Ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου.

Ἑρμηνεία τῆς ἀποστολικῆς περικοπῆς ἀπό τόν Ἱερό Χρυσόστομο

Μέρος Πρῶτο

[Υπομνηματισμός των Α΄ Τιμ. 2, 1-2]

   «Παρακαλῶ οὖν πρῶτον πάντων ποιεῖσθαι δεήσεις, προσευχάς, ἐντεύξεις, εὐχαριστίας, ὑπὲρ πάντων ἀνθρώπων, ὑπὲρ βασιλέων καὶ πάντων τῶν ἐν ὑπεροχῇ ὄντων, ἵνα ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον διάγωμεν ἐν πάσῃ εὐσεβείᾳ καὶ σεμνότητι τοῦτο γὰρ καλὸν καὶ ἀπόδεκτον ἐνώπιον τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Θεοῦ, ὃς πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν (:Σύμφωνα λοιπόν με όλα τα προηγούμενα οφείλουμε να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους. Και ο Ιησούς Χριστός άλλωστε ήλθε στον κόσμο για να σώσει όλους τους αμαρτωλούς.  Γι' αυτό λοιπόν και εγώ σε προτρέπω, Τιμόθεε, και εσένα και τους άλλους αδελφούς, πρώτα απ’ όλα να κάνετε δεήσεις, προσευχές, παρακλήσεις, ευχαριστίες για όλους τους ανθρώπους, για τους βασιλείς και για όλους όσους έχουν κάποιο αξίωμα ή κάποια ανώτερη θέση, να τους φωτίζει και να τους ενδυναμώνει ο Θεός, ώστε να εξασφαλίζουν την ειρηνική συμβίωση των πολιτών. Κι έτσι να ζούμε και εμείς ζωή ήρεμη και ήσυχη, με κάθε ευσέβεια και σεμνότητα· διότι αυτό, το να προσευχόμαστε δηλαδή για όλους, είναι καλό και ευάρεστο ενώπιον του σωτήρα μας Θεού· διότι Αυτός θέλει να σωθούν όλοι οι άνθρωποι και με την πίστη να γνωρίσουν βαθύτερα και πληρέστερα την αλήθεια)» [ Α΄Τιμ.2,1-4].

      Ο ιερέας είναι σαν κάποιος κοινός πατέρας όλης της οικουμένης. Αυτός λοιπόν πρέπει να φροντίζει για όλους, όπως και ο Θεός, του Οποίου είναι ιερέας·  γι' αυτό λέγει ο απόστολος Παύλος: «Παρακαλῶ οὖν πρῶτον πάντων ποιεῖσθαι δεήσεις, προσευχάς (:παρακαλώ λοιπόν πριν από όλα να κάνετε δεήσεις, προσευχές)». Δύο είναι τα αγαθά που
προέρχονται από εδώ· και η έχθρα που έχουμε προς τους έξω διαλύεται (γιατί κανένας δεν μπορεί να αισθάνεται μίσος προς εκείνον για τον οποίο προσεύχεται), και εκείνοι οι ίδιοι γίνονται καλύτεροι με το να γίνονται προσευχές για εκείνους, και με το να μη γίνονται σαν τα θηρία εναντίον μας· γιατί τίποτε δεν προσελκύει τόσο στη διδασκαλία, όσο το να αγαπά και να αγαπιέται κανείς.

     Σκέψου ποια εντύπωση έκανε σε εκείνους που επιβουλεύονταν, που μαστίγωναν, που καταδίωκαν, που φόνευαν, όταν άκουγαν εκείνους που πάθαιναν αυτά να κάνουν εκτενείς προσευχές προς τον Θεό για να συγχωρέσει αυτούς που τους υποβάλλουν σε τέτοια φοβερά βασανιστήρια. Βλέπεις πως θέλει να είναι ο Χριστός ανώτερος από όλους; Γιατί, όπως ακριβώς στην περίπτωση των μικρών παιδιών, και αν ακόμα το παιδί που βαστάζεται, χτυπά το πρόσωπο του πατέρα, δεν μειώνει καθόλου τη φιλοστοργία του προς αυτό, έτσι και εμείς και αν δεχόμαστε χτυπήματα από τους έξω, πρέπει να μη μειώνουμε την αγάπη μας προς αυτούς.

     Τι σημαίνει όμως το «πρώτο από όλα»; Δηλαδή στην καθημερινή λατρεία. Και αυτό το γνωρίζουν οι μύστες ότι γίνεται κάθε μέρα, και την εσπέρα και το πρωί· ότι για όλον τον κόσμο και για τους βασιλείς και για όλους που βρίσκονται σε αξιώματα κάνουμε την προσευχή. Αλλά ίσως πει κάποιος ότι δεν μίλησε για όλους, αλλά για τους πιστούς. Τι λοιπόν εννοεί όταν λέγει «για τους βασιλείς»; Γιατί τότε οι βασιλείς δεν ήταν θεοσεβείς, αλλά για μεγάλο χρονικό διάστημα διαδέχονταν οι ασεβείς τους ασεβείς. Έπειτα, για να μη θεωρηθεί κολακεία το πράγμα, προηγουμένως είπε «για όλους» και έπειτα «για τους βασιλείς»· γιατί αν έλεγε μόνο για τους βασιλείς, ίσως κάποιος το σκεπτόταν αυτό.

     Έπειτα, επειδή φυσικό ήταν να ναρκώνεται η ψυχή του Χριστιανού, ακούγοντας αυτά, και να μην αποδέχεται τη συμβουλή, εφόσον πρέπει να δεηθεί κατά την ώρα των μυστηρίων για τον ειδωλολάτρη, πρόσεχε τι λέγει και πώς θέτει το κέρδος, για να δεχθείς έστω και έτσι την προτροπή: «ἵνα διάγωμεν (:Για να περνούμε)», λέγει, «ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον (:ήρεμη και ήσυχη ζωή)». Δηλαδή η σωτηρία εκείνων είναι δική μας ξενοιασιά, όπως ακριβώς έγραφε και στην επιστολή προς Ρωμαίους, όπου, προτρέποντας αυτούς να πείθονται στους άρχοντες, λέγει: «διὸ ἀνάγκη ὑποτάσσεσθαι οὐ μόνον διὰ τὴν ὀργήν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν συνείδησιν (:γι' αυτό είναι ανάγκη να υποτάσσεστε όχι μόνο για τον φόβο της τιμωρίας, αλλά και διότι η συνείδηση επιβάλλει ως δίκαιη την υποταγή αυτή)» [Ρωμ.13,5]· διότι ο Θεός όρισε τις αρχές για κοινή ωφέλεια. Πώς λοιπόν δεν είναι άτοπο να στρατεύονται και να πιάνουν τα όπλα, για να είμαστε εμείς σε ασφάλεια, εμείς όμως να μην προσευχόμαστε ούτε γι΄αυτούς που κινδυνεύουν και στρατεύονται;

     Ώστε το πράγμα δεν είναι κολακεία, αλλά είναι θέμα δικαιοσύνης. Αν αυτοί δεν σώζονταν και ούτε σημείωναν επιτυχία στους πολέμους, κατ’ ανάγκη και εμείς θα βρισκόμασταν σε ταραχές και θορύβους· γιατί ή θα έπρεπε και εμείς οι ίδιοι να στρατευτούμε, αν σκοτώνονταν εκείνοι, ή να φύγουμε και να περιπλανιόμαστε παντού. «Σαν να είναι δηλαδή κάποια οχυρώματα», λέγει, «που φυλάγουν εκείνους που είναι μέσα για να ζουν με ειρήνη».

      «Δεήσεις», λέγει, «προσευχές, παρακλήσεις, ευχαριστίες». Πρέπει να ευχαριστούμε τον Θεό και για τα αγαθά που δίνει στους άλλους· όπως το ότι ανατέλλει τον ήλιο σε πονηρούς και αγαθούς, το ότι βρέχει για δικαίους και αδίκους. Βλέπεις ότι όχι μόνο με την προσευχή, αλλά και με την ευχαριστία  μάς ενώνει και μας συγκολλάει; Γιατί αυτός που αναγκάζεται να ευχαριστήσει τον Θεό για τα αγαθά που δίνει στον πλησίον του, αναγκάζεται και να τον αγαπά και να φέρεται φιλικά προς αυτόν. Αν πρέπει να ευχαριστούμε τον Θεό για τα αγαθά που δίνει στον πλησίον μας, πολύ περισσότερο πρέπει για τα δικά μας και για εκείνα που τα αγνοούμε και θέλουμε δεν θέλουμε μας τα δίνει, και ακόμα και για εκείνα που τα θεωρούμε λυπηρά· γιατί ο Θεός όλα τα ρυθμίζει προς το καλό μας.

    Κάθε προσευχή μας λοιπόν ας περιέχει ευχαριστία. Αν μας προστάζει να ευχόμαστε για τους πλησίον όχι μόνο τους πιστούς, αλλά και τους απίστους, σκέψου πόσο κακό είναι να προσευχόμαστε κατά των αδελφών. Τι λες; Εκείνος σε προέτρεψε να προσεύχεσαι για τους εχθρούς και εσύ προσεύχεσαι κατά του αδελφού σου; Δεν προσεύχεσαι εναντίον εκείνου, αλλά εναντίον του εαυτού σου, γιατί παροργίζεις τον Θεό, λέγοντας εκείνα τα ανόσια λόγια: «έτσι δείξε σε αυτόν, έτσι κάνε τον, χτύπησέ τον, ανταπόδωσέ του». Πολύ απέχουν αυτά από τους μαθητές του Χριστού, τους επιεικείς και ειρηνικούς.

    Το στόμα που αξιώθηκε τέτοια μυσταγωγία ας μη βγάλει τίποτε πικρό· τίποτε αηδές ας μη βγάλει η γλώσσα που άγγιξε το θείο σώμα. Ας τη φυλάγουμε καθαρή, ας μην προσφέρουμε με αυτήν κατάρες. Αν οι κακολόγοι δεν θα κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών [Α΄Κορ. 6,10: «οὔτε πλεονέκται οὔτε κλέπται οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι (:ούτε οι πλεονέκτες, ούτε οι κλέφτες, ούτε οι μέθυσοι, ούτε αυτοί που εμπαίζουν και βρίζουν τους άλλους, ούτε οι άρπαγες με κανένα τρόπο δεν θα κληρονομήσουν την βασιλεία του Θεού)»], πολύ περισσότερο αυτοί που καταριούνται· γιατί κατ’ ανάγκη αυτός που καταριέται, βρίζει· η ύβρη και η ευχή απέχουν πολύ η μία από την άλλη. Η κατάρα και η ευχή απέχουν πολύ· η κατηγορία και η ευχή απέχουν πολύ. Προσεύχεσαι στον Θεό να σε ελεήσει κι εσύ καταριέσαι άλλον; «ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν (:εάν όμως δεν συγχωρήσετε τους ανθρώπους που αμάρτησαν απέναντί σας, ούτε ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει τις δικές σας αμαρτίες προς Αυτόν)» [Ματθ.6,15]. Και εσύ όχι μόνο δεν συγχωρείς, αλλά παρακαλείς και τον Θεό να μην τον συγχωρήσει; Είδες υπερβολική κακία; Αν δεν συγχωρείται αυτός που δεν συγχωρεί, αυτός που παρακαλεί τον Κύριο να μη συγχωρήσει, πώς θα συγχωρηθεί; Δεν βλάπτεις εκείνον, αλλά τον εαυτό σου.

     Γιατί άραγε; Γιατί και αν ακόμα επρόκειτο να εισακουστείς για τα δικά σου αιτήματα,  γι' αυτό που κάνεις ποτέ δεν θα εισακουστείς· επειδή κάνεις με μιαρό στόμα τις ευχές· πραγματικά είναι μιαρό ένα τέτοιο στόμα και ακάθαρτο, γεμάτο από κάθε δυσωδία, κάθε ακαθαρσία. Ενώ πρέπει να τρέμεις για τα δικά σου αμαρτήματα  και όλος ο αγώνας σου να γίνεται γι' αυτά, εσύ προσέρχεσαι να παρακινήσεις τον Θεό κατά του αδελφού σου; Δεν φοβάσαι και δεν φροντίζεις για τα δικά σου; Δεν βλέπεις τι κάνεις; Μιμήσου έστω και τα παιδιά που φοιτούν στο διδασκαλείο, τα οποία, αν δουν μέσα τη συντροφιά τους να εξετάζεται, και εξαιτίας της τεμπελιάς τους να τα χτυπούν όλα, και το καθένα να εξετάζεται αυστηρά και να κλαίει από τα χτυπήματα, πεθαίνουν από τον φόβο. Και αν κάποιος από τους συμφοιτητές τα χτυπήσει πάρα πολύ, δεν έχει τη δύναμη να οργιστεί, γιατί ο φόβος κατέχει την ψυχή του, ούτε και να απευθυνθεί στον δάσκαλο, αλλά σε ένα μόνο αποβλέπει, να μπει στην τάξη χωρίς να δεχθεί ξυλιές και σε εκείνον τον χρόνο έχει στραμμένη την προσοχή του· και αν βγει από την τάξη, αφού δέχθηκε ή όχι ξυλιές, δεν σκέπτεται εκείνα από τη χαρά του.

     Εσύ όμως ενώ στέκεσαι και μεριμνάς για τα αμαρτήματά σου, δεν φρίττεις που θυμάσαι τα ξένα; Και πώς παρακαλείς τον Θεό; Γιατί αυτά που ζητάς από τον Θεό εναντίον εκείνου, με αυτά ετοιμάζεις για σένα φοβερότερα, μην αφήνοντας τον Θεό να συγχωρήσει τα δικά σου αμαρτήματα. «Πώς λοιπόν», λέγει ο Κύριος, «εάν θέλεις να γίνω εγώ αυστηρός εγώ αυστηρός εξεταστής των πλημμελημάτων που έγιναν σε βάρος σου, ζητάς να συγχωρήσω αυτά που έκανες εσύ σε Εμένα;». Ας μάθουμε κάποτε να είμαστε Χριστιανοί. Αν δεν γνωρίζουμε να προσευχόμαστε, πράγμα που είναι εύκολο και πολύ απλό, τι θα γνωρίσουμε από τα άλλα; Ας μάθουμε να προσευχόμαστε σαν Χριστιανοί· εκείνες οι προσευχές, οι γεμάτες με μίσος και κατάρες για όσους αποστρέφονται, είναι των ειδωλολατρών, εκείνες οι δεήσεις είναι των Ιουδαίων, ενώ του Χριστιανού είναι αντίθετες· με αυτές ζητούμε άφεση και αμνηστία των σφαλμάτων που έγιναν σε μας.

    Λέγει ο Παύλος σε άλλη του επιστολή: «Λοιδορούμενοι εὐλογοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλοῦμεν (:την ώρα που μας βρίζουν εκείνοι που απιστούν στο ευαγγέλιο και μας περιγελούν, εμείς ευχόμαστε το καλό τους· ενώ μας καταδιώκουν, δείχνουμε ανοχή στους διώκτες μας ·ενώ μας δυσφημούν και μας συκοφαντούν, απαντάμε με λόγια γλυκά και παρηγορητικά)» [Α΄ Κορ. 4,12-13]. Άκου επίσης τον Στέφανο που λέγει: «Κύριε, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην(:Κύριε, μην τους λογαριάσεις την αμαρτία αυτή)» [Πράξ. 7,59]. Όχι μόνο δεν καταριόταν, αλλά και προσευχόταν γι΄αυτούς, ενώ εσύ όχι μόνο δεν προσευχήθηκες γι΄αυτούς, αλλά και τους καταράστηκες. Όσο θαυμάσιος λοιπόν ήταν εκείνος, τόσο πιο κακός είσαι εσύ.      Ποιον θαυμάζουμε, πες μου; Εκείνους για τους οποίους προσευχήθηκε ή αυτόν που προσευχόταν γι’ αυτούς; Οπωσδήποτε αυτόν. Εάν εμείς, πολύ περισσότερο ο Θεός.

    Θέλεις να πλήξεις τον εχθρό; Προσευχήσου γι΄ αυτόν· όχι όμως με τέτοια διάθεση, όχι σαν να πλήττεις· αυτό βέβαια γίνεται, εσύ όμως μην το κάνεις με αυτόν τον σκοπό. Αν και βέβαια εκείνος ο μακάριος [:ο Στέφανος] όλα τα πάθαινε άδικα, και όμως προσευχόταν γι΄αυτούς, ενώ εμείς πολλά και δίκαια τα παθαίνουμε από τους εχθρούς. Αν λοιπόν αυτός που έπαθε άδικα, δεν τόλμησε να μην προσευχηθεί γι΄αυτούς, εμείς που πάσχουμε δίκαια, και όχι μόνο δεν προσευχόμαστε, αλλά και καταριόμαστε, ποιας τιμωρίας δεν είμαστε άξιοι; Νομίζεις βέβαια ότι δίνεις σε εκείνον το χτύπημα, η αλήθεια όμως είναι ότι τραβάς το ξίφος εναντίον σου, μην αφήνοντας τον δικαστή να γίνει πράος για τα αμαρτήματά σου με τα οποία τον εξοργίζεις με την προσευχή σου εναντίον των άλλων. Γιατί λέγει: «ἐν ᾧ γὰρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, καὶ ἐν ᾧ μέτρῳ μετρεῖτε μετρηθήσεται ὑμῖν (:με την ίδια αυστηρή και ασυμπαθή κρίση με την οποία κατακρίνετε, θα κατακριθείτε. Και με το ίδιο μέτρο με το οποίο εξετάζετε και καταδικάζετε τις πράξεις του άλλου, θα μετρήσει ο Θεός και τη δική σας πολιτεία και συμπεριφορά)» [Ματθ.7,2]. Ας γίνουμε λοιπόν συγχωρητικοί, για να έχουμε τέτοιον και τον Θεό.

    Αυτά δεν θέλω μόνο να τα ακούτε, αλλά και να τα φυλάσσετε. Τώρα όμως η μνήμη περιορίζεται μόνο ως τα λόγια, και ίσως ούτε ως εκεί, αλλά όταν διαλυθούμε, αν κάποιος από αυτούς που δεν ήρθαν ρωτήσει τι είπαμε, άλλοι ούτε θα πουν, ενώ άλλοι που γνωρίζουν θα πουν μόνο την υπόθεση που διαπραγματευτήκαμε, δηλαδή ότι μίλησα για το ότι δεν πρέπει να μνησικακούμε, αλλά και να προσευχόμαστε για τους εχθρούς μας, έπειτα όμως παραλείπουν να που όλα όσα λέχτηκαν(γιατί δεν είναι δυνατό να τα θυμηθούν), άλλοι πάλι θυμούνται ελάχιστα και ασήμαντα.  Γι' αυτό, παρακαλώ, αν δεν κερδίζετε τίποτε από αυτά που λέμε, ούτε και να τα προσέχετε. Γιατί ποιο το όφελος; Η καταδίκη γίνεται μεγαλύτερη, η τιμωρία φοβερότερη, αφού, μετά από μύριες συμβουλές, εξακολουθούμε να κάνουμε τα ίδια. Γι' αυτό ο Θεός μάς όρισε προσευχή για να μη ζητούμε τίποτε το βιοτικό ούτε το ανθρώπινο.

     Γνωρίζετε βέβαια οι πιστοί γιατί πρέπει να προσεύχεστε, πως κάθε προσευχή είναι κοινή. «Αλλά», λέγει ίσως κάποιος, «δεν λέχθηκε εκεί να προσευχόμαστε για τους απίστους». Επειδή δεν γνωρίζετε τη δύναμη της προσευχής, ούτε αντιλαμβάνεστε το βάθος και τον θησαυρό της· γιατί αν κάποιος την αναπτύξει, θα βρει ακόμα και τούτο σε αυτήν. Όταν δηλαδή λέγει ο προσευχόμενος: «γενηθήτω τὸ θέλημά Σου, ὡς ἐν οὐρανῷ, καὶ ἐπὶ τῆς γῆς (:ας γίνει το θέλημά Σου όπως στον ουρανό, έτσι και στη γη)», τίποτε άλλο δεν εννοεί παρά αυτό. Ποιο; Ότι στον ουρανό δεν υπάρχει κανένας άπιστος, κανένας ενάντιος. Αν λοιπόν επρόκειτο οι πιστοί να κάνουν το θέλημά Του, οι άπιστοι όμως όχι, δεν θα ήταν το θέλημά Του όπως στον ουρανό, αλλά τι; «Όπως στον ουρανό», λέγει, «δεν υπάρχει κανένας πονηρός, έτσι ας μην υπάρχει ούτε στη γη. Αλλά όλους προσέλκυσέ τους», λέγει, «στον φόβο Σου, όλους τους ανθρώπους κάνε τους αγγέλους, είτε εχθροί μας είναι, είτε πολέμιοι».

     Δεν βλέπεις πόσο βλασφημείται ο Θεός κάθε μέρα; Πόσο υβρίζεται από τους απίστους και τους πιστούς και με τα λόγια και με τα έργα; Τι λοιπόν; Μήπως έσβησε γι΄ αυτό τον ήλιο; Μήπως κοίμισε τη σελήνη; Έριξε ο ουρανός καταρρακτώδη βροχή, συγκλόνισε τη γη; Ξήρανε τη θάλασσα; Εξαφάνισε τις πηγές των υδάτων; Αναστάτωσε τον αέρα; Καθόλου, αλλά εντελώς το αντίθετο· ανατέλλει τον ήλιο, ρίχνει τη βροχή, δίνει καρπούς, δίνει ετήσιες τροφές στους βλάσφημους, στους ανόητους, στους μιαρούς, στους διώκτες, όχι μόνο μία μέρα, ούτε δύο, ούτε τρεις, αλλά σε όλη τη ζωή. Αυτόν μιμήσου και εσύ, Αυτόν ζήλεψε όσο σου το επιτρέπουν οι ανθρώπινες δυνάμεις. Δεν μπορείς να κάνεις τον ήλιο να ανατέλλει; Μην κακολογήσεις. Δεν μπορείς να δώσεις βροχή; Μην βρίζεις. Δεν μπορείς να θρέψεις; Μη φέρεσαι σαν μεθυσμένος. Αυτά τα δώρα είναι αρκετά για σένα. Η ευεργεσία του Θεού προς τους εχθρούς γίνεται με έργα. Εσύ κάνε με λόγια την ευεργεσία, προσευχήσου για τον εχθρό. Έτσι θα είσαι όμοιος με τον Πατέρα σου τον ουράνιο.

     Άπειρες φορές μιλήσαμε γι’ αυτά και δεν θα σταματήσουμε να μιλάμε. Μόνο ας γίνει κάτι παραπάνω. Εμείς δεν ναρκωνόμαστε, ούτε κουραζόμαστε, εμείς δεν απελπιζόμαστε να μιλάμε. Μόνο εσείς μη δείξετε ότι ενοχλείστε ακούγοντάς τα. Φαίνεται να ενοχλείται κάποιος, όταν δεν κάνει αυτά που λέγονται. Γιατί αυτός που τα εφαρμόζει, συνέχεια θέλει να ακούει τα ίδια, σαν να μην ενοχλείται, αλλά να εγκωμιάζεται. Ώστε από πουθενά αλλού δεν προέρχεται η ενόχληση, παρά από το ότι δεν πράττουμε τα λεγόμενα. Εξαιτίας αυτού καταντάει φορτικός και ο ομιλητής. Πες μου, αν κάποιος κάνει ελεημοσύνη, και έπειτα κάποιος ομιλεί για την ελεημοσύνη, όχι μόνο δεν ενοχλείται από την ακρόαση, αλλά και χαίρεται, καθώς ακούει να ομιλούν για τα κατορθώματά του και να ανακηρύττονται.

    Έτσι λοιπόν και εμείς, επειδή δεν έχουμε τίποτε κοινό με την ανεξικακία, και ούτε εμείς το κατορθώσαμε αυτό, γι' αυτό τον λόγο και στενοχωριόμαστε με αυτά τα λόγια. Αν υπήρχαν οι πράξεις, τα λόγια δεν θα μας στενοχωρούσαν. Αν λοιπόν θέλετε να μην είμαστε φορτικοί και βαρετοί, έτσι ενεργήστε, με τα έργα αποδείξτε το. Δεν θα πάψουμε ποτέ να σας μιλάμε για τα ίδια, μέχρι που να κατορθώσετε κάτι. Και αυτό το κάνουμε προπάντων από κηδεμονία και φιλοστοργία που αισθανόμαστε προς εσάς.

    Έπειτα και για τον κίνδυνο που επίκειται σε μας· γιατί αυτός που σαλπίζει, και αν κανείς δεν βγει στον πόλεμο, πρέπει να σαλπίζει, κάνοντας το δικό του καθήκον. Δεν το κάνουμε αυτό λοιπόν για να προκαλέσουμε τιμωρία μεγαλύτερη σε σας, αλλά  να την απομακρύνουμε κατά το δυνατόν από εμάς. Και μαζί με αυτό είναι και η αγάπη σας που μας κατέχει· αν συμβεί κάτι τέτοιο, πληγώνονται και σχίζονται τα σπλάχνα μας. Αλλά μακάρι να μη γίνει. Δεν απαιτεί δαπάνη αυτό που είπαμε τώρα, δεν απαιτεί ζημία χρημάτων, δεν είναι μακρύς ο δρόμος. Χρειάζεται μόνο θέληση, λόγος είναι, προαίρεση είναι. Ας φυλάγουμε το στόμα μας, ας βάλουμε πόρτα και μοχλό, για να μη λέμε τίποτε που δεν αρέσει στον Θεό. Για μας τους ίδιους γίνεται αυτό, όχι γι΄αυτούς που προσευχόμαστε.

     Αυτό ας σκεπτόμαστε πάντοτε, ότι και αυτός που ευλογεί τον εχθρό, ευλογεί τον εαυτό του, και αυτός που καταριέται, καταριέται τον εαυτό του· και αυτός που προσεύχεται για τον εχθρό, προσεύχεται για τον εαυτό του, όχι για εκείνον. Αν έτσι τα κάνουμε αυτά, θα μπορέσουμε αυτό το κατόρθωμα να το κάνουμε πράξη και να επιτύχουμε τα υπεσχημένα αγαθά, με τη χάρη και φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίο μαζί με τον Πατέρα και συγχρόνως και στο άγιο Πνεύμα, ανήκει η δόξα, η δύναμη και η τιμή, τώρα και πάντοτε και αιώνια. Αμήν.

   

  ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

    επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

Πηγή