Ἰδεολογία καὶ Ὀρθοδοξία. Ἐρωτήματα στὸν π. Γεώργιο Μεταλληνό

Διαβάσαμε  ἕνα ἄρθρο  τοῦ π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ  στὸ τελευταῖο φύλλο τοῦ «Ὀρθόδοξου Τύπου» (φ. 1976, σελ. 1η καὶ 6η, 24/5/2013) μὲ τίτλο:  «Καὶ ὅμως!  Ἡ Ρωμανία ζεῖ». Κάποιες διατυπώσεις αὐτοῦ τοῦ ἄρθρου προβλημάτισαν, γιατὶ δίνουν τὴν ἐντύπωση ὅτι ἰδεολογικοποιεῖται ἡ Ὀρθοδοξία, ἔστω καὶ ὑπὸ τὴν αἴγλη τοῦ Βυζαντίου. Καὶ γνωρίζουμε ὅτι  ὁ π. Γεώργιος σὲ ἄλλες περιπτώσεις ἐπανειλημμένως καταδικάζει τὴν ἰδεολογικοποίηση τῆς Πίστεως.
Μήπως αὐτὴ ἡ ἰδεολογικοποίηση συγχωρεῖται –ἂν καταλάβαμε καλὰ τὰ γραφόμενά του– ἐπειδὴ πρόκειται γιὰ τὴν χιλιόχρονη Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία; Καὶ ποιός τὴν ἀντιπροσωπεύει σήμερα; Μήπως τὸ ἐσβεσμένο Φανάρι καὶ ὁ Οἰκουμενιστὴς Πατριάρχης Βαρθολομαῖος μὲ τὸν ἰσχυρό «δεξιόν» του βραχίονα, τὸν μητροπολίτη Περγάμου κ. Ζηζιούλα καὶ τὸν π. Γεώργιο Τσέτση;

Θὰ παραθέσω τὰ συγκεκριμένα σημεῖα τοῦ ἄρθρου τοῦ π. Γεωργίου καὶ θὰ κάνω ἐλάχιστα σχόλια-ἐρωτήσεις.

1. «(Διὰ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου) ἡ Ρωμαϊκὴ αὐτοκρατορία μεταστοιχειώνεται σὲ “ἐπώνυμον τοῦ Χριστοῦ Πολιτείαν”. Διαμορφώνεται συνάμα μία νέα συνείδηση καὶ νέα πολιτειακὴ ἰδεολογία. Εἶναι ἡ νέα αὐτοκρατορικὴ ἰδέα γιὰ τὴν προοδευτικὴ ἐνσωμάτωση ὅλων τῶν Λαῶν τῆς Οἰκουμένης στὴν χριστιανικὴ Πίστη. Τὰ στηρίγματα τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νέας Ρώμης εἶναι: ἡ ρωμαϊκὴ Οἰκουμένη καὶ νέα πολιτειακὴ ἰδεολογία, ὁ Χριστιανισμὸς ὡς πατερικὴ Ὀρθοδοξία καὶ ἡ Ἑλληνικότητα (γλῶσσα, πολιτισμός, παιδεία). Αὐτὸ ἐκφράζει τὸ γνωστὸ τροπάριο τῆς Ἁγίας Κασσιανῆς: “Ὑπὸ μίαν βασιλείαν ἐγκόσμιον αἱ πόλεις γεγένηνται, καὶ εἰς μίαν δεσποτείαν θεότητος τὰ ἔθνη ἐπίστευσαν”. Ἡ χριστιανικὴ πίστη εἶναι τὸ συνδετικὸ στοιχεῖο ὅλης τῆς αὐτοκρατορίας καὶ αὐτὸ ἀλλοιώνει ἡ αἵρεση, ποὺ δὲν εἶχε μόνο θεολογικό, ἀλλὰ καὶ πολιτικὸ χαρακτήρα».

Στὸ ἀπόσπασμα αὐτὸ τοῦ ἄρθρου, ἔχουμε νὰ κάνουμε τὶς ἑξῆς παρατήρησεις:

Διαπιστώνει ὁ συγγραφέας ὅτι «διαμορφώνεται μία νέα συνείδηση καὶ νέα πολιτειακὴ ἰδεολογία». Καὶ παρακάτω: «Τὰ στηρίγματα τῆς αὐτοκρατορίας τῆς Νέας Ρώμης εἶναι: ἡ ρωμαϊκὴ Οἰκουμένη καὶ νέα πολιτειακὴ ἰδεολογία, ὁ Χριστιανισμὸς ὡς πατερικὴ Ὀρθοδοξία καὶ ἡ Ἑλληνικότητα (γλῶσσα, πολιτισμός, παιδεία)».

Ἂς μᾶς ἐξηγήσει ὁ π. Γεώργιος. Ἀποδέχεται τὸν Χριστιανισμὸ κάτω ἀπὸ μία “πολιτειακὴ ἰδεολογία (τῆς αὐτοκρατορίας)... κύριο στοιχεῖο (τῆς ὁποίας) εἶναι ἡ ὑπερεθνικότητα"; Ἦταν στήριγμα τῆς αὐτοκρατορικῆς ἰδεολογίας «ὁ Χριστιανισμὸς ὡς Πατερικὴ Ὀρθοδοξία»; Ὑποστήριξαν, δηλαδή, οἱ Πατέρες, ὅπως ὁ Ἀθανάσιος, Βασίλειος, Χρυσόστομος, Μάξιμος, Μᾶρκος Εὐγενικός, Γρηγόριος Παλαμᾶς τὴν «πολιτειακὴ ἰδεολογία» τῆς αὐτοκρατορίας ἢ ἐμπόδισαν νὰ καταλήξει ἡ διπλὴ ἐξουσία σὲ μιὰ πολιτειακὴ ἰδεολογία μόνο;

Πρὸς ἐπίρρωσιν τῶν λόγων του ὁ π. Γεώργιος, προσφεύγει στὸ τροπάριο τῆς Κασσιανῆς. Ἀπὸ ποῦ κι ὣς ποῦ, ὅμως, αὐτὸ τὸ τροπάριο ἐκφράζει τὴ “νέα πολιτειακὴ ἰδεολογία”; Τὸ τροπάριο κάνει μιὰ διαπίστωση: «Ὑπὸ μίαν βασιλείαν ἐγκόσμιον αἱ πόλεις γεγένηνται», ἀσφαλῶς ὅμως διὰ τῶν ὅπλων καὶ τῆς βίας. Καὶ συνεχίζει ἡ Κασσιανή, χρησιμοποιώντας αὐτὸ τὸ ἱστορικὸ γεγονός, γιὰ νὰ μᾶς μεταφέρει σὲ μιὰ πνευματικὴ πραγματικότητα: «καὶ εἰς μίαν δεσποτείαν θεότητος τὰ ἔθνη ἐπίστευσαν». Δηλαδή, ἡ ὑμνογράφος διαπιστώνει ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ ἐκηρύχθη καὶ ἐπιστεύθη ἀπὸ κάποιους ἀνθρώπους, ποὺ ἀνῆκαν σὲ ὅλα τὰ ἔθνη, ἐπεκτάθηκε σὲ ὅλο τὸν κόσμο, κι ὄχι ἀσφαλῶς ὅτι ὅλα τὰ ἔθνη πίστεψαν στὸ Χριστό. Καὶ ὅσοι ἀπὸ τὰ κατακτημένα ἔθνη πίστεψαν, τὸ ἔκαναν ἐλεύθερα καὶ ὄχι διὰ τῆς αὐτοκρατορικῆς βίας.

Στὴν συνέχεια γράφει: «Κύριο στοιχεῖο τῆς αὐτοκρατορίας εἶναι ἡ ἁρμονικὴ ἱεράρχηση τῆς ἐθνικότητας (συνείδηση τῆς καταγωγῆς) στὴν ὑπερεθνικότητα. Τὸ φυλετικὸ στοιχεῖο δὲν ἔθιγε τὴν ἑνότητα στὸ ἕνα ἐκκλησιαστικὸ σῶμα».

Ὅταν λέγει, «ἡ ἱεράρχηση τῆς ἐθνικότητας στὴν ὑπερεθνικότητα», ποιό νόημα δίδει στὴν ἱεράρχιση; Μήπως τῆς «ὑπαγωγῆς» τῶν ἐθνῶν στὸ ἰδεολόγημα τῆς ὑπερεθνικότητας; Ὡς Χριστιανοί, ἔχουμε τὴν ἔννοια τῆς «Οἰκουμενικότητας» τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἔννοια ὑπερεθνικότητα ἔχει μιὰ ἐντελῶς κοσμικὴ διάσταση, ἐκφράζει ἕνα κοσμικὸ φρόνημα. Γιατί ταυτίζει “οἰκουμενικότητα” καὶ “ὑπερεθνικότητα”; Καί, ἂν ὁ π. Γεώργιος ταυτίζει τὸ “ἐθνικὸ (συνείδηση τῆς καταγωγῆς)” μὲ τὸ “φυλετικό”, τότε ποιό πρόβλημα ὑπάρχει, ποιός λόγος νὰ ἀσχολεῖται μὲ τὸ ἰδεολόγημα τῆς «ὑπερεθνικότητας», ἀφοῦ ὁ ἴδιος στὴ συνέχεια ἀποδέχεται ὅτι «τὸ φυλετικὸ στοιχεῖο δὲν ἔθιγε τὴν ἑνότητα στὸ ἕνα ἐκκλησιαστικὸ σῶμα»; Δὲν ὑπάρχει ἐδῶ ἀντίφαση;

Δὲν καταλαβαίνουμε γιατί ἐπιμένει ὁ π. Γεώργιος στὸ ὑπερεθνικό, καὶ δείχνει νὰ ἀντιτίθεται στὸ ἐθνικό· δὲν ἔχουν ἀπὸ τὸ Θεὸ καθορισθεῖ οἱ ὁροθεσίες τῶν ἐθνῶν; Δὲν ἔχουν τὰ ἔθνη ἄγγελο φύλακα; Ἔχουν καταργηθεῖ αὐτὰ ἢ θὰ καταργηθοῦν στὸν "μέλλοντα" αἰῶνα; Κατὰ ποίαν ἔννοιαν, λοιπόν, οἱ ὁροθεσίες τῶν ἐθνῶν θίγουν τὴν πανανθρώπινη ἑνότητα; Νὰ καταργήσουμε, μήπως, ἀπὸ τώρα καὶ τὴν οἰκογένεια γιὰ μιὰ ὑπερ-οικογένεια;

Ὅταν πηγαίνουμε σὲ ἕνα Ναό, μήπως πηγαίνουμε ὡς Ἕλληνες ἢ Σέρβοι, ἢ Ἄγγλοι; Δὲν πηγαίνουμε ὡς Ὀρθόδοξοι, ὡς μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ; Αὐτὴ ἡ συνείδηση τοῦ ὅτι εἴμαστε μέλη Χριστοῦ, εἶναι ἄραγε ἐφεύρημα τοῦ Βυζαντίου καὶ τῆς «νέας πολιτειακῆς ἰδεολογίας» του ἢ ἀποτελεῖ ἀρχέγονη πίστη καὶ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας;

Ἐπίσης, γράφει: «ὅπου ἐπικρατεῖ τὸ κοσμικὸ φρόνημα, ἐκεῖ ὑπερισχύει ἕνας νοσηρὸς ἐθνικισμὸς (φυλετισμός)». Ἐρωτῶ: Καὶ γιατί νοσηρὸς ἐθνικισμός, κι ὄχι ὑγιὴς φιλοπατρία ἢ ἁγνὸς ἐθνισμός; Καὶ τί ἐμποδίζει νὰ ἀναπτυχθεῖ καὶ νὰ ὑπερισχύει καὶ μιὰ νοσηρὴ «ὑπερεθνικότητα», ὅταν κι ἐκεῖ κυριαρχεῖ κοσμικὸ πνεῦμα; Ἢ μήπως ἡ ὑπερεθνικότητα εἶναι μιὰ ἔννοια ἐξαγιασμένη; (Κι ἀπὸ ποιόν;).

 «Ἀληθινοὶ ἡγέτες, ἄλλωστε, (σ.σ. ἐννοεῖ σ’ αὐτὴ τὴν αὐτοκρατορικὴ «πολιτειακὴ ἰδεολογία») ἦσαν οἱ Ἅγιοι καὶ τὸ ὑπέρτατο ἰδανικὸ δὲν ἦταν ἡ πολιτικὴ δύναμη ἢ ἡ κοσμικὴ σοφία, ἀλλὰ ἡ ἁγιότητα, ὡς θέωση».

Ἀπὸ ποῦ κι ὣς ποῦ πάλι, ἡγέτες αὐτοῦ τοῦ ἰδεολογικοῦ «πολιτειακοῦ» μορφώματος ἦσαν οἱ Ἅγιοι; Καὶ ἀκόμα, «ὑπέρτατο ἰδανικό του ἡ ἁγιότητα καὶ ἡ θέωση»;(!) Ταυτίζονται οἱ αὐτοκράτορες μὲ τοὺς ἁγίους, καὶ τὰ ἰδανικὰ τῆς «πολιτειακῆς (βυζαντινῆς) ἰδεολογίας» μὲ τὴν ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας; Μήπως πάλι συναντᾶμε ἐδῶ τὴν ἰδεολογικοποίηση τῆς Ὀρθοδοξίας;

Συνεχίζει: «Ἡ ὑπερεθνικὴ ἕνωση μέσα στὴν Ὀρθοδοξία ὁδηγεῖ στὸ οἰκουμενικὸ ἔθνος (“ἔθνος ἅγιον”, Α´ Πέτρ. 2,9)».

Ἄλλο ἕνα προβληματισμὸ μᾶς δημιουργεῖ αὐτὴ ἡ φράση. Ἐάν, δηλαδή, δὲν ὑπάρξει «ὑπερεθνικὴ ἕνωση», δὲν ὑπάρχει τὸ «ἔθνος ἅγιον» τοῦ ἀποστόλου Πέτρου; Ἡ βυζαντινὴ αὐτοκρατορικὴ ἰδεολογία θὰ μᾶς ὁδηγήσει στὸ «ἔθνος ἅγιο» ἢ ἡ βίωση τῆς διδασκαλίας τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν Πατέρων; Καὶ σήμερα ποὺ δὲν συμβαίνει αὐτό («ὑπερεθνικὴ ἕνωση»), δὲν ὑπάρχει τὸ «ἔθνος ἅγιον», ὅπως τὸ ἐννοεῖ ὁ Ἀπόστολος Πέτρος;

Τέλος: θὰ ὑπάρξει ποτὲ στὴ γῆ χριστιανικὴ «ὑπερεθνικὴ ἕνωση», ἑνότητα τῶν λαῶν; Ἢ θὰ ὑπάρξει μόνο ἡ ἑνότητα τῶν Μασώνων, τῶν Οἰκουμενιστῶν, τῆς Ν. Τάξεως, τῶν Σιωνιστῶν, τῶν Διεθνιστῶν, μὲ ἕνα ὄνομα: ἡ ἑνότητα τοῦ Ἀντιχρίστου;

Ἐρωτήματα μαθητῆ πρὸς τὸ δάσκαλο.

Σημάτης Παναγιώτης

Ὑποσημείωση: Ἕνα κείμενο ποὺ ἐνισχύει τὰ ἐρωτήματά μου, εἶναι τὸ παρακάτω. Τό ἔχει γράψει ὁ π. Ἀρσένιος Βλιαγκόφτης στὸ περιοδικὸ «Παρακαταθήκη», τ. 88, ΙΑΝ.–ΦΕΒΡ. 2013, σελ. 11: