; αλλά αμάρταναν- τότε ναι, το Πνεύμα το Άγιον μένει εις την Εκκλησία διότι δεν διαψεύδεται ο Ιησούς Χριστός που λέει ότι μένει το Πνεύμα εις τον αιώνα, αλλά μένει ανενέργητον και επιπίπτει έτσι η οργή του Θεού. Διότι όταν μένει ανενέργητο το Πνεύμα το Άγιον, τότε δεν έχουμε εκείνα που πρέπει να έχουμε. Και έτσι εκφράζεται η οργή του Θεού.
Θέλετε; Θέλετε να καθρεπτιστεί η εποχή μας στον προφητικό λόγο και να δείτε ομοιότητες αν θα είχατε την περιέργεια να μάθετε αν στην εποχή μας έχομε το Πνεύμα του Θεού;
Θέλετε να το δείτε; Ακούσετε.
Γράφει ο Ησαΐας .. εγώ θα διαβάζω, θα αποδίδω, κι εσείς θα κατανοείτε συγκρίνοντας την εποχή μας.
Ιδού δὴ ὁ δεσπότης Κύριος σαβαὼθ
Να, λέει, ο Κύριος σαβαώθ ἀφελεῖ (θα αφαιρέσει) …  ἰσχύοντα καὶ ἄνθρωπον πολεμιστὴν καὶ δικαστὴν καὶ προφήτην καὶ στοχαστὴν καὶ πρεσβύτερον … καὶ θαυμαστὸν σύμβουλον … καὶ συνετὸν ἀκροατήν·
Ποιός είναι ο ισχύων; Αυτός που έχει δύναμη, όχι μυική αλλά βουλητική.
Και πολεμιστήν. Για ρωτήστε αλήθεια αν έχουμε εμείς οι Έλληνες όρεξη αν μας χτυπήσουνε εχθροί να πολεμήσουμε. Φοβάμαι. Τίποτε άλλο δεν λέω. Μήπως επαναλάβαμε εκείνο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που οι Γάλλοι αναρωτιόντουσαν, γιατί να πολεμήσουμε; Εκείνο το διαβόητο pourquoi. Γιατί να πολεμήσουμε; Εξάλλου γράφτηκαν σχετικά επάνω στα ντουβάρια στην Αθήνα στο Πανεπιστήμιο. Γιατί,  λέει, πόλεμος, πόλεμος. Τίποτα· έρωτας και ζωή. Όχι ότι είναι ωραίο πράγμα ο πόλεμος, αλλά αν απειλείται το σπίτι σου και η Πατρίδα σου δεν θα πολεμήσεις; Θα αφαιρέσει λέει ο Θεός πολεμιστήν και ισχύοντα άνθρωπον. Δυνατόν, με εκείνο το νεύρο να διώξουμε τους εχθρούς από την Πατρίδα μας.
Και δικαστήν. Εννοείται αμέριστον, απροσωπόληπτον.
Και προφήτην. Και στοχαστήν. Και πρεσβύτερον, άνθρωπο μυαλωμένον. Σήμερα οι ηλικιωμένοι άνθρωποι δεν είναι μυαλωμένοι πολλές φορές. Χωρίς να θέλω βέβαια να προσβάλω τα σύγχρονα παιχνίδια.. ένας ηλικιωμένος άνθρωπος να ασχολείται με το ποδόσφαιρο. Ε, άνθρωπε άλλα πράγματα καλύτερα δεν υπάρχουν; Με το ποδόσφαιρο ασχολείσαι; Αν και αυτό θα μπορούσε να είναι για τους νέους, κι αν δεν βρω τον μπελά μου με αυτά που λέω αυτήν την στιγμή. Αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει δεν υπάρχουνε άλλα ενδιαφέροντα πράγματα; Είσαι ηλικιωμένος άνθρωπος, δεν μπορείς να σκεφτείς άλλα πράγματα;
Και θαυμαστόν σύμβουλον. Άνθρωπο που να σου λέει μυαλωμένα πράγματα.
Και συνετόν ακροατήν. Υπάρχει περίπτωση να μην έχει κανείς συνετούς ακροατάς; Ούτε καν ακροατάς. Να θέλομε να μιλήσουμε και να μην υπάρχει ακροατήριον.
Αυτά, λέγει, ο Θεός ἀφελεῖ, θα αφαιρέσει, όταν αποσύρει το Πνεύμα Του το Άγιον.
καὶ ἐπιστήσω, λέγει ο Θεός, νεανίσκους ἄρχοντας αὐτῶν
Θα σας δώσω να σας κυβερνάνε νεαροί. Όχι στην ηλικία αλλά στο μυαλό. Άνθρωποι άμυαλοι να σας κυβερνήσουν.
καὶ ἐμπαῖκται κυριεύσουσιν αὐτῶν
Και θα σας κυριεύσουν απατεώνες.
καὶ συμπεσεῖται ὁ λαός, ἄνθρωπος πρὸς ἄνθρωπον καὶ ἄνθρωπος πρὸς τὸν πλησίον αὐτοῦ·
Θα σκοντάβει ο λαός κατά τρόπον που ο ένας θα σκοντάβει στον άλλον. Τι θα πει σκοντάβει; Έλλειψις αμοιβαίου σεβασμού.
πρσκόψει τὸ παιδίον πρὸς τὸν πρεσβύτην,
Δηλαδή, όταν το παιδί συναντάται με τον ηλικιωμένο άνθρωπο, το παιδί ούτε θα σηκώνεται από τη θέση του, ούτε σημασία θα δίνει εις τον ηλικιωμένο άνθρωπο. Αυτό θα πει συμπέσει, δηλαδή με άλλα λόγια θα προσκόψει το παιδίον προς τον πρεσβύτην.
ὁ ἄτιμος πρὸς τὸν ἔντιμον
Σήμερα ο έντιμος άνθρωπος δεν έχει πέραση, έχει ο άτιμος. Έτσι λοιπόν σκοντάβει ο ένας με τον άλλον.
τὴν δὲ ἁμαρτίαν αὐτῶν ὡς Σοδόμων ἀνήγγειλαν καὶ ἐνεφάνισαν
Όσο για τις αμαρτίες τους, αν και ομιλεί εις ενικόν αριθμόν που μας προκαλεί να σκεφτούμε κυρίως τα σαρκικά αμαρτήματα, την παρουσίασαν σαν αμαρτία Σοδόμων και Γομόρων.
Κοιτάξτε εδώ: ἀνήγγειλαν καὶ ἐνεφάνισαν
Δηλαδή την φώναξαν και την παρουσίασαν. Ξέρετε τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι τις αμαρτίες μου σήμερα η εποχή τις αναγγέλλει αναίσχυντα και προβάλλονται, όπως τότε τις πρόβαλαν οι Σοδομίτες. Τίποτα ντροπή. Να είσαι κίναιδος. Να είσαι τι να είσαι και να μην ντρέπεσαι να προβάλλεις αυτό που είσαι. Κοιτάξτε, ἀνήγγειλαν καὶ ἐνεφάνισαν.
Ερωτώ. Αυτό που λέγει ο προφητικός λόγος και είναι καθρέπτης, μήπως η εποχή μας καθρεπτιζομένη στον προφητικόν λόγον έχει τίποτα να μας πει;
Ο καθένας ας το ιδεί μόνος του.
Είδαμε αγαπητοί μου όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά και της παρουσίας και της απουσίας του Αγίου Πνεύματος. Ας φροντίζουμε μόνο κι ας προσέχουμε πολύ να μην οργίζουμε τον Θεό. Να Τον ακούμε τον Θεό, να Τον αγαπάμε, να Τον δοξάζουμε τον Θεό να Τον ζούμε.
Για να έχουμε πάντοτε την καταλλαγή και της καταλλαγής το Πνεύμα το Άγιο, και εκ του Πνεύματος του Αγίου τα δώρα Του και τα χαρίσματά Του.

***

Απομαγνητοφώνηση Φαίη για το ΑΒΕΡΩΦ.
Πηγή arnion.gr Πράξεις των Αποστόλων, ομιλία ν. 15.

Πηγή