ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ -ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤΟΥΔΙΤΟΥ

(ΜΙΚΡΑ ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ)

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     1.

Σκοπῶμεν οὖν λοιπόν μεμετρημένως τήν τροφήν, τήν πόσιν, τόν ὕπνον, εἴ τι ἄλλο, ὡς μή καταδυναστεύεσθαι τήν ψυχήν, ἀλλ' ἔχειν κατά τοῦ σώματος τά νικητήρια. ....

Οὐκοῦν ἔντρομοι ἀεί καί ἔμφοβοι ἐσόμεθα συστέλλοντες ἑαυτούς ἀπό τῶν αἰσθήσεων, ἀπό ἀκοῆς ματαίας, ἀπό ὁράσεως βλαβερᾶς, ἀπό ὀσφρήσεως θηλυνούσης, ἀπό παντός πονηροῦ ἐπιτηδεύματος, ὅλους δι’ ὅλου ἑαυτούς ἀνατιθέμενοι τῷ ἁγίῳ Θεῷ, ὅπως εὐαρεστοῦντες αὐτῷ κληρονόμοι γενώμεθα τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν.

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     2.

Τοῦτο ἔστι τοῦ μυστηρίου τό συμπέρασμα· νεκρούς εἶναι τῷ κόσμῳ, ζῶντας δέ τῷ Θεῷ· καί διά τοῦτο ὀφείλομεν καί μετά τό πάσχα νήφειν καί ἐγρηγορέναι, προσεύχεθαι καί κατανύσσεσθαι, δακρύειν καί φωτίζεσθαι, «πάντοτε τήν νέκρωσιν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματι» περιφέρειν, καθ’ ἑκάστην ἀποθνήσκειν τῇ προθέσει, ἀεί ἐκδημεῖν ἐκ τοῦ σώματος καί ἐνδημεῖν πρός τόν Κύριον, διά τῆς ἀναχωρήσεως τῶν τῆς σαρκός φρονημάτων. Μή εἴπῃς· «ἄρτι τεσσαρακοστή οὐκ ἔστιν». Ἀεί τεσσαρακοστή ἐστι τῷ νήφοντι. Μή εἴπης· «ἐχρόνισα ἐν τῇ ἀσκήσει καί δεῖ ἀναπαύσεως». Οὐκ ἔστιν ἀνάπαυσις ἐνταῦθα. Μή εἴπῃς· «γεγήρακα ἐν τῇ ἀρετῇ καί οὐ φοβοῦμαι». Φόβος ἀεί τροπῆς· καί πολλούς γεγηρακότας ἐν ἀρετῇ, ἐν μιᾷ καιροῦ ροπῇ κατέσπασεν ὁ Σατανᾶς εἰς βάραθρον ἁμαρτίας. «Ὥστε ὁ δοκῶν ἑστάναι βλεπέτω μή πέσῃ», καί ὁ δοκῶν πεφυλάχθαι βλεπέτω μή ἀφυλακτήσῃ. Ἔστω οὖν καί φυλακή καί προσοχή καί μέτρον, καί καθ’ ὕπνον, καί κατά βρῶσιν, καί κατά πόσιν, καί κατά πᾶν ὁτιοῦν ἄλλο, ἵνα ὑπωπιάζηται καί δουλαγωγῆται τό σῶμα, ἵνα μή, ὥσπερ πῶλος εὐπαθῶν καί ἐνδακών τόν χαλινόν, ὤσειεν ἡμᾶς κατά κρημνοῦ ἁμαρτίας.

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     3.

Εἰσί γάρ, εἰσί τινες, οἵ μωμοσκοποῦσι τήν ὁμολογίαν τοῦ Χριστοῦ ὡς παραίτιον εἶναι πορνείας· ὅ καί φρίττω λέγειν. Καί φασι· «κρεῖσσον ἐστι κοινωνῆσαι τῇ αἱρέσει, ἤ ἑλέσθαι τόν ὑπέρ Χριστόν διωγμόν»· ὧν τό κρίμα ἔνδικον, καί ἡ βουλή κατά τήν βουλήν Βαλαάμ τοῦ θέντος σκάνδαλον ἐν τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ. Δύο τοίνυν εἰσί πορνεῖαι· μία μέν ἡ ἐπί τῇ πίστει, ἑτέρα δέ ἡ ἐπί τῷ σώματι. Ὁ γοῦν ἁλούς τῇ αἱρετικῇ κοινωνίᾳ, οὗτος ἐστιν ὁ ἐκπορνεύσας εἰς Θεόν, καί συνεκπορνεύειν δύναται καί τῷ σώματι. Οὐκοῦν πλανῆται οἱ τά τοιαῦτα λέγοντες καί φρεναπάται, παγιδεύοντες τάς ἀστηρίκτους ψυχάς....

Τοιαύτη οὖν ἀγαπήσει ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον καί οὕτως ἠγαπήθη ὑπό τῶν ἁγίων σφοδρῶς τε καί ἀκαθέκτως. Ἡμεῖς δέ, ἐπειδή χλιαρῶς ἀγαπῶμεν αὐτόν, διά τοῦτο ἁλισκόμεθα τοῖς πονηροῖς λογισμοῖς καί ταῖς ἐπιθυμίαις τῆς σαρκός, ἀσπαζόμενοι ὀδύνην ἀνθ'ἡδονῆς, καί πικρίαν ἀντί γλυκύτητος, καί ταραχήν ἀντί εἰρήνης. Ἀλλ' ἀνανηπτέον, ἀδελφοί, καί καθαρτέον τήν ψυχήν ἐκ τῶν τοιούτων ὀλεθρίων ἐπιθυμιῶν, ὡς ἄν ἔχωμεν τόν Χριστόν ἔνοικον. Ὅπου γάρ καθαρότης, ἐκεῖ ὁ Χριστός· καί αὕτη ἐστίν ἡ μακαρία καί ἐπέραστος ζωή· καί οὕτω πολιτευόμενοι κληρονομήσομεν βασιλείαν οὐρανῶν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καί τό κράτος, σύν τῷ Πατρί καί τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     5.

Ἡ πάλη ἡμῖν, πρός τόν παριστάμενον διωγμόν, ὅς ἀπειλῶν ἀπειλεῖ τοῦτο κἀκεῖνο, ὡς ἀκούομεν. Εἰ οὖν ἐν τοῖς ἐλάττοσιν ἀνεύθετοι ὦμεν, πῶς ἐν τοῖς μείζοσιν εὐδοκιμήσομεν; «Ὁ ἐν ὀλίγῳ πιστός, καί ἐν πολλῷ πιστός ἐστι», καθά φησιν ὁ Κύριος. Ἐπεί οὖν ὑμεῖς καί ἐν πολλῷ καί ἐν ὀλίγῳ, χάριτι Χριστοῦ, πιστοί ὤφθητε καί καθ' ὑποταγήν καί καθ'ὁμολογίαν, μηδετέρως σκάζοιτε· ἀλλ' ἀμφοτέρωθεν τέλειοι γίνοισθε, κατηρτισμένοι εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν..

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     6.

Ὅτι μετά τήν ἀνάστασιν βρώσεως ἥψατο, καίτοι μή δεομένης τῆς ἁγίας σαρκός αὐτοῦ· ἀλλ' ὅμως, ἵνα τήν ἀνάστασιν πιστώσηται, καί ἔφαγε καί ἔπιε καί ἐψηλαφήθη τήν πλευράν, καί τοῖς νομίσασιν αὐτόν πνεῦμα εἶναι τάδε φησίν· «Ἴδετε τάς χεῖράς μου καί τούς πόδας μου, ὅτι αὐτός ἐγώ εἰμι· ψηλαφήσατέ με καί ἴδετε ὅτι πνεῦμα σάρκα καί ὀστέα οὐκ ἔχει, καθώς ἐμέ θεωρεῖτε ἔχοντα». Τί φῄς πρός ταῦτα, ὦ χριστομάχε; Εἰ σάρκα καί ὀστέα ἔχει, οὐκ ἔχει καί τό ἐξεικονίζεσθαι; Εἰ οὖν τό δεύτερον οὐκ ἔχει οὐδέ τό πρότερον ἔσχεν. Ἀλλά μήν αὐτός ἑαυτῷ μαρτυρεῖ καί τό ἐξεικονίζεσθαι κατά τό σιωπώμενον· ἑκάτερα γάρ ἀλλήλων ὁμολογητικά πέφυκεν εἶναι. Ἀλλ' οἱ μέν Εἰκονομάχοι ἴσα τῶν Μανιχαίων φρονοῦντες ἴσην καί «τίσουσιν δίκην ὄλεθρον αἰώνιον», ὡς γέγραπται·

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     8.

Ὁ γοῦν ρυπαίνων τήν σάρκα οὐκ ἔστι μέλος Χριστοῦ, ὁ μνησικακῶν οὐκ ἔστι μέλος Χριστοῦ, οὐ μήν οὐδέ ἄξιος μετέχειν τῶν ἁγιασμάτων·

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     9.

Οὐκ ἠκούσατε τί πέπονθεν ὁ ἐλεεινός Εὐπρεπιανός; Ἄρτι γάρ ἡμῖν ἀνηγγέλη ὅτι τέθνηκε, καί τέθνηκε, φεῦ τῆς ἐμῆς ταλαιπωρίας! οὐ τόν πρόσκαιρον, ἀλλά τόν αἰώνιον θάνατον, συμπλακείς τῇ Εὔᾳ, καί ταύτῃ τόν βίον ἀπορρήξας. Ὤ τί πέπονθεν ὁ τάλας! Ἴστε ὅπως ηὔγει πρότερον ὁ λύχνος, ὑπέρ κεφαλῆς αὐτοῦ, τῆς τε εὐπιστίας καί εὐδρομίας. Οὐχί συναπεκλείσθη μοι πάλαι ὁμολογητικῶς; Οὐκ εἰς οἰκονόμου προήχθη βαθμόν ἐν τῷ Σακκουδίωνι; Οὐκ ἐπί τῇ παρούσῃ ὁμολογίᾳ ἀπεδύσατο πρός ἀγῶνας, δίς μαστιχθείς καί ἐνεγκών ἄριστα;

Εἶτα τί; ἔχων ὡς οἰκονόμος τό γλωσσοκόμον τοῦ μοναστηρίου καί τά ἐν αὐτῷ βαλλόμενα, θελχθείς τῷ χρυσίῳ καί περιπαρείς τῇ φιλαργυρίᾳ, κατά τόν Ἰούδαν, προὔδωκεν, οἴμοι! τόν Χριστόν. Τοῦτο μέν ἀποδυσάμενος τό τῆς παρθενίας ἐπάγγελμα· τοῦτο δέ γιεζικῶς ὠνησάμενος ἀγρούς καί ἀμπελῶνας, βόας καί πρόβατα, καί κληρονομήσας οὐ τήν λέπραν ἐκείνου μόνον, ἀλλ' ὡς οἶμαι, καί τό δεινότερον. Ἴδε, ἀδελφοί μου, τί εἰργάσατο ἡ φιλαργυρία. Φύγωμεν τό πάθος, παρακαλῶ, ὡς προδοσίας ἐργαστήριον. Ἴδε τί ἐξετέλεσεν ἡ ἀπιστία. Φύγωμεν τό σκότος ὡς ἀπορρῆσσον τῆς συναφείας τοῦ Δεσπότου· φύγωμεν καί πᾶν ἄλλο πάθος τό πολιορκοῦν τήν ἐλεεινήν ψυχήν· θυμόν λέγω, φθόνον, ὀργήν, φιλαυτίαν, ἰδιογνωμοσύνην, ἀφιδιασμόν. Φεύγετε τό μεμονωμένοι τυγχάνειν, ἵνα φύγητε τήν ἐπηρτημένην παρά Κυρίου ἀράν· «Οὐαί γάρ, φησί, τῷ μόνῳ ὅτι ἐάν πέσῃ οὐκ ἐστιν ὁ ἐγείρων αὐτόν». Ὅπερ πέπονθε περί οὗ ὁ λόγος· εἰ γάρ ἦν ὁ συνών αὐτῷ, κἄν πέπτωκεν, εἶχεν ἄν ἐξ ἐπικουρίας τοῦ συνόντος πάλιν ἀναστῆναι, πάλιν ἀποκλαύσασθει τήν ἁμαρτίαν. Ἐπεί δέ οὐκ ἔσχεν, ὤλετο ὁ ἐλεεινός πορευθείς εἰς τόν ἴδιον τόπον. Κλαυθμοῦ καί ὀδύνης, ἀδελφοί, ἄξιον τό τραγῴδημα· φόβου καί τρόμου τό ὑπόδειγμα. «Ὁ στήκων, φησί, βλεπέτω μή πέσῃ»· ὁ εὐδρομῶν σκεπτέσθω μή ὑποσκελισθῇ ἀναθεωρῶν τόν σκελισμόν τοῦ πρίν εὐδρομήσαντος. Τάχα ἐδόκει τις ἄγγελον πίπτειν ἤ τόν ἀδελφόν ἐκεῖνον· ἀλλ'ἴσως ἀπονυστάξας πέπτωκε· καί τό αἴτιον, ἡ φιλαργυρία.

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     10.

Ἆρ' οὖν οἱ δι' αἵματος μόνοι μάρτυρες; Οὐμενοῦν, ἀλλά καί οἱ διά βίου ἐνθέου πολιτευόμενοι· φησί γάρ ὁ Ἀπόστολος· «περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καί ὄρεσι καί σπηλαίοις καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς». Ὁρᾷς ὅτι συλλήβδην μάρτυρας ἀπεκάλεσε πάντας τούς τῆς ὁσιότητος ἐραστάς καί τόν δι'ὑπομονῆς θλιβερόν βίον ἕλκοντας; Τοιγαροῦν, ὦ ἀδελφοί, καί ἡμεῖς ἐν τῷ μαρτυρίῳ τούτῳ καταλελογίσμεθα· ἐν γάρ τῷ στέργειν ἡμᾶς καί ὑπομένειν τό πολύθλιπτον τοῦ σταυροφόρου βίου, ἐν τῷ φρουρεῖν ἡμᾶς τό παρθενικόν ἐπάγγελμα, τό ἀνεξάρνητον τῆς ἀθλητικῆς ὑποταγῆς, μαρτυροῦμεν ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ Χριστός ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ· μαρτυροῦμεν ὅτι κρίσις ἔστι καί ἀνταπόδοσις· μαρτυροῦμεν ὅτι λόγον ὑφέξομεν, ἐπί τοῦ φοβεροῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, τῶν βεβιωμένων ἡμῖν, ἀντικαθιστάμενοι τῷ διαβόλῳ, τῷ ἐχθρῷ τοῦ Χριστοῦ, τιμωροῦντι οἱονεί καί μαστίζοντι ταῖς ἐπιφοραῖς τῶν ἐπαλλήλων λογισμῶν καί ὀλλυμένων ἡδονῶν ἐξαρνήσασθαι ἡμᾶς μή εἶναι Θεόν·

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     15.

Μανθάνω δέ ὅτι ἐν Ρώμῃ καί τάς κλεῖς τοῦ κορυφαίου τῶν ἀποστόλων Πέτρου διά τιμῆς ἄγουσι· καίτοι γε ὁ Κύριος οὐ κλεῖς αὐτῷ δίδωσιν αἰσθητάς, ἀλλά τάς διά λόγου, εἰς τό δεσμεῖν καί λύειν· οἱ δέ ἀργυρᾶς πεποιηκότες ταύτας προτιθέασιν εἰς προσκύνησιν· τοσαύτη οὖν ἐστιν αὐτῶν ἡ πίστις. Κἀκεῖ ἡ ἀρραγής πέτρα τῆς πίστεως τεθεμελιωμένη κατά τόν λόγον τοῦ Κυρίου· ἐνταῦθα δέ, ὡς ἔοικε, πλεονάζει ἡ ἀπιστία καί ἀνομία. Διά τοῦτο ὁ ταπεινός ἐγώ ἀλγυνόμενος τήν καρδίαν καί δεδιώς τό τῆς σιωπῆς κρίμα, ἐξ ἀναγκαίου φθέγγομαι ἅ φθέγγομαι βραχέα καί ὀλιγοστά· εἰ γάρ οἱ ἑτερόδοξοι οὐ παύονται, ἰδίᾳ τε καί δημοσίᾳ, ἐγγράφως τε καί ἀγράφως, γλῶσσαν βλάσφημον κινεῖν κατά τοῦ Χριστοῦ, ἡμεῖς οὐδέ οἴκοι καθήμενοι ὁμιλήσομεν πρός ἀλλήλους τά προσήκοντα; Καί πῶς οἴσομεν τήν ὀργήν Κυρίου; πῶς δέ μιμησόμεθα τούς πατέρας ἡμῶν, οἵ ἐν τοῖς ὁμοίοις καιροῖς τό ὑποσιωπᾶν καί ὑποστέλλεσθαι προδοσίαν ἀληθείας ἔφασαν εἶναι; Οὐκοῦν λαλητέον καί ἀκουστέον καί προσεκτέον λόγῳ τε καί ἔργῳ·

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     19.

Ἐπειδή δέ οἷον τό ἄρχον καί τό ἀρχόμενον, παρακαλῶ, οἱ εἰς κεφαλήν καί κανόνα τοῖς ἄλλοις κείμενοι, ὁσίως καί δικαίως καί εὐσεβῶς ζήσωμεν, δι' ἑαυτῶν τούς ἄλλους εἰς ὀρθοτομίαν καί λόγου καί βίου ἀπευθύνοντες.

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     22

Τό δέ αἴτιον τῆς ἀποδημίας, ὡς ἴστε, ὁ θάνατος ἐγεγόνει τοῦ μακαρίου μητροπολίτου Ἰωάννου τῆς Χαλκηδόνος, ὅς τόν ἀγῶνα τόν καλόν ἀγωνισάμενος καί δρόμον τελέσας καί τήν πίστιν τηρήσας ἐνεδήμησε πρός Κύριον, λαμπρόν τόν τῆς ὁμολογίας ἀπενεγκάμενος στέφανον, σύν τοῖς προλαβοῦσιν ἁγίοις πατράσι καί ἀδελφοῖς ἡμῶν. Ἐπειδή δέ ἐκβράσας ἐτελεύτησεν, ἠπορήκασί τινες λέγοντες· «Εἴ καλός, πῶς οὐ καλῶς ἀπεβίω;». 'Αλλ' ἐοίκασιν οἱ τοιοῦτοι ἀγνωσίαν νοσεῖν· τό γάρ καλόν καί κακόν οὐκ ἐν τῷ τοιῶσδε ἤ τοιῶσδε ἀποβιῶναι κρίνεται, ἀλλ'ἐν τῷ τήν πίστιν ἔχειν ὀρθόδοξον καί τόν βίον ἀκαταγνωστον. Ὡς ὅγε ταῦτα κτησάμενος κἄν ὑδεριῶν ἀποπνεύσῃ, κἄν ἐκβράσας, κἄν ὁτιοῦν ἄλλο δεινοπαθήσας, εἴτε κατά γῆν εἴτε κατά θάλασσαν, οὐδεμίαν ἐντεῦθεν ἕξει τήν δυσφημίαν. Ταῦτα γάρ οὐκ ἐφ'ἡμῖν, ἀλλ'ἐν τοῖς ἀθεωρήτοις τοῦ Θεοῦ κρίμασιν ἀπόκειται, ὅς οἶδε πῶς ἑκάστου τίθησι τό συμφέρον, κατά τε προθεσμίαν ζωῆς καί τρόπον ἀποβιώσεως.

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     35.

Οὕτως οὖν μέγιστόν ἐστι τό τῆς παρθενίας κατόρθωμα, ὡς καί αὐτῆς ἁπτόμενον τῆς κορυφῆς τοῦ οὐρανοῦ. εἰς δύο γάρ · διῃρημένου τοῦ ἀνθρωπίνου βίου εἴς τε γάμον καί ἀγαμίαν· ὁ μέν γάμος τόν κάτω κόσμον συνίστησιν, ἡ δέ ἀγαμία τόν ἄνω συμπληροῖ· καί ὁ μέν τῇ φθορᾷ δουλεύειν ὑπόκειται, ἡ δέ τῇ ἀφθαρσίᾳ συναστράπτειν ἠξίωται. Καί ὥσπερ εἰ ἄνθρωπόν τις ὑπόπτερον ἴδοι, εἰκότως ἄν ἀποθαυμάσειε πῶς τό μέν ἀνθρώπου, τό δέ ἀγγέλου εἶδος ἔχοι· οὕτως οὖν καί ὁ τήν παρθενίαν ἀσκῶν ξένον τι θέαμα καί ἀγγέλοις καί ἀνθρώποις καθέστηκεν. Ἐν σαρκί ἐστι καί ὑπέρ τήν σάρκα, ἐν κόσμῳ καί ὑπέρ τόν κόσμον, καθό καί ἀποτετάχθαι τῷ κόσμῳ λέγεται, ὡς ὑπερκοσμίως ζῆν αἱρούμενος.

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     39.

Ἀδελφοί καί πατέρες, οὐδέν μακαριώτερον τοῦ βίου ἡμῶν, καί οὐδέν ὑψηλότερον τῆς πολιτείας ἡμῶν, εἴ γε καθώς ὀνομαζόμεθα πολιτευόμεθα. Ἀλλά μή ἐναντίως τῷ ὀνόματι τήν πολιτείαν ἔχωμεν· μοναχός γάρ ἐστιν ὁ πρός Θεόν μονον βλέπων καί Θεοῦ μόνου ἐφιέμενος καί Θεῷ μόνῳ προσκείμενος καί Θεόν μόνον θεραπεύειν προαιρούμενος, εἰρήνην τε ἔχων πρός Θεόν καί εἰρήνης τοῖς ἄλλοις αἴτιος γινόμενος· ᾧ δέ ταῦτα μή πάρεστι, τοὐναντίον δέ ζῆλος καί ἔρις καί διχοστασίαι, «τυφλός ἐστι μυωπάζων, κατά τό γεγραμμένον, λήθην λαβών τοῦ καθαρισμοῦ τῶν πάλαι αὐτοῦ ἁμαρτιῶν· ».

ΚΑΤΗΧΗΣΙΣ     46.

Μέγα οὖν ἅπαν κατόρθωμα, καί εὐχῆς τῆς ἀνωτάτω κατακτήσασθαι· οὐμενοῦν τοσοῦτον ὅσον τό τῆς παρθενίας. Παρθενία γάρ ἐστιν ἡ ἐν παραδείσῳ πρώτιστα ἐκλάμψασα πρίν ἤ τούς προπάτορας ἡμῶν κατασοφισθῆναι ὑπό ὄφεως. Παρθενία ἐστίν ἡ μήτηρ Χριστοῦ χρηματίσασα· παρθενία ἐστίν ἡ τούς ἀνθρώπους ἀγγέλους ἀπεργαζομένη, εἴπερ ὁ μέν γάμος ἐκ φθορᾶς ἄρχεται καί εἰς φθοράν καταλήγει· ἡ δέ παρθενία εἰς ἀφθαρσίαν τόν κόσμον ἀνίστησι. Πῶς οὖν αὐτήν κτησόμεθα, εἴποι τις ἄν; πῶς δ'ἄν ἄλλως ἡ ἐν μυρίοις πόνοις τε καί ἱδρῶσιν; Ὅπου γάρ μέγα τό κατόρθωμα, ἐκεῖ μεγίστης καί σπουδῆς χρεία. Τοίνυν, καθάπερ μάχαιρα ὀξεῖα τέμνειν οἶδε τούς προσβάλλοντας, τόν αὐτόν δή τρόπον καί ἡ ψυχή τῷ θείῳ φόβῳ, ὥσπερ τινί πυρί χαλκευθεῖσα καί τῷ τῶν δακρύων ὕδατι στομωθεῖσα, τεμνέτω καί σκυλευέτω τούς δαιμονιώδεις λογισμούς·