Ομιλία μακαριστού Γέροντος π. Αθανασίου Μυτιληναίου (1927 – 2006)

… Οι Άγιοι Πατέρες της σκήτης προφήτευσαν για την εσχάτη γενεά. 
Τι εργαστήκαμε εμείς; λέγει.Και αποκρίθηκε ένας απ’ αυτούς μέγας, ο Αββάς Ισχυρίων, και είπε:Εμείς τις εντολές του Θεού τηρήσαμε.Και του αποκρίθηκαν και του είπαν: Και ύστερα από εμάς τι θα κάνουν;Και είπε: Μέλλουν να έρθουν στα μισά του δικού μας έργου.Και είπαν: Οι δε μετά από αυτούς, τί;Είπε: οι της γενεάς εκείνης δεν έχουν καθόλου έργο, μέλλει δε να έρθει σ’ αυτούς πειρασμός και όσοι αποδειχθούν εκείνον τον καιρό δόκιμοι θα αποβούν μεγαλύτεροι κι από εμάς και από τους Πατέρες μας.
Έχομε εδώ αγαπητοί μου μια εκπληκτική προφητεία του Χριστιανικού ήθους αλλά και της Χριστιανικής Πίστεως καθώς οδεύουμε πια, περπατάμε προς τα έσχατα.
Πολλοί πιστεύουν ότι η ιστορία είναι ατέρμονη, χωρίς τέρμα ή κυκλική όπως λέγεται και δεν πιστεύουν στο τέλος της ιστορίας. [Πιστεύουν] ότι η ιστορία υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε. Ακόμα αυτοί είναι και ανόητα αισιόδοξοι ότι με το προχώρημα της ιστορίας τα πράγματα θα πηγαίνουν καλύτερα. Στηρίζονται σε δύο πράγματα: πρώτα, στη δύναμη της επιστήμης και εις την δύναμη της τεχνικής και δεύτερον, στηρίζονται στη βελτίωση του ανθρώπου από πλευράς ήθους. Ότι ο άνθρωπος σαν πρόσωπο, σαν κοινωνία, βαίνει πάντοτε προς το καλύτερο.
Και αυτά βέβαια τα πιστεύουν αυτοί που είναι έξω από την Εκκλησία, αλλά περιέργως τα πιστεύουν κι εκείνοι που είναι εντός της Εκκλησίας. Αρκετοί πιστεύουν τα πράγματα κάπως έτσι.
 
Μόνο που οι τελευταίοι, αυτοί δηλαδή οι Χριστιανοί που πιστεύουν τα πράγματα έτσι, προσθέτουν ότι η υπόθεσις του Χριστιανισμού θα πάει, όσο ο χρόνος προχωρεί, καλύτερα. Θα έχουμε δηλαδή μία προκοπή. Μέχρι που φαντάζονται κατά έναν χιλιαστικόν τρόπον ότι θα φθάσουμε στην χιλιετή βασιλεία του Χριστού, εκείνη κατά την οποία θα τρώμε με χρυσά κουτάλια. Μία δηλαδή εποχή θαυμαστή, εξαιρετική.
Με την ευκαιρία μια που ανέφερα αυτό, τα χίλια χρόνια της Αποκαλύψεως που τα καπηλεύονται οι Χιλιασταί οι μάρτυρες του Ιεχωβά δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα στις δύο Παρουσίες του Χριστού, την Πρώτη και τη Δευτέρα. Ή όπως λέγεται ο χρόνος του Ευαγγελίου, ο χρόνος όπου το Ευαγγέλιο κηρύσσεται εις την γην. Αυτά είναι τα χίλια χρόνια.
Συνεπώς, δεν μπορούμε να περιμένουμε κάποια εποχή, κατά χιλιαστικόν τρόπον, που τα πράγματα θα είναι καλύτερα και έτσι θα ζούμε ευτυχισμένοι και λοιπά. Όχι. Τα πράγματα δεν είναι έτσι.
Θα το πω για να τυπωθεί: Τα πράγματα ΔΕΝ είναι έτσι. Η Αγία Γραφή δεν μας δίδει τέτοια εικόνα, ότι πηγαίνουμε σε κάτι καλύτερο και ότι η ιστορία είναι ατελείωτη. Αλλά και οι Πατέρες που ερμηνεύουν την Αγία Γραφή, το ίδιο πράγμα μας λέγουν.
Το βλέπομε αυτό σ’ αυτά τα λίγα λόγια που είπε ο Αββάς Ισχυρίων όταν τον επισκέφθησαν. Ας δούμε από πιο κοντά αυτό το πολύ μεγάλο και σπουδαίο θέμα.
Βλέπουμε τον Αββά Ισχυρίωνα να χωρίζει την πορεία την ιστορική του Χριστιανισμού σε τρεις περιόδους:
* σ’ εκείνη την οποία ζούσε τότε, 4ος-5ος αιών κάπου εκεί
* κατόπιν σε μια άλλη εποχή που βρίσκεται ανάμεσα στη δική του εποχή και εις την εποχή που θα χαρακτηρίζει τα έσχατα, έσχατα θα πει τελευταία, τα έσχατα της ιστορίας
* και τέλος η τρίτη εποχή που είναι αυτή που χαρακτηρίζει τα έσχατα, δηλαδή η τελευταία εποχή πριν έρθει ο Χριστός για δεύτερη φορά.
Αυτή βέβαια η διαίρεσις δεν αναφέρεται αποκλειστικά στους διωγμούς του Χριστιανισμού, αλλά αναφέρεται εις το ήθος και εις την πίστη των Χριστιανών. Πως δηλαδή, ποια θα είναι η ποιότητα των Χριστιανών. Και βάζει αυτές τις τρεις περιόδους.
Στην πρώτη περίοδο βάζει ότι οι Χριστιανοί θα έχουν έργον. Δηλαδή τι είναι το έργον, να εξηγήσω. Είναι η αγάπη. Όταν λέμε αγάπη ίσον έργον. Αγάπη ίσον πράξις. Αγάπη ίσον άσκησις. Προσέξτε αυτό το σημείο: άσκησις. Πράγματι μελετούμε τους Πατέρες της ερήμου, το Γεροντικό επί παραδείγματι, και όταν δούμε το τι άσκηση έκαναν, ειλικρινά αγαπητοί μου ιλιγγιούμε.
Στη δεύτερη περίοδο, βρίσκομε να λέγει ο Αββάς Ισχυρίων ‘το μισό έργον’. Αυτά λέει που κάνουμε εμείς, ύστερα από εμάς θα έρθουνε κάποιες γενεές που θα κάνουν το μισό έργο από εκείνο που κάνουμε εμείς.
Και στην τρίτη περίοδο, που βλέπομε ότι τότε οι Χριστιανοί δεν θα έχουν καθόλου έργον παρά μόνον πίστη. Όχι όλοι, μερικοί, και αυτοί οι μερικοί που θα έχουν πίστη δεν θα έχουν άσκηση, αυτοί λέγει ο Αββάς Ισχυρίων, θα είναι ανώτεροι από όλους τους Πατέρες και τους Αγίους και τους πιστούς των προγενεστέρων εποχών.
Είναι περίεργο αυτό, είναι δε ακριβώς αντίθετη πορεία από εκείνη την οποία πιστεύουν πολλοί, ότι οδηγούμεθα σε μια μακαριστή εποχή. Δεν οδηγούμεθα, σας το είπα. Να δούμε όμως πως ακριβώς τα πράγματα έχουν. Τι ακριβώς ο Κύριος μας μίλησε γι’ αυτήν την κατάπτωση του έργου, δηλαδή της αγάπης, δηλαδή του ήθους, διότι η αγάπη καθορίζει και το ήθος. Τι μας είπε; Είναι στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον:
καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν. ὁ δὲ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται. … καὶ τότε ἥξει τὸ τέλος.
Όταν, λέγει, θα έχει πληθύνει η ανομία, η αμαρτία, τότε η αγάπη των πολλών θα έχει ψυγεί, θα έχει γίνει ψυγείο, θα έχει κρυώσει, θα έχει παγώσει.
Αλλά μας ομιλεί ο Κύριος και δια την κατάπτωση της Πίστεως, και μας λέγει:
πλὴν ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐλθὼν ἆρα εὑρήσει τὴν πίστιν ἐπὶ τῆς γῆς;
Όταν, λέει, θα έλθει ο Υιός του ανθρώπου -κάτι λέει πιο πάνω γι’ αυτό βάζει το πλην (αλλά)- εάν έλθει ο Υιός του ανθρώπου θα βρει την πίστη επάνω στη γη; Δηλαδή, όταν θα γίνει η Δευτέρα του Χριστού Παρουσία θα υπάρχουν πιστοί; Αυτό φανερώνει ότι τα πράγματα είναι πολύ άσχημα.
Στο θέμα της αγάπης ο Κύριος μας είπε δια το πληθυνθύναι την ανομίαν. Πότε θα ψυγεί η αγάπη; Όταν θα πληθύνει η ανομία. Λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, και τι είναι αμαρτία; Η ανομία. Τι είναι η ανομία; Είναι η αμαρτία. Αυτό σημαίνει ότι η αμαρτία θα έχει γίνει πολλή πολλή πολλή πολλή και θα έχει απλωθεί επάνω στη γη. Αλλά αυτό το άπλωμα της αμαρτίας, αν με ρωτήσετε, πού οφείλεται; Απαντούμε: ΣΤΗΝ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ.
Σήμερα επί παραδείγματι λέμε εμείς οι Έλληνες είμεθα όλοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Προσέξτε, όλοι, χονδρικά, όλοι είμεθα Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Κάποτε δεν ήσαν όλοι Χριστιανοί. Ήσαν ένας κόσμος μικρός, μια ομάδα και οι όλοι οι απέξω ελέγοντο κόσμος. Τώρα πάλι υπάρχει η έννοια κόσμος που δεν είναι παρά ο εσμός, η δέσμη … όλων των παθών. Αλλά αφού υπάρχει ο κόσμος και εκφράζει όλα τα πάθη -τι εστί κόσμος ερωτάει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, δεν είναι παρά το σύνολο των παθών- τότε αυτοί που βαφτίσθηκαν λέγονται κόσμος. Άρα βλέπομε εδώ ότι πια η έννοια κόσμος δεν είναι από εκείνους που δεν βαφτίσθηκαν, δεν γνωρίζουν το Ευαγγέλιον, αλλά είναι από εμάς τους ίδιους τους Χριστιανούς.
Συμπέρασμα: Πώς έγιναν αυτοί οι Χριστιανοί βαπτισμένοι κόσμος; Απλούστατα, ως Χριστιανοί σιγά-σιγά εκκοσμικεύθηκαν. Μπήκε η νοοτροπία του κόσμου η οποία είναι νοοτροπία μακράν του Θεού, είναι χωρισμένη από το Θεό, μπήκε σιγά-σιγά μέσα στη ζωή τους. Κι έτσι έχουμε αυτό το τραγελαφικόν φαινόμενον, να έχουμε τους Χριστιανούς και τον κόσμον, και ο κόσμος να είναι πάλι Χριστιανοί. Τραγελαφικόν φαινόμενον, περίεργον, θα έλεγα ακόμα σχιζοφρενικόν φαινόμενον...
Αυτή είναι η αιτία, η εκκοσμίκευση, που φέρνει την πάρα πολύ αμαρτία. Αυτή η εκκοσμίκευση αρχίζει σιγά-σιγά να διαβρώνει, να προσβάλει το άλλο, την πίστη. Διότι ο κοσμικός πια άνθρωπος ή έχει μία θεωρητική πίστη ή μία πίστη κατά το δοκούν, όπως τη νομίζει. Πιστεύει ό,τι θέλει και απορρίπτει ό,τι θέλει. Δεν αποδέχεται εκείνα τα οποία του προσφέρει το Ευαγγέλιον. Έτσι επικρατεί ο υλισμός με την εκκοσμίκευση και προβάλλει τον ορθολογισμόν που αρχίζει να θέτει υπό αμφισβήτηση την πίστη και φθάνουμε σήμερα μέσα στους Χριστιανικούς μας ναούς να έχομεν τον φαινόμενον -περίεργο και αυτό- της αθεΐας.
Η πίστη για την οποία μιλάει ο Κύριος, ότι όταν έλθω θα βρω στη γη την πίστιν, ποια είναι; Η πίστις συμποσούται μόνο σε μια λέξη: αν πιστεύω στο Θεανθρώπινον Πρόσωπο του Χριστού. Αν πιστεύω ή δεν πιστεύω. Το Πρόσωπο το Θεανθρώπινο του Χριστού αποτελεί την λυδία λίθο. Από εκεί θα δοκιμαστείς κατά πόσο είσαι πιστός ή δεν είσαι πιστός. Οπότε, αν οι άνθρωποι αρχίσουν να μην πιστεύουν στο Θεανθρώπινον Πρόσωπον του Χριστού, σημαίνει ότι μπήκαν στην περιοχή ενός πειρασμού, και όπως χαρακτηρίζεται, μεγάλος πειρασμός. Αυτόν τον πειρασμό τον αναφέρει ο Αββάς Ισχυρίων, διότι αν δεν πιστεύω, αν φθάσω να μην πιστεύω στο Θεανθρώπινο Πρόσωπο του Χριστού, σημαίνει ότι ο πειρασμός αυτός με κατέβαλλε.
Και επιτρέψατέ μου αγαπητοί να πούμε δυο λόγια γι’ αυτόν τον μεγάλο πειρασμό, γιατί είναι μεγάλη υπόθεσις … για να μάθουμε πως πρέπει να κινηθούμε και να ζήσουμε σ’ αυτόν τον κόσμο που υπάρχουμε και να επισημάνουμε ποια είναι η εποχή μας.
Ο Κύριος μίλησε γι’ αυτόν τον μεγάλο πειρασμό. Όταν στέλνει επιστολή ο Κύριος -οι γνωστές 7 επιστολές στις επτά Εκκλησίες της Μικράς Ασίας δια του Ευαγγελιστού Ιωάννη που του λέγει γράψον- ομιλεί εις τον Άγγελον, δηλαδή τον επίσκοπον της Εκκλησίας της Φιλαδελφείας, και λέγει:
ὅτι ἐτήρησας τὸν λόγον τῆς ὑπομονῆς μου, κἀγώ σε τηρήσω ἐκ τῆς ὥρας τοῦ πειρασμοῦ τῆς μελλούσης ἔρχεσθαι ἐπὶ τῆς οἰκουμένης ὅλης, πειράσαι τοὺς κατοικοῦντας ἐπὶ τῆς γῆς. ἔρχομαι ταχύ·
Επειδή, λέει, εφύλαξες τον λόγο της υπομονής μου, ετήρησες τις εντολές μου με πολλή υπομονή, και εγώ θα σε φυλάξω την ώρα του πειρασμού που πρόκειται να έλθει επάνω σ’ όλη τη γη, εφ’ όλης της οικουμένης. Ο οποίος πειρασμός θα θέσει υπό δοκιμασίαν αυτούς που κατοικούν επάνω στη γη -‘πειράσαι’, θα θέσει υπό δοκιμασίαν τους κατοικούντας επί της γης. Έρχομαι γρήγορα, έρχομαι ταχύ.
Προσέξτε. Και ο πειρασμός αυτός; Σας είπα ποιος είναι ο πειρασμός: Ο ΙΗΣΟΥΣ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ; Βλέπετε πόσοι εμφανίζονται ψευδομεσσίαι, και πόσοι διεκδικούν τον τίτλο του Μεσσίου; Μεσσίας θα πει Χριστός, Χριστός θα πει Μεσσίας. Χριστός είναι η Ελληνική λέξις και Μεσσίας είναι η Εβραϊκή λέξις. Βλέπετε πόσοι διεκδικούν;
Τίθεται λοιπόν εν αμφιβόλω το Πρόσωπο του Χριστού. ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ; ΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ.
Διότι θα ακουστούν πολλά και ο πειρασμός αυτός θα είναι ισχυρότατος και θα εξαπολυθεί με τη μορφή φοβερών θεωριών, Αντιχρίστων, και βλασφήμων κατά του Προσώπου του Ιησού Χριστού. …
***
Απομαγνητοφώνηση Φαίη