Ομοιοπαθητική καί οι Άγιοι: «Η ρωσική περίπτωση»

 

Οάνα Ιφτίμε

- Αλέξανδρος Ιφτίμε

Απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο:

«ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ, Επιστήμη; Πίστη; Ιατρική; Μαγεία;»

   Προκειμένου να ελεγχθή η συμφωνία μιας πρακτικής με το θεϊκό νόμο, η κατ' αρ­χήν προσφυγή στην αυθεντία των αγίων, ως απόλυτης και ισόκυρης προς τον νόμο αυτό, δεν είναι Ορθόδοξη. Δεν είναι δυνατόν να λαμβάνεται ως δεδομένο ότι είναι θεόπνευ­στες όλες οι λέξεις που έχουν ειπωθή ή γραφή από αγίους και ότι όλες οι γνώμες τους είναι θεόσδοτες. Το γεγονός ότι κάποιος τελειώνει τη ζωή του «εν αγιότητι» κατά κανόνα δεν μας πληροφορεί με ακρίβεια για τη σχέση του με τη θεία Χάρη και με κανένα τρόπο δεν συνεπάγεται ότι το πρόσωπο αυτό συνεχώς δεχόταν βοήθεια από το Άγιο Πνεύμα για ο,τιδήποτε έλεγε ή έγραφε. Επίσης, η αγιότη­τα κάποιου δεν εγγυάται την ικανότητα του προσώπου να εξετάζη όλα τα θέματα σε βά­θος, ώστε να προβαίνη σε ασφαλείς κρίσεις. Έτσι, οι ιδέες, γνώμες και κρίσεις των αγίων δεν «"εξαγιάζονται" αυτομάτως» μαζί με τα πρόσωπα. Η Εκκλησία πρέπει να εξετάση αυτές τις ιδέες προσεκτικά, για να ελέγξη τη συμφωνία τους με τις Άγιες Γραφές και την Ιερά Παράδοση. Είναι απαραίτητο να διακρίνη κάποιος (συγκρίνοντας με τις αποκαλυφθείσες αλήθειες, που θεωρήθηκαν ως τέτοιες από την Εκκλησία) τι προήλθε από το Άγιο Πνεύμα και τι διατυπώθηκε χωρίς τη βοήθειά Του. Λογικά προκύπτει ότι αυτή η διεργασία πρέπει να εφαρμοσθή για τις ιδέ­ες του (κάθε) αγίου χωριστά, καθώς κάποιος μπορεί να έχη ομιλήσει, φωτιζόμενος από το Άγιο Πνεύμα, πολύ ορθά για πολλά θέματα, ενώ μπορεί να σφάλλη σε κάποιο (άλλο) ση­μείο.

 Αφού ελέχθησαν αυτά τα στοιχειώδη, η συζήτηση σχετικά με την έγκριση της ομοι­οπαθητικής υπό των αγίων ως απόδειξη της «ορθοδοξίας» της θα έπρεπε να σταματήση εδώ. Θα σχολιάσουμε, όμως, περισσότερα γι' αυτό το αμφισβητούμενο (για μερικούς) θέμα.

Οι υποστηρικτές της ομοιοπαθητικής επικαλούνται Ρώσσους αγίους - τον Άγιο Σεραφείμ της Βύριτσα, τον Άγιο Ιγνάτιο Μπριαντσανίνωφ, τον Άγιο Θεοφάνη τον Ερημίτη (τον Έγκλειστο), τον Άγιο Ιωάν­νη της Κρονστάνδης και τον Άγιο Σεραφείμ Τσιτσάγκωφ - ως υποστηρικτές και ακόμη ως ασκήσαντες την ομοιοπαθητική. «Η Ρω­σική περίπτωση» αξίζει να εξετασθή και θα προσπαθήσουμε να διαχωρίσουμε, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τα ιστορικά δεδομέ­να από τις υπερβολές των ομοιοπαθητικών για χάρη της αλήθειας και από σεβασμό στη μνήμη των επικληθέντων αγίων.

Άγιος Σεραφείμ της Βύριτσα. Η ιστο­ρία στις πραγματικές εκδόσεις του Patericus of Vyritsa σχετικά με τον Άγιο Σεραφείμ της Βύριτσα, ο οποίος εθεράπευσε μία ομοιοπαθητικό, που τυφλώθηκε μετά την άρνησή της να παρακολουθή τους ασθενείς της, όταν οι Αρχές απαγόρευσαν την ομοιοπαθητική⁵⁶, φαίνεται να αναγράφεται σε απόκρυφα. Η ζωή του Αγίου στην επίσημη Ρωσική Έκδο­ση^[57] δεν αναφέρει τέτοιο θαύμα. Οι Ρώσοι υποστηρικτές της ομοιοπαθητικής συνηθί­ζουν να παραθέτουν αυτό το θαύμα από ένα περιοδικό^[58], το οποίο δεν έχει αναφορές (διαφημίζουν το γεγονός ότι ο Άγιος Σερα­φείμ ήταν ο εξομολόγος του S.S. Favorsky, ενός ιατρού ο οποίος ήταν ομοιοπαθητικός⁶⁰).

Επιπροσθέτως, στην εισαγωγή του Patericus μνημονεύεται ότι η περιγραφή της ζωής του Γέροντα συντάχθηκε στηριζόμενη σε αναμνήσεις που διέσωσαν οι μαθητές του και σε ιστορίες που ελέχθησαν από ανθρώπους, οι οποίοι ομίλησαν με άλλους ανθρώπους που τον επισκέφθηκαν. Η πιθανότητα ότι κά­ποια από τα γεγονότα ίσως έχουν μεταβληθή, κατά την από στόματος σε στόμα επι­κοινωνία, δεν είναι δυνατόν να αποκλεισθή. Φαίνεται, οπωσδήποτε, εύλογο να συμπεράνη κάποιος ότι, με βάση τις μαρτυρίες αυτές, δεν είναι δυνατόν να διακριθή ποια ήταν η στάση του Αγίου Σεραφείμ έναντι της ομοι­οπαθητικής.

Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ. Σύμφωνα με τη βιογραφία του Αγίου Ιγνα­τίου που επισυνάπτεται στις πλήρεις εργασίες του, τα φάρμακα τα οποία παρασκεύα­ζε ο Άγιος Ιγνάτιος ήταν «ομοιοπαθητικά»⁶¹ (όρος που εμφανίζεται ως παρεμβολή εντός παρενθέσεων). Όμως, αυτό δεν είναι σύμ­φωνο με το περιεχόμενο των γραπτών του Αγίου Ιγνατίου. Σε επιστολές που έστειλε στο φίλο του, αρχιμανδρίτη Ignatij Vasiliev⁶², ο Άγιος Ιγνάτιος ομιλεί περί φαρμακευτικών σκευασμάτων που χρησιμοποιούσε για τον εαυτό του και για άλλους⁶³. Αυτά, όμως, δεν ήταν ομοιοπαθητικά αλλά φυτοθεραπευτικά, δηλαδή φτιαγμένα από φυτά με «κανονικό» τρόπο, χωρίς να εμπλέκωνται «δυνάμεις».

Χρησιμοποιούσε εκχυλίσματα και βάμμα­τα διαφόρων φυτών, όπως αγριοράπανι (Armoracia rusticana), αγριαψιθιά (Artemisia sp.), φασκομηλιά (Salvia sp.), σαρσαπαρίλλα (Smilax sp.), καθώς και αλοιφή που προσκαλεί φλύκταινες⁶⁴, όλα «αλλοπαθητικά». Στην επιστολή 43 (Πάσχα, 1848) ο Άγιος Ιγνάτι­ος αποστέλλει στο φίλο του τη συνταγή για ένα βάμμα, για την παρασκευή του οποίου χρησιμοποιούσε δύο (ρωσσικές) λίβρες⁶⁵ φα­σκομηλιά, μία λίβρα αγριαψιθιά και δύο λί­βρες σαρσαπαρίλλα, όλα ψιλικομμένα και αλεσμένα σε ένα κάδο⁶⁶ κρασί. Δεν γράφει απολύτως τίποτε για διάλυση ή δυναμοποίηση.Πιθανότατα, η κλασική σύγχυση μεταξύ ομοιοπαθητικής και φυτοθεραπείας (η οποία εσκεμμένα προωθήθηκε από μερικούς ευφυείς ομοιοπαθητικούς) οδήγησε στην απόδο­ση της πρακτικής της ομοιοπαθητικής στον Άγιο Ιγνάτιο. Το γεγονός ότι αυτός χρησι­μοποιούσε βάμματα ίσως να έχη συντελέσει στο συμπέρασμα αυτό, δεδομένου ότι τα βάμματα αποτελούν το πρώτο βήμα για την παρασκευή πολλών ομοιοπαθητικών φαρ­μάκων. Η σημαντική διαφορά είναι -όπως προκύπτει από τις επιστολές του- ότι ο Άγιος Ιγνάτιος δεν προέβαινε σε περαιτέρω διάλυ­ση ή δυναμοποίηση των βαμμάτων του, αλλά χρησιμοποιούσε αυτά όπως ήταν, κατά τον πλέον καθαρό αλλοπαθητικό τρόπο.

Ο Άγιος Θεοφάνης ο Ερημίτης (ο Έγκλειστος) ήταν πράγματι υποστηρικτής της ομοιοπαθητικής. Στις επιστολές του⁶⁷ πε­ριγράφει τις ομοιοπαθητικές θεραπείες που ακολουθούσε και τα ομοιοπαθητικά φάρμα­κα που συνιστούσε σε άλλους ανθρώπους, τα οποία βασίζονταν σε προσωπική εμπει­ρία και σε πληροφορίες που περιέχονταν στα σύγχρονα βιβλία. Εξέφρασε τη γνώμη  ότι η ομοιοπαθητική ήταν μνημιώδης⁶⁸. Ακό­μη, αντιτέθηκε στην επιφυλακτικότητα του Magdalena, ο οποίος θεωρούσε την ομοιοπα­θητική αντίστοιχη προς το μαγνητισμό⁶⁹, ανα­φορικά με τη χρήση μη καθαρών δυνάμεων: «Εσείς θεωρείτε το μαγνητισμό ως ένα ζήτη­μα κακών δυνάμεων. Θεωρώντας πάλι ότι ο μαγνητισμός εμπλέκεται στην ομοιοπαθητι­κή, τότε και οι δύο μέθοδοι ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Αυτό είναι άδικο. Κατά την ετοι­μασία των ομοιοπαθητικών φαρμάκων δεν εμπλέκεται ο μαγνητισμός. Εδώ (στην ομοιο­παθητική) κάθε τι γίνεται ανοικτά και απλά, και κάθε ένας μπορεί να ιδή, πως κάθε τι συμβαίνει. Δεν πρέπει να θεωρείται ότι είναι εδώ παρούσες κρυμμένες δυνάμεις. Μπορείς να θεραπεύης ή να μη θεραπεύης τον εαυτό σου με ομοιοπαθητική, αλλά να μη θεωρής (το θέμα αυτό) υπ' αυτήν την προοπτική»⁷⁰.

Ο Άγιος Θεοφάνης συνεχίζει την συζήτησή του με τον Magdalena με ένα σχόλιό του για τον μαγνητισμό, για τον οποίον εσφαλμένα θεωρεί ότι χρησιμοποιεί μία φυσική δύναμη, επομένως καθαρή και αποδεκτή. Αντιθέτως, όσον αφορά στον πνευματισμό, αναγνωρίζοντας ορθώς τη σκοτεινή πλευρά του, τον απορρίπτει ως δαιμονικό.

Έχοντας υπ' όψη τις προαναφερθείσες λεπτομέρειες σχετικώς με την μαγεία, γί­νεται εμφανές ότι η θεώρηση του Αγίου Θεοφάνους έπασχε από την ίδια απλότητα, αναφορικώς προς ορισμένες θεωρήσεις της αλληλεπιδράσεως με δαιμονικά πνεύματα, η οποία είναι ευρέως διαδεδομένη μεταξύ των Ορθοδόξων σήμερα. Κατά τη γνώμη του, κάτι που γίνεται «ανοικτά και απλά» δεν είναι δυνατόν να περιλαμβάνη το δαί­μονα. Αφελής είναι, επίσης, η ιδέα ότι «κάθε ένας μπορεί να ιδή πως συμβαίνουν όλα», ως εάν η εμπλοκή των δαιμόνων αφορούσε σε κάτι ορατό κατά την τελετουργία της μαγεί­ας από τον μάγο. Όσον αφορά στην ευνοϊκή γνώμη του Αγίου Θεοφάνους για το μαγνη­τισμό, αυτό ήταν σύνηθες για την εποχή του και μπορεί να αποδοθή σε έλλειψη κανονι­κής γνώσεως και βαθύτερης εξετάσεως του θέματος. Το μόνο πραγματικά λυπηρό είναι ότι η αναμενόμενη επιφύλαξη, η οποία εκφράσθηκε υπό άλλων Ορθοδόξων σχετικώς με τις αόρατες θεραπευτικές δυνάμεις, δεν εκφράσθηκε από αυτόν.

Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης. Όπως μαρτυρούν οι ίδιοι οι ομοιοπαθητικοί σήμερα⁷¹ εκείνο το οποίο συνεισέφερε στον αγώνα τους ήταν η προσωπική φήμη του Αγίου Ιωάννου και όχι κάποια πειστική από­δειξη, την οποίαν αυτός έφερε για υποστήριξη της ορθοδοξίας της μεθόδου τους. Αντιθέτως, οι ομιλίες του, που συνέδεαν τη θεολο­γία και την ομοιοπαθητική, ήταν τόσον παρά­ξενες, ώστε μερικές φορές εφόβιζαν ακόμη και τους ομοιοπαθητικούς. Μετά από μία τέ­τοια ομιλία⁷² «η πρωτοτυπία της συγκρίσεως  [...] προκάλεσε το ερώτημα κατά πόσον αυτή (η σύγκριση) έγινε στο πνεύμα της Ορθοδο­ξίας. Η Επιτροπή [της Εταιρείας του Κίεβου] ερεύνησε σχετικά με αυτό το θέμα και [...] μερικοί άνδρες, με επαρκείς γνώσεις, εξέφρασαν σε ιδιωτικές συνομιλίες τη γνώμη τους ότι δεν υπάρχει ο,τιδήποτε ξένο προς το Ορθόδοξο δόγμα στην εμπνευσμένη ομιλία του Πατρός Ιωάννου Ilich Sergiev [δηλαδή του Πατρός Ιωάννου της Κρονστάνδης]»⁷³. Δεν γίνονται περαιτέρω σχόλια.

Ακόμη, η προαναφερθείσα ομιλία, η οποία προτιμάται υπό των ομοιοπαθητικών, πραγ­ματοποιήθηκε με το άνοιγμα ενός ομοιοπαθητικού φαρμακείου στο Sankt-Petersburg (Αγία Πετρούπολη), όταν ο Άγιος εξελέγη επίτιμο μέλος της τοπικής ομοιοπαθητικής Εταιρείας. «Η μέθοδός σας (είπε ο Άγιος) εί­ναι η πλέον ευφυής και αξιόπιστη. Η θεϊκή σοφία δεν βρήκε πλέον ασφαλή μέσα, για να θεραπεύση τις αναρίθμητες αμαρτίες και νόσους του ανθρώπινου γένους, από του να θεραπεύη το όμοιο με το όμοιο. Πριν από την Σταύρωσή Του, το θάνατο και την Ανάσταση, ο Χριστός καθιέρωσε για όλες τις γενεές, για την αποτελεσματική θεραπεία της αμαρτωλής ανθρωπότητος, το μέγιστο μυστήριο της Κοινωνίας του ιδικού Του Σώματος και Αίμα­τος. Έτσι, έχουμε ακριβώς στον Θεάνθρωπο ένα παράδειγμα θεραπείας του όμοιου με το όμοιο»⁷⁴, είπε ο Άγιος Ιωάννης.

Αυτή η ομιλία «εκπλήττει» λόγω των σο­βαρών θεολογικών και λογικών προβλημά­των της. Λαμβάνοντας το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, ενωνόμαστε ακριβώς με αυτό (το θεϊκό στοιχείο) με το οποίο δεν είμαστε «όμοιοι» κατά τη φύση μας· αυτός είναι ο τρόπος θεραπείας (υπό πνευματική έννοια, θα μπορούσε τελικά να οδηγήση, επίσης, σε φυσικά αποτελέσματα) μέσω της επιδράσεως των άκτιστων θείων ενεργειών. Η θερα­πεία της ανθρώπινης φύσεως υπό του Θεαν­θρώπου Χριστού ουδεμία σχέση έχει με την παγανιστική θεραπεία με απομιμητικά (συ­μπαθητικά) μέσα.

Περαιτέρω, οι ομοιοπαθητικοί θεωρούν ότι τα (ομοιοπαθητικά) φάρμακα πρέπει να προκαλούν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα των πασχόντων, προκειμένου να τα θε­ραπεύσουν. Ως επακόλουθο, εάν η θεραπεία της ανθρώπινης φύσεως υπό του Θεανθρώ­που ήταν πραγματικά τυπική της «αρχής των ομοίων», όπως περιγράφεται λεπτο­μερώς υπό των ομοιοπαθητικών, τότε η λήψη του ίδιου του Σώματος και του Αίματος του Σωτήρος μας θα έπρεπε να έχη προκαλέσει εκδηλώσεις των παθών με σκοπό να θεραπεύση τα πάθη μας· αυτό (το επαγόμενο συ­μπέρασμα) συνιστά μία τεράστια βλασφημία, για το οποίο θεωρούμε ως δεδομένο ότι ο Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης ουδέποτε θα είχε υποστηρίξει με πλήρη συνείδηση. Πιθανότατα ο Άγιος Ιωάννης δεν εξετίμησε επαρκώς τις συνέπειες των διατυπώσεων της ομιλίας του. Παρ' όλα αυτά, οι άνθρωποι τον ακολούθησαν με τυφλή, ανορθόδοξη εμπι­στοσύνη. Το σχόλιο ενός ομοιοπαθητικού ιερέως, συγχρόνου του Αγίου Ιωάννου, είναι χαρακτηριστικό για την παπική-παγανιστική θεώρηση μερικών εκ των Ορθοδόξων, οι οποίοι έχουν την τάση της «προσφυγής στην αυθεντία»: «Η ομοιοπαθητική ενσωματώνει την αναντίρρητη αλήθεια, είπε ο Άγιος Ιω­άννης της Κρονστάνδης, ο οποίος πάντοτε ομιλεί με σοφία και αυθεντία, ιδιαίτερα όταν ομιλεί από καθέδρας. Έτσι, κάθε μία από τις λέξεις του είναι και πρέπει να είναι επιτακτική για κάθε ιερέα»⁷⁵. Δυστυχώς, αυτή η ακατάλληλη στάση έχει πολλούς οπαδούς ακόμη σήμερα.

Άγιος Σεραφείμ Τσιτσάγκωφ, ο Νεομάρτυρας. Ο Λεωνίδας (μετέπειτα Σερα­φείμ) Μιχαήλοβιτς Τσιτσάγκωφ ήταν αξιωματικός του πυροβολικού, έχοντας τιμηθή πολλές φορές για το θάρρος του στη μάχη. Πολύ προβληματισμένος από άνθρώπους βασανισμένους από αρρώστιες και τραύμα­τα, ήταν απορροφημένος με τα ιατρικά συ­στήματα και προσπαθούσε να βρη το τέλειο (ολιστικό) σύστημα, που θα ενσωμάτωνε όλη την ιατρική γνώση, προκειμένου να ανακουφίση τις ανθρώπινες δοκιμασίες. Οι ομοιοπαθητικοί ισχυρίζονται ότι ήταν ομοιοπαθητικός, πράγμα το οποίο αυτός αρνείται κατη­γορηματικά στις Συζητήσεις του επί ιατρικών θεμάτων: «Βασιζόμενοι στο γεγονός ότι μερι­κές φορές θεραπεύω με άχρωμα και άγευστα ιατρικά, και επίσης στο γεγονός ότι εκφράζω έτσι ανοιχτά τη συμπάθειά μου για την ομοι­οπαθητική, [η οποία είναι] επικεντρωμένη σε αρκετά ακριβείς και επιστημονικούς νόμους, οι άνθρωποι της επιστήμης και ακολούθως και οι απλοί άνθρωποι επιλέγουν να πιστεύ­ουν ότι ήμουν ομοιοπαθητικός. Αλλά αυτό είναι εσφαλμένο»⁷⁶. Στη συνέχεια, αναφέρει: «Όπως η αριθμητική, η άλγεβρα και η γεωμετρία αποτελούν μία επιστήμη, έτσι η αλλοπαθητική, η ομοιοπαθητική και η υδροθεραπεία συνιστούν την ιατρική επιστήμη. Ο ιατρός, που είναι εκπαιδευμένος μόνον στην αλλοπαθητική ιατρική, είναι ίδιος με τον μαθηματικό που είναι εκπαιδευμένος στην αριθμητική, αλλά δεν έχει ιδέα από την άλγε­βρα. Μαθαίνοντας πολλά πράγματα οικοδομεί κάποιος την μόρφωση και περιορίζει την αποτυχία στη ζωή· η μονομέρεια είναι ακόμη περισσότερο επικίνδυνη για έναν γιατρό»⁷⁷.

Εδώ κάποιος θα έμπαινε στον πειρασμό να συμπεράνη ότι ο Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ δεν ήταν αποκλειστικά ομοιοπαθητικός, αλλά οπαδός τόσο της ομοιοπαθητικής όσο και άλ­λων ιατρικών μεθόδων. Στην πραγματικότη­τα, αυτός δεν ήταν ούτε αλλοπαθητικός ούτε ομοιοπαθητικός, αλλά υπέρμαχος ενός πρω­τότυπου συστήματος. Θεωρητικά αυτό το σύστημα ολοκλήρωνε εκείνο το οποίο προσωπικώς επεξεργάσθηκε για τις αιτίες της νόσου, για την αλλοπαθητική και την ομοι­οπαθητική (ασκώντας κριτική και στις δύο και προσπαθώντας συγχρόνως να διαφυλάξη αυτό το οποίο θεωρούσε καλό και από τις δύο). Στην πράξη ο Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ έκα­νε χρήση φαρμάκων τα οποία παρασκεύαζονταν με δική του μέθοδο, η οποία διέφερε από τη μέθοδο της ομοιοπαθητικής. Στις Συ­ζητήσεις του απαριθμεί τις χρήσεις ποικίλων παραγόντων (όπως εκχυλίσματα φυτών ή μέταλλα) στην αλλοπαθητική, στη λαϊκή ια­τρική και στην ομοιοπαθητική, σύμφωνα με το δικό του πρωτότυπο σύστημα.

Σύμφωνα με τον Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ, η υγεία εξαρτάται από την ποσότητα, την ποιότητα και την κανονική κυκλοφορία του αίματος, την ποιότητα και την ισχύ των νεύ­ρων και των νευρικών κέντρων, καθώς και από την κληρονομικότητα⁷⁸. Μία επαρκής δόση φαρμάκου, όπως συστήθηκε από τον ιατρό, δρα στον καθορισμένο χρόνο, αποκαθιστά την κυκλοφορία και αλληλοεπιδρά με τα νεύρα, ενώ μία ανεπαρκής δόση επιδεινώ­νει την κατάσταση του ασθενούς⁷⁹. Θεωρού­σε ότι τα φάρμακα έχουν τριπλή δράση, μη­χανική, χημική και δυναμική⁸⁰ (η μόνη δράση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων). Όμως, ο όρος «δυναμική δράση» δεν αναφέρεται σε κάποια πνευματική δύναμη των φαρμάκων, η οποία παρεμβαίνει στη ζωτική δύναμη, αλλά στην υποτιθέμενη αλληλεπίδραση με το πρωτόπλασμα⁸¹, η οποία είναι τυπική για τα διαλελυμένα φάρμακα. Σε κάποιο σημείο ο Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ αναφέρει τον όρο ζωτι­κή δύναμη, αλλά τότε παραπέμπει σε έναν ομοιοπαθητικό, τον Dr. Yuz, ο οποίος συσχε­τίζει τη διαταραχή της ζωτικής δυνάμεως με τη διαταραχή στην αιμοποίηση⁸². Αυτός διετύπωσε, επίσης, σχόλια σχετικά με το θέμα της αυξήσεως της «ισχύος» του φαρμάκου με το άλεσμα και τη διάλυση. Όμως, διαφέροντας από τους ομοιοπαθητικούς, με την λέξη «ισχύς» εννοούσε την ταχύτητα με την οποίαν το φάρμακο αλληλοεπιδρούσε με τον οργανισμό (με την είσοδο και επίδρασή του στην κυκλοφορία του αίματος⁸³) βελτιώνοντάς τον. Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, θε­ωρούσε ότι τα διαλελυμένα φάρμακα είναι περισσότερο αποτελεσματικά, διότι εισέρχο­νται και επηρεάζουν το αίμα ταχύτερα απ' ό,τι οι υψηλές δόσεις της ουσίας⁸⁴. Θεωρού­σε την αρχή των όμοιων ως ένα φυσικό νόμο «αρρήκτως συνδεδεμένο με τη χρήση μικρών δόσεων και τις ιδιαίτερες (χαρακτηριστικές) ιδιότητες των ουσιών»⁸⁵ (πρέπει να αναφερθή εδώ ότι γι' αυτόν δόση σιδήρου ίση προς 05 γραμμάρια δεν ήταν αλλοπαθητική⁸⁶).

Επίσης, σχολιάζει ότι ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που παρατήρησε ότι ορισμένα φάρ­μακα επιβεβαιώνουν την αλλοπαθητική προοπτική και ορισμένα την ομοιοπαθητική, ανάλογα προς τις ενδογενείς ιδιότητές τους· σχολιάζει, ακόμη, ο Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ ότι γι' αυτόν, πέραν (πάσης) αμφιβολίας, συνυ­πάρχουν και οι δύο νόμοι (δηλαδή ο νόμος των αντιθέτων -θεραπεία με αντίθετα μέσα, contraria- και ο νόμος των ομοίων -θεραπεία με παρόμοια μέσα, similia⁸⁷).

Σχετικά με την παρασκευή των φαρμά­κων ο Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ γράφει: «Το χαρα­κτηριστικό γνώρισμα των φαρμάκων μου συνίσταται στη διαίρεση αυτών σε ένα ζεύ­γος «δυνάμεων» και «βαθμών» με τον προσ­διορισμό για κάθε παράγοντα ορισμένης δόσεως. Η ισχύς του βάμματος καθορίζεται από την εμπειρία και έτσι παρασκευάζονται (με βάση την ισχύ) τα πρωτεύοντα φάρμα­κα, που χρησιμεύουν ως η γνωστή δόση του (φαρμακευτικού) παράγοντος· για την εξυ­πηρέτηση των αναγκών μου, υποδιαιρώ την κύρια ισχύ σε περαιτέρω βαθμούς ή μέρη»⁸⁸. Ουδέν αναφέρεται για δυναμοποίηση. Στο τμήμα των ειδικών φαρμάκων του βιβλίου του (Conversations XXIX έως XXXVII), όπου περι­γράφει τη μέθοδο παρασκευής για κάθε ένα από τα φάρμακά του, πάλι δεν υπάρχει ούτε μία λέξη για δυναμοποίηση· αναφέρει μόνο ότι παρασκευάζει τα βάμματα με την προ­σθήκη ειδικών ποσοτήτων του παράγοντος σε 95% οινόπνευμα και περαιτέρω διάλυση αυτών σε αλκοόλη ή νερό, πριν από τη λήψη για εσωτερική χρήση ή την (τοπική) εφαρμο­γή για εξωτερική χρήση. Οι διαλύσεις ήταν χαμηλές⁸⁹ και όχι σύμφωνες με εκείνες που χρησιμοποιούσε ο Hahnemann· στην πραγ­ματικότητα δεν ακολουθούσαν ένα σταθερό σχέδιο ή σταθερή κλίμακα. Αναφέρει μερι­κές φορές τη χρήση βαμμάτων (δηλαδή, μη δυναμοποιημένη ιατρική ύλη) από το ομοιοπαθητικό φαρμακείο, που είχαν παρασκευασθή με τις δικές του ιδιαίτερες μεθόδους, όχι με τις ομοιοπαθητικές. Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι αυτός είχε κριτική στάση τόσο προς τον αλλοπαθητικό πειραματισμό σε ζώα όσο και στα ομοιοπαθητικά πειράμα­τα· τα δικά του φάρμακα δοκίμαζε μόνον σε ασθενείς ανθρώπους (κατ' ευθείαν στους ασθενείς)⁹⁰. Επίσης, απέρριπτε την χρήση οποιουδήποτε τοξικού παράγοντος και χο­ρηγούσε μόνον φυτά (κυρίως ξυλώδη) και ένα ζεύγος μετάλλων, για να παρασκευάση τα φάρμακά του⁹¹.

Περιληπτικά, ο Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ (μέλλων Άγιος Σεραφείμ) είχε μία προσωπική αντίληψη τόσο για την άλλοπαθητική όσο και για την ομοιοπαθητική ιατρική. Εις πείσμα των ευγενικών του κινήτρων και προσπα­θειών, η επιστημονική γνώση του Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ ήταν από πολλές απόψεις απηρ­χαιωμένη^.αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη δημι­ουργία ενός μη επιστημονικού συστήματος, το οποίο δεν μπορεί να υποκαταστήση την ακαδημαϊκή ιατρική, όπως σχολιάζεται από την Εταιρεία των Ορθοδόξων Χριστιανών Ιατρών στη Βίννίτσα⁹² και -ανεξάρτητα- από εμάς. Σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως είχε αυτός κάποια επιτυχία, που οφειλόταν είτε στα εκχυλίσματα των φυτών που χορηγού­σε -τα οποία έφθαναν σε σημαντικές ποσό­τητες με το πέρασμα του χρόνου- είτε στα αποτελέσματα εικονικού φαρμάκου είτε στον αυτο-περιοριζόμενο χαρακτήρα της νόσου. Είναι οπωσδήποτε ουσιώδες να παρατηρήση κάποιος ότι το πρωτότυπο σύστημα του Λ. Μ. Τσιτσάγκωφ ήταν προϊόν άγνοιας της επιστήμης και όχι (προϊόν) παγανιστικού (ειδωλολατρικού) ή αιρετικού σκεπτικού. Είναι ανέντιμο, προσβλητικό και ασεβές να πα­ρουσιάζεται ο Άγιος Σεραφείμ Τσιτσάγκωφ με τον τρόπο που τον παρουσιάζουν οιομοιοπαθητικοί σήμερα.

http://www.entaksis.gr/eterodidaskalies/nea-epoxi/2018-01-11-07-43-56

Πηγή