ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ Α΄ ΟΙΚΟΥΜ. ΣΥΝΟΔΟΥ

(Πράξ. 20, 16-17 και 20, 28-38)

 "Καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν"

ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

[Μετάβαση του αποστόλου Παύλου στη Μίλητο, εστίαση της προσοχής των επισκόπων στην τεράστια ευθύνη τους για το ποίμνιό τους που πρόκειται να κινδυνεύσει από τις αιρέσεις και τελικός αποχαιρετισμός]

    «Ἔκρινε γὰρ ὁ Παῦλος παραπλεῦσαι τὴν ῎Εφεσον, ὅπως μὴ γένηται αὐτῷ χρονοτριβῆσαι ἐν τῇ Ἀσίᾳ· ἔσπευδε γάρ, εἰ δυνατὸν ἦν αὐτῷ, τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς γενέσθαι εἰς ῾Ιεροσόλυμα (:πλεύσαμε κατευθείαν στη Μίλητο, διότι ο Παύλος αποφάσισε να παρακάμψει με το πλοίο την Έφεσο και να μην αποβιβαστεί σε αυτήν, για να μην του συμβεί να αργοπορήσει στην Ασία· διότι βιαζόταν να είναι στα Ιεροσόλυμα, εάν του ήταν δυνατό, την ημέρα της Πεντηκοστής)» [Πράξ. 20,17]. Ώστε και  γι' αυτό δεν ήταν δυνατό να μένει. Πρόσεχε αυτόν που κινείται και από ανθρώπινα κίνητρα, και επιθυμεί και βιάζεται και πολλές φορές δεν το κατορθώνει.  Γι' αυτό γίνονται αυτά, για να μη νομίσουμε ότι ήταν πάνω από την ανθρώπινη φύση· διότι οι άγιοι και μεγάλοι εκείνοι άντρες είχαν μεν την ίδια φύση με εμάς, όχι όμως και την ίδια προαίρεση,  γι' αυτό και απολάμβαναν σε μεγάλο βαθμό τη χάρη του Θεού.

    Πρόσεχε λοιπόν πόσα και από μόνοι τους ρυθμίζουν. Γι’ αυτό και έλεγε: «μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν (:και τώρα σας απευθύνουμε αυτά τα παρακλητικά λόγια, χωρίς να δίνουμε αφορμή σκανδάλου σε τίποτε)» [Β΄ Κορ. 6,3]  και πάλι·  «ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία (:για να μην κατηγορηθεί στο ελάχιστο η διακονία του κηρύγματος)» [Β΄ Κορ. 6,3]. Να και τρόπος ζωής άμεμπτος και μεγάλη συγκατάβαση. Αυτό ονομάζεται οικονομία, το να βρίσκεται κανείς στο ακρότατο σημείο και ύψος της αρετής και να κατεβαίνει στο τελευταίο σημείο της ταπεινοφροσύνης.

     Και παραδέξου πως εκείνος που ξεπερνούσε όλους στο να υλοποιεί τα παραγγέλματα του Χριστού, αυτός πάλι ήταν ο πιο

ταπεινός από όλους. «τοῖς πᾶσι γέγονα τὰ πάντα, ἵνα πάντως τινὰς σώσω (:σε όλους έχω γίνει τα πάντα και έδειξα συγκατάβαση δε όλους τους χαρακτήρες, ώστε με κάθε τρόπο ανένοχα να σώσω μερικούς)» [Α΄ Κορ. 9,22]. Ο ίδιος και σε κινδύνους έριξε τον εαυτό του, καθώς σε άλλο σημείο λέει: «ἀλλ᾿ ἐν παντὶ συνιστῶντες ἑαυτοὺς ὡς Θεοῦ διάκονοι, ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς (:αλλά αντίθετα, με κάθε τρόπο συστήνουμε τους εαυτούς μας και αποδεικνυόμαστε αληθινοί διάκονοι του Θεού· με υπομονή πολλή, με θλίψεις, με ανάγκες, με στενοχώριες, με δαρμούς και μαστιγώσεις που πληγώνουν το σώμα μας, με φυλακίσεις)» [Β΄ Κορ. 6,4-5]. Και ήταν μεγάλος ο πόθος του για τον Χριστό. Διότι αν δεν υπάρχει αυτό, όλα είναι περιττά και τα της οικονομίας, και του ενάρετου τρόπου ζωής και του ριψοκίνδυνου πνεύματος. «Τίς ἀσθενεῖ (:ποιος από τους Χριστιανούς ασθενεί σωματικά ή πνευματικά)», λέει, «καὶ οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται, καὶ οὐκ ἐγὼ πυροῦμαι; (:και δεν ασθενώ και εγώ μαζί του; Ποιος σκοντάφτει και πέφτει στην αμαρτία και δεν καίγομαι και εγώ στο καμίνι της θλίψεως και της ντροπής;)» [Β΄ Κορ. 11,29].

   Αυτά τα λόγια, παρακαλώ, ας μιμούμαστε και εμείς, και ας ριψοκινδυνεύουμε για χάρη των αδερφών μας. Και αν ακόμα είναι φωτιά και αν ακόμα είναι σίδηρος, ρίψου, αγαπητέ, για να σώσεις το μέλος σου· ρίψου, μη φοβηθείς. Μαθητής είσαι του Χριστού, ο οποίος θυσίασε την ψυχή Του για τους αδελφούς Του· συμμαθητής είσαι του Παύλου, που προτίμησε να πάθει κακά για τους εχθρούς, για εκείνους που πολεμούσαν γι’ αυτόν· γέμισε από ζήλο, μιμήσου τον Μωυσή. Είδε αδικούμενο και τον υπερασπίστηκε, περιφρόνησε τη βασιλική απολαυστική ζωή, και έγινε για χάρη των καταπονεμένων φυγάς, περιπλανώμενος και στερήθηκε τους συγγενείς και το σπίτι του· πέρασε τόσο χρόνο ζώντας σε ξένη χώρα, και ούτε μέμφθηκε τον εαυτό του, ούτε είπε: «γιατί γίνεται αυτό; Περιφρόνησα την βασιλεία τόση τιμή και δόξα· προτίμησα να φροντίσω τους αδικουμένους και με παρέβλεψε ο Θεός, και όχι μόνο δεν με επανέφερε στην προηγούμενη τιμή, αλλά και σαράντα χρόνια ζω σε ξένη χώρα. Πολύ καλά λοιπόν· διότι δεν απόλαυσα τους μισθούς». Όμως τίποτε από αυτά δεν είπε ούτε σκέφτηκε.

   Έτσι και εσύ· και αν ακόμα πάθεις κάποιο κακό ενώ κάνεις το καλό, και αν ακόμα για πολύ χρόνο το υφίστασαι, μην σκανδαλίζεσαι, ούτε να ανησυχείς· οπωσδήποτε θα σου ανταποδώσει ο Θεός την αμοιβή. Όσο περισσότερο καθυστερεί η απόδοση, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι τόκοι. Λοιπόν ας έχουμε ψυχή συμπαθητική, ας έχουμε νου που να γνωρίζει να συμπάσχει· ας μην υπάρχει τίποτα το σκληρό σε εμάς, τίποτε το απάνθρωπο. Και αν ακόμα τίποτα δεν μπορέσεις να προσφέρεις, δάκρυσε, πόνεσε, στέναξε γι’ αυτά που γίνονται· ούτε αυτά θα σου είναι άχρηστα. Εάν πρέπει να πονάμε μαζί με εκείνους που τιμωρούνται δίκαια από τον Θεό, πολύ περισσότερο πρέπει να γίνεται αυτό προς εκείνους που υφίστανται άδικα κακά από τους ανθρώπους.

     «Ἀπὸ δὲ τῆς Μιλήτου πέμψας εἰς ῎Εφεσον μετεκαλέσατο τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας (:από τη Μίλητο λοιπόν έστειλε ανθρώπους στην Έφεσο και κάλεσε τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας να έλθουν να τον συναντήσουν). ὡς δὲ παρεγένοντο πρὸς αὐτόν, εἶπεν αὐτοῖς· ὑμεῖς ἐπίστασθε, ἀπὸ πρώτης ἡμέρας ἀφ᾿ ἧς ἐπέβην εἰς τὴν ᾿Ασίαν, πῶς μεθ᾿ ὑμῶν τὸν πάντα χρόνον ἐγενόμην (:κι όταν ήλθαν κοντά του, τους είπε: “Εσείς γνωρίζετε καλά πώς συμπεριφέρθηκα απέναντί σας όλο το χρονικό διάστημα της εδώ παραμονής μου από την πρώτη μέρα που πάτησα το πόδι μου στην Ασία”)».

   Πρόσεχε αυτόν που και βιάζεται να τους προσπεράσει και δεν τους παραβλέπει, αλλά τα τακτοποιεί όλα όπως πρέπει. Αφού έστειλε ανθρώπους και προσκάλεσε τους προϊσταμένους  της εκκλησίας, απευθύνει προς αυτούς τα όσα έχουν λεχθεί. Και είναι άξιο θαυμασμού πως, ενώ χρειάστηκε να πει μερικά σπουδαία πράγματα για τον εαυτό του, προσπαθεί να φανεί μετριόφρονας. Διότι, όπως ακριβώς ο Σαμουήλ, όταν επρόκειτο να παραδώσει την εξουσία στον Σαούλ, λέγει προς αυτούς: «μάρτυς Κύριος ἐν ὑμῖν καὶ μάρτυς χριστὸς αὐτοῦ σήμερον ἐν ταύτῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὅτι οὐχ εὑρήκατε ἐν χειρί μου οὐδέν (:είναι μάρτυρας ενώπιόν σας ο Κύριος και χρισμένος από Αυτόν βασιλιάς Σαούλ την ημέρα αυτή, ότι τίποτε το άδικο δεν βρήκατε στη ζωή μου και στα χέρια μου)» [Α΄ Βασ. 12,5]· και ο Δαβίδ, που δεν έγινε πιστευτός, λέγει: «ποιμαίνων ἦν ὁ δοῦλός σου τῷ πατρὶ αὐτοῦ ἐν τῷ ποιμνίῳ, καὶ ὅταν ἤρχετο ὁ λέων καὶ ἡ ἄρκος καὶ ἐλάμβανε πρόβατον ἐκ τῆς ἀγέλης, καὶ ἐξεπορευόμην ὀπίσω αὐτοῦ καὶ ἐπάταξα αὐτὸν (:βρισκόμουν στο ποίμνιό μου εγώ ο δούλος Σου, βόσκοντας τα πρόβατα του πατέρα μου όταν ήρθε η αρκούδα και το λιοντάρι το οποίο απομάκρυνα με τα χέρια μου)» [Α΄ Βασ. 17,34-35] και ο ίδιος ο Παύλος λέγει προς τους Κορινθίους: «Γέγονα ἄφρων καυχώμενος! ὑμεῖς με ἠναγκάσατε (:έγινα ανόητος με τις καυχήσεις μου αυτές! Αλλά εσείς με αναγκάσατε να γίνω)» [Β΄ Κορ. 12,11]. Και ο Θεός το ίδιο κάνει· δεν ομιλεί χωρίς λόγο για τον εαυτό Του, αλλά όταν υπάρχουν αμφιβολίες, τότε αναφέρει και τις ευεργεσίες Του.

    Πρόσεχε λοιπόν και εδώ τι κάνει· παρουσιάζει τη μαρτυρία αυτών, για να μη νομίσεις σαν καύχηση τα λόγια, και για τα όσα λέγει καλεί μάρτυρες τους ίδιους τους ακροατές, διότι δεν θα έλεγε ψέματα μπροστά τους. Αυτή είναι η αρετή του δασκάλου, όταν έχει μάρτυρες των κατορθωμάτων του τους μαθητές.

    Και το αξιοθαύμαστο είναι ότι δεν συνέχισε να το κάνει αυτό, ούτε μία ημέρα ούτε δύο, αλλά πλήθος ετών· διότι λέγει: «ὑμεῖς ἐπίστασθε, ἀπὸ πρώτης ἡμέρας ἀφ᾿ ἧς ἐπέβην εἰς τὴν ᾿Ασίαν, πῶς μεθ᾿ ὑμῶν τὸν πάντα χρόνον ἐγενόμην (:εσείς γνωρίζετε καλά πώς συμπεριφέρθηκα απέναντί σας όλο το χρονικό διάστημα της εδώ παραμονής μου από την πρώτη μέρα που πάτησα το πόδι μου στην Ασία)». Θέλει λοιπόν να παρηγορήσει αυτούς, ώστε να τα υπομένουν όλα γενναία, και τον χωρισμό αυτού και τις δοκιμασίες που πρόκειται να συμβούν, όπως ακριβώς δηλαδή συνέβη και στην περίπτωση του Μωυσή και του Ιησού.

    «Προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος (:προσέχετε λοιπόν τον εαυτό σας, πώς θα συμπεριφέρεστε και τι θα διδάσκετε. Προσέχετε και όλο το πνευματικό σας ποίμνιο, στο οποίο το Άγιο Πνεύμα σάς τοποθέτησε επισκόπους για να ποιμαίνετε την Εκκλησία του Θεού, την οποία ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα)»[Πράξ. 20,28].

    Βλέπεις; Δύο εντολές έδωσε. Ούτε δηλαδή παρέχει κάποια ωφέλεια το να οδηγεί κανείς σε πνευματική προκοπή μόνο άλλους - διότι λέει: «ἀλλ᾿ ὑποπιάζω μου τὸ σῶμα καὶ δουλαγωγῶ, μήπως ἄλλοις κηρύξας αὐτὸς ἀδόκιμος γένωμαι (:αλλά ταλαιπωρώ το σώμα μου και το υποβάλλω σε σκληρή πειθαρχία και δουλεία για να μην αποδοκιμαστώ από τον Θεό και αποδειχτώ ανάξιος του βραβείου εγώ ο ίδιος που κήρυξα σε άλλους και με τη  δική μου προτροπή και διδασκαλία πήραν αυτοί το βραβείο)» [Α΄ Κορ. 9,27]-, ούτε το αν φροντίζει μόνο για τον εαυτό του· διότι ο παρόμοιος άνθρωπος αγαπά τον εαυτό του και φροντίζει μόνο για τον εαυτό του, και είναι όμοιος με εκείνον που παράχωσε το τάλαντό του μέσα στην γη. Αυτά τα λέει όχι επειδή η δική μας σωτηρία είναι προτιμότερη από τη σωτηρία του ποιμνίου· αλλά επειδή όταν προσέχουμε τον εαυτό μας, ωφελείται και το ποίμνιο.

   «Προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος (:προσέχετε λοιπόν τον εαυτό σας, πώς θα συμπεριφέρεστε και τι θα διδάσκετε. Προσέχετε και όλο το πνευματικό σας ποίμνιο, στο οποίο το Άγιο Πνεύμα σάς τοποθέτησε επισκόπους για να ποιμαίνετε την Εκκλησία του Θεού, την οποία ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα)» [Πράξ. 20,28].

     Πρόσεχε πόσες είναι οι υποχρεώσεις. «Από το Άγιο Πνεύμα», λέει, «έχετε λάβει την χειροτονία»· διότι αυτό σημαίνει το «ἔθετο»· αυτή είναι μια υποχρέωση. Έπειτα «για να ποιμαίνετε την Εκκλησία του Θεού»· να και η δεύτερη. Και η τρίτη «την οποία», λέει, «ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα». Έπειτα ακολουθεί και η παρηγοριά· «ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος (:την οποία ο Κύριος έσωσε και κατέστησε κτήμα Του με το δικό Του αίμα)» [Πράξ. 20,31]. Εάν λοιπόν την απέκτησε με το δικό Του αίμα, οπωσδήποτε θα την προστατεύσει.

    Δείχνει με αυτά που είπε ότι είναι πολύτιμο το πράγμα και ότι ο κίνδυνος δεν είναι για μικρά πράγματα, εφόσον βέβαια ο Κύριος δεν λυπήθηκε για χάρη της εκκλησίας ούτε και το δικό Του αίμα, ενώ εμείς περιφρονούμε τη σωτηρία των αδελφών μας. Και εκείνος μεν για να συμφιλιώσει εχθρούς και το αίμα Του έχυσε, ενώ εσύ δεν μπορείς να τους διατηρήσεις τέτοιους και ενώ έγιναν φίλοι. «Ἐγὼ γὰρ οἶδα τοῦτο, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου (:προσέχετε, διότι εγώ το γνωρίζω, μετά την αναχώρησή μου θα εισβάλουν ανάμεσά σας ψευδοδιδάσκαλοι και πλάνοι σαν άγριοι και σκληροί λύκοι που θα διαρπάζουν αλύπητα το ποίμνιο βλάπτοντας και αφανίζοντας τις ψυχές των λογικών προβάτων)» [Πράξ. 20,29].

    Πάλι από άλλη αιτία κάνει αυτούς να αυξήσουν την προσοχή τους από εκείνα που πρόκειται να συμβούν· όπως ακριβώς όταν λέει σε άλλη του επιστολή: «ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις (:διότι πραγματικά δεν έχουμε να παλέψουμε με αντιπάλους ίδιους με εμάς, με αίμα και σάρκα σαν τη δική μας· αλλά η πάλη και ο πόλεμός μας είναι με τις αρχές, με τις εξουσίες, με τα διαβολικά αυτά τάγματα, με τους κοσμοκράτορες που εξουσιάζουν το πλήθος των ανθρώπων που είναι βυθισμένοι στο ηθικό σκοτάδι που επικρατεί στον κόσμο αυτό. Καλούμαστε να παλέψουμε με τα πνευματικά όντα που είναι γεμάτα πονηρία και κατοικούν ανάμεσα στη γη και στον ουρανό)» [Εφ. 6,12]. «Διότι θα εισχωρήσουν», λέει «μετά την αναχώρησή μου μέσα σας λύκοι φοβεροί». Διπλό το κακό και ότι αυτός δεν θα βρίσκεται εκεί, και ότι άλλοι θα κάνουν την επίθεσή τους. Γιατί λοιπόν αναχωρείς εφόσον γνωρίζεις αυτό από πριν; «Το  Άγιο Πνεύμα με σύρει», λέει.

   Και πρόσεχε δεν είπε απλώς «λύκοι», αλλά πρόσθεσε «φοβεροί», υπονοώντας την αγριότητα αυτών και την θρασύτητα· και το πιο φοβερό είναι πως λέει ότι από αυτούς τους ίδιους θα ξεπηδήσουν αυτοί, πράγμα που είναι και πάρα πολύ φοβερό όταν και ο πόλεμος είναι και εμφύλιος. Και πολύ καλά είπε «προσέχετε», για να δείξει ότι το πράγμα είναι πάρα πολύ σοβαρό -διότι πρόκειται για την Εκκλησία του Χριστού-, και ότι είναι μεγάλος ο κίνδυνος -διότι με το ίδιο το αίμα Του ο Κύριος την λύτρωσε-, και ότι είναι μεγάλος ο πόλεμος και διπλός.

      Αυτά λοιπόν τα δήλωσε λέγοντας: «καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν (:ακόμη κι από σας τους ίδιους θα εμφανιστούν άνθρωποι που θα διδάσκουν διδασκαλίες οι οποίες θα διαστρέφουν την αλήθεια, για να αποσπούν τους μαθητές από τον ευθύ δρόμο της αλήθειας, να τους παρασύρουν πίσω τους και να τους κάνουν οπαδούς τους)» [Πράξ. 20,30].

    Έπειτα λέγεται και η αιτία αυτής της επικείμενης διαστροφής της αλήθειας από κάποιους μετά την αναχώρηση του Παύλου: «τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν (:για να αποσπούν τους μαθητές από τον ευθύ δρόμο της αλήθειας, να τους παρασύρουν πίσω τους και να τους κάνουν οπαδούς τους)» [Πράξ.20,30]. Ώστε για τίποτα άλλο δεν δημιουργούνταν οι αιρέσεις, παρά γι’ αυτό.

    Έπειτα, επειδή τους φόβισε πάρα πολύ με το να πει τη φράση «λύκοι φοβεροί», και ότι από εκείνους θα εμφανιστούν εκείνοι που θα κηρύττουν διεστραμμένα την αλήθεια, σαν ακριβώς από κάποιον να ρωτήθηκε και να του είπε: «Πώς λοιπόν; Και ποια θα είναι η προφύλαξή μας;», προσθέτει και λέει: «διὸ γρηγορεῖτε, μνημονεύοντες ὅτι τριετίαν νύκτα καὶ ἡμέραν οὐκ ἐπαυσάμην μετὰ δακρύων νουθετῶν ἕνα ἕκαστον (:γι’ αυτό να προσέχετε και να είστε άγρυπνοι, έχοντας ως παράδειγμα εμένα˙ και να θυμάστε ότι για μια τριετία συνεχώς νύχτα και μέρα δεν σταμάτησα να νουθετώ με δάκρυα τον καθένα σας ξεχωριστά)» [Πράξ. 20,31].

      Πρόσεχε πόσες υπερβολές· «με δάκρυα», «νύχτα και μέρα» και «τον καθένα ξεχωριστά»· όχι βέβαια ότι τότε αν έβλεπε πολλούς τους απέφευγε, αλλά γνώριζε και για μια ψυχή να κάνει τα πάντα. Με αυτόν τον τρόπο δηλαδή τους σφυρηλάτησε. Και αυτό που λέει σημαίνει το εξής: «είναι αρκετά αυτά που έγιναν από εμένα· τρία χρόνια έμεινα, πολύ καλά στερεώθηκαν στην πίστη, πολύ καλά ριζώθηκαν».

     «Με δάκρυα» λέει. Βλέπεις ότι γι’ αυτό έχυνε τα δάκρυα; Αυτά ας κάνουμε και εμείς. Δεν πονά ο κακός· πόνεσε εσύ, ίσως πονέσει και εκείνος. Όπως ακριβώς όταν ο ασθενής, δει τον γιατρό να τρώει φαγητό, παρακινείται και αυτός να φάει, έτσι λοιπόν θα συμβεί και εδώ· εάν δει εσένα να θρηνείς, θα μαλακώσει, θα γίνει καλός άνθρωπος και πράος.

   «Τὰ ἐν αὐτῇ συναντήσοντά μοι μὴ εἰδώς (:χωρίς να ξέρω τι θα μου συμβεί εκεί)», λέει. «Τι λοιπόν, γι’ αυτό φεύγεις;». «Καθόλου, αλλά και πάρα πολύ καλά γνωρίζω ότι με περιμένουν φυλακίσεις και θλίψεις. Το ότι λοιπόν με περιμένουν δοκιμασίες το γνωρίζω, ποιες δοκιμασίες όμως δεν το γνωρίζω, πράγμα που ήταν φοβερότερο. Μη λοιπόν νομίζετε ότι τα λέω αυτά θρηνώντας· δεν θεωρώ πολύτιμη την ζωή μου». Για να ενθαρρύνει την σκέψη τους τα λέει αυτά, και να τους πείσει όχι μόνο να μην αποφύγουν τις θλίψεις, αλλά και να τις υποφέρουν γενναία. Γι’ αυτό ονομάζει το πράγμα «δρόμο» και «διακονία»· για να δείξει από τον δρόμο την λαμπρότητα του πράγματος, και από την διακονία την υποχρέωση που έχει. «Διάκονος», λέει, «είμαι· τίποτε παραπάνω δεν έχω».

   Αφού τους παρηγόρησε για τα κακοπαθήματα που υφίσταται, και αφού είπε ότι αυτά τα υπομένει με χαρά, και έδειξε τον καρπό από αυτά, τότε προσθέτει και το λυπηρό. Και αυτό το κάνει για να μην βυθίσει στην θλίψη τη σκέψη τους. Και ποιο είναι αυτό που λέει; Το «καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν (:ακόμη κι από σας τους ίδιους θα εμφανιστούν άνθρωποι που θα διδάσκουν διδασκαλίες οι οποίες θα διαστρέφουν την αλήθεια, για να αποσπούν τους μαθητές από τον ευθύ δρόμο της αλήθειας, να τους παρασύρουν πίσω τους και να τους κάνουν οπαδούς τους)» [Πράξ. 20,30].

    «Τι λοιπόν θα μπορούσε να πει κάποιος, τόσο σπουδαίο θεωρείς τον εαυτό σου, και αν φύγεις, εμείς πεθαίνουμε;». «Δεν εννοώ αυτό», λέει, «αλλά αν φύγω, αυτό το κάνει η δική μου απουσία», αλλά τι; « Ότι θα ξεσηκωθούν μερικοί εναντίον σας». Δεν είπε «εξαιτίας της αναχωρήσεώς μου», αλλά «μετά την αναχώρησή μου», αν και βέβαια αυτό έχει γίνει σχεδόν· και εάν είχε γίνει, πολύ περισσότερο θα συμβεί στη συνέχεια.

     «Καὶ τὰ νῦν παρατίθεμαι ὑμᾶς, ἀδελφοί, τῷ Θεῷ καὶ τῷ λόγῳ τῆς χάριτος αὐτοῦ τῷ δυναμένῳ ἐποικοδομῆσαι καὶ δοῦναι ὑμῖν κληρονομίαν ἐν τοῖς ἡγιασμένοις πᾶσιν (:και τώρα σας εμπιστεύομαι, αδελφοί, στον Θεό και στο λόγο που η χάρη Του μας αποκάλυψε. Αυτός ο λόγος Του θα σας προφυλάξει από κάθε πλάνη και διαστροφή. Σας εμπιστεύομαι στον Θεό, ο οποίος μπορεί να συνεχίσει την οικοδομή σας και να σας δώσει κληρονομιά τον ουρανό μαζί με όλους αυτούς που προόδευσαν στον αγιασμό που τους χάρισε ο Ιησούς Χριστός)» [Πράξ.20,32].

   Εκείνο ακριβώς που κάνει αποστέλλοντας επιστολή, αυτό κάνει και συμβουλεύοντας· μετά από τη συμβουλή που δίνει τελειώνει τον λόγο με ευχή. Επειδή δηλαδή φόβισε αυτούς πάρα πολύ, λέγοντας ότι « λύκοι φοβεροί θα εμφανιστούν ανάμεσά σας»[Πράξ.20,29], για να μην καταπλήξει τη διάνοιά τους και την καταστρέψει, πρόσεχε την παρηγορία. «Και τώρα», λέγει. Αυτό το είπε, για να δείξει με αυτό ότι όπως ακριβώς πάντοτε «σας εμπιστεύομαι, αδελφοί, στον Θεό και στο λόγο που η χάρη Του μας αποκάλυψε», δηλαδή στη χάρη Του. Και πολύ σωστά το είπε αυτό· διότι γνωρίζει ότι η Χάρη σώζει. Συνέχεια τους υπενθυμίζει τη Θεία Χάρη, κάνοντάς τους να φροντίζουν περισσότερο σαν οφειλέτες και προτρέποντάς τους να έχουν θάρρος.

«τῷ δυναμένῳ ἐποικοδομῆσαι καὶ δοῦναι ὑμῖν κληρονομίαν ἐν τοῖς ἡγιασμένοις πᾶσιν (:ο οποίος Θεός μπορεί να συνεχίσει την οικοδομή σας και να σας δώσει κληρονομιά τον ουρανό μαζί με όλους αυτούς που προόδευσαν στον αγιασμό που τους χάρισε ο Ιησούς Χριστός)». Δεν είπε «να οικοδομήσει» αλλά «να εποικοδομήσει», για να δείξει ότι ήδη οικοδομήθηκαν. Έπειτα υπενθύμισε τη μέλλουσα ελπίδα, λέγοντας: «και να σας δώσει κληρονομιά τον ουρανό μαζί με όλους αυτούς που προόδευσαν στον αγιασμό που τους χάρισε ο Ιησούς Χριστός».

   Έπειτα πάλι ακολουθεί συμβουλή. Λέγει: «ἀργυρίου ἢ χρυσίου ἢ ἱματισμοῦ οὐδενὸς ἐπεθύμησα (:Ασήμι ή χρυσάφι ή ρουχισμό, τίποτε από αυτά δεν επιθύμησα)»[Πράξ.20,33]. Καταστρέφει τη ρίζα των κακών, τη φιλαργυρία. «Χρήματα», λέγει, «ή χρυσάφι». Δεν είπε «δεν έλαβα», αλλά «ούτε καν επιθύμησα». Δεν είναι ακόμα αυτό σπουδαίο, εκείνο όμως που λέγει στη συνέχεια είναι πολύ σπουδαίο.

   «Αὐτοὶ γινώσκετε ὅτι ταῖς χρείαις μου καὶ τοῖς οὖσι μετ᾿ ἐμοῦ ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες αὗται (:εσείς οι ίδιοι γνωρίζετε ότι για τις ανάγκες τις δικές μου και για τις ανάγκες εκείνων που ήταν μαζί μου υπηρέτησαν τα ροζιασμένα αυτά χέρια). Πάντα ὑπέδειξα ὑμῖν ὅτι οὕτω κοπιῶντας δεῖ ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν ἀσθενούντων (:με κάθε τρόπο σάς έδωσα το παράδειγμα ότι πρέπει να εργάζεστε έτσι σκληρά για να προλαβαίνετε κάθε σκανδαλισμό των αδύναμων αδελφών, και να τους βοηθάτε να γίνουν δυνατοί πνευματικά)». Πρόσεχε αυτόν που κάνει χρήση της εργασίας και όχι απλώς εργάζεται, αλλά κοπιάζει. «Για τις ανάγκες τις δικές μου και για τις ανάγκες εκείνων που ήταν μαζί μου υπηρέτησαν τα ροζιασμένα αυτά χέρια»· αυτό το λέγει σαν προτροπή, και πρόσεχε πώς το λέγει με τρόπο κατάλληλο· διότι δεν είπε: «Να γίνετε ανώτεροι χρημάτων», αλλά τι; «Να βοηθάτε τους αδύνατους». Όχι απλώς όλους, αλλά τους αδύνατους.

    «Μνημονεύειν τε τῶν λόγων τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ, ὅτι αὐτὸς εἶπε· μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν (:αλλά και να θυμάστε τα λόγια του Κυρίου Ιησού, που είχε πει: “Είναι καλύτερο να δίνει κανείς παρά να παίρνει, ακόμη και όταν δικαιούται να πάρει. Αυτό καθιστά τον άνθρωπο περισσότερο ευτυχή”)». Για να μη νομίσει κάποιος ότι λέχτηκε προς εκείνους και ότι δίνει τον εαυτό του σαν παράδειγμα, πράγμα που αλλού λέγει «δίνοντας τον εαυτό μου παράδειγμα σε σας» [Β΄ Θεσ. 3,8: «οὐδὲ δωρεὰν ἄρτον ἐφάγομεν παρά τινος, ἀλλ' ἐν κόπῳ καὶ μόχθῳ, νύκτα καὶ ἡμέραν ἐργαζόμενοι, πρὸς τὸ μὴ ἐπιβαρῆσαί τινα ὑμῶν (:ούτε δεχθήκαμε από κανέναν να μας προσφέρει δωρεάν τα μέσα της διατροφής και της συντηρήσεώς μας, αλλά τα προμηθευθήκαμε με κόπο και μόχθο, καθώς νύχτα και ημέρα εργαζόμασταν για να μην επιβαρύνουμε κανέναν από σας)»], πρόσθεσε την απόφαση του Χριστού, λέγοντας: «μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι ἢ λαμβάνειν (:“είναι καλύτερο να δίνει κανείς παρά να παίρνει, ακόμη και όταν δικαιούται να πάρει. Αυτό καθιστά τον άνθρωπο περισσότερο ευτυχή”)».

     «Καὶ ταῦτα εἰπών, θεὶς τὰ γόνατα αὐτοῦ σὺν πᾶσιν αὐτοῖς προσηύξατο (:και αφού τα είπε αυτά, γονάτισε και προσευχήθηκε μαζί με όλους αυτούς)». Προσευχήθηκε με αυτούς  προτρέποντάς τους να κάνουν το ίδιο, για να δείξει αυτό και έμπρακτα. «Και αφού είπε αυτά, γονάτισε μαζί με όλους και προσευχήθηκε», όχι έτσι απλά, αλλά με πολλή κατάνυξη. Μεγάλη η παρηγοριά· και με το να πει: «σας αφιερώνω στον Κύριο», παρηγορεί.

   «ἱκανὸς δὲ ἐγένετο κλαυθμὸς πάντων, καὶ ἐπιπεσόντες ἐπὶ τὸν τράχηλον τοῦ Παύλου κατεφίλουν αὐτόν, ὀδυνώμενοι μάλιστα ἐπὶ τῷ λόγῳ ᾧ εἰρήκει, ὅτι οἰκέτι μέλλουσι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ θεωρεῖν. προέπεμπον δὲ αὐτὸν εἰς τὸ πλοῖον (:τότε όλοι ξέσπασαν σε κλάματα και οδυρμό μεγάλο, και αφού έπεσαν πάνω στον τράχηλο του Παύλου, τον φιλούσαν με πολλή στοργή. Ήταν τόσο θλιβερός ο χωρισμός αυτός, και είχαν όλοι μια τέτοια οδύνη, προπαντός γι’ αυτό που είχε πει, πως δεν θα ξανάβλεπαν πια το πρόσωπό του. Μετά ξεκίνησαν μαζί του και τον ξεπροβόδισαν μέχρι το πλοίο)».

     Είπε ότι «θα εμφανιστούν ανάμεσά σας λύκοι φοβεροί» [Πράξ. 20,29], είπε ότι «εγώ δεν έχω καμιά ευθύνη για όλους εσάς, εάν συμβεί κανείς από σας να χαθεί» [Πράξ. 20,26]· και τα δύο αυτά ήταν φοβερά και ικανά να τους λυπήσουν, πολύ περισσότερο όμως από όλα αυτό τους έκανε να πονέσουν υπερβολικά, το ότι άκουσαν ότι δεν θα τον δουν πλέον και αυτό έκανε τον αγώνα φοβερό. «Συνόδευαν αυτόν», λέγει, «μέχρι το πλοίο». Τόσο πολύ αγαπούσαν αυτόν, τέτοια ήταν η ψυχική διάθεσή τους προς αυτόν. 

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

·       https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-acta apostolorum.pdf

·       Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα  έργα, Υπόμνημα στις Πράξεις των Αποστόλων, ομιλία ΜΔ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1984, τόμος 16Α, σελίδες 580-585, 592-595, 605-613 και τόμος 16Β, ομιλία ΜΕ΄, σελίδες 6-11.

·       Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 79, ομιλία ΜΔ΄,  σελίδες 37-38,43-47, και ομιλία ΜΕ΄, σελ. 52-54.

·       Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

·       Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

·       Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

·       Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016

·       http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

·       http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

·       http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm