«O Οικουμενικός
Πατριάρχης έχει όραμα για την Εκκλησία
και δύσκολα κάνει πίσω αν δεν το πραγματοποιήσει».
Έρχονται
στο νου μου τα λόγια του π. Ιωάννη Χρυσαυγή, Αρχιδιακόνου του
Οικουμενικού Θρόνου και αγαπητού φίλου, ο οποίος προ ημερών σε συνάντηση
μας στη Θεσσαλονίκη, ανέφερε πάνω στη συζήτηση για τον Οικουμενικό μας
Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, πως ο ίδιος «ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει όραμα για την Εκκλησία και δύσκολα κάνει πίσω αν δεν το πραγματοποιήσει».
Εκείνο, που μου ταρακούνησε την προσοχή δεν ήταν το
«οραματιστής» αλλά το επίμονο του ύφους του π. Ιωάννη όταν έλεγε αυτά τα λόγια. Μάλιστα δε, ακόμη κι ο ίδιος έδειχνε ενθουσιασμένος για τη δυναμικότητα του Παναγιωτάτου και απορούσε θετικά με το πείσμα του να υλοποιεί τους οραματισμούς του. Αυτό το ύφος του π. Ιωάννη με έπεισε περισσότερο για την έμπονη αγάπη του Οικουμενικού μας Πατριάρχη για την ορθόδοξη Εκκλησία.
Τι να γράψεις και σε τι να αναφερθείς, που σχετίζεται με τη διακονία του Παναγιωτάτου; Έχουν γραφτεί τόσα. Άρθρα, ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων, συνέδρια. Αισθάνεσαι πολλές φορές πως δεν υπάρχει κάτι άλλο να μοιραστείς με τους αναγνώστες. όλες οι δραστηριότητες του για την ορθόδοξη Εκκλησία, τον άνθρωπο, το περιβάλλον είναι γνωστές ανά την υφήλιο. Δεν υπάρχει κάτι που να μην έχει ταιριάξει ο ίδιος με τον ευαγγελικό και πατερικό λόγο, τον οποίο φέρνει στη σύγχρονη εποχή. Να λοιπόν, η αφορμή να εκφράσω μερικές σκέψεις μου προς το πρόσωπο του.
Αυτό το άνοιγμα είναι που τον κάνει μοναδικό. Τόσο τον ίδιο όσο και κάθε έκφρασης της υπαρξιακής του ολότητας. Ο ίδιος ανοίγεται. Δεν εγκλωβίζεται μέσα στα όρια της εκκλησιαστικής του δικαιοδοσίας, δεν αναλώνεται στη διακονία των ορίων που η πνευματική θέση του επιτρέπει, αλλά βγαίνει έξω στους δρόμους και στις πλατείες. Εξάλλου, από εκεί δεν ξεκίνησε η Εκκλησία; Και βγαίνοντας προς τα έξω, ο Παναγιώτατος καταφέρνει την επάνοδο του Χριστού από την εξορία καταπώς σημειώνει ο ιερός Χρυσόστομος. Δεν τοποθετεί τον πνευματικό λόγο της Εκκλησίας ως μουσειακό έκθεμα, ως ταριχευμένη εικόνα του χθες. Αντίθετα φέρνει την Εκκλησία στο σήμερα. Και με το χάρισμα της προορατικότητας του προβλέπει και σαρκώνει την αλήθεια και τη σωτηρία σε κάθε έκφανση του σύγχρονου πολιτισμού, ενός πολιτισμού της «σάρκωσης» όπως συνηθίζει να λέει ο πανεπιστημιακός καθηγητής θεολογίας Χρυσόστομος Σταμούλης.
Βέβαια έρχεται στο νου μου και μία άλλη μορφή που σου δημιουργεί συνεχώς έκπληξη αναιρώντας το απροσδιόριστο των γεγονότων που σημαίνονται στον καιρό του χρόνου. Είναι εκείνη του Μητροπολίτη Χαλκηδόνος κυρού Μελίτωνος και πνευματικού πατέρα του κ.κ. Βαρθολομαίου. Διαβάζοντας λοιπόν τα γραπτά του, έχω την ισχυρή αίσθηση, που με τον καιρό πεισμώνει να στερεώνεται ολοένα και περισσότερο, ότι ο χαρισματικός αυτός πνευματικός άνδρας κυρός Μελίτων Χατζής, έγραφε για τα όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες, στην εποχή που ζούσε. Αυτό το χάρισμα συναντάται και στον Οικουμενικό μας Πατριάρχη.
Ναι, είναι αλήθεια και χαίρομαι πάρα πολύ, που το βλέπω να συμβαίνει. Η Εκκλησία να ανοίγεται και να μην φοβάται εχθρούς, σκιές και κατασκευασμένες συνομωσίες. Γιατί πρέπει πάντα το άνοιγμα να αποτελεί αίρεση; Και γιατί πρέπει η Εκκλησία να απολογείται για την διακονία αυτή κατά την οποία σαρκώνει όλη την ιστορία, όλο τον άνθρωπο, όλο τον πολιτισμό εντός της; Σκέφτεστε αλήθεια την κατάντια της Εκκλησίας, με έναν Οικουμενικό Πατριάρχη να εγκλωβίζεται στο πολύπαθο Φανάρι, να παρακολουθεί την κίνηση του χρόνου που φέρνει τις αλλαγές της ζωής, να ασκεί εντός των τειχών της Πόλης τα πνευματικά του καθήκοντα και να αδιαφορεί για την παρουσία του λόγου της αληθείας στην κάθε εποχή, στον κάθε άνθρωπο; Ούτε να το σκέφτομαι.
Είναι ευλογία πιστεύω το πρόσωπο του Οικουμενικού μας Πατριάρχη. Ο κ.κ. Βαρθολομαίος δεν είναι μόνο ο Πατριάρχης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, αλλά ως «χαλκηδόνιος διφυσίτης», ενώνει τη φύση του εκκλησιαστικού ανδρός μ’ εκείνη του οραματιστή. Μιλάμε λοιπόν για ένα πρόσωπο «ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως, γνωριζόμενον». Δεν υπάρχει μόνο με το θεολογικό λόγο και χωρίς την αγωνία για τον άνθρωπο, την κτίση, το περιβάλλον, όπως δεν υπάρχει μόνο με την αγωνία για τον άνθρωπο, την κτίση, το περιβάλλον και χωρίς το θεολογικό λόγο.
Ομολογώ όμως, πως αυτό το άνοιγμα της Εκκλησίας και ο λόγος της που «σχοινοβατεί» κατά Γρηγόριο Θεολόγο, αφήνει πικρή γεύση στην Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη. Βλέπετε, είναι το τίμημα της αλήθειας των πραγμάτων, σε εποχές σκληρές, μίζερες, όπου κύριο χαρακτηριστικό είναι η θεολογική γκρίνια και η αποτείχιση των πάντων, ως αποτέλεσμα μεμονωμένων, ελάχιστων και αυτόκλητων σωτήρων που πατρονάρουν τους αδελφούς τους και κουνώντας το δάχτυλο τους, τους στήνουν στον τοίχο και τους καταδικάζουν ως αιρετικούς. Βλέπουν ως απειλή το διάλογο μεταξύ των Εκκλησιών, μεταξύ των θρησκειών. Κουράζουν τον απλό πιστό και φιλότιμο λαό με το να εξορκίζουν εδώ και χρόνια την ένωση των Εκκλησιών, αφήνοντας ακόμη και με το τέλος των κραυγών τους θόρυβο. Ζαλίζουν με το να μιλούν για προδοσία και αποτείχιση, ενώ τον εαυτό τους αποτοιχίζουν και θέτουν εκτός Εκκλησίας. Κατακρίνουν τον Πατριαρχικό Θεσμό, υβρίζουν το πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη, κατρακυλούν σε κάθε τι ψεύτικο, που κατασκευάζουν και ακόμη και στο κατρακύλισμα αυτό δημιουργούν θόρυβο και απύθμενη ταραχή. Αποφασίζουν ποιος είναι ορθόδοξος και ποιος είναι αιρετικός και φτάνουν στο τραγικό και ανεπανόρθωτο σημείο να αναθεματίζουν όσους βαπτίζουν ως αιρετικούς στη
Θέλω να κλείσω με όμορφους προβληματισμούς, καθώς η θεολογική μιζέρια και ο φανατισμός των υπερορθόδοξων διαλύονται με τον καιρό ως «σκιάς ασθενέστερα» και «ονείρων απατηλότερα». Κλείνω με τους του μακαριστού Μελίτωνος Χατζή και έχω την αίσθηση πως ο Οικουμενικός μας Πατριάρχης θα συνεχίζει τα μελιτώδη και πνευματοφόρα οράματα του, μέσα από τις όμορφες και δημιουργικές αγωνίες του πνευματικού του πατέρα κυρού Μελίτωνος Χατζή: Δεν είναι δυνατόν η Εκκλησία, και μάλιστα η Ορθόδοξος, η δική μας Εκκλησία, να νοηθεί ως άσχετη προς τη ζωή, προς τους καιρούς, προς την αγωνία αυτής της ώρας, προς τα φλέγοντα προβλήματα αυτής της στιγμής, απλώς ως πόλις επάνω όρους κειμένη και θεωρούσα τα περί αυτήν… Ὑποκρινόμενοι τήν χθές, ἀπουσιάζομεν ἀπό τήν σήμερον καί ἡ αὔριον ἔρχεται ἄνευ ἡμῶν».
Εις πολλά και υγιή έτη Παναγιώτατε!
Εκείνο, που μου ταρακούνησε την προσοχή δεν ήταν το
«οραματιστής» αλλά το επίμονο του ύφους του π. Ιωάννη όταν έλεγε αυτά τα λόγια. Μάλιστα δε, ακόμη κι ο ίδιος έδειχνε ενθουσιασμένος για τη δυναμικότητα του Παναγιωτάτου και απορούσε θετικά με το πείσμα του να υλοποιεί τους οραματισμούς του. Αυτό το ύφος του π. Ιωάννη με έπεισε περισσότερο για την έμπονη αγάπη του Οικουμενικού μας Πατριάρχη για την ορθόδοξη Εκκλησία.
Τι να γράψεις και σε τι να αναφερθείς, που σχετίζεται με τη διακονία του Παναγιωτάτου; Έχουν γραφτεί τόσα. Άρθρα, ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων, συνέδρια. Αισθάνεσαι πολλές φορές πως δεν υπάρχει κάτι άλλο να μοιραστείς με τους αναγνώστες. όλες οι δραστηριότητες του για την ορθόδοξη Εκκλησία, τον άνθρωπο, το περιβάλλον είναι γνωστές ανά την υφήλιο. Δεν υπάρχει κάτι που να μην έχει ταιριάξει ο ίδιος με τον ευαγγελικό και πατερικό λόγο, τον οποίο φέρνει στη σύγχρονη εποχή. Να λοιπόν, η αφορμή να εκφράσω μερικές σκέψεις μου προς το πρόσωπο του.
Αυτό το άνοιγμα είναι που τον κάνει μοναδικό. Τόσο τον ίδιο όσο και κάθε έκφρασης της υπαρξιακής του ολότητας. Ο ίδιος ανοίγεται. Δεν εγκλωβίζεται μέσα στα όρια της εκκλησιαστικής του δικαιοδοσίας, δεν αναλώνεται στη διακονία των ορίων που η πνευματική θέση του επιτρέπει, αλλά βγαίνει έξω στους δρόμους και στις πλατείες. Εξάλλου, από εκεί δεν ξεκίνησε η Εκκλησία; Και βγαίνοντας προς τα έξω, ο Παναγιώτατος καταφέρνει την επάνοδο του Χριστού από την εξορία καταπώς σημειώνει ο ιερός Χρυσόστομος. Δεν τοποθετεί τον πνευματικό λόγο της Εκκλησίας ως μουσειακό έκθεμα, ως ταριχευμένη εικόνα του χθες. Αντίθετα φέρνει την Εκκλησία στο σήμερα. Και με το χάρισμα της προορατικότητας του προβλέπει και σαρκώνει την αλήθεια και τη σωτηρία σε κάθε έκφανση του σύγχρονου πολιτισμού, ενός πολιτισμού της «σάρκωσης» όπως συνηθίζει να λέει ο πανεπιστημιακός καθηγητής θεολογίας Χρυσόστομος Σταμούλης.
Βέβαια έρχεται στο νου μου και μία άλλη μορφή που σου δημιουργεί συνεχώς έκπληξη αναιρώντας το απροσδιόριστο των γεγονότων που σημαίνονται στον καιρό του χρόνου. Είναι εκείνη του Μητροπολίτη Χαλκηδόνος κυρού Μελίτωνος και πνευματικού πατέρα του κ.κ. Βαρθολομαίου. Διαβάζοντας λοιπόν τα γραπτά του, έχω την ισχυρή αίσθηση, που με τον καιρό πεισμώνει να στερεώνεται ολοένα και περισσότερο, ότι ο χαρισματικός αυτός πνευματικός άνδρας κυρός Μελίτων Χατζής, έγραφε για τα όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες, στην εποχή που ζούσε. Αυτό το χάρισμα συναντάται και στον Οικουμενικό μας Πατριάρχη.
Ναι, είναι αλήθεια και χαίρομαι πάρα πολύ, που το βλέπω να συμβαίνει. Η Εκκλησία να ανοίγεται και να μην φοβάται εχθρούς, σκιές και κατασκευασμένες συνομωσίες. Γιατί πρέπει πάντα το άνοιγμα να αποτελεί αίρεση; Και γιατί πρέπει η Εκκλησία να απολογείται για την διακονία αυτή κατά την οποία σαρκώνει όλη την ιστορία, όλο τον άνθρωπο, όλο τον πολιτισμό εντός της; Σκέφτεστε αλήθεια την κατάντια της Εκκλησίας, με έναν Οικουμενικό Πατριάρχη να εγκλωβίζεται στο πολύπαθο Φανάρι, να παρακολουθεί την κίνηση του χρόνου που φέρνει τις αλλαγές της ζωής, να ασκεί εντός των τειχών της Πόλης τα πνευματικά του καθήκοντα και να αδιαφορεί για την παρουσία του λόγου της αληθείας στην κάθε εποχή, στον κάθε άνθρωπο; Ούτε να το σκέφτομαι.
Είναι ευλογία πιστεύω το πρόσωπο του Οικουμενικού μας Πατριάρχη. Ο κ.κ. Βαρθολομαίος δεν είναι μόνο ο Πατριάρχης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, αλλά ως «χαλκηδόνιος διφυσίτης», ενώνει τη φύση του εκκλησιαστικού ανδρός μ’ εκείνη του οραματιστή. Μιλάμε λοιπόν για ένα πρόσωπο «ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως, γνωριζόμενον». Δεν υπάρχει μόνο με το θεολογικό λόγο και χωρίς την αγωνία για τον άνθρωπο, την κτίση, το περιβάλλον, όπως δεν υπάρχει μόνο με την αγωνία για τον άνθρωπο, την κτίση, το περιβάλλον και χωρίς το θεολογικό λόγο.
Ομολογώ όμως, πως αυτό το άνοιγμα της Εκκλησίας και ο λόγος της που «σχοινοβατεί» κατά Γρηγόριο Θεολόγο, αφήνει πικρή γεύση στην Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη. Βλέπετε, είναι το τίμημα της αλήθειας των πραγμάτων, σε εποχές σκληρές, μίζερες, όπου κύριο χαρακτηριστικό είναι η θεολογική γκρίνια και η αποτείχιση των πάντων, ως αποτέλεσμα μεμονωμένων, ελάχιστων και αυτόκλητων σωτήρων που πατρονάρουν τους αδελφούς τους και κουνώντας το δάχτυλο τους, τους στήνουν στον τοίχο και τους καταδικάζουν ως αιρετικούς. Βλέπουν ως απειλή το διάλογο μεταξύ των Εκκλησιών, μεταξύ των θρησκειών. Κουράζουν τον απλό πιστό και φιλότιμο λαό με το να εξορκίζουν εδώ και χρόνια την ένωση των Εκκλησιών, αφήνοντας ακόμη και με το τέλος των κραυγών τους θόρυβο. Ζαλίζουν με το να μιλούν για προδοσία και αποτείχιση, ενώ τον εαυτό τους αποτοιχίζουν και θέτουν εκτός Εκκλησίας. Κατακρίνουν τον Πατριαρχικό Θεσμό, υβρίζουν το πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη, κατρακυλούν σε κάθε τι ψεύτικο, που κατασκευάζουν και ακόμη και στο κατρακύλισμα αυτό δημιουργούν θόρυβο και απύθμενη ταραχή. Αποφασίζουν ποιος είναι ορθόδοξος και ποιος είναι αιρετικός και φτάνουν στο τραγικό και ανεπανόρθωτο σημείο να αναθεματίζουν όσους βαπτίζουν ως αιρετικούς στη
Θέλω να κλείσω με όμορφους προβληματισμούς, καθώς η θεολογική μιζέρια και ο φανατισμός των υπερορθόδοξων διαλύονται με τον καιρό ως «σκιάς ασθενέστερα» και «ονείρων απατηλότερα». Κλείνω με τους του μακαριστού Μελίτωνος Χατζή και έχω την αίσθηση πως ο Οικουμενικός μας Πατριάρχης θα συνεχίζει τα μελιτώδη και πνευματοφόρα οράματα του, μέσα από τις όμορφες και δημιουργικές αγωνίες του πνευματικού του πατέρα κυρού Μελίτωνος Χατζή: Δεν είναι δυνατόν η Εκκλησία, και μάλιστα η Ορθόδοξος, η δική μας Εκκλησία, να νοηθεί ως άσχετη προς τη ζωή, προς τους καιρούς, προς την αγωνία αυτής της ώρας, προς τα φλέγοντα προβλήματα αυτής της στιγμής, απλώς ως πόλις επάνω όρους κειμένη και θεωρούσα τα περί αυτήν… Ὑποκρινόμενοι τήν χθές, ἀπουσιάζομεν ἀπό τήν σήμερον καί ἡ αὔριον ἔρχεται ἄνευ ἡμῶν».
Εις πολλά και υγιή έτη Παναγιώτατε!
Ηρακλής Φίλιος
Βαλκανιολόγος, Θεολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.