Κυριακὴ της Τυρινής

«Το στάδιον των αρετών ηνέωκται· οι βουλόμενοι αθλήσαι, εισέλθετε» (Τροπάριο των αίνων)

Απόστολος: Ρωμ. ιγ΄ 11 -ιδ΄4

Ευαγγέλιο: Ματθ. στ΄ 14-21

«Στάδιον αρετών», χαρακτηρίζει ο υμνωδός την περίοδο  της Μεγάλης Σαρακοστής, γιατί είναι περίοδος εντονότερου πνευματικού αγώνα και οι αθλητές μπαίνουν ελεύθερα στον πνευματικό στίβο με ετοιμότητα, με δύναμη και προ πάντων  με θέληση να αγωνιστούν. Αν η περίοδος των τριών προηγούμενων Κυριακών του Τριωδίου θεωρηθούν ως περίοδος «προπόνησης» στη βάση των αρετών που είναι η ταπεινοφροσύνη και η μετάνοια, η περίοδος που αρχίζει από αύριο είναι περίοδος διάθεσης και αγωνιστικής πορείας. Αν στον αθλητικό στίβο μπαίνει περιορισμένος αριθμός αθλητών και βραβεύονται μόνο οι τρεις πρώτοι, στον πνευματικό στίβο βραβεύονται όλοι όσοι θα αγωνιστούν «νομίμως» (Β΄ Τιμ. β΄5), ανεξάρτητα από τη σειρά που θα τερματίσουν.

Ο πνευματικός αγώνας επικεντρώνεται σε τρία βασικά σημεία. (1) Στην προσφορά της συγχώρησης στο συνάνθρωπο. (2) Την ειλικρινή και όχι υποκριτική άσκηση και προβολή των αρετών και ιδιαίτερα της νηστείας. Και (3) Την επικέντρωση της προσοχής του ανθρώπου στους πνευματικούς και ουράνιους θησαυρούς οι οποίοι, σε σχέση με τους γήινους είναι άφθαρτοι και αιώνιοι.

Βάση, λοιπόν, και θεμέλιο αυτού του αγώνα είναι
η αγάπη και η προσφορά της συγχώρησης στο συνάνθρωπο. Ο Θεός προσφέρει τη συγχώρηση στον άνθρωπο. Με βάση αυτή την εμπειρία της  συγχώρησης που μας προσφέρει ο Θεός, οφείλουμε και εμείς να συγχωρούμε το  συνάνθρωπο. Αν αρνηθούμε να το πράξουμε, τότε αρνούμαστε την ίδια στιγμή την αγάπη προς τον Θεό. Ο Απόστολος της αγάπης, ο Ιωάννης, μας τονίζει: «Αγαπητοί μου, ας αγαπάμε ο ένας τον άλλο, γιατί η αγάπη προέρχεται από το Θεό. Όποιος αγαπάει δείχνει ότι έχει αναγεννηθεί από το Θεό και ότι γνωρίζει το Θεό. Όποιος δεν αγαπάει δε γνώρισε το Θεό, γιατί ο Θεός είναι αγάπη» (Α΄ Ιωάν. δ΄ 7-8).

Αν, λοιπόν, σκοπός και στόχος του πνευματικού μας αγώνα είναι, η διά της εφαρμογής του  θελήματος του, η ομοίωση μας με το Θεό, τότε μοναδικός δρόμος είναι ο δρόμος της αγάπης. Η εμπειρία της συγγνώμης που δεχόμαστε με την καταφυγή στο Θεό και τη συγχώρηση από αυτόν δημιουργεί, κατά την Κυριακή προσευχή, τη δέσμευση και υποχρέωση «ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών» (Ματθ. στ΄ 12), όπως κι εμείς τα χαρίζουμε στους δικούς μας οφειλέτες.

Ακούσαμε στο σημερινό ευαγγέλιο:; «Αν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματα τους, θα συγχωρήσει κι εσάς ο Ουράνιος Πατέρας σας. Αν όμως δε συγχωρήσετε στους συνανθρώπους σας τα παραπτώματα τους, ούτε κι ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει τα δικά σας παραπτώματα».

Άρα δεν μπορεί να υπάρξει πνευματική ζωή και αγώνας πνευματικός αν δεν απαρνηθούμε την μνησικακία, Μια τέτοια ζωή θα είναι υποκριτική και σαν τέτοια ο Θεός όχι μόνο την αποστρέφεται, αλλά και την καταδικάζει.

Η άσκηση, λοιπόν, των αρετών θα πρέπει να είναι ειλικρινής και όχι υποκριτική. Σε μια τέτοια αρετή αναφέρεται ο Κύριος στη συνέχεια. Πρόκειται για τη  νηστεία. Μάλιστα τη «Μεγάλη Σαρακοστή» μερικοί την ταυτίζουν με τη νηστεία και ειδικότερα με τα νηστεία των τροφών. Η νηστεία των τροφών είναι μέσο παιδαγωγικό. Αν διαφοροποιήσουμε αυτό το σκοπό και τη μετατρέψουμε σε αυτοσκοπό τότε οδηγούμαστε σε εκτροπή και η νηστεία μας από θεάρεστη πράξη όπως πρέπει να είναι στο τέλος καταντά υποκριτική και άρα θεομίσητη.

Πέραν όμως από την υλική νηστεία, που αποτελεί μέσο χρήσιμο για να φτάσουμε στο σκοπό και που είναι χρονικά περιορισμένη, έχουμε και την πνευματική νηστεία. Αυτή αποτελεί σκοπό και αυτοσκοπό της Χριστιανικής ζωής και αφορά όλη την ύπαρξη του ανθρώπου καθώς και όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η αληθινή νηστεία δεν εξαντλείται μόνο με την αποχή των τροφών, έστω κι αν είναι ειλικρινής και πραγματική, αλλά ολοκληρώνεται με την αποξένωση από τα πάθη. Κατά τον υμνωδό «νηστεία καθαρά μακρυσμός αμαρτίας, αλλοτρίωσις παθών».

Αν η σωματική νηστεία δεν συμπληρωθεί με την πνευματική νηστεία, δηλαδή την αποχή από τα πάθη και την αμαρτία, τότε χάνει τον πραγματικό της χαρακτήρα, μετατρέπεται σε απλό τύπο, απλή συνήθεια και εξομοιώνεται με τη νηστεία των δαιμόνων. Λέει ο υμνωδός «βρωμάτων νηστεύουσα, ψυχή μου και παθών μη καθαρεύουσα, μάτην επαγάλλη τη ατροφία∙ ει μη αφορμή σοι γένηται προς διόρθωσιν, ως ψευδής μισείται παρά του Θεού και τοις κακίστοις δαίμοσιν ομοιούται τοις μηδέποτε σιτουμένοις».

Αν, λοιπόν, η νηστεία των τροφών δε γίνεται αφορμή για τη διόρθωση των παθών τότε είναι μάταιη. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει: «Τιμή γαρ νηστείας ουχί σιτίων αποχή, αλλά αμαρτίας αναχώρησις, ως γε τη των βρωμάτων αποχή  μόνον ορίζων την νηστείαν, ούτως εστίν ο μαλιστα ατιμάζων αυτήν». Την αληθινή σχέση της νηστείας με την αμαρτία εκφράζει πολύ ωραία ο υμνωδός: «Νήστευσον, ψυχή μου, κακίας και πονηρίας, κράτησον οργής και θυμού και πάσης αμαρτίας. Ιησούς γαρ τοιαύτην θέλει νηστείαν, ο φιλανθρωπότατος Θεός  ημών».

Τέλος η νηστεία μας τότε μόνο θα έχει αξία όταν τη δική μας στέρηση την αναπληρώνουμε με τη βοήθεια σε κείνον που δεν έχει. Και στις μέρες μας είναι πάρα πολλοί αυτοί που δεν έχουν. Διαφορετικά αν νηστεύουμε απλώς για να θησαυρίζουμε, ενώ στερείται  ή και πεθαίνει ο συνάνθρωπος μας, τότε αυτή η νηστεία μας είναι άκαρπη.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το τρίτο μήνυμα του σημερινού ευαγγελίου. Η απόσταση από τα πρόσκαιρα και γήινα αγαθά αποτελούν για το Θεό τη βάση της Χριστιανικής ζωής. «Μη μαζεύετε θησαυρούς πάνω στη  γη, όπου τους αφανίζει ο σκόρος και η σκουριά κι όπου οι κλέφτες κάνουν διαρρήξεις και τους κλέβουν». Δυστυχώς εμείς αγνοήσαμε τα πιο πάνω. Όμως φροντίστε να μας τα θυμίσει η Τρόικα με το «κούρεμα». Κι ακριβώς την επόμενη μέρα της τραγικής εκείνης απόφασης διαβαζόταν και πάλι το σημερινό ευαγγέλιο! Τυχαίο το γεγονός ή αφορμή για να δώσουμε σημασία στο περιεχόμενο των λόγων του Ιησού;

Αδελφοί μου, «ώρα ημάς εξ’ ύπνου εγερθήναι». Προτού χρεοκοπήσουμε οικονομικά χρεοκοπήσαμε πνευματικά και ηθικά. Ας ξαναβρούμε τον εαυτό μας μέσα από μια νέα αγωνιστική πορεία και μάλιστα κάθαρσης εσωτερικής, πνευματικής. Χάσαμε μια μάχη. Ας κερδίσουμε τον πόλεμο μέσα από τη δική μας αναγέννηση. Ας ριχτούμε πάλι στον αγώνα της νηστείας των τροφών, αλλά ιδιαίτερα των παθών. Ας διακριθούμε στην επιείκεια και τη συγχώρεση. Ας προσηλωθούμε ιδιαίτερα στην προσφορά και την αγάπη. Όλοι μπορούμε να προσφέρουμε στο μέτρο των δυνάμεων μας. Η προσφορά μας αυτή θα είναι η πιο σημαντική και για τους συνανθρώπους μας. Ας μην την αρνηθούμε. Αμήν.

 Θεόδωρος Αντωνιάδης-Μητρόπολη Πάφου

Πηγή: "ΑΚΤΙΝΕΣ"