Πατριάρχα Βαρθολομαίε, "είστε κανδήλα ακοίμητος" και άλλα φαιδρά από τον Καστορίας Σεραφείμ!

Νά, ποιοί εἶναι οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ποὺ θὰ ἀγωνιστοῦν ὑπὲρ τῶν τιμίων τῆς Πίστεως καὶ κατὰ τῶν Οἰκουμενιστῶν, ὡς ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος!

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ:

"Είστε κανδήλα ακοίμητος"

φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας

Μητροπολίτης Καστορίας Σεραφείμ, κολακεύων τὸν κ. Βαρθολομαῖο:

   Εἶστε «ὁ πρῶτος τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας.

   …Πανηγυρίζουμε, Παναγιώτατε Πάτερ. Πάσχα σήμερα, γιά τήν τοπική μας Ἐκκλησία. Πάσχα, διότι ἀξιωθήκαμε νά δοῦμε τό σεπτό πρόσωπό Σας καί νά συναντήσουμε τόν ἀκοίμητο ὀφθαλμό τῆς οἰκουμένης. Οἱ πάντες, ἀπό τόν πρῶτο μέχρι καί τόν τελευταῖο, ἀναγνωρίζουν τήν χαρισματική προσωπικότητά Σας, τόν φιλόπονο καί ἀνύστακτο ἐργάτη τῆς Ἐκκλησίας, τόν φιλακόλουθο καί συνεπῆ στίς μοναχικές του ἐπαγγελίες, αὐτόν πού δέν φείδεται κόπου καί πόνου «ἵνα μορφώσῃ Χριστόν»… Αὐτόν πού σαγηνεύει τίς καρδιές τῶν συνομιλητῶν του σ’ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς, καθώς καί τήν πλήρη ἀναγνώριση ὡς τοῦ μεγάλου ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτου τῆς Ὀρθοδοξίας...

     Ὅποιος ὅμως Σᾶς πλησιάζει καί Σᾶς γνωρίζει ἀπό κοντά, αὐτός νοιώθει καί μιά γλυκιά νότα παιδικῆς ψυχῆς. Γι’ αὐτό καί δίκαια ἔγραψε γιά Σᾶς ἕνας ἐργάτης τῆς τέχνης καί τοῦ λόγου: «Τελικά, γνωρίζει καλά πῶς νά κρατᾶ τό καντήλι αὐτό τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς Βασιλίδος τῶν πόλεων, πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός πρίν εἴκοσι χρόνια, ποιμαίνοντας τήν Πόλι καί μαζί της ὁλάκερη τήν Ὀρθοδοξία, ἕνα καντήλι μαρτυρίου ἀλλά καί μαρτυρίας».

     …Μέ αὐτές τίς σκέψεις καί μέ τά αὐτά αἰσθήματα σεβασμοῦ καί υἱϊκῆς ἀφοσιώσεως στό σεπτό πρόσωπό Σας, ἀλλά καί στήν σταυρωμένη Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, ἀσπαζόμαστε «τάς εἰρηνοδώρους Σας χεῖρας, αἱ ὁποῖαι πρός ἡμᾶς ἐκτείνονται εὐστόργως δορυφοροῦσαι γλυκασμούς ζωοποιούς»…

     Ταπεινά εὐχόμαστε,

Βαρθολομαίῳ τῷ σεπτῷ Πατριάρχῃ

Ἀρχιερεῖ 

πρώτῳ ἐν τοῖς Ἐπισκόποις

Ρώμης τῆς Νέας Προέδρῳ καί Ποιμένι

Θεοῦ κήρυκι πάσης τῆς οἰκουμένης

Ὀτρηρῷ ἀνδρί Πόλεως Κωνσταντίνου

Λάμποντι αὐγαῖς Χριστοῦ ποιμαντορίας

Ὁλοθύμως εὔχεται Καστορίας ἡ πόλις

Μακρόν τόν βίον ἐν ὑγιείᾳ κατ’ ἄμφω

Ἀπείραστον κακῶν ἐκ βελῶν βελίαρ

Ἰδίως γέμοντα ἀγαθῶν τῶν θείων

Ὁρμήν ἔχοντα πρός ἀγαθοποιΐαν

Σύν πᾶσι τούτοις καί ἰσχύν τοῦ Κυρίου(*)

Εἴησαν πολλά τά ἔτη Σας Παναγιώτατε!»!

(*) Ποίημα Μητροπ. Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ. Ἰωήλ.

Ἐπισκόπου Σεραφείμ Παπακώστα

Μητροπολίτου Καστορίας

Ὁμιλία

κατά τήν Πατριαρχικήν Θείαν Λειτουργίαν

ἱερουργοῦντος τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου

ἐπί τῇ ἁγιοκατατάξει τῆς Ὁσίας μητρός ἡμῶν Σοφίας

τῆς ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου Κλεισούρας ἀσκησάσης

Μητροπολιτικός Ναός 1 Ἰουλίου 2012

«Πανηγυριζέτωσαν οἱ θεόφρονες»[1]

Τόν λόγο αὐτό τοῦ μεγάλου ὑμνογράφου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ,
πού ἀναφέρεται στήν πάνσεπτο Κοίμηση καί τήν εἰς οὐρανούς Μετάσταση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, δανείζομαι τήν ὥρα αὐτή τῆς ἀναιμάκτου θυσίας, Παναγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, γιά νά ἐκφράσω τήν ἄπειρη εὐγνωμοσύνη μου γιά ὅσα ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἐπεφύλαξε στήν ἐλαχιστότητά μου, ἀλλά καί νά ἐκφράσω τήν χαρά καί τήν βαθιά μου συγκίνηση, καθώς καί τοῦ περιουσίου λαοῦ τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἐδῶ παρουσία Σας.

Αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο χρησιμοποιήσατε καί Ἐσεῖς, ὅταν, μετά ἀπό ὀγδόντα ὀκτώ (88) χρόνια ληθάργου καί σιωπῆς, φθάσατε στό ὄρος Μελᾶ τοῦ Πόντου γιά νά τελέσετε τήν Θεία Λειτουργία στό παλλάδιο τῆς θεομητορικῆς εὐλαβείας, στήν Ἱερά Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Σουμελιώτισσας, ἀλλά καί νά ψάλλετε μέ ὅλη τήν δύναμη τῆς ψυχῆς Σας καί μέ τρεμάμενα ἀπό τήν συγκίνηση χείλη, ὅπως Σᾶς εἴδαμε τηλεοπτικά, τό: «Ἐν τῇ γεννήσει τήν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῇ κοιμήσει τόν κόσμον οὐ κατέλιπες, Θεοτόκε».

Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμε,

Σεβασμία τῶν ἁγίων Ἱεραρχῶν χορεία,

Ἐντιμώτατοι ἄρχοντες τῆς πολιτείας, τοῦ στρατοῦ καί τῶν σωμάτων ἀσφαλείας,

Πανοσιολογιώτατοι Καθηγούμενοι τῶν ἱερῶν σκηνωμάτων τῆς Ἁγιορειτικῆς Πολιτείας, ἀλλά καί τῶν ὑπολοίπων Ἱερῶν Μονῶν,

ἀδελφοί μου συμπρεσβύτεροι καί συνδιάκονοι,

λαέ τοῦ Θεοῦ περιούσιε,

Ἀνάμεσά μας, «ἀνήρ εὐαγγελίας»,[2]

Ἡ εὐσεβής πηγή τοῦ Γένους μας,

Ὁ Ἡγούμενος τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας τῶν τοῦ Χριστοῦ πενήτων,

«Ἡ ζῶσα εἰκών τοῦ Χριστοῦ καί ἔμψυχος δι’ ἔργων καί λόγων χαρακτηρίζουσα τήν ἀλήθειαν»,[3] νήπτων τούς πόδας καί κλῶν τόν εὐχαριστηριακόν ἄρτον τῆς ζωῆς καί μεταδίδων πόμα καινόν ἐκ τοῦ ἱεροῦ κρατῆρος τῆς Θείας Εὐχαριστίας.

«Ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος Κύριος»[4] μᾶς ἀξίωσε σήμερα, Παναγιώτατε Πάτερ, νά κυκλώσουμε τό Ἱερό τοῦτο Θυσιαστήριο μετά τῶν ἀΰλων Δυνάμεων Ἀσωμάτων, νά βιώσουμε μέσα στό μυστήριο τῆς ζωῆς καί τῆς ἐν Χριστῷ ἑνότητος τήν συγκεφαλαίωση τῆς ὅλης οἰκονομίας, τό ἀδιάκοπο Πάσχα τῆς Ἐκκλησίας καί τήν χαρισματική πρόγευση τῆς μελλοντικῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Γι’ αὐτό καί μποροῦμε νά ὁμολογήσουμε «χείλεσιν ἀναξίοις», μαζί μέ τόν Οὐρανοφάντορα Βασίλειο, πώς «ἔσχομεν τοῦ θανάτου αὐτοῦ τήν μνήμην, εἴδομεν τῆς ἀναστάσεως αὐτοῦ τόν τύπον, ἐνεπλήσθημεν τῆς ἀτελευτήτου ζωῆς καί ἀπηλαύσαμεν τῆς ἀκενώτου αὐτοῦ τρυφῆς».[5]

Μέσα στήν εὐλογημένη Βασιλεία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ καί στήν κοινωνία τῶν ζωοπαρόχων καί φρικτῶν Μυστηρίων εἰσήλθαμε μαζί Σας στόν χῶρο τοῦ φωτός καί στήν κοινωνία τοῦ φωτός.[6] Μᾶς μεταδώσατε φῶς, («φῶς ὅλοι γεγονότες θεῖον») πού βρίσκεται φυλαγμένο, αἰῶνες τώρα, στήν Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία. Εἶναι τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως, «τό ἀμίαντο καί ἀνέσπερο, πού ὁδήγησε στήν χριστιανική πίστη ὄχι μόνον ἕναν λαό, ἀλλά ἔθνη πολλά καί λαούς πολλούς ..., εἶναι φῶς δυνάμεως, φῶς μυστικόν, πού διατηρεῖται μέχρι σήμερα μέ τό ἔλαιον τῆς εὐσεβείας στήν Μητέρα Ἐκκλησία, ἀλλά καί μέ τά δάκρυα τῆς δοκιμασίας καί τό αἷμα τῆς μαρτυρίας». Γι’ αὐτό καί εἶναι «φῶς ἀντοχῆς», ὥστε «καμμία νύκτα, ὁσονδήποτε ἀσέληνος, δέν ἠμπόρεσε νά τό ὑπερβῇ. Κανέν ἔρεβος, ὅσον βαθύ, δέν κατώρθωσε νά νικήσῃ τήν λάμψιν του. Καί καμμία θύελλα καί καμμία καταιγίς δέν ἴσχυσέ ποτε νά τό σβήσῃ. Ἀλλά καί καμμία ἐγκατάλειψις δέν ἀπογοήτευσέ ποτε τούς φύλακας τοῦ ἁγίου τούτου φωτός, ὁσονδήποτε ὀλίγοι ἄν αὐτοί εἶχον ἀπομείνει», ὅπως ἔγραφε ὁ σοφός Γέρων τῆς Χαλκηδόνος κυρός Μελίτων.[7]

Πανηγυρίζουμε, Παναγιώτατε Πάτερ, ὄχι μόνον ἐμεῖς, ἀλλά καί ὁλόκληρος ὁ Ὀρθόδοξος κόσμος τήν ἀναγραφή στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας τῆς Ὁσίας Σοφίας, τῆς χελιδόνος τοῦ Πόντου καί τῆς θαυμαστῆς Ἀσκητρίας τῆς Κλεισούρας. Μιά ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ, ὅπως μᾶς εἴπατε πρό καιροῦ στήν πατριαρχική Σας καθέδρα, στήν δύσκολη ἐποχή μας. Γιατί ὁ κάθε Ἅγιος, ὅπως ἀναφέρατε σέ ὁμιλία Σας στήν ἁγιοτρόφο καί ἁγιοτόκο Καππαδοκία, «ἀποτελεῖ ὑπόδειγμα καί βεβαίωσιν ὅτι οὐδεμία ἐξωτερική ἰσχύς καί ἀντινομία, οὐδεμία ἔλλειψις καί στέρησις, οὐδεμία οἰκονομική ἔνδεια, δέν ἠμπορεῖ νά καταβάλῃ τόν ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος πιστεύει εἰς τόν Χριστόν, ἀλλά αὐτός καί εἰς τάς πλέον δυσχερεῖς περιστάσεις ἐξέρχεται πάντοτε νικητής».[8]

Γι’ αὐτό καί ἀπό τά χείλη Σας σήμερα ἀκοῦμε

    πώς ὁ «Χριστός χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας»,[9]

    πώς τό Εὐαγγέλιο εἶναι ἐφαρμόσιμο σέ κάθε ἐποχή καί

    πώς ἡ μεγάλη γιορτή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τό Ἁγιολόγιο καί Ἑορτολόγιο.

Ὅταν ἀναγράφεται ἕνας θεούμενος στό Ἁγιολόγιο, ὅταν γιορτάζουμε τίς μνῆμες τῶν Ἁγίων, τότε πραγματικά γιορτάζουμε τόν θρίαμβο τῆς πίστεως, ἀλλά καί διδασκόμαστε πώς ὁ σκοπός τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νά κάνει Ἅγια Λείψανα, πού μέσα σ’ αὐτά συμπεριλαμβάνεται ὁλόκληρο τό δογματικό οἰκοδόμημα τῆς Ἐκκλησίας μας»[10] καί πώς ἡ Ἐκκλησία μας βαδίζει σωστά, γιατί ἔχει αὐτά τά κατά χάριν θεωθέντα πρόσωπα, ὡς πνευματικούς ὁδηγούς γιά τήν ἐν Χριστῷ ζωή καί τήν εἴσοδο στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

Γι’ αὐτό Σᾶς ἐκφράζουμε τήν ἰσόβια εὐγνωμοσύνη μας, γιατί προσφέρατε ὄχι μόνο στήν ἀκριτική Καστοριά, ἀλλά καί σέ ὁλόκληρη τήν οἰκουμένη, τήν Ἁγία Σοφία ἀπό τήν Ἄρδασσα τοῦ Πόντου, ὅπως προσφέρατε τόν Ὅσιο Γεώργιο τόν Καρσλίδη ἀπό τήν Ἀργυρούπολη τοῦ Πόντου στή Δράμα, ὅπως προσφέρατε πρότριτα τούς Ἐσθονούς Νεομάρτυρες.

Ὅλα αὐτά τά πρόσωπα, γιά τά ὁποῖα ὑπογράψατε τίς ἱεροκανονικές πράξεις ἀναγραφῆς τους στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ὁ πρῶτος τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας ἀπό τήν Οἰκουμενική Καθέδρα, θά ὑψώνουν χεῖρας ἱκέτιδας στόν Θρόνο τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου γιά τόν ἄνωθεν στηριγμό Σας στήν χαρισματική διακονία Σας γιά ὑγεία σταθηρά εἰς μακρότητα εὐλογημένων χρόνων.

Πανηγυρίζουμε, Παναγιώτατε Πάτερ. Πάσχα σήμερα, γιά τήν τοπική μας Ἐκκλησία. Πάσχα, διότι ἀξιωθήκαμε νά δοῦμε τό σεπτό πρόσωπό Σας καί νά συναντήσουμε τόν ἀκοίμητο ὀφθαλμό τῆς οἰκουμένης. Οἱ πάντες, ἀπό τόν πρῶτο μέχρι καί τόν τελευταῖο, ἀναγνωρίζουν τήν χαρισματική προσωπικότητά Σας, τόν φιλόπονο καί ἀνύστακτο ἐργάτη τῆς Ἐκκλησίας, τόν φιλακόλουθο καί συνεπῆ στίς μοναχικές του ἐπαγγελίες, αὐτόν πού δέν φείδεται κόπου καί πόνου «ἵνα μορφώσῃ Χριστόν»[11]. Αὐτόν πού σαγηνεύει τίς καρδιές τῶν συνομιλητῶν του σ’ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς, καθώς καί τήν πλήρη ἀναγνώριση ὡς τοῦ μεγάλου ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτου τῆς Ὀρθοδοξίας.

Ὅποιος ὅμως Σᾶς πλησιάζει καί Σᾶς γνωρίζει ἀπό κοντά, αὐτός νοιώθει καί μιά γλυκιά νότα παιδικῆς ψυχῆς. Γι’ αὐτό καί δίκαια ἔγραψε γιά Σᾶς ἕνας ἐργάτης τῆς τέχνης καί τοῦ λόγου: «Τελικά, γνωρίζει καλά πῶς νά κρατᾶ τό καντήλι αὐτό τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τῆς Βασιλίδος τῶν πόλεων, πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός πρίν εἴκοσι χρόνια, ποιμαίνοντας τήν Πόλι καί μαζί της ὁλάκερη τήν Ὀρθοδοξία, ἕνα καντήλι μαρτυρίου ἀλλά καί μαρτυρίας».[12]

Κανδῆλα ἀκοίμητος στήν Βαλουκλιώτισσα, στούς Ναούς καί στά Ἁγιάσματα πού μέχρι σήμερα ἀνακαινίσατε.

Κανδῆλα ἀκοίμητος στίς Ἐκκλησίες τῆς Ἀποκαλύψεως, πού συχνά πυκνά ἐπισκέπτεσθε, χοροστατεῖτε, λειτουργεῖτε, ἁγιάζετε, μνημονεύετε ζῶντες καί κεκοιμημένους.

Μέ αὐτές τίς σκέψεις καί μέ τά αὐτά αἰσθήματα σεβασμοῦ καί υἱϊκῆς ἀφοσιώσεως στό σεπτό πρόσωπό Σας, ἀλλά καί στήν σταυρωμένη Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, ἀσπαζόμαστε «τάς εἰρηνοδώρους Σας χεῖρας, αἱ ὁποῖαι πρός ἡμᾶς ἐκτείνονται εὐστόργως δορυφοροῦσαι γλυκασμούς ζωοποιούς»,[13]

    ἐκζητοῦμε τίς ἅγιες εὐχές Σας,

    Σᾶς ὑποβάλλουμε πολλές υἱϊκές εὐχαριστίες, καθώς καί στό πρόσωπο τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου καί τῶν λοιπῶν ἁγίων Ἀρχιερέων καί

    ταπεινά Σᾶς εὐχόμαστε, Κύριος ὁ Θεός, διά πρεσβειῶν τῆς Ὁσίας Σοφίας, Σᾶς χαρίζῃ πολυετήν πατριαρχείαν καί ἁγιασμόν ψυχῆς καί σώματος.

Βαρθολομαίῳ τῷ σεπτῷ Πατριάρχῃ

Ἀρχιερεῖ πρώτῳ ἐν τοῖς Ἐπισκόποις

Ρώμης τῆς Νέας Προέδρῳ καί Ποιμένι

Θεοῦ κήρυκι πάσης τῆς οἰκουμένης

Ὀτρηρῷ ἀνδρί Πόλεως Κωνσταντίνου

Λάμποντι αὐγαῖς Χριστοῦ ποιμαντορίας

Ὁλοθύμως εὔχεται Καστορίας ἡ πόλις

Μακρόν τόν βίον ἐν ὑγιείᾳ κατ’ ἄμφω

Ἀπείραστον κακῶν ἐκ βελῶν βελίαρ

Ἰδίως γέμοντα ἀγαθῶν τῶν θείων

Ὁρμήν ἔχοντα πρός ἀγαθοποιΐαν

Σύν πᾶσι τούτοις καί ἰσχύν τοῦ Κυρίου.[14]

Εἴησαν πολλά τά ἔτη Σας Παναγιώτατε!

Ἐπιτρέψτε μου, ὡς ἐλάχιστο ἀντίδωρο τῆς ἐδῶ ἐπισκέψεώς Σας, νά Σᾶς προσφέρω αὐτό τό ἐπιγονάτιο, τό ὁποῖο φιλοτέχνησε ἡ Γερόντισσα Γαβριηλία ἀπό τήν Ἱερά Μονή Ἁγίου Γεωργίου Μελανθίου Καστοριᾶς, καί πού φέρει τήν μορφή τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου μαζί μέ τίς Μυροφόρες γυναῖκες «τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων», μέ τήν ὁλοκάρδια εὐχή, νά ἔχετε πάντοτε στήν καρδιά Σας μόνιμη καί ἀναφαίρετη τήν χαρά τῶν Ἁγίων Μυροφόρων, ἀλλά καί νά εἶσθε «περιεζωσμένος ἐν δυναστεία»[15] ὅτι «Κύριος ἄρξει ὑμῶν».[16]

---

[1] Ἀκροστιχίς τοῦ Κανόνος τοῦ Ὄρθρου τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ποίημα Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Μελωδοῦ.

[2] Β’ Βασ. 18,20.

[3] Αὐτοκράτορος Βασιλείου Α’, Ἐπαναγωγή ΙΙΙ, 1-8.

[4] Εὐχή Χερουβικοῦ Ὕμνου τῆς Θείας Λειτουργίας.

[5] Εὐχή «ἐν τῷ συστεῖλαι τά Ἅγια», Θεία Λειτουργία Μεγάλου Βασιλείου.

[6] Ἱερομον. Γρηγορίου, Ἡ Θεία Λειτουργία - Σχόλια, ἐκδ. Δόμος 1985, σελ. 349.

[7] Μητροπ. Χαλκηδόνος Μελίτωνος, Φῶς καί Ἀνάστασις, Χαλκηδόνια, Μνήμη Μελίτωνος Χατζῆ Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος (1913-1989), ἐκδ. Σύνδεσμος τῶν ἐν Ἀθήναις Μεγαλοσχολιτῶν, Ἀθήνα 1999, σελ. 481-482.

[8] Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου ἐκφωνηθεῖσα εἰς τόν Ἱερόν Ναόν Ἁγίων Βασιλείου καί Βλασίου ἐν Μιστί Καππαδοκίας κατά τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων τήν 27^ην Μαΐου 2012. Πηγή: www. romfea.gr

[9] Ἐβρ. 13,8.

[10] Μητροπ. Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου, Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας κατά τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, τομ. Β’, ἐκδ. Ἱερά Μονή Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας) 2011, σελ. 278.

[11] Γαλ. 4,20.

[12] Μητροπ. Σασίμων Γενναδίου & Ἀρχιμ. Εὐδοκίμου Καρακουλάκη, Πατριαρχικός Λόγος καί Πολιτική 1991-2011, ἐκδ. Ἑπτάλοφος 2011, σελ. 19.

[13] Ἀρχιμ. Δαμασκηνοῦ, Ὠιδή ὑπέρ τοῦ Ἀγαπητοῦ, ἐκδ. Εὐεργέτιδος, Μέγαρα 1998, σελ. 66.

[14] Ποίημα Μητροπ. Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας κ. Ἰωήλ.

[15] Ψαλμ. 64,7.

[16] Κριτ. 8,23.

Πηγή