Ο π. Σεραφείμ Ρόουζ για τον Οικουμενισμό, τους Γ.Ο.Χ., την Διακοπή Κοινωνίας

Ο π. Σεραφείμ Ρόουζ για τον Οικουμενισμό, την Διακοπή Κοινωνίας, την Χάρη των Μυστηρίων κ.α. (μέρος α΄)

σ.σ. Τραγελαφικές τοποθετήσεις, φαινομενικά διαμετρικά αντίθετες, ακούγονται στις μέρες μας, όπως : (1) «Η αποτείχιση είναι αίρεση»! (2) «Τα Μυστήρια των Νεοημερολογιτών είναι άκυρα»! Δεν αποτελούν όμως τίποτε άλλο παρά την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Η δε «διάκριση» τείνει να εξομοιωθεί με συγκεκριμένες (μάλλον «φιλελεύθερες») θέσεις, πράγμα που της αφαιρεί αυτομάτως την έννοια της διάκρισης.

Στα λίγα χρόνια που διαβάζω για τον οικουμενισμό και την διακοπή κοινωνίας, καταλαβαίνω όλο και περισσότερο ότι το κλειδί στην υπόθεση είναι να προσεγγίζει κανείς αυτά τα θέματα με ταπεινότητα, και ότι ο «φανατισμός» και η «χαλαρότητα» δεν είναι μόνο γνωρίσματα των δύο άκρων αλλά μπορούν κάλλιστα να υπάρχουν σε όλο το φάσμα.

Προς όφελος όλων μας θα παρουσιάσω μία σειρά επιστολών του π. Σεραφείμ Ρόουζ για αυτά τα θέματα. Υπ’ όψιν, ο π. Ρόουζ γράφει από την «ασφάλεια» της δικής του Εκκλησίας που βρίσκεται επισήμως σε διακοπή κοινωνίας με το Πατρ. Μόσχας, ασχολείται ιδιαιτέρως (και καλά κάνει) με τον τότε πιο επίκαιρο «ου κατ’ επίγνωσιν» ζηλωτισμό μερίδας υποστηρικτών του Παλαιού Ημερολογίου και δεν έχει υπάρξει λεγομένη «Πανορθόδοξη Σύνοδος» που να έχει κατοχυρώσει το ΠΣΕ, το οικουμενιστικό πνεύμα και τις αιρέσεις ως «εκκλησίες». Αξίζει να δούμε την διάκριση με την οποία προσεγγίζει τα πράγματα. Ο Τριαδικός Θεός να μας φωτίζει.

***

Γράμμα 218 (απόσπασμα)
Apodosis of Ascension, 1976 
[Μάιος 29 / Ιούνιος 11, 1976] 
Αγαπητέ Δανιήλ, 
…Πριν προχωρήσουμε πρέπει να κάνουμε μία στάση και να δούμε πού βρισκόμαστε. Θέλουμε να είμαστε ζηλωτές για την αληθινή Ορθοδοξία και οι ηγέτες της Εκκλησίας μας υπέδειξαν ξεκάθαρα ότι δεν πρέπει να έχουμε επαφή με το Πατριαρχείο Μόσχας και ομοίως υπόδουλες Εκκλησίες· πρέπει να απέχουμε από την συμμετοχή σε οικουμενιστικές δραστηριότητες και πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο οικουμενισμός τρώει την ίδια την Ορθόδοξη ψίχα των περισσότερων Ορθοδόξων Εκκλησιών, ξεκινώντας από την Κωνσταντινούπολη· και πρέπει να επιδιώκουμε με ζήλο τον δρόμο της αληθινής Ορθοδοξίας, όχι μόνο σε εξωτερικές πράξεις αλλά κυρίως στην πνευματική ζωή, χωρίς όμως να πέσουμε στον «ου κατ’ επίγνωσιν» εσφαλμένο ζηλωτισμό  -ένα σημείο στο οποίο ο Βλαντiμιρ Αβέρκιος έδινε ιδιαίτερη έμφαση. Σχετικά με τον τελευταίο κίνδυνο μαθαίνουμε πολλά τελευταίως από την κατάσταση των Παλαιοημερολογιτών στην Ελλάδα, που μπορούν να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε κάποια λάθη «εκ δεξιών». 
Εδώ, εν συντομία, είναι η κατάσταση στην Ελλάδα με το Παλαιό Ημερολόγιο, όπως την έχουμε από τον Δρ. Καλόμοιρο που φαίνεται ο πιο μετριοπαθής και φρόνιμος από τους Παλαιοημερολογίτες με τον οποίο έχουμε επαφή, και όπως έχει επιβεβαιωθεί από μια κάπως διαφορετική άποψη, από τον δικό μας Επίσκοπο Laurus:  
Οι «Ματθαιίτες» κηρύττουν απόλυτη «ακρίβεια»: από το 1924 όλοι οι Νεοημερολογίτες και όλοι όσοι είναι σε κοινωνία μαζί τους είναι χωρίς χάρη. Εξ ου και η «κρίση» που προκάλεσε τον Επίσκοπο Ματθαίο να χειροτονήσει ο ίδιος διαδόχους -αυτός και οι οπαδοί του πίστευαν ότι αυτός ήταν τότε ο μόνος Ορθόδοξος επίσκοπος που έχει απομείνει στον κόσμο. Είναι λοιπόν εκπληκτικό ότι θα μπορούσαν να έχουν πεισθεί να έχουν οποιαδήποτε επαφή με την Εκκλησία μας, όπως στην Σύνοδο (Sobor) του 1971, και ο Δρ Καλόμοιρος μας λέει ότι αυτό συνέβη επειδή ο π.  Παντελεήμων της Βοστώνης τους είπε ότι οι επίσκοποί μας «μετανόησαν» και ότι τώρα ήταν πρόθυμοι να δεχτούν την θέση των Ματθαιιτών. Αφού είδαν ότι αυτό δεν συνέβη, οι Ματθαιίτες άρχισαν πάλι τις επιθέσεις τους στην Εκκλησία μας και το τελευταίο που ακούσαμε είναι ότι είχαν σχεδόν αποφασίσει να αναθεματίσουν την Εκκλησία μας. Ο Δρ Καλόμοιρος αποκαλεί αυτήν την ομάδα ακραίους νομικιστές και «σχολαστικιστές» και αυτή είναι και η δική μας εντύπωση από τις λίγες επαφές μαζί τους. Προφανώς, εάν έχουν δίκιο, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε συνολικά την Σύνοδο και να ενωθούμε μαζί τους. Αλλά η «ακρίβειά» τους πράγματι μοιάζει να είναι λίγο πολύ κοντά στον σεκταρισμό, για να είναι η απάντηση για εμάς σήμερα.   
Από την άλλη πλευρά η παράταξη του Αρχιεπισκόπου Αυξεντίου ήταν πιο κοντά στην Εκκλησία μας, στην αποδοχή της «οικονομίας». Πέρυσι όμως κήρυξαν και αυτοί άκυρα τα μυστήρια των Νεοημερολογιτών -όχι επειδή είναι νομικά και τεχνικά «σχισματικοί» (που είναι η άποψη των Ματθαιιτών), αλλά επειδή τώρα (κατά την άποψή τους) ο οικουμενισμός έχει γίνει μια συνειδητή αίρεση, και συνεπώς οι Νεοημερολογίτες είναι τυπικά αιρετικοί. Ζήτησαν από τους επισκόπους μας να λάβουν την ίδια απόφαση, και οι επίσκοποί μας αρνήθηκαν με το σκεπτικό ότι το ζήτημα αυτό ξεπερνά την γνώση τους για να το κρίνουν. Ο Επίσκοπος Πέτρος της Αστόριας αρνήθηκε να δεχτεί την απόφαση του Αυξεντίου και ως εκ τούτου αφορίστηκε. Οι επίσκοποί μας δεν δέχτηκαν αυτόν τον αφορισμό και συνεχίζουν να λειτουργούν μαζί του (όπως έκαναν πέντε επίσκοποί μας στην κηδεία του Αρχιεπισκόπου Αβέρκιου). Τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, όπως μας ενημέρωσε πρόσφατα ο Βλαντίμιρ Νεκτάριος, μία από τις ομάδες του Παλαιού Ημερολογίου αφόρισε επισήμως την Εκκλησία μας -δεν ξέρω ποια ομάδα αλλά αναμφίβολα και οι δύο θα το πράξουν συντόμως. Ωστόσο, η ίδια η παράταξη των Αυξεντιτών κινδυνεύει να χωριστεί σε διάφορες ομάδες, κυρίως πάνω σε ζητήματα υπερηφάνειας και εξουσίας (όπως μας λέει ο Δρ. Καλόμοιρος). 
Και σα να μην φτάνει όλο αυτό το κακό, υπάρχουν ζηλωτές στο Άγιον Όρος που δεν ανήκουν σε καμία από τις υπάρχουσες παρατάξεις του Παλαιού Ημερολογίου, λόγω των ιδιαίτερων απόψεών τους περί «ακρίβειας» και «οικονομίας». Ο Δρ Καλόμοιρος μας λέει ότι ο φίλος μας π. Θεοδώρητος βρίσκεται τώρα σε κοινωνία μόνο με την δική του ομάδα των τεσσάρων ή πέντε μοναχών και θεωρείται υποψήφιος επίσκοπος από μία ομάδα Αυξεντινών, αν και ο ίδιος ο π. Θεοδώρητος δεν αναφέρει τίποτε από αυτά στις επιστολές του σε εμάς. Σε κάθε περίπτωση, οι ζηλωτές στο Άγιον Όρος είναι όλο και περισσότερο διαιρεμένοι και κάποιοι από αυτούς είναι υπερήφανοι για το ότι δεν μιλάνε με εκείνους που έχουν πεποιθήσεις άλλων αποχρώσεων. 
Όλα αυτά θα πρέπει να επαρκούν ως προειδοποίηση για τον κίνδυνο της υπερβολής στο θέμα της «ακρίβειας» και του «ζηλωτισμού». Ο κίνδυνος της «εκ δεξιών» πλάνης έχει γίνει τώρα τόσο μεγάλος που ο Μητροπολίτης Φιλάρετος όταν πριν από δύο χρόνια συμβούλευε τον π. Alexei Poluektov στην έκδοση του Vera i Zhizn, τον προειδοποίησε να μην χρησιμοποιήσει καθόλου την λέξη «ζηλωτής» (η πιο ήπια λέξη «revnitel» επαρκεί).  
Νομίζω ότι πρώτα απ’ όλα το μάθημα εδώ θέλει να μας διδάξει να μην είμαστε πολύ σίγουροι στον ορισμό των πραγμάτων (ειδικά της «ακρίβειας» και της «οικονομίας») και να μην βιαζόμαστε να «διακόψουμε την κοινωνία».  
Έχουμε τώρα ένα πρόσφατο παράδειγμα στην ίδια μας την Εκκλησία: τον π. Basile Sakkos της Γενεύης. Βλέποντας ότι ο δικός του επίσκοπος δεν είχε διακόψει όλες τις επαφές με τις «οικουμενιστικές» ομάδες, διέκοψε την κοινωνία μαζί του και ζήτησε από την δική μας Σύνοδο (Sobor) του 1974 να απαντήσει χωρίς ασάφειες σε δύο ερωτήματα (μας έστειλε αντίγραφο της έκκλησής του): (1) Είναι οι οικουμενιστές και οι Νεοημερολογίτες αιρετικοί; (2) Έχουμε κοινωνία μαζί τους ή όχι; Η Σύνοδος δεν του έδωσε ικανοποιητική απάντηση και απ’ ότι φαίνεται τώρα είναι με τους Ματθαιίτες.  
Αρχικά ήμασταν συγκαταβατικοί στην επιθυμία του να κάνουν τα πράγματα «ξεκάθαρα» οι επίσκοποί μας, ειδικά όταν συνειδητοποιήσαμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αντώνιος της Γενεύης είναι μάλλον υπερβολικά «φιλελεύθερος» στις απόψεις και τις επαφές του. Κατόπιν περαιτέρω προβληματισμού όμως βρίσκουμε διάφορους λόγους που καθιστούν το ζήτημα αρκετά περίπλοκο που δεν επιδέχεται εύκολης απάντησης:  
(1) Ο ίδιος ο οικουμενισμός δεν είναι μια ξεκάθαρη αίρεση όπως είναι ο Αρειανισμός ή ένα σαφώς διακριτό σώμα όπως η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Σπανίως κηρύσσεται απροκάλυπτα με πολλά λόγια από τους Ορθόδοξους που μετέχουν σε αυτόν, και ακόμα όταν γίνονται εξωφρενικές δηλώσεις από τους Πατριάρχες Αθηναγόρα και Δημήτριο ή με το νέο «Thyateira Confession» [σ.σ. βιβλίο του Αθηναγόρα Κοκκινάκη], συνοδεύονται συχνά από μια τουλάχιστον προφορική ομολογία ότι η Ορθοδοξία εξακολουθεί να είναι η μόνη αληθινή Εκκλησία του Χριστού. Υπάρχει επομένως κάποια δικαιολογία για όσους αρνούνται να απομακρυνθούν από τους οικουμενιστές ιεράρχες ή που δεν ξέρουν σε ποιο σημείο γίνονται πραγματικά «αιρετικοί».  
(2) Ο Οικουμενισμός, παρά μια τυπική αίρεση, μοιάζει περισσότερο με ένα πρωτόγονο [elemental] κίνημα, μια πνευματική στάση που είναι «στην ατμόσφαιρα» και κυριεύει άτομα και ομάδες και ολόκληρες Εκκλησίες στο βαθμό της εκκοσμίκευσης και δεκτικότητάς τους στις διανοούμενες τάσεις. Συνεπώς, βρίσκεται και στην Εκκλησία μας και ακόμη μέσα στο μυαλό μας, εκτός εάν διεξάγουμε έναν συνειδητό πόλεμο ενάντια στο «πνεύμα της εποχής». Ακόμη πιο δύσκολο λοιπόν είναι να τον ορίσουμε και να γνωρίζουμε ακριβώς πού βρίσκεται η μάχιμη γραμμή. 
(3) Τα δικά μας ποίμνια, στο βαθμό που έχουν εκκοσμικευθεί, δεν καταλαβαίνουν αυτά τα θέματα, και μια απόφαση να γίνει επισήμως «διακοπή κοινωνίας» με όλες τις οικουμενιστικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, απλά, δεν θα γίνει κατανοητή από πολλούς.  
(4) Υπάρχει ένας φόβος, που έχει αυξηθεί με την επίγνωση της Ελληνικής κατάστασης του Παλαιού Ημερολογίου, να πέσει κανείς σε μία σχισματική νοοτροπία – ότι «μόνο εμείς εμείς είμαστε καθαροί».  
Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε;

***

[ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ]

Μετάφραση (το κατά δύναμιν) Φαίη
Πηγή