Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός

   "...Κάποτε, όμως, ο γείτονάς του μοναχός τον πίεσε να γράψει ένα νεκρώσιμο ύμνο. Εκείνος συνέθεσε το γνωστό σε μας τροπάριο «Πάντα ματαιότης τὰ ἀνθρώπινα…» και το έψαλλε κατανυκτικά στο κελί του.

Ο γέροντας τυχαία τον άκουσε.
Κι επειδή του είχε απαγορεύσει να συγγράφει και να ψάλλει, τον κανόνισε με το επιτίμιο να καθαρίσει όλα τα αποχωρητήρια της μονής. Ο Ιωάννης υπάκουσε πρόθυμα, αρχίζοντας από το αποχωρητήριο του μοναχού που έμενε στο διπλανό κελί.
Ύστερα από λίγες μέρες, παρουσιάζεται η Υπεραγία Θεοτόκος στον γέροντα, την ώρα που αυτός κοιμόταν, και του λέει:
–Γιατί έφραξες τέτοια πηγή, που αναβλύζει ουράνιο νέκταρ; Άφησέ την να τρέξει, για να ποτίσει ολόκληρη την οικουμένη. Ο Ιωάννης θα υπερβεί τη λύρα του Δαβίδ, θα συνθέσει ύμνους καλύτερους κι από την ωδή του Μωυσή και θα μελωδήσει πιο τεχνικά κι από τον Ορφέα ακόμη· θα στηλιτεύσει με το λόγο του τις αιρέσεις και θα ορθοτομήσει τα δόγματα της πίστεως.
Από τότε ο όσιος, με την ευλογία του γέροντά του, σαν άλλος χείμαρρος πνευματικός, άρχισε να ψάλλει, να στιχουργεί, να μελοποιεί και να συγγράφει προς δόξαν Θεού, της Παναγίας Μητέρας Του και των Αγίων.
Και όταν τελείωσε το έργο που του έδωσε ο Θεός να κάνει, μετοίκησε στον Ουρανό, για ν’ απολαύσει εκεί πολλαπλάσια την αμοιβή των κόπων του…"
Από το βιβλίο Εμφανίσεις και θαύματα της Παναγίας
 
"Το πρώτο ποιητικό και ασματικό προϊόν του Δαμασκηνού τυγχάνει η Οκτώηχος, την οποία εμέλισε στη βάση της οκταήχου αυτού υμνωδίας. Από τα διάφορα Τροπαρία που απαρτίζουν την Οκτάηχο στον Δαμασκηνό αποδίδονται μόνον οι ακολουθίες του Εσπερινού των Σαββάτων και τoυ Όρθρου των Κυριακών, καθότι τα Ανατολικά λεγόμενα στιχηρά ανήκουν στον Ανατόλιο μοναχό τον Στουδίτη που έζησε μετά τον Δαμασκηνό, τα Απόστιχα στον Παύλο τον Αμμορίου η της Ευεργέτιδος, oι Τριαδικοί Κανόνες στον Μητροφάνη τον Σμύρνης, τα ένδεκα Εωθινά στον Λέοντα τον Σοφό, τα ένδεκα Εξαποστειλάρια στον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο και oι Αναβαθμοί στον Θεόδωρο τον Στουδίτη. Την Οκτάηχο, στην οποία βρίσκεται άπασα η χριστιανική δογματική διδασκαλία, παραδέχονται στην εκκλησιαστική χρήση όλες οι Εκκλησίες της Ανατολής και Δύσης, κελεύσει του Φράγκου Ρήγα Καρλομάγνου, ζώντος έτι τoυ Δαμασκηνού.

Ο θείος μουσουργός, πλην των Κανόνων της Οκτωήχου εποίησε και τον λαμπρότατο Κανόνα της εορτής της λαμπροφόρου Αναστάσεως «Αναστάσεως ημέρα, λαμπρυνθώμεν λαοί», τον οποίο όταν άκουσε ο Κοσμάς ο Μελωδός, που επίσης είχε γράψει Κανόνα για την ίδια εορτή σε ήχο Β’, «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια», ανεφώνησε «Kαι συ αδελφέ Ιωάννη, το παν όλον εν τοις τρισί τούτοις συμπεριέλαβες, και oυδέν αφήκας έξωθεν· ήττημαι γουν εγώ και την ήτταν ομολογώ· όθεν ο μεν σός κανών εχέτω τα πρωτεία και αριστεία, και ψαλλέσθω δημοσίως εν ταις του Χριστού Εκκλησίαις, ο δε εμός εν σκότει και γωνία γενέσθω ως μη εν φωτί άξιος διά τε τα νοήματα και δια τε τον πενθικόν και κλαυθμηρόν ήχον, καθ’ον εμελοποίηθη, ανάρμοστον πάντη όντα εν τη λαμπροτάτη και κοσμοχαρμοσύνω ημέρα της του Κυρίου Αναστάσεως».
Ο  Άγιος ΙΩ ο Δαμασκηνός συνέταξε πάνω από εξήντα Κανόνες για τις κυριότερες εορτές της Εκκλησίας, οι οποίοι είναι ανθολογία εύρυθμος από τους Πανηγυρικούς Λόγους του Γρηγορίου του Θεολόγου και άλλων.
Εκ των Κανόνων τoυ θείου Ιωάννoυ αναφέρουμε:
«Έσωσε λαόν θαυματουργών Δεσπότης», «Στείβει θαλάσσης κυματούμενον σάλω», «Θείω καλυφθείς ο βραδύγλωσσος γνόφω», φτιαγμένοι σε ιαμβικούς τρίμετρους, κατ’ απομίμησιν Γρηγορίου του Ναζιανζηνού, τον οποίο είχε και αυτός πρότυπο, όπως και ο Κοσμάς ο Μελωδός. Ο Δαμασκηνός μουσούργησε και τον κατ’ Αλφάβητο Κανόνα της εορτής του Ευαγγελισμού «Ανοίξω το στόμα μου», ποιήσας για την Δ’ ωδή δύο Ειρμούς «Την ανεξιχνίαστον θείαν βουλήν και «Ο καθήμενος εν δόξη». Επίσης τους Κανόνες «Παρθένοι νεάνιδες συν Μαριάμ τη Προφήτιδι», «Τώ Σωτήρι Θεώ τω εν θαλάσση λαόν», εις την Υπαπαντήν, εις την Ύψωσιν του Σταυρού, εις το Γενέσιον της Θεοτόκου, στους Προφήτας, στους Αποστόλους, στους ιεράρχας, στους μάρτυρες, στους οσίους, στα εγκαίνια του ναού της Αναστάσεως, στην ανάμνηση του επιφανέντος σημείου του Σταυρού στον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, κλπ. Υπομνήματα δε και ερμηνείες στους ασματικούς Κανόνες τoυ θείου μελωδού έγραψαν ο Ζωναράς, ο Γρηγόριος ο Πάρδος επίσκοπος Κορίνθου, Ευστάθιος ο Θεσσαλονίκης, Μάρκος ο Εφέσου και Νικόδημος ο Αγιορείτης.
Στον ιερό Δαμασκηνό αποδίδονται και οι εξής εκκλησιαστικοί ύμνοι «Υπερένδοξε αειπάρθενε ευλογημένη Θεοτόκε προσάγαγε», «Επί σοι χαίρει κεχαριτωμένη πάσα η κτίσις», «Την άχραντον εικόνα σου προσκυνούμεν αγαθέ», «Ελέησον ημάς Κύριε ελέησον ημάς», «Κύριε ελέησον ημας επί σoι γαρ πεποίθαμεν», «Της ευσπλαγχνίας την πύλην άνοιξον ημίν ευλογημένη Θεοτόκε», «Πολλά τα πλήθη των εμών Θεοτόκε πταισμάτων», «Την πάσαν ελπίδα μου εις σε ανατίθημι», «Των ουρανίων στρατιών Αρχιστράτηγε», τα Τροπάρια στις Ώρες και τα Στιχηρά του Πάσχα, τα 26 νεκρώσιμα ιδιόμελα και στιχηρά τα ποιηθέντα στην μονή του αγίoυ Σάββα. Αυτά τα έξοχα και λαμπρά έργα του Δαμασκηνού, χρησίμευσαν σαν υπόδειγμα στους μεταγενέστερους μελωδούς της Εκκλησίας, και τα οποία διαδόθηκαν παντού και συνετέλεσαν στο να περιπέσουν σε αχρηστία τα πολλά Κοντάκια του Ρωμανού, με εξαίρεση ολίγων...".(Γ. Παπαδόπουλος).

Πηγή