Υπάρχει αμφιβολία στους Ορθόδοξους πιστούς, ότι ο Οικουμενισμός είναι αίρεση;

Εἶναι πολλές οἱ ἐπιστολές στίς ὁποῖες ὁ ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἀναφέρεται στό θέμα τῶν δεδιωγμένων χάριν τῆς πίστεως καί τῆς ὁμολογίας καί τῶν ἀδιώκτων καί εἰρηνευόντων, μέ συμβιβασμό ὅμως καί μέ μία τρόπον τινα συνύπαρξι μέ τούς αἱρετικούς.

Ἡ θέσις του εἶναι παγία καί ἀσυμβίβαστη καί συνίσταται εἰς ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει ἐκεῖ ὅπου εὑρίσκονται οἱ δεδιωγμένοι· καί ἐκ τοῦ ἀντιθέτου ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχει συμβιβασμός καί ὑποστολή τῆς σημαίας τῆς πίστεως, θεωρεῖ ὅτι ὑπάρχει προδοσία, ἀποστασία, πλάνη καί ταύτησι μέ τήν αἵρεσι καί τούς αἱρετικούς.

Ὁ ἔλεγχος τόν ὁποῖο ἀσκεῖ σ’ αὐτές τίς περιπτώσεις πρός τούς συμβιβασμένους εἶναι δριμύτατος καί ἀπό ἐδῶ φαίνεται καί ἡ παρρησία του καί ἡ ὑπό πάντων παραδοχή τῆς γνώμης του, ὡς γνώμη τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ συμβουλές τίς ὁποῖες δίδει σ’ αὐτές τίς περιπτώσεις εἶναι πάντοτε οἱ ἴδιες, δηλαδή νά σταματήση ὁ συμβιβασμός καί νά ὑπάρξη ὁμολογία καί ἐπιπλέον νά συνταχθοῦν οἱ συμβιβασμένοι καί πρακτικά μέ τούς δεδιωγμένους χάριν τῆς πίστεως, ὑφιστάμενοι καί αὐτοί τόν διωγμό.

   Θά παρουσιάσωμε μία τέτοια ἐπιστολή τοῦ ὁσίου, διότι τό θέμα τῆς ὁμολογίας καί τοῦ συμβιβασμοῦ, καθώς ἐπίσης καί τό θέμα, ποῦ εὑρίσκεται ἡ Ἐκκλησία, σ’ αὐτές τίς περιπτώσεις στίς ὁποῖες ἐπικρατεῖ ἡ αἵρεσις, εἶναι πολύ ἐπίκαιρο καί στίς ἡμέρες μας.

Ἡ ἐπιστολή αὐτή ἔχει ὡς παραλήπτη τήν ἡγούμενο Βασίλειο καί εἶναι δεύτερη καί σά συνέχεια μιᾶς ἄλλης ἐπιστολής πρός αὐτόν. Στήν πρώτη ἐπιστολή ὁ ὅσιος ἐκδηλώνει τήν λύπη του διότι ὁ ἡγούμενος Βασίλειος συμβιβάστηκε καί τρόπον τινα συμπορεύθηκε μέ τούς αἱρετικούς, ὥστε νά μήν ἐκδιωχθῆ ἀπό τό μοναστήρι του. Στό τέλος δέ τῆς πρώτης ἐπιστολῆς διαλέγεται μέ κάποια εἰρωνεία διά τόν συμβιβασμό τοῦ ἡγούμενου Βασιλείου καί ἀναφέρει ὅτι καθένας εἶναι ἐλεύθερος, εἴτε νά συμβιβασθῆ καί νά κρατήση τό ἀξίωμά του, εἴτε νά ὁμολογήση μέ λόγια καί ἔργα καί νά διωχθῆ, ὁπότε θά ἀπαρνηθῆ ἡγουμενεῖες καί μονές, ἀλλά θά κρατήση τήν Ὀρθοδοξία καί τό πάσχειν ὑπέρ αὐτῆς. Αὐτό σημαίνει ἡ θαυμασία ἔκφρασις ἡ ὁποία κατακλείει τήν πρώτη ἐπιστολή «ἠρνησάμεθα ἅ ἠρνησάμεθα καί προαιρούμεθα ἅ προϊσχόμεθα». [Καί οἶδα μέν ὅτι
λυπηρόν τό γράμμα τῇ τιμιότητί σου ὥσπερ καί ἡμῖν, ἀλλά τῆς τοῦ θεοῦ ἀγάπης οὐδέν προτιμότερον, δι’ ἥν καί ἡμεῖς σύν τοῖς ἁγίοις πατράσιν ἡμῶν ἐπί τῇ ὕβρει Χριστοῦ ἠρνησάμεθα ἅ ἠρνησάμεθα καί προαιρούμεθα ἅ προϊσχόμεθα» (Ἐπιστολή 494. Βασιλείῳ ἡγουμένῳ, σελ. 728,22 Φατοῦρος·  P.G. 99, 1448D)].

   Φαίνεται λοιπόν ὅτι εἶχε μεγάλη ἐπιρροή πρός τόν ἡγούμενο ἡ πρώτη αὐτή ἐπιστολή καί αὐτός ἠθέλησε νά μετατεθῆ στόν χῶρο τῆς ὁμολογίας. Στήν δεύτερη δέ ἐπιστολή, ἡ ὁποία φαίνεται ὡς ἀπάντησι σέ ἀνάλογο ἐπιστολή τοῦ ἡγουμένου Βασιλείου, ὁ ὅσιος ἀναφέρει ὅτι ἡ λύπη του ὑπεχώρησε λίγο ἐπειδή ἐπληροφορήθη ἀπό τά γραφόμενά του, ὅτι παραιτεῖται ἀπό τό ἡγουμενικό ἀξίωμα καί συντάσσεται μετά τῶν δεδιωγμένων. Διότι δέν ὑπάρχει καμμία ἐκκλησιαστική ἐπικοι­νωνία καί σχέσις μεταξύ δεδιωγμένων χάριν τῆς πίστεως καί ἀδιώκτων ἐξ αἰτίας τοῦ συμβιβασμοῦ. Καί ὄχι μόνο ἀδιώκτων καί συμβιβασμένων ἀλλά καί τελείων ὑποτακτικῶν στούς διώκτας καί αἱρετικούς, ὥστε νά ἀντλοῦν ἀπό   αὐτούς τήν  ἐξουσία τοῦ ἡγουμένου στά μοναστήρια. «Διότι», λέγει, «δέν ὑπάρχει σύμφωνα μέ τήν ἁγ. Γραφή καμμία ἐπικοινωνία τοῦ φωτός μέ τό σκότος. Ἐπειδή ἔγινε κάποια οἰκονομία καί ἐπετράπη, σύμφωνα μέ τήν θεραπευτική μέθοδο, νά ὑπαχθοῦμε κατά κάποιον τρόπο στούς ἐξουσιαστάς, ὑπό τήν προϋπόθεσι ὅμως νά μᾶς δοθῆ ἡ ἐγγύησις ὅτι μέ κανένα τρόπο οὔτε μέ λόγια, οὔτε μέ ἔργα θά ὑποταχθοῦμε στούς αἱρετικούς. Καί ἔτσι θά εὑρισκώμεθα σά νά κρατούσαμε καί νά μή κρατούσαμε τά μοναστήρια. Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο θά ἐγένετο νόμιμος ἡ ὁμολογία, διότι θά προσελκύοντο οἱ ἀντίθετοι, ἐνῶ συγχρόνως θά ἀντιστέκοντο οἱ ἐνιστάμενοι.

Ὅταν ὅμως ἦλθε ὁ καιρός νά φανοῦν στήν πρᾶξι τά συμφωνηθέντα ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ὥστε νά θεραπευθῆ ὁ προηγούμενος συμβιβασμός, δέν ἔγινε τίποτε ἀπό αὐτά, ἀλλά ἀπεναντίας ὑπῆρξε δεύτερος συμβιβασμός καί ὑποταγή στούς αἱρετικούς καί μέ λόγια καί μέ ἔργα. Καί μέ τόν τρόπο αὐτό τοῦ συμβιβασμοῦ καί μέ τήν σύμπραξι τῆς κρατικῆς ἐξουσίας ἔγιναν πάλι ἡγούμενοι στίς μονές ἀκλόνητοι.

Ὁ λόγος μας, συνεχίζει ὁ ὅσιος, ἀπευθύνεται σέ ὅλους ὅσους συμβιβάστηκαν κατ’ αὐτόν τόν τρόπο. Εἶναι πλέον ἀστεῖο νά δίδωνται ἐκ νέου ἐπιτίμια ἤ μᾶλλον ἀνοησία ἀπό αὐτούς οἱ ὁποῖοι τά θέτουν, γίνεται δέ σύγχυσις στήν ὁμολογία καί διχασμός στούς εὐσεβεῖς. Διότι τί θά σκεφθοῦν οἱ ἡγούμενοι τῶν Κωμῶν τοῦ Γουλαίου καί ὅλοι οἱ ἄλλοι οἱ ὁποῖοι ἐδιώχθησαν ἀπό τίς θέσεις των λόγῳ τῆς ὁμολογίας, ὅταν θά βλέπουν ἐσᾶς νά κρατῆτε τά μοναστήρια, προδίδοντας ὅμως τήν ἀλήθεια; Καί μάλιστα νά βλέπουν ἐμᾶς νά συμφωνοῦμε μαζί σας! Τί θά σκεφθοῦν αὐτοί οἱ ὁποῖοι λόγῳ τοῦ διωγμοῦ εὑρίσκονται κρυμμένοι στά ὄρη; Δέν θά ἀναστενάξουν, δέν θά λυπηθοῦν, δέν θά θεωρήσουν ὅτι ἡ ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ κατήντησε παιγνίδι; Τί θά εἰποῦν καί οἱ ἡγούμενοι, οἱ ὁποῖοι ἐδιώχθησαν μαζί μας; Δέν θά βεβαιωθοῦν ὅτι τά ἰδικά μας παθήματα εἶναι σάν ἕνα παιγχνίδι;

Ὁ Ἀπόστολος ὅμως λέγει, νά μή πλανώμεθα διότι ὁ Θεός δέν ἐμπαίζεται καί ἡ ὁμολογία χάριν τοῦ Χριστοῦ δέν εὐτελίζεται, ἔστω καί ἄν κάποιοι νομίζουν ὅτι διαφορετικά ἔχουν τά πράγματα. Ὥστε, ἐπιλέγει ὁ ὅσιος, ἐάν θέλης ἀδελφέ νά συνταχθῆς μέ ἐμᾶς τούς ταπεινούς ἀποχώρησε ἀπό τήν κατοχή τοῦ μοναστηριοῦ, ὅπως καί τό ὑποσχέθηκες. Αὐτό σέ παρακαλοῦμε νά κάνης και δι’ αὐτό προσευχόμεθα. Ὅταν τό κάνης αὐτό θά εἶσαι καί ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά ὀρθόδοξος καί θά σώσης τήν πολύτιμο ψυχή σου, τῆς ὁποίας δέν ὑπάρχει τίποτε ἰσάξιο, σέ ὁλόκληρη τήν κτίσι»(*).

   Ἐδῶ πάλι παρατηροῦμε τήν ἴδια στάσι τοῦ ὁσίου, ὅσον ἀφορᾶ τούς δεδιωγμένους χάριν τῆς πίστεως καί τούς ἀδιώκτους ἐξ αἰτίας τοῦ συμβιβασμοῦ. Διά νά γίνη ἡ σύνταξις τοῦ ἡγουμένου μετά τῶν Ὀρθοδόξων, ἔπρεπε ἐκτός τῆς ὁμολογίας νά ἀπομακρυνθῆ καί ἀπό τήν ἡγουμενία, διότι δέν ἐννοεῖτο ἡ διατήρησις τοῦ ἀξιώματος χωρίς συμβιβασμό. Ἔτσι θά ἐγένετο ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά ὀρθόδοξος, διότι θά ἀκολουθοῦσε τόν διωγμό τῆς ὀρθοδόξου πίστεως καί βεβαίως τήν στενή καί τεθλιμμένη ὁδό.

__________________________

(*) "Βραχύ τι παρεμυθήθη τό περί ὑμᾶς τούς τιμιωτάτους λυπηρόν τῆς ψυχῆς ἡμῶν, εἴ γε ὡς γεγράφατε ἔχει καί ὑποχωρεῖτε τῆς  ἡγουμενικῆς διακρατήσεως˙ οὐδεμία γάρ κοινωνία, ὦ φιλότης, δεδιωγμένοις καί  ἀδιώκτοις καί οὐ μόνον ἀδιώκτοις, ἀλλά καί ὑποτελοῦσι τοῖς διώκταις, καθηγεμονιώντων ὧνπερ ἐξουσιάζουσι μοναστηρίων, εἰ μή ἄρα τις κοινωνία ὡμολόγηται φωτί πρός σκότος.  ἀλλ’ οὐκ ἐνδέχεται, ὡς ὁ ἱερός λόγος ἀπεφήνατο˙ τό γάρ ἕως τοῦ παρόντος ἐπιδοῦναι ἑαυτούς ἐν τοῖς ἁλοῦσι δι’ ὑποπτώσεως ἰατρικῆς κατά τόνδε τόν τρόπον γέγονε, τῷ λαβεῖν ἡμᾶς ἐγγύας μήτε λόγῳ μήτε ἔργῳ καθ’ οἱονδήποτε τρόπον ὑπαχθῆναι πάλιν τοῖς ἑτεροδόξοις˙ καί οἷον ἐν μεταιχμίῳ ἑστᾶσι κρατήσεως καί οὐ κρατήσεως τῶν μονῶν καί, τό ὅλον εἰπεῖν, ὡς νόμιμον γενέσθαι τήν ὁμολογίαν διά τῆς τῶν ἐναντίον ὑφελκύσεως καί τῶν ἐνισταμένων ἀντιπράξεως. ἐπάν δέ καιρός ἦκε τοῦ ζητουμένου, καί τό ὁμολογηθέν οὐκ ἐξηνύσθη ἐνώπιον θεοῦ καί ἀνθρώπων πρός ἀκριβεστέραν τῆς προτέρας ὑποπτώσεως ἐξίασιν.  ἀλλά πάλιν ἀπαγωγή καί πάλιν ὑπόπτωσις ἔν τε λόγοις καί ἔργοις.  ὠς αὐτά τά πράγματα μαρτυρεῖ κἄκ τῶν εἰδότων ἀκηκόαμεν, καί πάλιν καθηγεμόνες ἀπαρασάλευτοι διά τῆς ἄρτι ὑπό τοῦ κράτους ὑποδοχῆς καί ἀποστολῆς. ὁ λόγος δέ ἐπί πάντων τῶν οὕτως πεπραχότων καί γελοῖόν ἐστιν ἄρτι τό ἐπιτιμᾶν, μᾶλλον δέ φρενοβλάβεια τῶν ἐπιτιμώντων καί σκινδαλμός τῶν εὐσεβούντων, σύγχυσίς τε καί ἀβλεψία ἐπί τῇ Χριστοῦ ὁμολογίᾳ.  δεῖν τοῦ ἀποστόλου  ἀκοῦσαι, λέγοντος στέλλεσθαι ὑμᾶς ἀπό παντός ἀδελφοῦ, ἀτάκτως περιπατοῦντος κάι μή κατά τήν παράδοσιν, ἥν παρέλαβον παρ’ ἡμῶν.  μᾶλλον δέ αὐτοῦ τοῦ θεοῦ, διά τοῦ προφήτου βοῶντος˙ ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καί ἀφορίσθητε καί ἀκαθάρτου μή ἅπτεσθε˙ κἀγώ εἰσδέξομαι ὑμᾶς, τούς οὕτω διαστελλομένους δηλονότι καί μή συγχέοντας τήν Χριστοῦ ὁμολογίαν.

       Τί γάρ φήσουσιν, ὦ τιμιώτατε, ὅ τε τῶν Κωμῶν ἡγούμενος καί ὁ τοῦ Γουλαίου σύν τοῖς ὁμοίως ἄρτι διωχθεῖσιν ἐν τῇ ἐνστάσει, εἴπερ ὁρῶσιν ὑμᾶς, τούς προδοσίᾳ τῆς ἀληθείας κατέχοντας τά μοναστήρια, καί  ἡμᾶς ὑμῖν συναπαγομένους; τί δέ οἱ ἐν τοῖς ὅρεσι τληπαθοῦντες κατά τό τοῦ διωγμοῦ στενοχωρητικόν; οὐ στενάξουσιν;  οὐκ οἰμώξουσιν;  οὐχ ἡγήσονται παιδιάν τήν ὁμολογίαν τοῦ Χριστοῦ; τί δέ οἱ ἡγουμενεύσαντες τῶν μοναστηρίων ἀπ’ ἀρχῆς καί διά Χριστόν δεδιωγμένοι σύν ἡμῖν; οὐ κατασφραγίσονται, ὡς παιγνιῶδές τι πασχόντων ἡμῶν; μή πλανᾶσθε, φησίν ὁ ἀπόστολος, θεός οὐ μυκτηρίζεται˙ ἡ ὁμολογία Χριστοῦ οὐ κεκοίνωται, κἄν τινες οἴωνται ἄλλως φρονεῖν καί λέγειν. 

  Ὥστε, εἰ βούλει, ἀδελφέ ἠγαπημένε, μεθ’ ἡμῶν τῶν ταπεινῶν τετάχθαι, ὑποχώρησον τῆς κατοχῆς τοῦ μοναστηρίου, καθώς καί ὑπέσχου˙ τοῦτο γάρ καί παρακαλοῦμεν, εἰς τοῦτο καί προσευχόμεθα.  ἵνα, ὡς τό ἐντός, οὕτως καί τό ἐκτός ὀρθόδοξος ὑπάρχῃς, τήν τιμίαν σου ψυχήν σῴζων, ἧς οὐδέν ἀντάξιον τῶν ὁρωμένων. ὁ κύριος ἀρχιεπίσκοπος σύν ἡμῖν πλεῖστα προσαγορεύει σε, φιλῶν τήν σωτηρίαν σου ἄγαν, ἐπεί καί οἱ λοιποί ἀδελφοί" (Ἐπιστολή 495. Βασιλείῳ ἡγουμένῳ, σελ. 729, 1 Φατοῦρος,  P.G. 99, 1449 Α).