«Πάντοτε
χαίρετε, αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευχαριστείτε" τούτο γαρ
θέλημα Θεού εν Χριστώ Ιησού εις υμάς»
(Α' Θεσ. 5,17-18).
Τα όσα αγαπητέ αναγνώστη ή αναγνώστρια θα διαβάσεις ή
καλύτερα θα μελετήσεις είναι καρποί βιωματικής κατά Θεόν εργασίας πιστής και
απλής ψυχής, καθοδηγούμενης από έμπειρο πνευματικό οδηγό. Καίτοι είχε πολλές
δυσκολίες, εργασίας, οικογενείας, πτωχείας και εχθρικό κομμουνιστικό περιβάλλον
(έζησε στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας), εν τούτοις την φώτισε, σόφισε και
χαρίτωσε η χάρις του Αγίου Πνεύματος και απέβη σκεύος εκλεκτόν και όργανον
εύχρηστον προς σωτηρίαν ψυχών. Όντως μεγάλα τα της πίστεως, υπακοής και αγάπης
κατορθώματα. Τα αδύνατα από τους ανθρώπους είναι δυνατά από τον Θεόν.
Μεταφέρουμε ολίγα μόνον από το πνευματικό της
ημερολόγιο του έτους 1971 προς στηριγμό όλων μας, Θεού δε βοηθούντος θα
κυκλοφορήσουν προσεχώς τα χαριτωμένα πρόχειρα αυτά σημειώματα της ευλογημένης
αυτής ψυχής και στα Ελληνικά από τις εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη». Εύχεσθε.
Πριν από τα σημειώματα του πνευματικού ημερολογίου
παραθέτουμε μέρος από ερωταποκρίσεις στις οποίες απαντά η ηλικιωμένη εργάτρια
της νοεράς προσευχής, δανεισμένα από την έκδοση του βιβλίου της στα Ρουμανικά.
«Ή είσοδος του νου στην καρδιά μπορεί να δυσκολευτεί ή
ακόμη και να εμποδιστεί εντελώς για ένα χρονικό διάστημα οπό τον Θεό εξαιτίας
κάποιων συναισθημάτων, λογισμών, λόγων ή πράξεων του προσευχόμενου αγωνιστή;»
- Οποιαδήποτε αμαρτία, τροφοδοσία κάποιου πάθους, όσο
ασήμαντα και αν μας φαίνονται, απομακρύνουν τον άνθρωπο και τότε η καρδιά
παγώνει, αισθανόμαστε εσωτερικά γυμνοί, παραλλημένοι. Πρέπει να προφυλασόμεθα
από κάθε λογισμό, αίσθηση, λόγο ή πράξη που μπορεί να βαρύνει τη συνείδηση μας.
Κάθε αγωνιστής της προσευχής θα αισθανθεί στην προσωπική του εμπειρία πως για
κάποια αμαρτία, όσο μικρή και αν είναι αυτή, χάνει την ειρήνη και τη χαρά και
σκορπίζεται η ζεστασιά της καρδίας.
Οι πιο σημαντικές αιτίες που οδηγούν στο πάγωμα της
καρδίας και στην απώλεια της νοεράς προσευχής με το νου προσηλωμένο στην καρδιά
είναι:
Οι λογισμοί, οι λόγοι και τα έργα του εγωισμού και της
ματαιοδοξίας καθώς και τα τέκνα αυτών, από τα οποία, η υπεροψία, η υπερηφάνεια,
η αυταρέσκεια και η εμπιστοσύνη στους κόπους μας, είναι τα χειρότερα.
Οι αμαρτίες πού αφορούν την αγάπη στον πλησίον, όπως
είναι οι λογισμοί κρίσης, κατάκρισης, μίσους, θυμού και η ενθύμηση κάποιου
κακού που μας έγινε, έπειτα οποιοσδήποτε λόγος πικρός για τα έργα στη ζωή του
πλησίον μας, ακόμη και αν είναι αληθινές πράξεις ανελεημοσύνης, μίσους και
άλλα.
Έλλειψη προσοχής στις αισθήσεις μας ιδιαίτερα στην
δράση, στην ακοή και στην γλώσσα. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ο άνθρωπος της
προσευχής πρέπει να αποφεύγει με οποιοδήποτε τρόπο τις εκτεταμένες συζητήσεις
ακόμη και πάνω σε πνευματικά θέματα, την αργολογία, τα χωρίς αιτία γέλια και
αστεία.
Οι σαρκικές σκέψεις, αισθήσεις και πράξεις.
Η προσκόλληση και η μέριμνα για τα εγκόσμια.
Ο ασύδοτος ύπνος, η ραθυμία και όλες οι άλλες
αμαρτίες, τα πάθη και τα έργα αυτών.
Υπάρχουν και άλλες αιτίες πού προέρχονται από την
εξάσκηση χωρίς διάκριση της προσευχής όπως είναι: ο αλόγιστος ζήλος, η έλλειψη
υπομονής, η λανθασμένη και άμετρη χρήση εξωτερικών μέσων και τεχνητών μεθόδων
για την απόκτηση της προσευχής, η υπερηφάνεια και η παραπλάνηση εξαιτίας της
φυσικής θερμάνσεως της καρδιάς.
Μπορεί και η ασθένεια να αποτελέσει καμιά φορά εμπόδιο
στην εξάσκηση της προσευχής.
«Πόσες περίπου προσευχές κάνατε ημερησίως
την περίοδο που η προσευχή είχε γίνει ήδη νοερά ή όταν ο νους είχε προσηλωθεί
στην καρδιά;»
-Στην αρχή μετρούσα με το κομποσχοίνι 1.000 κόμπους.
Αργότερα τους αύξησα στους 2.000 και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα 3.000,
ενώ την υπόλοιπη ημέρα έλεγα την προσευχή χωρίς να μετράω, έτσι έφτανα περίπου
τις 10.000 προσευχές. Ο π. Β. έλεγε ότι «όποιος κατορθώνει κάνοντας την
προσευχή του Ιησού να μετρήσει 3.000 προσευχές, αυτός έχει τελέσει μία Θεία
Λειτουργία στην καρδιά του, στην οποία συμμετέχουν η Θεοτόκος και ο χορός των
Αγίων και των Αγγέλων».
Πώς αποκτήσατε την νοερά προσευχή;
-Μετά από οχτώ μήνες ακατάπαυστης προσευχής, ξύπνησα
ένα πρωινό από τους χτύπους της καρδιάς καΙ άρχισα να προφέρω την προσευχή στο
ρυθμό των χτύπων της καρδιάς. Αισθάνθηκα τότε στην καρδιά μου την ενέργεια του
Αγίου Πνεύματος σαν ένα γλυκό, βελουδένιο χάδι, σαν τα φτερά μιάς πεταλούδας
που πετάριζε στην ψυχή μου λέγοντας: «Είμαι εδώ. Εγώ είμαι ό Ενεργών. Εσύ
προσεύχου». Κράτησα γιά λίγο την αναπνοή μου γιά να νιώσω την γλυκύτητα και την
αγαθότητα του Αγίου Πνεύματος. Έλαβα στην ψυχή μου μια ειρήνη Αγία, Θεϊκή.
Δόξα στην μακροθυμία και την αγαθότητα Σου, Κύριε!
«Γιατί οι Άγιοι πατέρες ονομάζουν αυτήν την
προσευχή καρδιακή κα αυτενεργό; Πώς λειτουργεί η καρδιά ενός εργάτου της νοεράς
προσευχής;»
Η καρδιακή προσευχή ονομάζεται «αυτενεργός» από τους
Αγίους πατέρες διότι, όπως λένε οι ίδιοι, το Άγιο Πνεύμα εγκαθίσταται και
ενοικεί στην ψυχή του ανθρώπου, στην καρδιά και την κινεί κάνοντας αισθητή την
παρουσία του με την γλυκύτητα και την θέρμη. Αυτή η γλυκύτητα ανεβαίνει προς τον
λαιμό και προκαλεί μιά τέτοια ουράνια ευτυχία, όπως δεν μπορεί να γίνει ποτέ
αισθητή στη ζωή. Ο νους τότε πρέπει να σιωπήσει και να προσηλωθεί γιά να
α-κούσει την προσευχή και τους χτύπους της καρδιάς. Οταν οι χτύποι της καρδιάς
δεν ακούγονται πιά, τότε ο αγωνιστής πρέπει να αρχίσει να λέει την προσευχή
νοερά ώσπου το Άγιο Πνεύμα να κινήσει ξανά την καρδιά. Έτσι ό νους διατηρεί και
προστατεύει την καρδιακή προσευχή.
«Σάς εγκατέλειψε ποτέ ή καρδιακή
προσευχή;»
-Μου έτυχε να χάσω την προσευχή εξαιτίας της μείωσης
της προσοχής και ίσως της θερμής αγάπης στο Θεό.
«Ή
νοερά προσευχή είναι αδιάλειπτος;»
Η νοερά
προσευχή δεν είναι αδιάλειπτος για όλους, τουλάχιστον στην αρχή, όταν μας
δίνεται αυτό το δώρο. Το παν στηρίζεται στο θέλημα του Θεού, αλλά ο αγωνιστής
πρέπει να προσέχει και να εξασκεί την προσευχή. Γιά τους λαϊκούς η νοερά
προσευχή γίνεται τις περισσότερες φορές με διακοπές εξαιτίας της αδυναμίας του
νου να παραμείνει προσηλωμένος. Την αδιάλειπτη προσευχή την είχαν άγιοι και
ίσως την έχουν και τώρα κάποιοι μοναχοί.
Μόνον η καρδιακή προσευχή μπορεί να είναι αδιάλειπτος
διότι η καρδιά κινείται από το Άγιο Πνεύμα και έτσι προσεύχεται ενώ εμείς
εργαζόμαστε ή κοιμόμαστε.
«Η καρδιακή προσευχή είναι καθαρά προσευχή;
Παρουσιάζονται και τότε πόλεμοι με τους λογισμούς;»
-Η καθαρά προσευχή είναι τέλεια προσευχή και είναι
μεγάλο δώρο από τον Θεό. Αυτή δίνεται στον αγωνιστή της αδιάλειπτης προσευχής
πού και πού. Κατά τη διάρκεια της καθαράς προσευχής δεν παρουσιάζονται ούτε καν
αθώοι λογισμοί, ικανοί να ταράξουν την τέλεια ηρεμία του νου μπροστά στο Θεό.
Συνήθως όμως κατά την διάρκεια της καρδιακής προσευχής
παρουσιάζονται αθώοι λογισμοί ή πολύ σπάνια αμαρτωλοί λογισμοί με τους οποίους
όμως πρέπει να παλέψουμε από την πρώτη τους εμφάνιση ακόμη.
«Τι είναι ή θεωρητική προσευχή;»
-Το να συλλογίζεσαι τον Κύριο στην προσευχή, σημαίνει
ότι Τον γνωρίζεις, Τον αισθάνεσαι, Τον βλέπεις ζωντανό, με τα μάτια του νου,
στην καρδιά του. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να φτάσει ούτε σε αυτήν την κατάσταση ούτε στην νοερά
προσευχή με τις δικές του δυνάμεις. Όλα είναι ενέργεια και δωρεά του Θεού.
«Ποια είναι τα συχνότερα εμπόδια πού συναντά
ό αγωνιστής στην άσκηση της νοεράς προσευχής;»
-Τα εμπόδια που συναντά ο αγωνιστής είναι: η λήθη, η
άγνοια, τα σφάλματα και ο έλεγχος της συνειδήσεως, που δεν σου επιτρέπουν να
πλησιάσεις την προσευχή καθώς και η ελλιπής εκτέλεση του θελήματος του Θεού.
Υπάρχουν πάρα πολλά εμπόδια που προέρχονται από εμάς,
μέσω των αμαρτιών και των παθών μας, από την έλλειψη αγάπης, από τον διάβολο,
από τον κόσμο, από τα πράγματα κ.τ.λ.
«Με ποιους τρόπους μπορεί κανείς να
επιταχύνει αυτό το έργο; Ποιες αρχές πρέπει να καλλιεργηθούν ιδιαίτερα;»
-Τα μέσα για
μια σύντομη πρόοδο στην νοερά προσευχή είναι: ο εξαγνισμός δια της μετανοίας,
της εξομολογήσεως και της τελέσεως του κανόνος μας, η πορεία σύμφωνα με το
θέλημα του Θεού, και η εκπλήρωση των εντολών του Θεού.
Από τις αρετές πρέπει να καλλιεργηθούν ιδιαίτερα, η
αγάπη στο Θεό και στον πλησίον και οι άλλες θεολογικές αρετές - πίστη, ελπίδα,
ταπείνωση, διάκριση, θάρρος, εγκράτεια, δικαιοσύνη και οι υπόλοιπες.
«Τι είδος προστασία του νου, των αισθήσεων
και της γλώσσας πρέπει να καλλιεργεί μόνιμα ο αγωνιστής της προσευχής;»
-Ο αγωνιστής της προσευχής πρέπει να φυλάγεται με κάθε
δύναμη από κάθε λογισμό, αίσθηση, λόγο ή πράξη αμαρτωλή, όπου εναντιώνεται στις
Ευαγγελικές εντολές, αλλά και από ό,τιδήποτε μάταιο, χωρίς ωφέλεια, όπως
μάταιες πράξεις, λόγια και σκέψεις.
«Πώς πρέπει να αγωνιζόμαστε στον πόλεμο των
λογισμών;»
-Ο πόλεμος με την αμαρτία και τα πάθη πρέπει να
γί¬νεται μέσω της επαγρύπνησης διότι η εξωτερική άσκηση δεν μπορεί να εμποδίσει
παρά μόνο την έμπρακτη αμαρτία. Ο π. Β. έλεγε ότι «η επαγρύπνηση και η φύλαξη
του νοός είναι μιά βαθμίδα ψηλότερη που αντιστέκεται στην αμαρτία δια των
λογισμών, εξαγνίζοντας τον εσωτερικό άνθρωπο».
Οι κανόνες του εσωτερικού πολέμου που διεξάγει η
επαγρύπνηση είναι:
1. Η απώθηση
των λογισμών και των φαντασιών από την πρώτη τους ακόμη εμφάνιση, η απαλλαγή
του νοός από αυτούς.
2. Η αντίσταση
σ' αυτούς.
3. Η
ακατάπαυστη επίκλησις του ονόματος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού με αγάπη και
χαρά.
«Επειδή αναφερθήκατε στον π. Β. εκτός
από την οσιότητά του με ποιούς άλλους πνευματικούς πατέρες, πιο γνωστούς σε
μας, συζητήσατε για τις πνευματικές σας καταστάσεις και τον αγώνα σας;»
-Είχα απόλυτη εμπιστοσύνη στην καθοδήγηση που λάμβανα
από τον π. Β., αλλά επειδή ο ίδιος ήταν διάκονος έπρεπε να συζητήσω, μερικώς
τουλάχιστον, όταν εξομολογούμην και με άλλους πατέρες.
Για την νοερά προσευχή συζήτησα περισσότερο με τον π.
Αρσένιο Μπόκα και τον π. Κωνσταντίνο Γαλέριο. Αυτοί διάβασαν και ένα μέρος από
το ημερολόγιο μου. Είχα και πιο σύντομες συζητήσεις σχετικά με την προσευχή και
με τον π. Σοφιάν Μπογκίου.
«Σας παρακαλούμε σαν επίλογο να απευθύνετε
δυο λόγια στους αναγνώστες».
-Η προσευχή του Ιησού ονομάζεται από τους Αγίους
Πατέρες «πνευματική τέχνη» και «επιστήμη επιστημών». Μπορεί να καλλιεργηθεί
σωστά και χωρίς παραπλανήσεις μόνον μέσα στους κόλπους της εκκλησίας με την
εξομολόγηση, την ευλογία και την καθοδήγηση ενός πνευματικού.
Οι καρποί της προσευχής είναι δωρεές του Θεού και
έρχονται ανάλογα με το μέτρο της αγάπης πού έχουμε προς Εκείνον και τον ζήλο
στο έργο της προσευχής.
Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ο αληθινός διδάσκαλος της
προσευχής να χαρίσει σε όλους πνεύμα προσευχής και την σωτηρία των ψυχών μας.
ΑΜΗΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.