Αποτείχιση και Πατερική Παράδοση

Ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης

Σύντομη βιογραφία τοῦ ὁσίου

Ὁ μέγας οὗτος ὅσιος καί ὁμολογητής τῆς ἐκκλησίας ἔζησε μετά τό πρῶτο ἥμισυ τοῦ 8^ου καί τό πρῶτο τέταρτο τοῦ 9^ου αἰῶνος. Ἐγεννήθηκε εἰς τήν Κων/πολη ἀπό εὐλαβεῖς καί εὐγενεῖς γονεῖς. Ἀπό τήν νεανική του ἡλικία ἐκδήλωσε τήν ζωντάνια τῆς πίστεως του διαλεγόμενος μέ τούς φιλοσόφους καί ὀρθολογιστές τῆς ἐποχῆς του, τούς ὁποῖους κατενίκησε μέ τήν δύναμιν τῶν λόγων του. Ἐσαγηνεύθη εἰς τήν μοναχική ζωή ἀπό τόν ὅσιο Πλάτωνα, ἀσκητή τοῦ Ὀλύμπου τῆς Βυθινίας ὁ ὁποῖος συναντήθηκε μαζί του, ὅταν κατῆλθε ἀπό τό ὄρος διά νά συμμετάσχη εἰς τήν 7^η Οἰκουμενική Σύνοδο. Εἰς ἡλικία 22 ἐτῶν ἀνεχώρησε ἐκ τοῦ κόσμου, ἀφήνοντας ὅλη τήν πατρική περιουσία καί κρατώντας μόνο ἕναν ἀγρό εἰς τήν τοποθεσία τήν λεγομένη τοῦ Σακκουδίωνος τόν ὁποῖο ἀφιέρωσε διά τήν ἀνοικοδόμηση Ἱερᾶς Μονῆς.

Εἰς τήν μονή αὐτή τοῦ Σακκουδιῶνος ἄρχισε ὁ ὅσιος τούς ἀσκητικούς του ἀγῶνες ὑπό τήν καθοδήγηση τοῦ πνευματικοῦ του πατρός ὁσίου Πλάτωνος.

Τόσο προώδευσε εἰς τάς ἀρετάς καί ὑπερέβαλε τούς ἄλλους μοναχούς, ὥστε ἐφαίνετο ὡς
ἕνας ἥλιος λαμπρός ἔν μέσω τῆς μοναχικῆς ἀδελφότητας. Δι' αὐτόν τόν λόγο ὁ πνευματικός του πατέρας ἔδωσε τήν συγκατάθεση καί ὁ ὅσιος Θεόδωρος μή θέλων ἐχειροτονείθη ἱερεύς ἀπό τόν Πατριάρχη Ἅγιο Ταράσιο. Τότε ὁ ὅσιος Θεόδωρος κατανυγεῖς ἀπό τό βάρος καί τήν χάριν τῆς ἱερωσύνης αὐξάνει τούς ἀσκητικούς του ἀγῶνες καλλιεργώντας τίς πρακτικές καί θεωριτικές ἀρετές. Ὁ ὅσιος Πλάτων βλέποντας αὐτήν τήν χάριν καί εὐλογία ἡ ὁποῖα περιέβαλε τόν Θεόδωρο, θέλησε νά τόν καταστήση ἡγούμενο τῆς μονῆς τοῦ Σακκουδιῶνος στήν θέση τήν δική του. Διά τόν λόγο αὐτό καί προκειμένου νά πείση τόν ὅσιο προσποιεῖται ὅτι ἠσθένησε βαρέως καί ὅτι ἐκινδύνευε νά πεθάνη. Τότε ἐσύναξε γύρω του ὅλη τήν ἀδελφότητα, καί τούς ἐρώτησε ποῖον ἤθελαν προστάτη καί πνευματικό πατέρα των μετά ἀπό αὐτόν. Ὁμόφωνα τότε οἱ μοναχοί ἐζήτησαν τόν Θεόδωρο ὡς ἡγούμενο τῆς μονῆς, ἑνῶ εὐρίσκετο εἰς τήν ἡλικία τῶν 35 ἐτῶν. Ἔτσι ὁ ὅσιος ἀνέλαβε τήν ἡγουμενία καί τήν προστασία τῶν ἀδελφῶν τῆς μονῆς τοῦ Σακκουδιῶνος.

Οἱ Πρῶτοι ὑπέρ πίστεως ἀγῶνες

Ὁ ὅσιος Θεόδωρος ἦτο αὐστηρότατος τηρητής τῶν κανόνων καί τῆς Ὀρθόδοξης Παραδόσης. Ἕνεκα τούτου ἐνεπλάκη εἰς τούς ὑπέρ πίστεως ἀγῶνες. Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας Κων/νος ὁ Κοπρώνυμος ἐξεδίωξε τήν νόμιμο σύζυγό του Μαρία καί συνεζεύχθη παρανόμως μέ τήν Θεοδότη ἀπό τόν ἱερέα Ἰωσήφ, ἡγούμενο τῆς μονῆς τῶν Καθαρῶν ὁ ὅσιος Θεόδωρος ἐστηλίτευσε αὐτήν τήν παρανομία δημοσίως μέ τόν φόβο νά μήν γίνη διά τῆς σιωπῆς νόμος εἰς τήν ἐκκλησία. ἘΦ' ὅσον δέ ὁ Πατριάρχης καί ἡ Σύνοδος ἐπέμενον εἰς τήν κάλυψιν τοῦ ἱερέως Ἰωσήφ, φοβούμενοι μήπως ὁ αὐτοκράτορας Κων/νος ἐπαναφέρει πάλι τήν αἵρεση τῆς εἰκονομαχίας, ὁ ὅσιος διακόπτει τήν μετ' αὐτῶν ἐκκλησιαστική κοινωνία καί ἀποτοιχίζεται μαζί μέ τόν ὅσιο Πλάτωνα καί ὅλη τήν μοναχική ἀδελφότητα.
Τό παράδειγμά του αὐτό μιμοῦνται πολλοί ἄλλοι ἐπίσκοποι καί ἱερεῖς, τούς ὁποίους ὅλους μέ πρώτους τούς μοναχούς τοῦ Σακκουδιῶνος, ἐξορίζει ὁ αὐτοκράτωρ. Ὁ ὅσιος Θεόδωρος ἐξορίζεται εἰς τήν Θεσσαλονίκη καί φυλακίζεται μέ δέκα ἐκ τῶν μοναχῶν.

Ὅταν ἀπέθανε ὁ Κων/νος ὁ Κοπρώνυμος ὁ ὅσιος Θεόδωρος ἀνακαλεῖται ἐκ τῆς ἐξορίας ἀπό τήν θεοφιλή Εἰρήνη (μητέρα τοῦ Κων/νου) καί ἐπανέρχεται στήν μονή τοῦ Σακκουδιῶνος
εἰς τήν ὁποῖα συγκεντρώνονται πάλι πλῆθος μοναχῶν. Ἀποκαθιστᾶ δέ τήν μετά τοῦ Πατριάρχου καί τήν Σύνοδο ἐκκλησιαστική του κοινωνία ἑφ' ὅσον καθαιρεῖται, ὁ τελέσας τόν παράνομο γάμο, ἱερεύς Ἰωσήφ, ὑπό τῆς Συνόδου. Τήν περίοδο αὐτήν, λόγω τῶν ἐπιδρομῶν τῶν Ἀγαρηνῶν μετοικίζει ἡ ἀδελφότης τῆς μονῆς Σακκουδιῶνος εἰς τήν πλησίον τῆς Κων/πόλεως μονή Στουδίου.

Ἐν συνεχία ὁ αὐτοκράτωρ Νικηφόρος θέλησε νά ἐπαναφέρη εἰς τήν τιμή τῆς ἱερωσύνης τόν καθηρημένο ἱερέα Ἰωσήφ καί πρός τοῦτο ἐπίεσε τόν Πατριάρχη Νικηφόρο καί τήν Σύνοδο οἱ ὁποῖοι οἰκονομικῶς συγκατατέθησαν. Αὐτό ὑπῆρξε αἰτία νέας διαστάσεως καί ἀποτοιχίσεως ἀπό αὐτούς τοῦ ὁσίου Θεοδώρου, ὁ ὁποῖος οὑδεμία ἐπέμβασιν εἰς τήν ἐκκλησία ἐδέχετο ἀπό τήν πολιτική ἐξουσία.

Ἐξορίες Ἀγῶνες ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας

Ὁ αὐτοκράτορας ἐξορίζει πάλι τόν ὅσιο στάς νήσους τοῦ Βοσπόρου. Ἐπίσης θέλοντας νά ἀποπλανήση τούς μοναχούς τῆς μονῆς Στουδίου διά νά ἐπικοινωνήσουν ἐκκλησιαστικά μέ τόν Πατριάρχη καί τήν Σύνοδο, ἔρχεται αἰφνιδίως μία ἡμέρα στήν μονή καί συγκεντρώνει ἑνώπιόν του ὅλη τήν ἀδελφότητα.Ὁ αὐτοκράτορας ξεχώρισε τούς πλέον ἐπιφανεῖς καί θαρραλέους εἰς τήν πίστιν, μέ τούς ὁποίους διελέχθη ἰδιαιτέρως χωρίς νά τούς μεταπείση.

Μετά τήν ὁμιλία αὐτή τούς λέει ὅτι ὅσοι θέλουν νά ἐπικοινωνοινήσουν ἐκκλησιαστικά μέ τήν Σύνοδο καί τόν Πατριάρχη νά σταθοῦν στά δεξιά του, ὅσοι δέν θά ἐπικοινωνήσουν νά σταθοῦν στά ἀριστερά. Τότε ὅλοι οἱ πατέρες ἔλαβον τό ἀριστερό μέρος, μίλησαν μέ παρρησία πρός τόν Βασιλέα ἐλέγχοντάς τον γιά τίς παρανομίες του.

Ὁ Αὐτοκράτωρ θυμωθεῖς ἐξορίζει τούς πατέρες καί κλίνει τήν μονή Στουδίου. Μετά τό θάνατό του ἀνακαλεῖται ὁ ὅσιος Θεόδωρος ἐκ τῆς ἐξορίας, ἔρχεται στήν μονή Στουδίου καί συγκεντρώνει πάλι τούς μοναχούς του.
Ὅταν ἔγινε αὐτοκράτωρ ὁ Λέων ὁ Ἀρμένιος ἐπανέφερε στήν Κων/πολη τήν αἵρεση τῆς εἰκονομαχίας. Κάλεσε τότε τόν Πατριάρχη ἅγιο Νικηφόρο, τόν ὅσιο Θεόδωρο τόν Στουδίτη καί ὅλους τούς ὑπερασπιστάς τῶν εἰκόνων καί διελέχθησαν μαζί του. Οἱ πατέρες ὁμολόγησαν τήν Ὀρθόδοξον πίστη σχετικά μέ τίς ἅγιες εἰκόνες καί ἤλεξαν τόν βασιλέα γιά τήν πλάνη του. Ἐκεῖνος θυμωθεῖς ἐξεδίωξε τούς πατέρες, διατάζοντας νά μήν ὁμιλεῖ κανείς πλέον δι' αὐτό τό θέμα. Ὁ ὅσιος Θεόδωρος ὅμως ἐκήρυτε παντοῦ τήν Ὀρθοδοξία.

Τήν Κυριάκη τῶν Βαῒων ἔκανε στήν μονή του μεγαλοπρεπῆ λιτανία κρατώντας ὅλοι τίς ἅγιες εἰκόνες καί ψέλνοντας "Τήν ἄχραντο εἰκόνα σου προσκυνοῦμεν Ἀγαθέ κ.λ.π". Τότε ὁ αὐτοκράτωρ θυμωθεῖς ἐξόρισε διά τρίτη φορά τόν ὅσιο στά μέρη τῆς Ἀπολλωνίας, φυλακίζοντάς τον σ' ἕνα φρούριο λεγόμενο Μέτωπα. Ὁ ὅσιος ὅμως συνέχιζε καί ἀπό τήν φυλακή νά κηρύτη τήν Ὀρθόδοξη πίστιν καί νά στέλνει κρυφά κατηχητικές ἐπιστολές. Συνέβαινε συχνά νά τίς ἀνακαλύψουν οἱ φύλακες καί νά τό ἀναφέρουν στόν αὐτοκράτορα. Ἐκεῖνος διέταζε τήν μαστίγωση τοῦ ὁσίου. Σέ κάποια τέτοια μαστίγωση τόσο πολύ τόν ἐπλήγωσαν ὥστε παρέμεινε ἡμιθανεῖς ἐπί τέσσερεις μῆνες.

Ἐπιστροφή ἀπό ἐξορία

Τά Θαύματα καί τέλος τοῦ ὁσίου

Χάρις δέ εἰς τόν μαθητήν του ὅσιο Νικόλαο ὁ ὁποῖος ἀπέκοψε μέ ἕνα μαχαίρι τά ξεσχισμένα και σαπισμένα μέρη τοῦ σώματός του καί δίνοντάς του λίγολίγο ἕνα εἶδος χυλοῦ πού ἐπινόησε, ἀνέκτισε κάπως τήν ὑγεία του.

Ὁ ὅσιος Νικόλαος πάντοτε ἀκολουθοῦσε τόν ὅσιο Θεόδωρο σέ ὅλες τίς ἐξορίες εἰκοιοθελῶς ὑποφέροντας μαζί του τίς κακουχίες καί μαστιγώσεις.
Ὑπέβαλον δέ τούς ὁσίους τό μαρτύριο τῆς πείνας μειώνοντας στό μισό τό τιποτένιο φαγητό πού τούς ἔδιναν. Ὁ ὅσιος τότε ἀφίνει αὐτή τήν
ἐλάχιστη τροφή στόν Νικολάο καί ἀποφάσισε νά τρέφεται μέ τήν Θ. Κοινωνία μέχρι νά σταματήση εὐδοκία Θεοῦ αὐτό τό μαρτύριο.

Τελικά ἐπέρασε κάποιος ἀνώτατος ἄρχοντας ἀπό ἐκεῖ καί διέταξε νά τούς δίδουν τήν κανονική τροφή. Λειτουργοῦσε ὅποτε ἠδύνατο ὁ ὅσιος στήν φυλακή, ἀλλά εἶχε μαζί του καί τεμάχια ἁγίου ἄρτου καί μεταλάμβανε ὅταν δέν μποροῦσε νά λειτουργήση. Ἔν συνεχία πρίν ἐπουλωθοῦν τελείως οἱ πληγές μετέφεραν ὁδοιπορικῶς τούς ὁσίους εἰς τήν Σμύρνη παραδίνοντάς τους πρός φυλάκισιν στόν αἱρετικό μητροπολίτη τῆς Σμύρνης.

Αὐτός τούς ἐφυλάκισε σέ ἕνα κελί τῆς μητροπόλεως καί ἔκτισε τήν θύρα ἀφίνοντας ἕνα μικρό ἄνοιγμα γιά νά τούς δίνει τήν τροφή, ἡ ὁποία ἀποτελεῖτο ἀποκλειστικῶς ἀπό ἄρτο καί ὕδωρ. Ἐκεῖ ἔμειναν οἱ ὅσιοι εἴκοσι μῆνες ὑπό τήν ἐπιτήρηση τοῦ αἱρετικοῦ μητροπολίτου.

Ὅταν ἀπέθανε ὁ αὐτοκράτωρ Λέων ὁ Ἀρμένιος ὁ διάδοχος του, Μιχαήλ, ἀνεκάλεσε ἐκ τῆς ἐξορίας τούς ὁσίους. Κατά τήν ἐπιστροφή ἀπό τά μέρη πού διέρχοντο, οἱ χριστιανοί τούς ὑποδέχοντο μέ μεγάλες τιμές.

Ἔκανε δέ ὁ ὅσιος πολλά θαύματα σέ πάσχοντες ἀπό ἀσθένιες καί δαιμονισμένους.

Δέν ἐπέστρεψε είς τήν μονή τοῦ Στουδίου διότι δέν τό ἐπέτρεψε ὁ αὐτοκράτωρ ἀλλά ἔμεινε είς τά μέρη τοῦ Κρισκεντίου. Ἀπό τίς ἐξορίες ὅμως καί τά βασανιστήρια εἶχε ἀσθενήση τό σῶμα τοῦ ὁσίου καί εἴχε τήν ὅψη νεκροῦ. Κατάλαβε τό τέλος του, ἄφησε τίς τελευταῖες ὁδηγίες στούς μοναχούς του καί παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Κύριο τήν 11^η τοῦ Νοεμβρίου μηνός τοῦ ἔτους 826 μχ..

Ἡ ταφή τοῦ Ὁσίου

Τό σῶμα του ἐνεταφιάσθη μέ μεγάλες τιμές ἀπό τούς ὀρθοδόξους καί παρέμεινε ἐπί δέκα ὀκτώ ἔτη ἄφθορο καί ἀδιάλυτο, ἀπό τήν ἐνοικοῦσα εἰς αὐτό χάριν τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ὅταν δέ ἐπεκράτησε ἡ Ὀρθοδοξία καί ἔγινε Πατριάρχης ὁ ἅγιος Μεθόδιος, μετεκομίσθη εἰς τήν μονή τοῦ Στουδίου καί ἐνεταφιάσθη πλησίον τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ ἀρχιεπισκόπου Ἰωσήφ καί τοῦ ὁσίου Πλάτωνα.

Τά ἔτη τῆς ἐπί τῆς γῆς ζωῆς τοῦ ὁσίου Θεοδώρου ἤσαν ἑξήντα ἑπτά, τά δέ τῶν τριῶν ἐξοριῶν δώδεκα.