«Υπακοής η χάρις, παρακοής η κρίσις»

(Κλημ. Αλεξ. GGS1, 69 και II, 481)

                    

                                                               Τοῦ Ν. ΣΑΚΑΛΑΚΗ

Ἢ για τὴν «προσπάθεια προαγωγής της «δυνητικής ερμηνείας» σε έγκυρη εκκλησιολογία

Προσπαθούμε μια πνευματική θαρραλέα διείσδυση στα εκκλησιολογικά γεγονότα της περιόδου (1960-74) με Πατερική προβληματική. Η προσπέλαση γίνεται με Εκκλησιαστικά–Αγιογραφικά και Πατερικά κριτήρια. Διαγράφουμε «οριακές» περιοχές, που έχουν βηματίσει οι Πατέρες. Όταν με επίγνωση ανοιγόμαστε στο βάθος του 15^ου Κανόνα της ΑΒ Συνόδου και στην «Δυνητική ερμηνεία» του π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου, δεν «μηδενίζουμε» το πρόσωπο, αλλά έχουμε αναφορά στον συγκεκριμένο σχηματοποιημένο λόγο του, στην πραγματεία του, στα επιχειρήματά του. Πότε, επιτέλους, ως Ορθόδοξοι, θα μάθουμε να διαλεγόμεθα στη διασταύρωση χρόνου και αιωνιότητας, ως αίτημα των καιρών για προάσπιση της Ορθοδόξου Πίστεώς μας; Ποτέ ένα πρόσωπο, ως πηγή πνευματικής ωφέλειας, δεν είναι αλάθητο.

Όταν κάποιος σύγχρονος κληρικός ή θεολόγος, για παράδειγμα ο καθ. Τρεμπέλας, στην άσκηση της διακονίας τους διατυπώνουν αναλυτικές κρίσεις για πνευματικά θέματα, τότε a priori οι θέσεις–κρίσεις τους υπάγονται στον διάλογο, το ισχυρό όργανο της διαλεκτικής οντολογικής αναγωγής.

Όταν μελετούμε τη λογική λειτουργία της εσωτερικής λογικής–πνευματικής σχέσης των συμβεβηκότων του Εκκλησιαστικού γίγνεσθαι, τότε σχολιάζουμε–απαντούμε μόνο με επιχειρήματα. Όταν μας εκτοξεύουν (ως απαντήσεις) ύβρεις, συκοφαντίες (σχισματικοί), ειρωνείες, κοροϊδίες τότε, αναμφίβολα, βλέπουμε αντικατοπτρισμό του Απολύτου πάνω στον Γέροντά τους ή τον διδάσκαλό τους. Τότε, δυστυχώς, ξεπηδάει από μέσα τους η προσωπολατρική τους μέριμνα. Αυτό δεν είναι Ορθοδοξία!

Ο π. Επιφάνιος πίστευε, στη βάση της «Δυνητικής ερμηνείας» τα εξής:

α) Ότι οι Επίσκοποι είναι οι αξιωματικοί και «ας καταλίπωμεν εις αυτούς την εκλογήν της στιγμής (αντίδραση δηλ. κατά Οικουμενισμού)».

β) «τον χρόνον των πολέμων και των επαναστάσεων δεν καθορίζουσιν οι στρατιώται, αλλ’ οι αξιωματικοί» (ΤΑ ΔΥΟ ΑΚΡΑ, σελ. 69, 1969).

Επίσης στην σελίδα 71, υπογραμμίζει: «Αμφιβάλλω αν εν ολοκλήρω τη Ελλαδική Εκκλησία υπάρχουν πλείονες των 6–7 φιλαθηναγορικών Επισκόπων. Οι λοιποί, ο όγκος των 60 και πλέον Επισκόπων, μετά δυσφορίας (άλλοι μικράς, άλλοι μεγάλης και άλλης μεγίστης) βλέπουν τας ενεργείας αυτού, αλλά δεν εκδηλούνται, τουλάχιστον δημόσια ανεχόμενοι «άχρι καιρού». Το Σώμα της Ελλαδικής Ιεραρχίας και γενικώτερον ο Κλήρος της Εκκλησίας της Ελλάδος περιλαμβάνει εν τοις κόλποις αυτού βράχους Ορθοδοξίας».

Να υπογραμμίσουμε, ότι η Εκκλησία δεν έχει επί της γης εικόνα «Ενόπλων Δυνάμεων», που να την εξεικονίζει εξ ολοκλήρου και εν πάσι. Επίσης, η υπακοή στο χώρο της Εκκλησίας δεν συμπίπτει–ταυτίζεται με την στρατιωτικήν πειθαρχίαν ή, καλύτερα, με την Διοικητική–Πειθαρχική Εξουσία.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των αξιωματικών είναι ότι αυτοί αποτελούν (οφείλουν) τους πιο ευαίσθητους φορείς της Εθνικής συνειδήσεως. Η τότε Ιεραρχία δεν εκδήλωσε αυτή την ευαίσθητη συνείδηση. Παρατηρούμε την γραπτή ιστορία της περιόδου (1969) και δεν εντοπίζουμε πουθενά προετοιμασία αντίστασης–πολέμου έναντι του Οικουμενισμού εκ μέρους της Ιεραρχίας της Ελλάδος. Αντίθετα, στην «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» της 7-11-67 διαβάζουμε:

«Κατά την συνεδρίαν της Ιεράς Συνόδου ανεγνώσθη το αποσταλέν παρά του Οικ. Πατριαρχείου χρονικόν της επισκέψεως από 26 εως 28 Οκτωβρίου της Α. Θ. Παναγιότητος του Οικ. Πατριάρχου προς την Α. Αγιότητα τον Πάπα Ρώμης…

Εκ της αναγνώσεως και της μελέτης η Ι. Σύνοδος διεπίστωσεν, ότι με την ευλογίαν του Θεού η επίσκεψις και η νέα αυτή συνάντησις των προκαθημένων των δύο εκκλησιών, Ρωμαιοκαθολικής και Ορθοδόξου επραγματοποιήθη κατά την διάπυρον ευχήν και προσδοκίαν της Ι. Συνόδου και του ευσεβούς πληρώματος της Εκκλησίας».

Άξιο παρατηρήσεως (εκτός των άλλων), ότι αναγνωρίζουν εις τον πάπαν ΑΓΙΟΤΗΤΑ!

Επίσης, ότι η συνάντησις επραγματοποιήθη κατά την «διάπυρον ευχήν και προσδοκίαν και τους ευσεβούς πληρώματος της Εκκλησίας», δηλ. μέσα στο ευσεβές πλήρωμα περιλαμβάνεται ο π. Επιφάνιος, ο π. Αυγουστίνος, ο Ελευθερουπόλεως, ο π. Φιλόθεος Ζερβάκος κ.λ.π.!

Αναμφίβολα, οι «αξιωματικοί» που επικαλείται ο π. Επιφάνιος εν έτει 1969, είχαν υποστείλει τη σημαία δύο χρόνια πριν.

Στην Εκκλησιαστική ιστορία αναφέρεται, ότι ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής ήτο μόνος έναντι των Πατριαρχών (αξιωματικών) που κοινώνησαν με την αίρεση του Μονοθελητισμού.

Το παράδειγμα του π. Επιφανίου περί «αξιωματικών–στρατιωτών» ανατρέπεται όχι μόνο εκ της Εκκλησιαστικής Ιστορίας αλλά και από τον π. Αυγουστίνο Καντιώτη. Στο βιβλίο του «εκκλησιαστικά Υπομνήματα» (1969), υπογραμμίζει μια ακόμη αλήθεια:

«Κοινοί οπλίται υπεστήριξαν πολλάκις την Πατρίδα κινδυνεύουσαν και έχυσαν υπέρ αυτής το αίμα των, ενώ αξιωματούχοι ουχί σπανίως εδειλίασαν και εγκατέλειψαν τας θέσεις των. Ούτω και εν τη στρατευομένη εκκλησία του Χριστού, ως αναφέρει η ιστορία, απλοί Χριστιανοί, άνδρες και γυναίκες και μειράκια ακόμη, υπερήσπισαν την πολεμουμένην Πίστιν και γενναίαν έρρηξαν φωνήν εκεί όπου δειλία των Εκκλησιαστικών ταγών και σιγή νεκροταφείου επεκράτει».

Είναι φανερό, ότι το παράδειγμα «αξιωματικών–στρατιωτών» του π. Επιφανίου αποτελεί προσπάθεια (ανεπιτυχή) προαγωγής της «δυνητικής ερμηνείας» σε έγκυρη εκκλησιολογία. Αποτελεί λόγιο αφορισμό και όχι πραγματικότητα της Εκκλησίας.

Τα χρόνια κύλησαν στη γοργή σπειροειδή τροχιά τους και το «άχρι καιρού» του π. Επιφανίου ξεθώριασε και έδωσε τη θέση του στη «συνοδική» παρουσία του οικουμενισμού!

Το υπνωτικό «άχρι καιρού» στη χρονική στιγμή που διατυπώθηκε, χρησιμοποιήθηκε ως αναπόδεικτη διαβεβαίωση, που βόλεψε το πλήρωμα, κλήρο και λαό και καθιστούσε το διάλογο (περί υποχρεωτικότητος του Κανόνα) περιττό!

Για την ιστορικότητα, ως συνάφεια του παρελθόντος, σήμερα έχουμε:

- Στο Κολυμπάρι έγινε αποδεκτός ο όρος «Εκκλησία για τις αιρέσεις».

- Το Κολυμπάρι αποδέχθηκε την «Δήλωση του Τορόντο».

- Στο Κολυμπάρι επικυρώθηκαν οι αιρέσεις των Συνάξεων Πόρτο Αλέγκρε, Πουσάν, Μπαλαμαντ κ.λ.π.

- Στο Κολυμπάρι έγινε απόρριψη Ορθοδόξων βελτιωτικών προτάσεων

- Στο Κολυμπάρι έγινε άρνηση της Ορθόδοξης Ιεραποστολής στους αιρετικούς

- Το Κολυμπάρι απέφυγε επιμελώς να καταδικάσει τις αιρέσεις (Παπισμός, Προτεσταντισμός, Οικουμενισμός κ.λπ.).

Την περίοδο (1960–74) υπήρξε Κρίσις, που συνεχίζεται εως σήμερα.

Έχουμε γοργή διάβρωση (οικουμενιστική) Πατροπαράδοτων θεσμών, που στους προηγούμενους αιώνες αποτελούσαν πηγές Εκκλησιαστικής τάξεως και ευρυθμίας.

Η πιο επικίνδυνη θέση της σύγχρονης Εκκλησιαστικής σκηνής είναι η διάχυτη άρνηση του 15^ου Κανόνα, που ονομάζεται «οικονομία». Το «άχρι καιρού» συνεχίζεται σήμερα ως «οικονομία», που φανερώνει την έκδηλη κατάπτωσι–παρακοή του Εκκλησιαστικού σώματος.

Η «Δυνητική ερμηνεία» αποτελεί παρακοή στην Εκκλησία, γι’ αυτό και ο Θεός δεν έδωσε την χάρι απαλλαγής εκ του οικουμενισμού. Αντίθετα, ως παρακοή δημιούργησε Κρίση.

«Υπακοής η χάρις, παρακοής η κρίσις», υπογραμμίζει ο Κλήμης Αλεξανδρείας.

Η υπακοή σε επίπεδο «υποτακτικού προς Γέροντα» δεν ήταν, τότε, το ενδεδειγμένο όπλο έναντι του οικουμενισμού.

Η ιστορική συνέχεια απαιτεί τη συλλογική σωστική υπακοή του Εκκλησιαστικού Σώματος στην Εκκλησία, στους Πατέρες, στους Κανόνες. Χρειάζεται υπακοή στην πνευματική μεταδοτικότητα του 15^ου Κανόνα, που δημιουργεί καθαρή εκκλησιολογία και δίνει γρήγορες και πνευματικές ανατροπές, μα όχι σχίσματα.

Σύμφωνα με την Πατερική αντίληψη, όποιος πιστεύει στην Ορθοδοξία οφείλει να την υπερασπίζεται εναντίον των εχθρών της. Μόνο αν μάχεται εναντίον εκείνων που την επιβουλεύονται είναι συνεπής προς το «πιστεύω» του. Τότε έχει καθολική σημασία η Πίστις και παύει να είναι καθαρά υποκειμενική, προσωπική υπόθεση, όπως έμμεσα την προβάλλουν οι σύγχρονες «οικονομίες».

Η πνευματική προαγωγή του πιστού δια της υπακοής, δεν είναι καθαρά προσωπική υπόθεσις, διότι έτσι χάνεται η Εκκλησιολογική διάσταση της υπακοής, που συντελεί στην καθολική ενότητα της Εκκλησίας. Η ζωή του πιστού, ορθή ή λάθος, έχει άμεσο αντίκτυπο στο σώμα της Εκκλησίας.

Επειδή το πολεμικό μέτωπο είναι εκτεταμένο, ούτε ο Γέροντας, ούτε ο ηγούμενος, ούτε ο μοναχός, δικαιολογούνται σε μία σιωπή, ενώ η αίρεση του οικουμενισμού εξαπλώνεται.

Σήμερα, δεν γίνεται διάλογος για το επείγον της Εκκλησιολογικής διαστάσεως της υπακοής. Η προσοχή των «οικονομιστών» στρέφεται σε θέματα, κυρίως, ηθικής.

Κάτω από μία ευρύτερη ιστορική και θεολογική θεώρηση, διαπιστώνουμε, ότι οι οικονομίες των π. Θεόδωρου Ζήση και π. Νικολάου Μανώλη, είναι προβολή–φορείς των αναπόδεικτων διαβεβαιώσεων του π. Επιφανίου που επεξεργαστήκαμε.

Άξια προσοχής η παρατήρηση του Πολύβιου:

«Η ετοιμοτέρα τοις ανθρώποις διόρθωσις» προέρχεται από την «επιστήμη των προγεγενημένων πράξεων». (Ιστοριών Α, 35).

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ