π. Αναστάσιος Γκοτσόπουλος: Απλές ερωτήσεις κατανόησης κειμένου Α΄

ΑΣΚΗΣΗ Α΄

    Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος στὴν ἐπίσημη ἐπίσκεψή του στὸ Κίεβο στὶς 26 Ἰουλίου 2008 γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν 1020 χρόνων ἀπὸ τοῦ βαπτίσματος τῶν Ρῶς, ἀπευθυνόμενος πρὸς τὸν Οὐκρανικὸ λαὸ εἶπε μεταξὺ ἄλλων: «Ἡ ἐπί προφανεῖ θυσίᾳ τῶν ἰδίων δικαιωμάτων ὀφειλετική διακονία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ ἔχει τήν περισσοτέραν ἔκφρασιν εἰς τήν ὅλην ἐξέλιξιν τῆς σχέσεως αὐτοῦ πρός τήν ἐκλεκτήν μεταξύ τῶν θυγατέρων Ἐκκλησιῶν, τήν Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας, ἡ ὁποία ὑπήγετο ὑπό τήν κανονικήν δικαιοδοσίαν του ἐπί ἑπτά συναπτούς αἰῶνας, ἤτοι ἀπό τοῦ Βαπτίσματος τῆς μεγάλης ἡγεμονίας τοῦ Κιέβου (988-1687), μέχρι τῆς προσαρτήσεως αὐτῆς ὑπό τοῦ Μ. Πέτρου εἰς τό ρωσικόν κράτος. Πράγματι, ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία προσέφερε προθύμως ἐπί ἑπτά αἰῶνας καί ἐκ τοῦ ὑστερήματος αὐτῆς,… Οὕτως, ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Δ’, μετὰ τὴν προσάρτησιν τῆς Οὐκρανίας εἰς τὴν Ρωσίαν καὶ ὑπὸ τὴν πίεσιν τοῦ Μ. Πέτρου, ἔκρινεν ἀναγκαίαν, ὑπὸ τὰς περιστάσεις ἐκείνας, καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ὑπαγωγὴν αὐτῆς εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας (1687), παρὰ τὴν ὁμόφωνον καὶ σθεναράν ἀντίθεσιν τῆς Ἱεραρχίας τῆς Οὐκρανίας διὰ τὴν ἀπόφασιν ταύτην, καὶ ἐπὶ προφανεῖ ζημίᾳ τῶν κανονικῶν δικαίων τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, ἳνα μὴ αἱ δοκιμασίαι τοῦ εὐσεβοῦς οὐκρανικοῦ λαοῦ καταστοῦν ἐπαχθέστεραι ὑπὸ τὴν ὀρθόδοξον πολιτικὴν ἡγεσίαν»¹.
Ἂς τολμήσουμε, λοιπόν, νὰ ἀπαντήσουμε στὰ ἁπλὰ ἐρωτήματα μὲ βάση τίς ἀνωτέρω σκέψεις τοῦ Πατριάρχου καὶ ὄχι τί θὰ θέλαμε νὰ λέει:

1. Ποιὸς ὁμιλεῖ, σὲ ποιοὺς ἀπευθύνεται καὶ πότε;
2. Πότε ἔγινε τὸ «Βάπτισμα τῆς μεγάλης ἡγεμονίας τοῦ Κιέβου»;
3. Ἀπὸ τὸ «Βάπτισμα τῆς μεγάλης ἡγεμονίας τοῦ Κιέβου», το 988 μΧ, μέχρι σήμερα πόσοι αἰῶνες ἔχουν περάσει;
4. Σύμφωνα μὲ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη Βαρθολομαῖο, πόσους αἰῶνες ἡ «Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, ὑπήγετο ὑπὸ τὴν κανονικὴν δικαιοδοσίαν» τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου;
5. Κατὰ τὸν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο, ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Δ΄ τὸ 1687 ἔδωσε στὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας τὸ ἁπλὸ δικαίωμα χειροτονίας τῶν ἐπισκόπων τῆς Οὐκρανίας ἢ μήπως «ἔκρινεν ἀναγκαίαν, … τὴν ἐκκλησιαστικὴν ὑπαγωγὴν αὐτῆς εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας (1687)»;
6. Ἡ φράση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ὅτι «ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Διονύσιος Δ’ … ἔκρινεν ἀναγκαίαν… καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴν ὑπαγωγὴν αὐτῆς (τῆς Οὐκρανίας) εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας (1687)» σημαίνει ὅτι ἡ Οὐκρανία ἐκκλησιαστικὰ συνέχιζε καὶ μετὰ τὸ 1687 νὰ ὑπάγεται στὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως ἢ ὅτι ὑπαγόταν πλέον «εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας»;
7. Ἄν, ὅπως ἰσχυρίζονται ὁρισμένοι, ἡ Οὐκρανία συνεχῶς καὶ πάντοτε μέχρι σήμερα ὑπαγόταν στὴν Κωνσταντινούπολη, γιατί ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης μὲ τὴ φράση του «ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία προσέφερε προθύμως ἐπὶ ἑπτὰ αἰῶνας καὶ ἐκ τοῦ ὑστερήματος αὐτῆς» περιορίζει τὴν προσφορὰ τῆς «Μητρὸς Ἐκκλησίας», δηλ. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, πρὸς τὴν Οὐκρανία μόνο «ἐπὶ ἑπτὰ αἰῶνας» καὶ ὄχι σὲ 10 αἰῶνες (ἀπὸ τὸ 988 μέχρι σήμερα);
8. Σὲ τί συνίσταται εἰδικὰ γιὰ τὴν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας «Ἡ ἐπὶ προφανεῖ θυσίᾳ τῶν ἰδίων δικαιωμάτων ὀφειλετική διακονία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου»; Εἰς τί ἔγκειται ἡ «προφανὴς θυσία»; Μήπως εἰς «τὴν ἐκκλησιαστικὴν ὑπαγωγὴν αὐτῆς εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας (1687)»;
9. Μὲ τὴ φράση Του ὅτι ἡ Οὐκρανία «ὑπήγετο ὑπὸ τὴν κανονικὴν δικαιοδοσίαν τοῦ (Οἰκουμενικοῦ Θρόνου) ἐπὶ ἑπτὰ συναπτοὺς αἰῶνας, ἤτοι ἀπὸ τοῦ Βαπτίσματος τῆς μεγάλης ἡγεμονίας τοῦ Κιέβου (988-1687), μέχρι τῆς προσαρτήσεως αὐτῆς ὑπὸ τοῦ Μ. Πέτρου εἰς τὸ ρωσικὸν κράτος» ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἐννοεῖ ὅτι ἡ Οὐκρανία καὶ ἀπὸ τοῦ 1687 συνέχιζε μέχρι καὶ σήμερα νὰ ὑπάγεται στὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως; Ὑπάρχουν ἴχνη σοβαρότητος σὲ μία τέτοια ἑρμηνεία τῶν Πατριαρχικῶν λόγων;
10. Τί ἐννοεῖ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ὅταν ἐπαναλαμβάνει καὶ δεύτερη φορὰ ὅτι ἡ «ἐκκλησιαστικὴ ὑπαγωγὴ (τῆς Οὐκρανίας) εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας (1687)» ἔγινε «ἐπὶ προφανεῖ ζημίᾳ τῶν κανονικῶν δικαίων τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας»; Σὲ τί συνίσταται ἡ «προφανὴς ζημία τῶν κανονικῶν δικαίων τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας»; Μήπως στὸ ὅτι συνέχιζε, τάχα, νὰ ὑπάγεται στὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως ἢ μήπως στὸ ὅτι πλέον ὑπήχθη κανονικῶς στὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας;
Εἶναι προφανὲς ὅτι ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος τὸ 1988 στὴν ἐπίσημη ὁμιλία Του στὸ Κίεβο ἐνώπιον τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ ἐξέφρασε αὐτὸ ποὺ ὁμόφωνα ἀπὸ τὸν 17^ο αἰ. μέχρι σήμερα ἀποδέχεται ὁ Οἰκουμενικὸς Θρόνος καί σύνολη ἡ πανορθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση χωρίς τήν παραμικρή ἀντίρρηση: Ἡ Οὐκρανία ἀπὸ τὸ 988 μέχρι τὸ 1687 ὑπαγόταν στὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ μὲ τὴν ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Διονυσίου Δ΄, ἀπὸ τὸ 1687 μέχρι σήμερα ὑπάγεται πλέον ἐκκλησιαστικὰ στὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας.
Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος εἶναι σαφής καί κατηγορηματικός!

• 1 π. Ἀναστασίου Γκοτσοπούλου, Συμβολὴ στὸν διάλογο γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο, Θεσσαλονίκη 2019, σ. 23-24.
Πηγή