Έντιμη και ανέντιμη κριτική!

 ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΧΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ 

Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος

    "Π.Π.": Πόσο ἔντιμο, π. Ἄγγελε, εἶναι νὰ καταδεικνύεις τὴν κακοδαιμονία τῶν Ἁγιορειτῶν, ὅταν τὰ ἴδια συμβαίνουν καὶ στὸ σπίτι σου; Καὶ τὸ μὲν Ἅγιον Ὄρος (ὅπως γράφεις) εἶναι «ἕνα Ἅγιον Ὄρος σχεδόν ξένο καί ἀγνώριστο, πρόθυμο καί ὑπάκουο στίς φαναριώτικες ἐπιθυμίες, μέ ἀποτέλεσμα τήν ἐργαλειοποίησή του καί ἀντάλλαγμα τίς κρατικές ἐπιχορηγήσεις»! Ὁ προστάτης σου Πειραιῶς Σεραφείμ, μὲ ποιά ἀνταλλάγματα ἀνέχεται τὸν αἱρεσιάρχη

πατριάρχη, καὶ τὸν  προσκυνᾶ, καὶ τοῦ στέλνει πορτραῖτα; Δὲν καλεῖ στὴν μητρ. Πειραιῶς καὶ συλλειτουργεῖ μὲ τοὺς κατ' ἐξοχὴν Οἰκουμενιστὲς Ἐπισκόπους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος; Κατ' αὐτὸν τὸν τρόπο δὲν "συνευδοκεῖτε" κι ἐσεῖς "στὴν ἐξάπλωση τοῦ οἰκουμενιστικοῦ πνεύματος", ὅπως οἱ Ἁγιορεῖτες ποὺ κατηγορεῖτε; Τὰ ἐρωτήματα ποὺ κάνετε γιὰ τοὺς ἄλλους (καὶ ἰδίως τοῦ ἁγίου Θεοδώρου Στουδίτου)  δὲν ἰσχύουν πρωτίστως γιὰ σᾶς καὶ τὸν Ἐπίσκοπό σας, πατερ; 

 ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΧΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ 

Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος

                                                                                                                          Ἐν Πειραιεῖ 19-2-2019

Εἶναι θλιβερό καί συνάμα ἀποκαρδιωτικό νά διαπιστώνει κανείς ὅτι τό σύγχρονο Ἅγιον Ὄρος, ἀπό κοιτίδα καί λίκνο Ὀρθοδοξίας καί πολιτισμοῦ, ἀπό ἐργαστήριο παραγωγῆς μεγάλων ἀσκητικῶν καί ἡγιασμένων ὁσίων μορφῶν, μαρτύρων καί ὁμολογητῶν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεώς μας, ἔχει ἐν πολλοῖς μεταλλαχθεῖ καί ἀλλοιωθεῖ σέ ἕνα χῶρο ἐκκοσμικεύσεως. Βλέπουμε σήμερα ἕνα Ἅγιον Ὄρος σχεδόν ξένο καί ἀγνώριστο, πρόθυμο καί ὑπάκουο στίς φαναριώτικες καί κατ’ ἐπέκτασιν ἀμερικανικές[1] ἐπιθυμίες, μέ ἀποτέλεσμα τήν ἐργαλειοποίησή του καί ἀντάλλαγμα τίς κρατικές ἐπιχορηγήσεις.  Ὡς ἐκ τούτου εἶναι ἑπόμενο ὅτι σέ καίρια καί κύρια θέματα Ὀρθοδόξου πίστεως τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι, ὄχι μόνο ἄνευρο καί σιωπηρό, ἀλλά συνευδοκοῦν καί συνεργοῦν στήν ἐξάπλωση τοῦ τοῦ συγκρητιστικοῦ καί οἰκουμενιστικοῦ πνεύματος, συστοιχούμενο στήν ἀλλότρια, ἀλυσιτελῆ καί ὀλέθρια γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία γραμμή τοῦ Ἐπισκόπου του,
Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Βεβαίως, τά παραπάνω δέν ἀφοροῦν ὅλες τίς Μονές καί ὅλους τούς Ἁγιορεῖτες, ἀλλά κυρίως τά διοικητικά ὄργανα τοῦ Ἄθω καί τούς ἀνθρώπους τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου στό Ἅγιον Ὄρος. Ὄντως, ὑπάρχουν Μονές καί ἀρκετοί μοναχοί στά Κοινόβια, στίς Σκῆτες καί στά Κελλιά, πού ἀντιτίθενται στήν ἐπέλαση τῆς ἐκκοσμικεύσεως καί τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, μέ ἀποτέλεσμα νά ὑπόκεινται ποικίλες πιέσεις, ἀπειλές καί διώξεις. Αὐτό πού ἀναμένουμε ὅλοι μας εἶναι σύσσωμο τό Ἅγιον Ὄρος νά τηρήσει μία ξεκάθαρη Ὀρθόδοξη γραμμή, μή ὑπολογίζοντας σκοπιμότητες, πιέσεις, ἀπειλές καί διώξεις. Ἡ πραγματικότητα ὅμως διαφέρει. Κατά τήν ὁμολογία κεκοιμημένου Ἁγιορείτου Ἡγουμένου, οἱ Ἁγιορειτικές Μονές τυγχάνουν διηρημένες σέ δύο κατηγορίες· στίς φιλοπατριαρχικές καί οἰκουμενιστικές μονές, πού στηρίζουν ἀπροϋπόθετα, ἐν παντί καιρῷ καί πάσῃ ὥρᾳ, τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο, καί στίς παραδοσιακές καί ὀρθόδοξες μονές, πού μοχθοῦν ἀπροσωπολήπτως γιά τήν διαφύλαξη καί μετάδοση τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. [σ.σ.: Γιατί δὲν κατονομάζεται αὐτὲς τὶς Μονές; Μήπως γιατὶ ὑπάρχουν μόνο στὴ φαντασία σας;]. Ἄς προσμετρηθεῖ ἀνάμεσα στά ἄλλα καί τό γεγονός ὅτι οἱ Ἁγιορειτικές Μονές ἔχουν δεχθεῖ στίς τάξεις τους τίς τελευταῖες δεκαετίες νέες γενεές μοναχῶν, οἱ ὁποῖες λίγη σχέση ἔχουν μέ τούς παλαιούς πατέρες, καί κυρίως τυγχάνουν ἄμοιρες σοβαρᾶς θεολογικῆς καί δή δογματικῆς παιδείας.

Ἕνεκα, λοιπόν, τῶν ἀνωτέρω λόγων ἡ θεολογική μαρτυρία τοῦ συγχρόνου Ἁγίου Ὄρους σήμερα ἀπομειώνεται καί καθίσταται ἐλλειπής. 

1.      Πρόσφατα θλιβερά γεγονότα

Ἀρκετά εἶναι τά πρόσφατα γεγονότα, τά ὁποία καταδεικνύουν ὅτι ἡ θεολογική μαρτυρία ἤ ἀλλιῶς ἡ μαρτυρία τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως τοῦ Ἁγίου Ὄρους, δέν βρίσκεται δυστυχῶς σέ ἀκμή, ἀλλά θυσιάζεται στό βωμό ἄλλων σκοπιμοτήτων.

α) Τό ὑπό τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἱερομονάχου Βασιλείου Γοντικάκη γραφέν καί ὑπό τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος υἱοθετηθέν Μήνυμα[2] τοῦ Ἁγίου Ὄρους (17/30-6-2017) σχετικά μέ τήν λεγομένη «σύνοδο» τῆς Κρήτης, μέ τό ὁποῖο ἀποφαίνεται μή ρεαλιστικῶς ὅτι «δέν ὑπάρχει λόγος ταραχῆς» ἐξαιτίας της καί δίδει τήν ἐντύπωση ὅτι τήν ἀποδέχεται. Ἀντί τοῦ ἀνωτέρω κειμένου, ἡ Ἱερά Κοινότητα ἔπρεπε τουλάχιστον νά υἱοθετήσει, μέ μερικές διορθώσεις καί βελτιώσεις τήν «Ἔκθεση τῆς Ἱεροκοινοτικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τῶν τελικῶν κειμένου τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου» (13/26-11-2016)[3].

β) Ἡ ἀντικανονική συμπροσευχή τοῦ Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους σέ μουσουλμανικό νεκροταφεῖο στήν Τραπεζούντα τόν Ὀκτώβριο τοῦ 2018 μαζί μέ τόν ἰμάμη τῆς περιοχῆς, ὑπέρ τῆς ψυχῆς τοῦ μουσουλμάνου παπποῦ τοῦ ἐπιχειρηματία Ἐφκάν Μπασκάν[4].

γ) Ἡ παρουσία τριῶν Ἁγιορειτῶν στήν ἐνθρόνιση τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτου «Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας» Ἐπιφανίου στήν Οὐκρανία, πού ἔγινε στίς 3-2-2019[5]. Καί οἱ τρεῖς Ἁγιορεῖτες ἱερομόναχοι συλλειτούργησαν καί εἶχαν κοινό ποτήριο μέ τούς ἀκοινωνήτους σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας.

Ἐδῶ πρέπει νά τονίσουμε τήν ἐπιστολή-ἔκκληση τοῦ Κανονικοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ὀδησσοῦ καί Ἰσμαηλίας κ. Ἀγαθαγγέλου τῆς Κανονικῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ὑπό τόν Κανονικό Μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνούφριο πρός τόν Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ξενοφῶντος Ἀλέξιο, μέ τήν ὁποία τόν καλεῖ νά μήν πάει στήν ἐνθρόνιση τοῦ Ἐπιφανίου καί νά μήν συλλειτουργήσει μαζί του, γιά νά μή γίνει σχισματικός καί φανεῖ ὅτι τό Ἅγιον Ὄρος συμμετέχει καί ἐγκρίνει τήν ἀναγνώριση τῆς νέας ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας[6]. Δυστυχῶς, ὁ Γέροντας Ἀλέξιος δέν τόν ἄκουσε καί προτίμησε τήν ἀντικανονικότητα ἀντί τῆς κανονικότητος.

δ) Ἡ τέλεση Θείας Λειτουργίας ἀπό τόν σχισματικό ψευδεπίσκοπο Ὀδησσοῦ καί Μπάλτας Παῦλο τῆς νέας σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καί τήν συνοδεία του στό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παντοκράτορος, στίς 7-2-2019, παρουσίᾳ τοῦ Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς[7].

ε) Ἡ ἐπίσκεψη στίς 8-2-2019 τοῦ προαναφερομένου κ. Παύλου καί τῆς συνοδείας του στήν Ἱερά Ἐπιστασία, ἀπό τήν ὁποία ἔλαβε συστατήριο ἔγγραφό της γιά πραγματοποίηση μόνο προσκυνήματος πρός ὅλες τίς μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ὄχι τελέσεως ἱεροπραξίας. Τό τελευταῖο δυστυχῶς δέν τηρήθηκε, διότι ὁ κ. Παῦλος καί ἡ συνοδεία του μέ τήν συγκατάθεση τῶν προαναφερομένων Μονῶν προέβησαν σέ τέλεση Θείας Λειτουργίας. Ἐπίσης, ὁ κ. Παῦλος καί ἡ συνοδεία του ζήτησαν ἀπό τήν Ἱερά Ἐπιστασία νά βγάλουν ἀναμνηστικές φωτογραφίες, πράγμα τό ὁποῖο ἀπερρίφθη ἐκ τῆς Ἱερᾶς Ἐπιστασίας.

στ) Ἡ ἐπίσκεψη στίς 8-2-2019 τοῦ προαναφερομένου κ. Παύλου καί τῆς συνοδείας του στό ἀντιπροσωπεῖο τῆς νέας Ἱερᾶς Μονῆς Ἐσφιγμένου, ὅπου προσκύνησε στόν ναό τά ἅγια λείψανα καί ἔγινε συνάντηση μέ τόν Καθηγούμενο τῆς Μονῆς, ὁ ὁποῖος τοῦ δώρισε ἕνα ἀρχιερατικό ἐγκόλπιο, ἐνῶ παράλληλα ὑπέβαλε τήν μετάνοιά του πρός τόν σχισματικό ψευδομητροπολίτη «Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας» Ἐπιφάνιο, καί ἐξέφρασε τήν ἐλπίδα νά τόν ὑποδεχθεῖ στό μέλλον στό ἀντιπροσωπεῖο τῆς Μονῆς καί νά λειτουργήσει[8].

2. Ἀποτίμηση καί διαπιστώσεις

Ἐπί τῶν ἀνωτέρω, ἔχουμε νά παρατηρήσουμε τά ἑξῆς:

α) Τό προαναφερθέν Μήνυμα τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ἡ διαθρησκειακή συμπροσευχή τοῦ Ἡγουμένου τῆς Ἱ. Μ. Ἁγίου Διονυσίου συνιστᾶ δογματική ἀλλοίωση καί υἱοθέτηση οἰκουμενιστικῶν πρακτικῶν. Θά περιμέναμε μία δημόσια τοποθέτηση ἤ μία διάψευση γιά τό ἀνωτέρω γεγονός, μετά τήν παρέλευση τεσσάρων μηνῶν, ἀλλά ἀντ’αὐτοῦ παρατηρεῖται ἄκρα τοῦ τάφου σιωπή, παρά τήν ἀνεπίσημη καί ἀμφισβητούμενη κυκλοφοροῦσα πληροφορία ὅτι ὁ ἀποθανών μουσουλμᾶνος ἦταν κρυπτοχριστιανός. Ἄς ἀναρωτηθεῖ ὁ εἰρημένος Ἡγούμενος: Θά συμπροσεύχονταν ποτέ μέ ἰμάμη σέ μουσουλμανικό νεκροταφεῖο ὁ Διονυσιάτης ἅγιος Νήφων Πατριάρχης Κων/λεως, οἱ μακαριστοί Διονυσιάτες Γέροντες Χαράλαμπος, Γαβριήλ καί Θεόκλητος, καί οἱ ἄλλοι Διονυσιάτες πατέρες, πού ἐκάλλυναν καί ἐκόσμησαν τήν Ἱ. Μ. Διονυσίου; Θά διανοοῦνταν ποτέ ὁ Προηγούμενος τῆς γειτονικῆς μέ τήν Διονυσίου Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου, μέγας θεολόγος παγκοσμίου βεληνεκοῦς, οἰκουμενικός πατήρ καί ἀντιοικουμενιστής, ἅγιος Γέρων Ἀρχιμ. Γεώργιος Γρηγοριάτης-Καψάνης νά προωθήσει μέ τέτοιες πρακτικές τόν συγκρητιστικό διαθρησκειακό Οἰκουμενισμό καί νά καταπατήσει τήν ἱεροκανονική παράδοση; Μέγας πόνος καί ἄφατη θλίψη θά κυριαρχοῦσε στήν ἁγία ψυχή καί καρδία τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Γεωργίου, ἐάν ἦταν ἀκόμη ἐν ζωῇ, διαπιστώνοντας τήν ἀδικαιολόγητη ἀνοχή τῶν Ἁγιορειτῶν σέ αἱρετικές, οἰκουμενιστικές, διαθρησκειακές καί σχισματικές καταστάσεις.  

β) Ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος προχωρεῖ ἀκάθεκτος τήν ἐπιβολή τῆς νέας ψευδοεκκλησίας καί, σέ συνεργασία μέ τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας καί τά πειθήνια ὄργανά του στο Ἅγιον Ὄρος, δέν διστάζει νά σπείρει τήν διχόνοια καί τόν διχασμό καί στό Περιβόλι τῆς Παναγίας. Ἤδη θεωρεῖται ὡς ὁ κύριος αἴτιος δύο μεγάλων σχισμάτων˙ τοῦ σχίσματος μέ τήν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης καί τοῦ σχίσματος μέ τήν δημιουργία καί ἀναγνώριση τῆς νέας σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Τείνει τώρα νά ὑπολογισθεῖ ὡς ὁ αἴτιος καί τρίτου σχίσματος, αὐτοῦ στό Ἅγιον Ὄρος.

γ) Ἡ πλήρης ἐκκλησιαστική κοινωνία τῶν προαναφερομένων Ἁγιορειτῶν ἱερομονάχων μέ τούς ἀκοινωνήτους καί κατεγνωσμένους σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας, τούς καθιστᾶ κι αὐτούς ἀκοινωνήτους, ἀφοῦ πλέον ἐνώθηκαν μέ τό Οὐκρανικό σχίσμα. Στήν περίπτωση αὐτή ἰσχύει ὁ Β΄ Ἱερός Κανών τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Τοπικῆς Συνόδου[9], ἀναγνωρισμένης ἀπό Οἰκουμενικές, ὅτι «ὁ κοινωνῶν ἀκοινωνήτῳ ἀκοινώνητος ἔσται», καί ἄλλοι συμφωνοῦντες Κανόνες.

δ) Ἡ παρουσία, ἡ συλλειτουργία καί τό κοινό ποτήριο τῶν προαναφερομένων τριῶν Ἁγιορειτῶν κατά τήν ἐνθρόνιση τοῦ Ἐπιφανίου, ἡ παροχή εὐλογίας ἀπό Ἡγουμένους στόν σχισματικό ψευδεπίσκοπο Παῦλο προκειμένου νά τελέσει Θεία Λειτουργία, ἡ προσφορά ἀρχιερατικοῦ ἐγκολπίου στόν προαναφερόμενο Παῦλο ἀπό τόν Ἡγούμενο τῆς νέας Ἐσφιγμένου καί ἡ ἐκ μέρους του πρόσκληση πρός τόν Ἐπιφάνιο νά ἐπισκεφθεῖ καί νά λειτουργήσει στήν προαναφερομένη Μονή, ὅλα αὐτά σημαίνουν ὅτι οἱ ἀνωτέρω Ἁγιορεῖτες ἀναγνωρίζουν Ἀποστολική διαδοχή, ἱερωσύνη, μυστήρια καί Χάρη στούς σχισματικούς καί αὐτοχειροτονήτους τῆς Οὐκρανίας καί τά θεωροῦν ὡς καθ’ἑαυτά ἔγκυρα. Αὐτό σημαίνει δύο πράγματα˙ Πρῶτον, ὅτι μπορεῖ νά ὑπάρξει ἐλεύθερη ἐπικοινωνία μέ τούς σχισματικούς, ὄχι μόνο ὅσον ἀφορᾷ στά Μυστήρια, ἀλλά καί στόν ὑπόλοιπο ἐκκλησιαστικό βίο. Δεύτερον, ὅτι ἡ μετάδοση τῆς θείας Χάριτος εἶναι δυνατή διά Μυστηρίων, πού τελοῦνται καί ἀπό τούς ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας σχισματικούς, πρᾶγμα πού ὁδηγεῖ σέ ἀνατροπή βασικοῦ γιά τήν Ἐκκλησία δόγματος.

Ἐδῶ νά τονίσουμε ὅτι ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος δημιούργησε τήν νέα Ἐσφιγμένου, γιά νά διαφυλάξει τήν κανονικότητα, λέγοντας ὅτι ἡ παλαιά Ἐσφιγμένου ὡς σχισματική στερεῖται Ἀποστολικῆς διαδοχῆς, ἱερωσύνης, μυστηρίων καί Χάριτος. Τώρα ἡ νέα Ἐσφιγμένου, μέ τήν ἀποδοχή τῆς ἀνύπαρκτης Ἀποστολικῆς διαδοχῆς, ἱερωσύνης, μυστηρίων καί Χάριτος τῆς νέας σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καί τοῦ ἡγέτου της Ἐπιφανίου, καθίσταται κι αὐτή σχισματική καί ἐκπίπτει στήν ἴδια κατάσταση μέ τήν παλαιά Ἐσφιγμένου. Ὁπότε ἔχουμε τό τραγικό φαινόμενο καί ἡ παλαιά καί ἡ νέα Ἐσφιγμένου νά βρίσκονται ὁμοῦ σέ σχισματική κατάσταση.

 Δικαιολογημένως ὁ Πρύτανις τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας καί Ἀρχιεπίσκοπος Βερέγιας κ. Ἀμβρόσιος ἔγραψε : «Μπροστά στά μάτια μας, τό ἕνα μετά τό ἄλλο Ἁγιορείτικο Μοναστήρι ἑνώνεται μέ τούς σχισματικούς, διαπράττοντας μία ἀσύλληπτη προδοσία κατά τῶν Ὀρθοδόξων στήν Οὐκρανία, οἱ ὁποῖοι ἐκδιώκονται, ἐκβιάζονται, ξυλοκοποῦνται καί ἐξωθοῦνται ἀπό τίς ἐκκλησίες τους»[10].

ε) Ἡ λύση τοῦ προβλήματος δέν θά πρέπει νά εἶναι μία λύση διπλωματική, συμβιβαστική καί κοσμικοῦ φρονήματος, τύπου «τούς ἀποδεχόμαστε καί ἀναγνωρίζουμε ὅλους καί τούς κανονικούς καί τούς σχισματικούς–αὐτοχειροτονήτους, γιά νά μήν δυσαρεστηθεῖ κανείς, ἀλλά νά εἶναι ὅλοι εὐχαριστημένοι καί νά τά’χουμε καλά μέ ὅλους». Πρέπει νά εἶναι μιά λύση ἐκκλησιολογική, ἱεροκανονική καί ἁγιοπατερική.

Ἡ πλέον ἐνδεδειγμένη λύση τῆς ἀνωτέρω τραγικῆς καταστάσεως εἶναι ἡ σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου. Μέχρις, ὅμως, τήν πραγματοποίηση αὐτῆς, κρίνεται λυσιτελής ἡ παραμονή καί ἡ ἐπιμονή στήν κανονικότητα, ἡ ὑποστήριξη τοῦ Κανονικοῦ Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνουφρίου καί τῆς ὑπ’αὐτόν Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἡ ἄρνηση ἀναγνωρίσεως τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου ὡς «Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας» καί τῆς νέας αὐτοκεφάλου ψευδοεκκλησίας ὡς κανονικῆς ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἡ μή ἀποστολή εἰρηνικῶν γραμμάτων ἀπό τούς Προκαθημένους τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρός τόν Ἐπιφάνιο, ἡ μή συμπερίληψη τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἐπιφανίου στά Δίπτυχα, ἡ μή συλλειτουργία μέ τόν Ἐπιφάνιο καί τούς σύν αὐτῷ καί ὅσους τόν ἀναγνώρισαν.
Στό πλαίσιο λοιπόν αὐτό, λίαν καλῶς ἔπραξαν ὅσες Ἁγιορειτικές Μονές[11] δέν ἐπέτρεψαν τήν τέλεση ἱερατικῆς πράξεως ἀπό τόν ψευδεπίσκοπο Ὀδησσοῦ καί Μπάλτας Παῦλο τῆς νέας σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας καί τήν συνοδεία του, καί μακάρι νά βροῦν περισσότερους μιμητές.

Εἶναι ἀπαραίτητο σήμερα ὅσο ποτέ ἄλλοτε τό Ἅγιον Ὄρος νά βρεῖ τόν τρόπο καί τό σθένος νά φανεῖ ἑνωμένο καί δυνατό στήν ὑπεράσπιση καί διαφύλαξη τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως ὑπό τήν σκέπη τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ καί τῆς Κυρίας Θεοτόκου. Εἰδάλλως πολύ φοβόμαστε ὅτι θά ἀκολουθήσουν πολύ τραγικότερες συνέπειες. Σήμερα ζοῦμε τήν πλήρη ἀποδοχή καί ἀναγνώριση τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας. Στό προσεχές μέλλον ἐνδέχεται νά ζήσουμε τήν πλήρη ἀποδοχή καί ἀναγνώριση τῶν αἱρετικῶν Παπικῶν, Προτεσταντῶν καί Μονοφυσιτῶν ἤ ἀκόμη καί τῶν ἀλλοθρήσκων ἀπό τούς συγκεκριμένους Ἁγιορεῖτες καί νά γίνουμε θεατές τοῦ κοινοῦ συλλειτούργου καί τοῦ κοινοῦ ποτηρίου τους στό Ἅγιον Ὄρος, κατά τά φαναριώτικα πρότυπα, πράγμα γιά τό ὁποῖο θά θρηνήσουν ἡ Κυρία Θεοτόκος καί οἱ ἐν οὐρανῷ Ἁγιορεῖτες Ἅγιοι, οἱ μαρτυρήσαντες ἀπό τούς Λατινόφρονες.     

3. Ὁ Ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης γιά τούς μοναχούς

Ἄς ἀφήσουμε, ὅμως, τόν μεγάλο Ὁμολογητή καί μοναχό Ὅσιο Θεόδωρο τόν Στουδίτη, νά ἀπευθυνθεῖ στούς ἀνωτέρω Ἁγιορεῖτες :
«Γιατί προτιμᾶμε τά μοναστήρια περισσότερο ἀπό τόν Θεό, καθώς καί τήν ἀνάπαυση, πού αὐτά μᾶς παρέχουν, ἀπό τήν κακοπάθεια τῆς ὁμολογίας;… Ποῦ εἶναι ἡ δόξα καί ἡ ἰσχύς τοῦ μοναχικοῦ μας τάγματος»;[12]
«…Καί σύ, ὤ τρισάθλιε, ἐνῶ ἐνέδωσες στήν θανάσιμη κοινωνία μέ τούς αἱρετικούς καί διαμένεις στό «ὀλετήρι», γιά νά τό πῶ ἔτσι, καί ὄχι στό μοναστήρι, λέγεις ὅτι ὅλα πᾶνε καλά, κοροϊδεύοντας μέ ἰουδαϊκό τρόπο τούς χριστοφόρους - ἤ μᾶλλον τόν ἴδιο τόν Χριστό - γιά τόν Ὁποῖο καί πάσχουν; Καί ποιό ναό διέσωσες, ἐσύ πού μόλυνες τόν ναό τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τόν ἑαυτό σου; Ποιούς ἀδελφούς προφύλαξες; Ἐκείνους, πού καταστράφηκαν ἀπό τήν συγκοινωνία σου μέ τούς αἱρετικούς, ἔστω καί μέ ἁπλή συνεστίαση; Ἔγινες σκάνδαλο τοῦ κόσμου, παράδειγμα ἀρνήσεως, προτροπή ἀπωλείας, σάρκα καί ὄχι πνεῦμα, «σκοτήρ» καί ὄχι φωστήρ. Αὐτά φωνάζει ἡ ἴδια ἡ ἀλήθεια πρός ἐκείνους, πού ἀσεβοῦν μέ αὐτό τόν τρόπο, τούς ὁποίους, ἐάν δέν μετανοήσουν γιά τίς ἄθεες ἐπιλογές τους, δέν πρέπει νά τούς θεωροῦμε Χριστιανούς»[13].

«…Καί μή ἰσχυρίζεσαι ὅτι διατηρεῖς ἀσφαλεῖς τίς Ἐκκλησίες σου καί ἀπείραχτες τίς ἁγιογραφίες τους, καθώς καί τό μνημόσυνο τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου μας (Νικηφόρου)˙ διότι, τέτοιου εἴδους φλυαρίες λέγουν καί ἄλλοι, πού παρασύρθηκαν καί ὑπέκυψαν στούς εἰκονομάχους. Δέν θά ἦταν δυνατόν νά διατηρηθοῦν αὐτά, παρά μόνο ἐάν πραγματοποιήθηκε προδοσία τῆς Ὀρθοδόξου ὁμολογίας.

Διότι, ποιό εἶναι τό ὄφελος ἀπό τό νά περιποιούμαστε ἀψύχους ναούς, τήν στιγμή κατά τήν ὁποία ἐμεῖς καταστραφήκαμε, πού εἴμαστε καί ὀνομαζόμαστε ναός τοῦ Θεοῦ; Οὔτε ἡ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, οὔτε τῆς Θεοτόκου, οὔτε κανενός Ἁγίου κινδυνεύουν νά πάθουν τίποτε, διότι διαμένουν μέσα σ’αὐτές ὡς πρωτότυπα. Ἀντιθέτως, καταστρέφονται ψυχικά ὅσοι νομίζουν ὅτι τίς ἀφανίζουν, ἀλλά καί ὅσοι - γιά νά φυλάξουν δῆθεν τίς εἰκόνες - ἀποφεύγουν τήν ὁμολογία καί τήν ἐπακόλουθη κακοπάθεια. Ἀλοίμονο! Ἄλλοι πεθαίνουν, ἄλλοι ἐξορίζονται, ἄλλοι μαστιγώνονται, ἄλλοι φυλακίζονται, τά ὄρη, οἱ ἔρημοι, τά βράχια καί τά σπήλαια φιλοξενοῦν τούς μακαρίους διωγμένους, καί ἐμεῖς, μένοντας στά μοναστήρια μας, νά νομίζουμε ὅτι δέν θά πάθουμε κανένα κακό; Καθόλου»[14].

4. Οἱ ἀγῶνες τῶν μοναχῶν ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας, κατά τόν Ἀρχιμανδρίτη Γεώργιο Γρηγοριάτη – Καψάνη.

Ἀναπολοῦμε τίς προηγούμενες δεκαετίες, ὅταν ἡ Ἱερά Κοινότητα Ἁγίου Ὄρους ἔδινε πράγματι μαρτυρία Ὀρθοδόξου πίστεως, μέ τήν συγγραφή δυνατῶν ὁμολογιακῶν κειμένων, ἰδίως ἀπό τήν ἄφθαστη, θεολογική, αἰχμηρή, ἀλλά ρεαλιστική πένα τῶν μακαριστῶν συγχρόνων ἁγίων Γερόντων Γεωργίου Γρηγοριάτη - Καψάνη καί Γρηγορίου Δοχειαρίτη - Ἀρχιπελαγίτη. Γι’αὐτό καί θά παραθέσουμε στή συνέχεια κάποια ἀποσπάσματα ἀπό γραπτά κείμενα τοῦ Ἀρχιμανδρίτου κυροῦ Γεωργίου Γρηγοριάτη-Καψάνη, μέ τήν ἐλπίδα τό Ἅγιον Ὄρος να ἐπανακάμψει καί ἡ θεολογική μαρτυρία του νά ἐπανακτήσει τήν παλαιά αἴγλη της.    

Ἔγραψε τό 2002 ὁ μακαριστός π. Γεώργιος στό βιβλίο «Οἱ ἀγῶνες τῶν μοναχῶν ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας»: «Εἰς τήν Ἐγκύκλιον Ἀπάντησιν τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου τοῦ 1895 πρός τόν πάπα Λέοντα ΙΓ΄ ἀναφέρονται μεταξύ ἄλλων τά ἑξῆς : «Βαθέως θλίβεται καί ὀδύνῃ συνέχεται μεγάλῃ πᾶσα εὐσεβής καί ὀρθόδοξος ψυχή εἰλικρινῶς ζηλοῦσα τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ, βλέπουσα ὅτι ὁ μισόκαλος καί ἀπ’ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος φθόνῳ τῆς ἀνθρωπίνης σωτηρίας ὠθούμενος οὐ διαλείπει ἑκάστοτε ποικίλα ἐνσπείρων ζιζάνια εἰς τόν ἀγρόν τοῦ Κυρίου, τοῦ συνιᾶσαι τόν σῖτον. Ἔνθεν τοι καί ἀνέκαθεν ἀνεφύησαν αἱρετικά ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ ζιζάνια, ἅπερ πολλαχῶς ἐλυμήναντο καί λυμαίνονται τήν ἐν Χριστῷ σωτηρίαν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, καί ἅπερ ὡς σπέρματα πονηρά καί μέλη σεσηπότα δικαίως ἀποκόπτονται ἀπό τοῦ ὑγιοῦς σώματος τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας».

Πράγματι, αἱ αἱρέσεις ἀποτελοῦν ζιζάνια, πού ἐνσπείρει ὁ πονηρός εἰς τόν ἀγρόν τῆς Ἐκκλησίας, διά νά ματαιώσῃ τήν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων. Εἰς τόν ἀγῶνα τῆς Ἐκκλησίας κατά τῶν αἱρέσεων σημαντική ὑπῆρξεν ἡ συμβολή τοῦ Μοναχισμοῦ.

Οἱ μοναχοί ἐξέρχονται τοῦ κόσμου διά τήν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, διά να ζήσουν μίαν κατά τό δυνατόν τελείαν Χριστιανικήν ζωήν, διά νά ἐφαρμόσουν τό Εὐαγγέλιον χωρίς συμβιβασμούς. Πῶς, λοιπόν, εἶναι δυνατόν νά ἀνεχθοῦν τάς αἱρέσεις, αἱ ὁποῖαι προσβάλλουν τό πανάγιον πρόσωπον τοῦ Κυρίου, τήν διδασκαλίαν Του καί τήν Ἐκκλησίαν Του; Καί πῶς εἶναι δυνατόν νά ἀδιαφορήσουν, ὅταν ἡ πίστις εἶναι τό κινδυνευόμενον;

Ἐνθυμοῦμαι τούς γέροντας Ἁγιορείτας μοναχούς, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἔλεγαν: «Ἐάν δέν διαμαρτυρώμεθα διά τάς γενομένας παραβάσεις εἰς θέματα τῆς πίστεως, διατί φυλᾶμε αὐτά τά βράχια»; Ἐνθυμοῦμαι, ἐπίσης, ὅτι καί οἱ ὀλιγογράμματοι ἀκόμη μοναχοί ἐθεμελίωναν τάς πρακτικάς των συμβουλάς εἰς τά δόγματα. Ὅταν κάποτε ἡρώτησα τόν γέροντα Παΐσιον, ποία πρέπει νά εἶναι ἡ στάσις μας εἰς τό ζήτημα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, μοῦ ἀπήντησε γραπτῶς: «Τά δόγματα δέν μπαίνουν στήν Ε.Ο.Κ.».
Αὐτήν τήν δογματικήν εὐαισθησίαν τῶν μοναχῶν, ὄχι μόνον ἠνείχετο ἡ Ἐκκλησία, ἀλλά καί ἐχρησιμοποίει καί ἐζήτει τήν συμπαράστασίν των εἰς τούς ἀγῶνας της κατά τῶν αἱρέσεων.
Αὐτήν τήν εὐαισθησίαν ἐπέδειξαν καί οἱ Ἁγιορεῖται μοναχοί ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τῶν ἡμερῶν μας. Ἁγιορεῖται Πατέρες ἤλεγξαν τούς Λατινόφρονας μέ τήν θυσίαν τῆς ζωῆς τους. Ὁ Ἁγιορείτης ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔσωσε τήν Ὀρθοδοξίαν ἀπό τήν λαίλαπα τοῦ Δυτικοῦ Βαρλαάμ. Ὁ Ἁγιορείτης ἅγιος Νικόδημος ὑπερμάχησε τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως κατά τήν περίοδον τῆς τουρκοκρατίας. Ὁ Ἁγιορείτης Ἱσαπόστολος ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἔσωσε τούς Ὀρθοδόξους λαούς ἀπό τόν ἐκμουσουλμανισμόν καί ἐκήρυττε ὅτι ὅλες οἱ πίστεις, ἐκτός τῆς Ὀρθοδόξου, εἶναι κάλπικες.
Αὐτήν τήν παράδοσιν καί στάσιν συνεχίζουν μέχρι σήμερον οἱ Ἁγιορεῖται μοναχοί, ὁσάκις ἡ πίστις εἶναι τό κινδυνευόμενον.
Λέγουν τινές ὅτι οἱ μοναχοί πρέπει νά ἀσχολοῦνται μόνο μέ τήν προσευχήν καί τήν νῆψιν. Ἡ ἄποψις αὐτή δέν θεμελιοῦται εἰς τούς λόγους τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος ἐζήτησε ἀπό ὅλους τούς μαθητάς Του νά ὁμολογοῦν μέ παρρησίαν τό ὄνομά Του. Δέν θεμελιοῦται ἐπίσης εἰς τήν Ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας.
Βέβαια οἱ μοναχοί δέν διδάσκουν τήν πίστιν. Ἡ ἀποστολή αὐτή ἀνήκει εἰς τούς ἐπισκόπους καί πρεσβυτέρους, ὅπως φαίνεται καί ἀπό τάς εὐχάς τῆς χειροτονίας. Οἱ μοναχοί ὁμολογοῦν τήν πίστιν τους καί ἔτσι διδάσκουν τούς ἀνθρώπους νά πιστεύουν καί νά ὁμολογοῦν Ὀρθοδόξως. Ὅταν ὅλα καλῶς βαίνουν εἰς τήν Ἐκκλησίαν, οἱ μοναχοί ὀφείλουν νά ἡσυχάζουν καί νά ἀγωνίζωνται τούς ἀσκητικούς τους ἀγῶνας. Ἐν καιρῷ ὅμως παρεκκλίσεων ἀπό τήν ὀρθήν πίστιν οἱ μοναχοί ὀφείλουν νά ἀγωνίζωνται μέ διάκρισιν, ταπείνωσιν καί ἐκκλησιαστικόν ἔθος καί φρόνημα, διά νά μείνῃ ἀπαραχάρακτος ἡ «ἅπαξ παραδοθεῖσα τοῖς ἁγίοις πίστις»[15]. Ἐξ ἄλλου «καιρός τοῦ σιγᾶν καί καιρός τοῦ λαλεῖν»[16].  

5. Ἡ μαρτυρία τῆς ὀρθοδόξου πίστεως τοῦ Ἁγίου Ὄρους, κατά τόν Ἀρχιμανδρίτη Γεώργιο Γρηγοριάτη - Καψάνη

Στό κείμενό του μέ θέμα : «Ἡ θεολογική μαρτυρία τοῦ Ἁγίου Ὄρους», ἔγραψε τό 1981 ὁ μακαριστός ἅγιος Γέρων Γεώργιος :

«Ἡ μαρτυρία τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶναι ἐπίσης πολύτιμος ὅσον ἀφορᾶ τά θέματα τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως.

Ὁ ἀγών τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας ἦταν νά διατηρήσουν ἀκαινοτόμητο τήν παραδοθεῖσα πίστι, γιατί ἐγνώριζαν ὅτι ἔστω καί μικρά παραχάραξις τῆς πίστεως ὁδηγεῖ σέ μεγαλύτερες παραχαράξεις καί ὅτι τό λανθασμένο δόγμα ὁδηγεῖ σέ λανθασμένη ζωή καί ποιμαντική, πού διακυβεύει τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. 

Σήμερα, ὑπό τήν ἐπίδρασι τῆς ἐκκοσμικεύσεως, παραθεωρεῖται τό δόγμα καί ἡ παραδοθεῖσα Ὀρθόδοξος Ἐκκλησιολογία καί ἐπιδιώκεται ἡ ἕνωσις τῶν «Ἐκκλησιῶν» ἐπί πρακτικοῦ καί πραγματιστικοῦ ἐπιπέδου, χωρίς νά θεωρεῖται ἀναγκαία ἡ ἑνότητα τῆς πίστεως.

Ἁπλά καί σοφά εἶπε ἕνας Ἁγιορείτης Γέροντας: «Τά δόγματα δέν μπαίνουν στήν Κοινή Ἀγορά (ΕΟΚ)». Ἄλλος Ἁγιορείτης εἶπε: «Πῶς εἶναι δυνατόν να δεχθοῦμε τους Λατίνους, χωρίς να ἀλλάξουν σε τίποτε και συγχρόνως να ἀνάβουμε κάθε μέρα το καντήλι ἐμπρός στο Πρωτᾶτο, στον τόπο πού ἐθανατώθησαν οἱ ἐλέγξαντες τους Λατινόφρονας μάρτυρες μοναχοί και λαϊκοί, πού τιμᾶμε ὡς ἁγίους»; Λέγουν ἐπίσης συχνά οἱ Ἁγιορεῖται Γέροντες : «Ἄν σιωπήσουμε γιά τήν πίστη, πού κνδυνεύει, τότε γιατί καθόμαστε τόσα χρόνια στά βράχια»;

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅποιος ἀγωνίζεται γιά τήν ἀκρίβεια τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, εἶναι εὐαίσθητος καί στά δόγματα τῆς εὐσεβείας.

Ἔχοντες οἱ μοναχοί τήν ἐμπειρία τῆς Ὑποστατικῆς Ἀληθείας, τοῦ Χριστοῦ, δέν ἡμποροῦν νά παραιτηθοῦν ἀπό τήν Ἀλήθεια αὐτή στήν δογματική της διατύπωσι.

Ἡ Ἐκκλησία ὑπελόγιζε πάντοτε τήν εὐαισθησία αὐτή τῶν μοναχῶν. Σοφοί καί ἅγιοι μοναχοί διετέλεσαν στῦλοι καί κανόνες τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, ὅπως ὁ Ἅγ. Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, καί κατηύθυναν τό ἔργο Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Ἐκτός ἀπό τόν Ἁγιορείτη ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ καί πολλοί ἄλλοι Ἁγιορεῖται ἐκαλοῦντο σέ μεγάλες Συνόδους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά δώσουν μαρτυρία Ὀρθοδόξου Πίστεως.

Ἰδού τί λέγει ὁ φωστήρ τῆς Ἐκκλησίας ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης: «Εἰ οὖν μοναχοί εἰσί τινες ἐν τοῖς νῦν καιροῖς, δειξάτωσαν ἀπό τῶν ἔργων. Ἔργον δέ μοναχοῦ, μηδέ τό τυχόν ἀνέχεσθαι καινοτομεῖσθαι τό Εὐαγγέλιον, ἵνα μή ὑπόδειγμα τοῖς λαϊκοῖς προτιθέμενοι αἱρέσεως καί αἱρετικοῖς συγκοινωνίας, τῆς ὑπέρ αὐτῶν ἀπωλείας λόγον ὑφέξωσι…». Καί ἀλλοῦ γράφει: «… καί ἵνα τά ἄλλα παρήσω, ἐπί τῆς παρούσης γενεᾶς καί ἐπί τῆς ἤδη ἐνισταμένης αἱρέσεως ὁ λόγος· τίνες μέχρις αἵματος ἀντικατέστησαν πρός τήν ἁμαρτίαν ἀνταγωνιζόμενοι˙ οὐχί οἱ μακάριοι Πατέρες καί ἀδελφοί ἡμῶν οἵ τε τῆς καθ’ἡμᾶς μονῆς καί οἱ τῶν ἄλλων; Μοναχῶν οὖν ἀληθῶς τά τοιαῦτα κατορθώματα καί ἀθλήματα, καί μοναχοί τά νεῦρα καί ἑδραιώματα τῆς Ἐκκλησίας˙ καί τοιοῦτον καί τηλικοῦτον τό ἀξίωμα, ὅπερ κεχάρισται ἡμῖν ὑπό τῆς ἀγαθότητος τοῦ Θεοῦ».

Βέβαια ὁ ἀγών τῶν Ἁγιορειτῶν δέν εἶναι ἁπλῶς ἀντιαιρετικός. Εἶναι ἀγών νά πραγματωθῆ στούς ἑαυτούς τους καί νά φανερωθῆ τό πλήρωμα τῆς Ἀληθείας καί τῆς Ζωῆς, πού ἔχει ἡ Ἐκκλησία.  Ὁ πόνος, ἡ ἀνησυχία, οἱ διαμαρτυρίες τοῦ Ἁγίου Ὄρους τελικά εἶναι στοιχεῖα τοῦ ἀγῶνος γιά τό πλήρωμα, τήν καθολικότητα. Νά μή κενωθῆ ὁ λόγος τοῦ Σταυροῦ. Νά μή νοθευθῆ τό Εὐαγγέλιο. Νά μή θεολογοῦμε, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, ἀριστοτελικά (σχολαστικά), ἀλλά ἁλιευτικά (ἀποστολικά). Νά μή χάσουμε τήν δυνατότητα τῆς θεώσεως καί τοῦ Ἀκτίστου Φωτός, δεχόμενοι κτιστή τήν Χάρι. Νά μή ἐκπέση ἡ Ἐκκλησία ἀπό Σῶμα Χριστοῦ σέ ἀνθρωποκεντρική ὀργάνωσι. Νά μή ἀντικαταστήση ὁ «ἀλάθητος» πάπας, τήν ὄντως ἀλάθητο καί πάντοτε παροῦσα στήν Ἐκκλησία φωτιστική ἄκτιστο Χάρι τοῦ Παρακλήτου.

Γι’ αὐτούς τούς λόγους, Χάριτι Θεοῦ, δέν θά συμφωνήσουμε ποτέ, ὅπως καί οἱ ἐν τῷ κόσμῳ ἅγιοι Ἱεράρχαι, ἱερωμένοι καί ὁ πιστός λαός, νά γίνῃ οὔτε ἡ παραμικρά παραχώρησις στά δόγματα τῆς εὐσεβείας.

Αὐτό γίνεται ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό τῆς Ἀληθείας καί πρός τούς ἑτεροδόξους, πού δέν βοηθοῦνται, ὅταν δέν ἔρχωνται ἀντιμέτωποι μέ τήν Ἀλήθεια, πού σώζει. «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς»…».

«…Δέν θά σώση τόν λαό μας ἡ δυτικοποίησις, πού ραγδαῖα προχωρεῖ. Θά φέρει περισσότερο ἄγχος, κενό, ἀποσύνθεσι καί ἀνισορροπία…»[17].

6. Τό σχίσμα καί οἱ σχισματικοί, κατά τόν Ἀρχιμανδρίτη Γεώργιο Γρηγοριάτη - Καψάνη

Γιά τό θέμα τοῦ σχίσματος ἔχει γράψει ὁ ἅγιος Γέρων Γεώργιος Γρηγοριάτης – Καψάνης τά ἑξῆς στό βιβλίο του «Ἡ ποιμαντική διακονία κατά τούς Ἱερούς Κανόνας»[18]:

«Ἡ παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἀποτυποῦται εἰς τούς ἱ. Κανόνας, κατενόησε πάντοτε τήν αἵρεσιν καί τό σχίσμα ὡς φρικτά καί ἀποτρόπαια μέσα, δι’ ὧν ὁ ἐχθρός τῆς σωτηρίας ἐπιχειρεῖ «μερίζειν τό τοῦ Χριστοῦ σῶμα», διά νά ματαιώσῃ τήν σωτηρίαν τοῦ ἀνθρώπου[19]…

…Ἡ αὐστηρά στάσις τῶν ἁγίων Πατέρων εἶναι συνέπεια τῆς Ἐκκλησιολογίας αὐτῶν. Ἐφ’ ὅσον μία μόνον Ἐκκλησία ὑπάρχει (ἕν σῶμα μόνον ἀντιστοιχεῖ εἰς τήν μίαν κεφαλήν), εἶναι φυσικόν ὅτι οἱ ἀποκόπτοντες ἑαυτούς διά τῆς αἱρέσεως ἤ τοῦ σχίσματος ἀπό τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας παύουν νά εἶναι μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί νά ἔχουν τό Ἅγιον Πνεῦμα. Ὁ «οἷκος αὐτῶν ἀφίεται ἔρημος» καί ἐκπίπτει εἰς «ἐκκλησίαν πονηρευομένων»[20]…

…Τό γεγονός ὅτι ὡρισμένων αἱρετικῶν καί σχισματικῶν τό βάπτισμα θεωρεῖται ἔγκυρον μετά τήν προσέλευσίν των εἰς τήν Ὀρθοδοξίαν[21], δέν σημαίνει ὅτι καί καθ’ ἑαυτά τό βάπτισμα ἤ τά μυστήρια τῶν αἱρετικῶν θεωροῦνται ἔγκυρα[22] κατ’ἀκρίβειαν ἤ ἀκόμη καί κατ’ οἰκονομίαν[23].

Ὄχι μόνο οἱ αἱρετικοί, ἀλλά καί οἱ σχισματικοί στεροῦνται τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «Διότι ἡ μὲν ἀρχὴ τοῦ χωρισμοῦ διὰ σχίσματος γέγονεν· οἱ δὲ τῆς Ἐκκλησίας ἀποστάντες, οὐκ ἔτι ἔσχον τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ᾿ ἑαυτούς· ἐπέλιπε γὰρ ἡ μετάδοσις τῷ διακοπῆναι τὴν ἀκολουθίαν. Οἱ μὲν γὰρ πρῶτοι ἀναχωρήσαντες παρὰ τῶν Πατέρων ἔσχον τὰς χειροτονίας, καὶ διὰ τῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν αὐτῶν, εἶχον τὸ χάρισμα τὸ πνευματικόν· οἱ δέ ἀποῤῥαγέντες, λαϊκοὶ γενόμενοι, οὔτε τοῦ βαπτίζειν, οὔτε τοῦ χειροτονεῖν εἶχον (τήν) ἐξουσίαν˙ οὔτε ἠδύνατο χάριν Πνεύματος ἁγίου ἑτέροις παρέχειν, ἧς αὐτοὶ ἐκπεπτώκασι· διὸ ὡς παρὰ λαϊκῶν βαπτιζομένους τοὺς παρ᾿ αὐτῶν, ἐκέλευσαν ἐρχομένους ἐπὶ τὴν ἐκκλησίαν, τῶ ἀληθινῷ βαπτίσματι τῷ τῆς ἐκκλησίας ἀνακαθαίρεσθαι»[24].

Παρά τήν διάκρισιν αἱρέσεως καί σχίσματος, εἰς τήν συνείδησιν τῆς Ἐκκλησίας ἀμφότερα θεωροῦνται ὡς χωρίζοντα τόν ἄνθρωπον ἀπό τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ[25]. «Αἱρετικοὺς δὲ λέγομεν, τούς τε πάλαι τῆς ἐκκλησίας ἀποκηρυχθέντας, καὶ τοὺς μετὰ ταῦτα ὑφ' ἡμῶν ἀναθεματισθέντας· πρὸς δὲ τούτοις, καὶ τοὺς τὴν πίστιν μὲν τὴν ὑγιᾶ προσποιουμένους ὁμολογεῖν, ἀποσχίσαντας δέ, καὶ ἀντισυνάγοντας τοῖς κανονικοῖς ἡμῶν ἐπισκόποις…»[26]. Ὁ τολμῶν «ἰδιάζειν» θεωρεῖται «ἀλλότριος τῆς ἐκκλησίας, ὡς οὐ μόνον ἑαυτῷ ἁμαρτίας ἐπισωρεύοντα, ἀλλὰ πολλοῖς διαφθορᾶς καὶ διαστροφῆς γινόμενον αἴτιον…»[27].

Αἴτιον τῆς δημιουργίας τῶν σχισμάτων εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια καί φυσίωσις, ἥτις ὁδηγεῖ εἰς τήν διάσπασιν τῆς Ἐκκλησίας καί τήν «κεχωρισμένως» προσφοράν τῶν ἁγίων εἰς ἀνορθούμενα ἕτερα θυσιαστήρια «κατά τῆς ἐκκλησιαστικῆς πίστεως καί καταστάσεως»[28]…

…Ὁ χωρισθείς ἀπό τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας σχισματικός, στερούμενος τῆς θείας Χάριτος, κληρικός μέν ὤν καθαιρεῖται, λαϊκός δέ ἀφορίζεται[29]. Τά ἐκκλησιαστικά ἐπιτίμια καί εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ σχισματικοῦ ἀναγνωρίζουν τήν κατάστασιν, εἰς ἥν οὗτος διά τοῦ σχίσματος αὐτοβούλως εἰσῆλθεν. Ὡς χαρακτηριστικῶς λέγει ὁ ε΄ Ἀντιοχ. : «Εἴ τις πρεσβύτερος, ἢ διάκονος, καταφρονήσας τοῦ ἰδίου ἐπισκόπου, ἀφώρισεν ἑαυτὸν τῆς ἐκκλησίας, καὶ ἰδίᾳ συνήγαγε, καὶ θυσιαστήριον ἔστησε, καί τοῦ ἐπισκόπου προσκαλεσαμένου ἀπειθείη, καὶ μὴ βούλοιτο αὐτῷ πείθεσθαι, μηδὲ ὑπακούειν καὶ πρῶτον καὶ δεύτερον καλοῦντι, τοῦτον καθαιρεῖσθαι παντελῶς, καὶ μηκέτι θεραπείας τυγχάνειν, μηδὲ δύνασθαι λαμβάνειν τὴν ἑαυτοῦ τιμήν. Εἰ δὲ παραμένοι θορυβῶν καὶ ἀναστατῶν τὴν ἐκκλησίαν διὰ τῆς ἔξωθεν ἐξουσίας ὡς στασιώδη αὐτὸν ἐπιστρέφεσθαι»[30].

Ὁ Κανών οὗτος ὑποδεικνύει τήν μέθοδον πρός ἐπιστροφήν τῶν σχισματικῶν. Προηγεῖται ἡ ἀπό τοῦ ἐπισκόπου πρώτη καί δευτέρα πρόσκλησις καί κατ’ ἰδίαν νουθεσία, ἀκολουθεῖ ἡ ἐπιβολή τῆς καθαιρέσεως, ὡς ἀναπόφευκτος, ὡς καί ὁ μετ’ αὐτῆν, εἰς περίπτωσιν συνεχίσεως τοῦ σκανδάλου, ἀκόμη καί διά τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας σωφρονισμός τοῦ ἁμαρτάνοντος. Ἡ ἐπιστράτευσις τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας δέν σημαίνει ἔλλειψη ἀγάπης, ἐφ’ ὅσον δι’αὐτῆς ὁ σκανδαλίζων τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δυνατόν νά περιορισθῇ καί ἀναχαιτισθῇ καί πρός ἴδιον αὐτοῦ σωφρονισμόν…

… Ἀπαγορεύεται τό συνεύχεσθαι αἱρετικοῖς ἤ σχισματικοῖς[31] ἤ γενικῶς ἀκοινωνήτοις, ἔστω καί οἴκοι, ἐπί ποινῇ ἀφορισμοῦ[32]…».

---

[1] Σχ. βλ. Συνάντηση τοῦ Πολιτικοῦ Διοικητῆ τοῦ Αγίου Όρους μέ τόν Πρέσβη τῶν ΗΠΑ, 8-2-2019, https://www.romfea.gr/diafora/26961-sunantisi-tou-politikou-dioikiti-tou-agiou-orous-me-ton-presbi-ton-ipa

[2] Ἅγιον Ὄρος γιά Μεγάλη Σύνοδο : ''Δέν ὑπάρχει λόγος ταραχῆς'', 30-6-2017, http://www.romfea.gr/agioritika-nea/15666-agion-oros-gia-megali-sunodo-den-uparxei-logos-taraxis

[3] http://thriskeftika.blogspot.gr/2017/01/blog-post_23.html

[4] Πανθρησκεία : Ὀρθόδοξοι Μητρoπολίτες... προσεύχονται σέ μουσουλμανικό νεκροταφείο (βίντεο), 20-10-2018, https://www.pronews.gr/thriskeia/721512_orthodoxoi-mitrpolites-proseyhontai-se-moysoylmaniko-nekrotafeio-vinteo, http://www.romfea.gr/diafora/24480-oi-mitropolites-dramas-kai-neapoleos-proseuxithikan-gia-ton-pappou-tourkou-epixeirimatia

[5] Τό χρονικό μιᾶς… καρδιακῆς προσβολῆς – Στιγμές ντροπῆς γιά τό Ἅγιον Ὄρος, 7-2-2019, http://aktines.blogspot.com/2019/02/blog-post_7.html

[6] Ὀδησσοῦ Ἀγαθάγγελος σέ Ξενοφῶντος Ἀλέξιο : «Ὕψωσε τή φωνή σου καί μή γίνεις σχισματικός», 7-2-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/26940-odissou-agathaggelos-se-jenofontos-alejio-upsose-ti-foni-sou-kai-mi-gineis-sxismatikos

[7] Ἐπίσκοπος τῆς νέας Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας λειτούργησε στήν Ἱ. Μ. Παντοκράτορος, 8-2-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/26959-episkopos-tis-neas-oukranikis-ekklisias-leitourgise-stin-im-pantokratoros

[8] Ἐπίσκοπος τῆς Αὐτοκέφαλης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας σέ Ἱερά Ἐπιστασία καί Μονή Ἐσφιγμένου, 8-2-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/26960-episkopos-tis-autokefalis-ekklisias-tis-oukranias-se-iera-epistasia-kai-moni-esfigmenou

[9] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 2003, σσ. 407-408.

[10] https://www.katanixis.gr/2019/02/blog-post_75.html

[11] Ἡ Μονή Ἁγίου Παντελεήμονος ἔκλεισε τίς πόρτες στούς ἐκπροσώπους τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας, 9-2-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/26975-i-moni-agiou-panteleimonos-ekleise-tis-portes-stous-ekprosopous-tis-oukranikis-ekklisias καί Οἱ Μονές Ζωγράφου καί Δοχειαρίου ἔκλεισαν τίς πύλες τους, 11-2-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/27018-oi-mones-zografou-kai-doxeiariou-ekleisan-tis-pules-tous

[12] ΟΣΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ, Ἐπιστολή β΄, βιβλίο β΄, PG 99, 1120B-1121A.

[13] Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστολή πθ΄, βιβλίο β΄, PG 99, 1337A-C.

[14] Τοῦ ἰδίου, Ἐπιστολή ρστ΄, βιβλίο β΄, PG 99, 1364D-1364B.

[15] Ἰούδα, 3

[16] Ἐκκλ. 3, 7. Σχ. βλ. ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ – ΚΑΨΑΝΗΣ, Πρόλογος στό βιβλίο «Οἱ ἀγῶνες τῶν μοναχῶν ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας», ἔκδ. Ἱ. Μ. Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος 2003.

[17] Τοῦ ἰδίου, «Ἡ θεολογική μαρτυρία τοῦ Ἁγίου Ὄρους», ἐν Ὀρθόδοξος Μοναχισμός καί Ἅγιον Ὄρος, ἔκδοση Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος, Β΄ ἔκδοση, 1997, σσ. 43-47.

[18] Τοῦ ἰδίου, «Ἡ αἵρεσις, τό σχίσμα καί ἡ ἐνδεικνυομένη πρός τούς αἱρετικούς καί σχισματικούς ποιμαντική στάσις», ἐν Ἡ ποιμαντική διακονία κατά τούς Ἱερούς Κανόνας, ἐκδ. Ἄθως, Ἀθήνα 2003, σσ. 155-165.

[19] «Τάς τῶν αἱρετικῶν ζιζανίων ἐπισποράς ἐν τῇ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίᾳ ὁ παμπόνηρος καταβαλών, καί ταύτας ὁρῶν τῇ μαχαίρᾳ τοῦ Πνεύματος τεμνομένας προρρίζους, ἐφ’ἑτέραν ἦλθε μεθοδείας ὁδόν, τῇ τῶν σχισματικῶν μανίᾳ τό τοῦ Χριστοῦ σῶμα μερίζειν ἐπιχειρῶν…», 13^ος Ἱερός Κανών τῆς ΑΒ΄ Συνόδου, ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σ. 357.

[20] ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ, ἐπιστολή γ΄.

[21] Σχ. βλ. 95^ος Ἱερός Κανών τῆς ΣΤ΄ Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί 7^ος Ἱερός Κανών τῆς Β΄ Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σσ. 304-305, 163-165.

[22] Ὡς ὀρθῶς παρατηρεῖ ὁ Ἱερώνυμος Κοτσώνης, ἐάν τά μυστήρια τῶν ἑτεροδόξων ἐθεωροῦντο ὡς καθ’ἑαυτά ἔγκυρα, τοῦτο θά ἐσήμαινε δύο τινά : «Πρῶτον, ὅτι δύναται νά ὑπάρξῃ ἐλευθέρα μετά τῶν ἑτεροδόξων ἐπικοινωνία, καί δή ὄχι μόνον ὅσον ἀφορᾷ εἰς τά Μυστήρια, ἀλλά καί εἰς τόν λοιπόν ἐκκλησιαστικόν βίον, καί ἑπομένως καί ἐν τῇ διδασκαλίᾳ καί τῷ δόγματι. Δεύτερον δέ, ὅτι ἡ μετάδοσις τῆς θείας χάριτος εἶναι δυνατή διά Μυστηρίων τελουμένων καί ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας, ὅπερ ὁδηγεῖ εἰς ἀνατροπήν βασικωτάτου διά τήν Ἐκκλησίαν δόγματος». ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ, Προβλήματα Ἐκκλησιαστικῆς Οἰκονομίας, σ. 186.

[23] Κατά τόν Ἱερώνυμον Κοτσώνην : «Ἐπειδή δέ οὐδεμία ὑπάρχει διάταξις, ἔστω καί «κατ’’οἰκονομίαν», ἀναγνωρίζουσα τό Βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν καθ’ἑαυτό, ὡς ἔγκυρον, ἕπεται ὅτι καί «κατ’οἰκονομίαν» ἀπορρίπτεται τοῦτο ὡς ἄκυρον». ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΚΟΤΣΩΝΗΣ, «Αἱρετικῶν βάπτισμα», ἐν Θ.Η.Ε., τ. 1^ος, π. 1092.

[24] 1^ος Κανών τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Κατά τόν ἴδιον κανόνα, οἱ παλαιοὶ ὠνόμασαν «αἱρέσεις μέν, τοὺς παντελῶς ἀπεῤῥηγμένους, καὶ κατ᾿ αὐτὴν τὴν πίστιν ἀπηλλοτριωμένους, σχίσματα δέ, τοὺς δι᾿ αἰτίας τινὰς ἐκκλησιαστικὰς, καὶ ζητήματα ἰάσιμα, πρὸς ἀλλήλους διενεχθέντας˙ παρασυναγωγὰς δέ, τὰς συνάξεις τὰς παρὰ τῶν ἀνυποτάκτων πρεσβυτέρων ἢ ἐπισκόπων καὶ παρὰ τῶν ἀπαιδεύτων λαῶν γινομένας», ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σσ. 587-590.

[25] Πρβλ. καί τόν 73^ο Ἱερό Κανόνα τῆς ἐν Καρθαγένῃ Τοπικῆς Συνόδου : «περὶ τοῦ κηρύξαι εἰρήνην καὶ ἑνότητα, ἧς τινος χωρὶς ἡ τῶν Χριστιανῶν σωτηρία καθίστασθαι οὐ δύναται», ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σσ. 501-502. Ὁμόφωνος εἶναι ἐν προκειμένῳ ἡ διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων : Κατά τόν ἅγιον Εἰρηναῖον : «Ἀνακρινεῖ δέ τούς τά σχίσματα ἐργαζομένους, κενούς ὄντας τῆς τοῦ Θεοῦ ἀγάπης, καί τό ἴδιον λυσιτελές σκοποῦντας, ἀλλά μή τήν ἕνωσιν τῆς ἐκκλησίας˙ καί διά τάς μικράς καί τάς ὑψούσας αίτίας τό μέγα καί ἔνδοξον σῶμα τοῦ Χριστοῦ τέμνοντας καί διαιροῦντας, καί ὅσον τό ἐπ’αὐτοῖς ἀναιροῦντας» διό καί ὑπό τῶν σχισματικῶν «οὐδεμία τηλικαύτη δύναται κατόρθωσις γενέσθαι, ἡλίκη τοῦ σχίσματός ἐστιν ἡ βλάβη», ΑΓΙΟΣ ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ, Ἔλεγχος ψευδοῦς γνώσεως, Δ΄, 33, 7. ΒΕΠΕΣ, τ. 5, 155. Κατά δέ τόν ἱ. Χρυσόστομον οἱ παρ’αἱρετικοῖς καί σχισματικοῖς παρθενεύοντες οὐ μόνον δέν θά ἀπολαύσωσιν ἀμοιβῆς τινός, «ἀλλά τῇ τῶν πορνευόντων δίκῃ γεγόνασιν ὑπεύθυνοι», ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΣΜΟΣ, Ὁμιλία πρός Ἐφεσίους ια΄, § 5. Πρβλ. καί Ὁμιλία εἰς Φιλιππισίους, β΄ § 3. Κατά τόν ἅγιον Ἰγνάτιον Ἀντιοχείας˙ «εἴ τις σχίζοντι ἀκολουθεῖ, βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομεῖ», ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ, Πρός Φιλαδελφ., ΙΙΙ, 3, ΒΕΠΕΣ, τ. 2, 277 καί «Τέκνα οὖν φωτός ἀληθείας, φεύγετε τόν μερισμόν καί τάς κακοδιδασκαλίας», τοῦ ἰδίου, Πρός Φιλαδελφ., ΙΙ, 1, ἔνθ’ἀνωτ.

[26] 6^ος Ἱερός Κανών τῆς Β΄ Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σσ. 159-162.

[27] Α΄ Ἱερός Κανών τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Τοπικῆς Συνόδου, ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σσ. 406-407.

[28] 10^ος καί 11^ος Ἱερός Κανών τῆς ἐν Καρθαγένῃ Τοπικῆς Συνόδου, ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σ. 469. Κατά τόν Ν. Μίλας : «Τό σχίσμα διαιρεῖται εἰς δύο κατηγορίας, εἰς σχίσμα πίστεως καί εἰς σχίσμα Ἐκκλησίας. Πίστεως μέν σχίσμα εἶναι ὁ χωρισμός ἀπό τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἕνεκα διαφόρου ἐκδοχῆς καί ἀντιλήψεως ἀντικειμένων τινῶν τῆς ἐκκλησιαστικῆς διδασκαλίας ἧττον σπουδαίων, ἤ ὡρισμένων καί εὐκόλως ἐξομαλυνομένων ζητημάτων. Σχίσμα δέ ἐκκλησίας εἶναι ἡ ἄρνησις τῆς ὑπακοῆς καί εὐπειθείας τῇ νομίμῳ ἐκκλησιαστικῇ ἀρχῇ». 

[29] Πρβλ. τούς ἑξῆς Ἱερούς Κανόνες : 31^ο τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, 10^ο τῆς ἐν Καρθαγένῃ Τοπικῆς Συνόδου, 13^ο, 14^ο καί 15^ο τῆς ΑΒ΄ Συνόδου. Ὁ 6^ος τῆς ἐν Γάγγρᾳ Τοπικῆς Συνόδου καί ὁ 11^ος τῆς ἐν Καρθαγένῃ Τοπικῆς Συνόδου έπιβάλλουν τήν ποινήν τοῦ ἀναθέματος. ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σσ. 32, 399, 357-358, 469.

[30] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σ. 410.

[31] 33^ος Ἱερός Κανών τῆς ἐν Λαοδικείᾳ Τοπικῆς Συνόδου, ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σ. 433.

[32] 10^ος Ἱερός Κανών τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Πηδάλιον, σ. 13.

Πηγή