«Πνευματικές διαζεύξεις, ερμηνευτικές διαθλάσεις και ευρισιολογία»

 (Προς George Ber: 6/10/2018 – 9.19 π.μ.)

Τοῦ Ν. ΣΑΚΑΛΑΚΗ

Είναι αλήθεια, ότι σε μια απροσωπόληπτη–αντικειμενική εστίαση σε πνευματικά–εκκλησιαστικά πρόσωπα μεγάλου βεληνεκούς, στα ουσιώδη χαρακτηριστικά τους υπάγεται και το φαινόμενο της διάζευξης. Αυτό φανερώνει ώσμωση πνευματικών προβληματισμών, περιοδικές υιοθετήσεις ιδεών–πρακτικών, συνδυασμός πνευματικών και κοινωνικών αξιών, αυθορμητισμούς αυτοπραγμάτωσης και σε ορισμένες περιπτώσεις φωτισμός Θεού.

Ως παράδειγμα, για τον π. Σεραφείμ Παπακώστα ο π. Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος, σημειώνει: «στη μορφή του δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσεις, αν κυριαρχεί η εσωτερική ζωή ή η προσφορά, η συντήρηση ή ανανέωση, ο ιερομόναχος ή ο κοινωνικός εργάτης. Τέτοιες διαζεύξεις είναι γεφυρωμένες στη σφαιρική του προσωπικότητα. Το μόνο που μπορείς να πεις πιο συγκεκριμένα είναι ότι στην πρώτη περίπου δεκαπενταετία της δημόσιας ζωής του (1920–1935) τον κύριο τόνο στο έργο του έχει η θεμελίωση, ενώ στην δεύτερη δεκαπενταετία (1935–1950) ο τόνος πέφτει στην προσφορά και στην δράση».

Σ’ αυτήν την θέαση–κριτική, ως επιβεβλημένη συνθήκη, υπόκεινται (σχεδόν) όλα τα πρόσωπα καθώς και τα παρακάτω (πιστεύω):

1^ος) π. Αυγουστίνος Καντιώτης: Είχε μέγα εκκλησιολογικό χάρισμα αγωνιστικότητας και ορθόδοξης ομολογίας. Ευαίσθητος στην

προσβολή του Δόγματος. Όραμά του η «ελευθέρα και Ζώσα Εκκλησία» ενώ ήθελε να δημιουργήσει συνειδητούς Χριστιανούς στην ιεραποστολή και στο κοινωνικό έργο. Γι’ αυτό και ερμηνεύει εσχατολογικά εδάφια του Ησαΐα σε κοινωνικοπολιτική διάσταση. Στο βιβλίο του «Εις την Θείαν Λειτουργίαν», σελ. 83, όταν αναφέρεται στο τρίτο αίτημα «γεννηθήτω το θέλημά σου ως εν ουρανώ και επί της γης», τονίζει–διδάσκει: «Αν κι εμείς οι άνθρωποι –που δεν διαφέρουμε πολύ από τους αγγέλους, γιατί πλαστήκαμε ελεύθερα και λογικά όντα– αν θέλαμε να μιμηθούμε το παράδειγμα των αγγέλων και εκτελούσαμε με όλη μας την καρδιά το θέλημα του Θεού, τότε εδώ πάνω στη γη θα ερχόταν η Βασιλεία του Θεού. Η γη θα γινόταν ουρανός. Δικαιοσύνη, ειρήνη και αγάπη θα βασίλευαν στη γη. Πόλεμος δε θα υπήρχε».

Θα μπορούσε ο π. Αυγουστίνος να γράψει: «θα αποκτούσαμε την αυτοσυνειδησία των αγίων του Θεού, προσωπικά και συλλογικά με κατανόηση των Μυστηρίων του Θεού». Βλέπουμε όμως ότι η πνευματική διάζευξή του κλείνει στην κοινωνική διάσταση.

Εάν πράγματι είχε ενοραματική διείσδυση στον προφήτη Ησαΐα θα το ανέφερε, μιας και τόσα μάτια θα διάβαζαν το βιβλίο.

Το χωρίο του Ησαΐα (65, 17) αναφέρει «ουρανό καινό» και «γη καινή», έρχεται δηλ. σε συνάφεια με τα εδάφια Ρωμ. 8, 21 και Πετρ. (Β΄,3, 13). Ο Προφήτης Ησαΐας αναφερόμενος στα ζώα, της καινής αυτής καταστάσεως της Κτίσεως, τα παρουσιάζει να έχουν εντελώς διαφορετικές φυσικές προδιαγραφές.

Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος, για την προτύπωση αυτής της παραδεισένιας κατάστασης, στο λόγο του περί ταπεινοφροσύνης, σημειώνει: Όταν επιβλέψη η όρασις αυτών (των θηρίων) επ’ αυτώ (τον ταπεινό), ημερούται η αγριότης αυτών (των θηρίων) και προσπελάζουσιν αυτώ ως δεσπότη εαυτών, και σαίνουσι τας κεφαλάς αυτών, και λείχουσι τας χείρας αυτού και τους πόδας. Διότι εκείνην την οσμήν την εκπνεύσαν εκ του Αδάμ προ της παραβάσεως ωσφράνθηκαν εξ αυτού· άπερ ελήφθη εξ υμών».

Ίδια εμπειρία είχε και ο ασκητής που επισκέφτηκε τον όσιο Παύλο της Ομπνορα στα δάση της Ρωσίας (15^ος αιών). Τον όσιο τον βρήκε περικυκλωμένο «από πουλιά που κούρνιαζαν στο κεφάλι και τους ώμους του και αυτός τα έτρεφε με το χέρι (όπως ο άγ. Παΐσιος). Κοντά του έστεκε μια αρκούδα περιμένοντας την τροφή της από τον ερημίτη· αλεπούδες, κουνέλια και άλλα ζώα περιφέρονταν χωρίς καμμιά έχθρα μεταξύ τους και χωρίς να φοβούνται την αρκούδα». Η σκηνή, όντως, ερμηνεύει τον Ησαΐα!

Έχουμε δηλ. εμφανίσεις της εσχατολογικής βασιλείας του Θεού, που περιγράφει ο προφήτης Ησαΐας.  Δεν είναι δηλ. ένας επίγειος, ειρηνικός, κοινωνικο-πολιτικός μετασχηματισμός, όπως πιστεύεις. Ο π. Αυγουστίνος, όμως, είναι πράγματι άγιος.

2^ον) Για τον 46^ο Ψαλμό: Με προσοχή ανέτρεξα στις ακόλουθες ερμηνείες:

-        π. Ιωήλ Γιαννακόπουλου

-        Ι. Χρυσοστόμου

-        Αγ. Αθανασίου

-        Πρεσβυτέρου Κων. Καλλινίκου

-        Αγ. Νικοδήμου – Ζιγαβηνού

Ουδεμία συνάφεια, νοηματική σύλληψη και ερμηνεία διαπίστωσα, που να σε δικαιώνει για την παράθεση του 46^ου Ψαλμού.

Πρόκειται περί κατά «George Ber» ερμηνεία του Ψαλμού! Εάν έχεις ερμηνευτικές αντιρρήσεις, ανάφερε αποσπάσματα των Πατέρων και όχι προσωπικές σου «ευρεσιολογίες», όπως θα έλεγε ο Αγ. Κύριλλος Ιεροσολύμων.

Τη δεκαετία του 1970 ένας ευσεβής μοναχός (Αγιορείτης), πίστευε ότι η Γη δεν κινείται και χρησιμοποιούσε χωρία των Ψαλμών!

3^ο) Για το κείμενο του Αγ. Παϊσίου:

Όπως ο αγ. Παΐσιος, έτσι και συ, αναφέρεις ότι οι άρχοντες θα «πιστέψουν στο Χριστό». Ένας κυβερνήτης, για παράδειγμα ο Μέγας-άγιος Κωνσταντίνος, μπορεί να έχει προσωπική ευσέβεια, αλλά οι δομές του κράτους να είναι ειδωλολατρικές, για παράδειγμα το Ρωμαϊκό δίκαιο.

Αλλαγή εν Χριστώ σημαίνει (κοινωνικά) ορθόδοξη πορεία της Ηγεσίας στην τριπλή της μορφή: Πολιτική–Οικονομική–Πνευματική. Εφ’ όσον ομιλείς απλά για πίστη, τότε δεν εκφράζεις (ως πληρότητα) την Ορθόδοξη αντίληψη περί του ρόλου των Εξουσιών.

Εφ’ όσον η Ορθοδοξία ρυθμίζει ολόκληρη την ζωή του ανθρώπου, ατομική και συλλογική, πρέπει να υπάρχει προέκταση της διδασκαλίας της και στα πολιτικοκοινωνικά προβλήματα, γεγονός που δεν το υπογραμμίζει ο αγ. Παΐσιος. Εκφράζει προσωπικές εκτιμήσεις.

Τη δεκαετία του 1970 στο Άγιο Όρος, υπήρχε έντονος εσχατολογικός προβληματισμός για τα «αναμενόμενα κοσμοϊστορικά γεγονότα», για μεγάλο ευρωπαϊκό πόλεμο στην Κων/λη και για έκτακτες επεμβάσεις του Χριστού. Εγράφησαν και σχετικά βιβλία από μοναχούς. Ήταν, όμως, πρόωρες εκτιμήσεις.

Η σύζευξη προσωπικής, ορθόδοξης πνευματικής ζωής, και του υλιστικού αστικού κράτους, λέγεται Αστοχριστιανισμός. Η διατήρηση του Αστοχριστιανισμού δεν είναι όραμα της Ορθοδοξίας. Μια εφικτή, χριστιανικής μορφής διακυβέρνηση αναμένει ο αγ. Παΐσιος και όχι Αποκαλυπτική ορθόδοξη αλλαγή (χιλιετία).

 ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ