«Η αποκαραδοκία της κτίσεως»

(Ρωμ. 8, 19 – 22) 

Στην κοσμολογία της Αγίας Γραφής φανερώνεται μια ενιαία θεώρηση της Δημιουργίας κατά τον υπαρκτικό της λόγο, την αρχική δηλ. αιτία της, που συνοψίζεται ως εξής: «Εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την Γην» (Γεν. α΄, 1) και «εκ του μη όντος» (Β΄ Μακ. ζ΄- 28).

Στα δημιουργικά προστάγματα του Θεού «Είπεν ο Θεός…», δεν νοούνται στόμα, γλώσσα και φωνητικές χορδές, αλλά νοούμε τις ενέργειες (άκτιστες) της βουλήσεως – θέλησης του Θεού, υπογραμμίζει ο Μ. Βασίλειος.

Επίσης στο κείμενο της Γραφής υποδηλώνεται σιωπηρά κάποιος, με τον οποίο συνδιαλέγεται ο Θεός για την εφαρμογή – εκτέλεση της απόφασης της Τριαδικής Θεότητος περί δημιουργίας των κτιστών υπάρξεων.

Εύστοχα παρατηρεί ο Θεόφιλος (Β.Ε.Π. 5, 27-36):

«Τον Λόγον έσχεν υπουργόν (ο Πατήρ) των υπ’ αυτού γεγενημένων και δι’ αυτού τα πάντα πεποίηκε. Διό και λέγεται «Αρχή», ότι άρχει και κυριεύει πάντων των δ’ Αυτού δεδημιουργημένων». Όλο το μυστήριο της δημιουργίας του κόσμου αποτυπώνεται και στην Προσευχητική – Λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

- «Ο εκ του μη όντος εις το είναι παραγαγών τα σύμπαντα»

(Θ. Λειτουργία, ευχή Τρισαγίου).

- «Συ εκ του μη όντος ημάς παρήγαγες»

(Θ. Λειτουργία, Ευχή Αναφοράς).

- «Ο ποιήσας τον ουρανόν και την γην συν παντί τω κόσμω αυτών»

(Μ. Απόδειπνο).

Για την επιστημονική – κοσμολογική αξιοπιστία της Γραφής, ο Αϊνστάϊν τόνισε: «Όταν εμείς οι επιστήμονες φθάσουμε στην κορυφή του κόσμου, θα βρουμε τους θεολόγους να μας περιμένουν εκεί». Για τη μεθόριο θέση του ανθρώπου μεταξύ αισθητών και νοητών και για την (σχετικήν) κυριαρχική παρουσία του στην κτίση (Ιεραρχική), ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο (εν μέτρω) δύναμη ποιητική, συντηρητική και τελειοποιητική με την εντολή: «Και έλαβε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπον, ον έπλασε, και έθετο αυτόν εν τω παραδείσω της τρυφής, εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν». (Γεν. 2, 15).

Γι’ αυτό και το φυσικό περιβάλλον μέσα στην ένταση των κοινωνικών διαδικασιών ή, καλύτερα, μέσα στον ενοποιημένο παγκόσμιο καπιταλισμό, έχει θείω Δικαίω την απαίτηση – δικαίωμα της ακεραιότητας του και συντηρήσεως. Στην Αγιογραφική ερμηνεία της Κτίσεως παρατηρούμε (σε προσωποποίηση), ότι η Κτίση επιθυμεί την ανακαίνιση-επαναδημιουργία του κόσμου, διότι η ίδια «συστενάζει και συνωδίνει» (Ρωμ. 8, 22).

Οι διαταραχές (κλιματική αλλαγή, ακραία καιρικά φαινόμενα) είναι η ορατή πλευρά της διαμαρτυρίας της Κτίσεως για την μεταχείρισή της.

Στην προς Ρωμαίους επιστολή, διαβάζουμε (Ρωμ. 8, 19 - 20): «η γαρ αποκαραδοκία της κτίσεως την αποκάλυψιν των υιών του Θεού απεκδέχεται. Τη γαρ ματαιότητι η κτίσις υπετάγη, ουχ εκούσα, αλλά δια τον υποτάξαντα επ’ ελπίδι».

Ο όρος «αποκαραδοκία» απαντά στην Κ. Διαθήκη δυο φορές και ερμηνεύεται ως «διαρκής προσδοκία» ή ως «εναγώνια προσμονή».

Στο Λεξικό διαβάζουμε: ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ. < από + καραδοκώ < καρά (κεφαλή) + δοκώ (παραμονεύω).

Ο Ι. Χρυσόστομος ερμηνεύει: «εκείνο δηλ. που λέγει, σημαίνει το εξής· η κτίση αυτή πονάει πάρα πολύ, επειδή περιμένει και προσδοκάει αυτά τα (μελλοντικά) αγαθά, γιατί αποκαραδοκία σημαίνει μεγάλη προσδοκία».

Συνεχίζει ο Ι. Πατήρ: Τι σημαίνει «τη ματαιότητι η κτίσις υπετάγη»; Έγινε φθαρτή. Για ποια αιτία και γιατί; Για σένα τον άνθρωπο. Επειδή λοιπόν έλαβες σώμα θνητό και παθητό και η γη δέχθηκε κατάρα και φύτρωσε αγκάθια και τριβόλια (Ομιλία ΙΕ, στην προς Ρωμαίους επιστολή).

Εσχατολογικά, όταν οι άνθρωποι μετατεθούν στην αφθαρσία, τότε θα ακολουθήσει και η κτίση (η προσδοκία της), δηλ. «στην ελευθερία της δόξας των τέκνων του Θεού».

Σήμερα, με την αυξανόμενη αποκωδικοποίηση των φυσικών νόμων, η αναπτυσσόμενη γνώση στα χέρια του Κεφαλαιοκρατισμού, του Σοσιαλισμού και του Βιομηχανισμού, δημιούργησε πνευματικές και τεχνικές ανωμαλίες στην διαχείριση των φυσικών πόρων με ρύπανση, με θορύβους και καταστροφές. Κλονίσθηκε η φυσική τάξη – ισορροπία. «Κακία δε η της τάξεως λύσις είτουν αταξία», υπογραμμίζει ο Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός (κατά Μανιχαίων 47).

Η παραγωγή δεν έχει υποταγεί στις πραγματικές ανάγκες της ανθρώπινης κοινότητας αλλά στον άξονα του κέρδους, γι’ αυτό και υπάρχει μια πρόσθετη λεηλασία της φύσεως, πέρα από τα όρια της διακονικής προσφοράς της στον άνθρωπο.

Η υποκρισία περισσεύει! Οι διαφημιστικές φωνές για προϊόντα με φυσικές προδιαγραφές προέρχονται, εν πολλοίς, από εκείνους που λεηλατούν τους φυσικούς πόρους.

Αντίθετα, η ίδια η Κτίση αρθρώνει αντιρρητική κραυγή, αποδοκιμασία με έμφυτο νόημα, ότι παρεμβαίνει η δικαιοσύνη του Θεού (τιμωρία) και η συμπεριφορά της δεν ανήκει στα απλά περιστατικά. Να τονίσουμε, ότι και η ανακοίνωση της Ι. Συνόδου για την πύρινη καταστροφή, δεν εξέφρασε το αληθές νόημα των γεγονότων – πραγμάτων.

Συντονίσθηκε η φωνή της (επικοινωνιακά) με τις αξονικές απαιτήσεις άλλων φορέων (κολτούρας) της κοινωνικής ζωής.

Η Κτίση προειδοποιεί μέσα από την αποκαραδοκία της, ότι ο άνθρωπος έφθασε οριακά (ίσως) αντιμέτωπος με την αντοχή της βιόσφαιρας, απειλώντας το μέλλον του. Ο Καπιταλισμός (σε Ανατολή και Δύση) αυτοεξυμνείται και επιβάλλει τον ψευδο-ρεαλισμό του (παγκοσμιοποίηση, οικουμενισμός), ότι δήθεν είναι μονόδρομος, καταστρέφοντας ταυτόχρονα τον πλανήτη.

Όταν οι Πατριάρχες – Επίσκοποι συμμετέχουν σε κινήσεις για το περιβάλλον, ποτέ δεν κατήγγειλαν την (οικονομικά) παγκόσμια ηγέτιδα τάξη ως δαιμονικά αρπακτική και άπληστη, που ωθεί σε υπερκατανάλωση.

Δεν τους ακούσαμε να λένε, ότι η κορύφωση της ασέβειας – αποστασίας επιφέρει συμφορές (τιμωρίες).

Ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης, προφητικά, έγραψε: «Ριζική αλλαγή προς θεραπείαν του κακού είναι, όπως πάντοτε τονίζομεν, η ΜΕΤΑΝΟΙΑ, η νινευϊτική μετάνοια. Η δε επιστροφή εις τον Θεόν σημαίνει και επάνοδον εις φυσικούς όρους ζωής, από τους οποίους απομακρύνεται η ανθρωπότης, ανεγείρουσα εν πολλή υπερηφανεία τον πύργον του τεχνικού και επιστημονικού  πολιτισμού» («ΣΠΙΘΑ», ΜΑΡΤ. – ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1980).

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ