Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2019

Ο πανίσχυρος και ψυχοσωτήριος δεσμός της αγάπης


ΚΥΡΙΑΚΗ  Ι΄ ΛΟΥΚΑ [Ο Απόστολος: Εφεσ. 4,1-7] 
Μέρος δεύτερο

 «Ἐπὶ φίλον ἐὰν σπάσῃς ῥομφαίαν…»!


Υπομνηματισμός του Ιερού Χρυσοστόμου
στα εδάφια 1-3 του κεφ. 4 της «Πρός Εφεσίους» επιστολής του αποστόλου Παύλου

    Πώς όμως διατηρείται αυτή η ενότητα του Πνεύματος; «Ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης (:χρησιμοποιώντας ως σύνδεσμο την ειρήνη, η οποία θα σας δένει όλους μαζί σε ένα)» [Εφ. 4,3]. Δεν είναι δυνατό να ζει αυτή μέσα σε έχθρα και διχόνοια· διότι «ὅπου γὰρ ἐν ὑμῖν ζῆλος καὶ ἔρις καὶ διχοστασίαι, οὐχὶ σαρκικοί ἐστε καὶ κατὰ ἄνθρωπον περιπατεῖτε; (:εφόσον μεταξύ σας υπάρχει φθόνος και φιλονικία και διαιρέσεις, δεν είστε άνθρωποι κυριευμένοι από σαρκικά ελατήρια και πάθη και δεν συμπεριφέρεστε με διαγωγή κοινού ανθρώπου και μη αναγεννημένου;)» [Α΄Κορ. 3,3]· διότι όπως ακριβώς το πυρ, όταν μεν βρει ξερά φύλλα, σε μία φωτιά μετατρέπει τα πάντα, ενώ όταν είναι υγρά, ούτε ενεργεί επάνω τους, ούτε τα ανάπτει, έτσι και εδώ· τίποτε από όσα ψυχραίνουν την αγάπη δεν μπορεί να την κάνει να συνενώνει, ενώ αυτό μπορεί να το κάνει, ως επί το πλείστον, το καθένα από όσα τη θερμαίνουν. Από αυτό λοιπόν γεννάται και η θερμότητα της αγάπης· από τον σύνδεσμο της ειρήνης θέλει να δέσει μαζί όλους εμάς. «Όπως ακριβώς, δηλαδή», λέγει, «εάν θέλεις να προσδέσεις τον εαυτό σου σε κάποιο άλλο, δε θα μπορέσεις να το κάνεις αυτό με άλλον τρόπο, παρά με το να προσδέσεις και εκείνον στον εαυτό σου· εάν βέβαια θέλεις να κάνεις διπλό τον δεσμό, πρέπει και εκείνος να προσδεθεί σε εσένα»· έτσι και εδώ θέλει να συνδεθούν μεταξύ τους, όχι απλώς να ειρηνεύουν, ούτε απλώς να αγαπούν, αλλά να είναι όλοι ένα, μία ψυχή.

    Καλός είναι αυτός ο δεσμός· με αυτόν τον δεσμό και μεταξύ μας και με τον Θεό ας συνδέσουμε τους εαυτούς μας. Δεν πονάει ούτε πιέζει τα δεμένα χέρια αυτός ο δεσμός, αλλά ελευθερώνει και μας οδηγεί σε πολλή ευρυχωρία, και μας κάνει περισσότερο να αισθανόμαστε λυμένοι. Όταν ο ισχυρός είναι δεμένος μαζί με τον ασθενή, στηρίζει και εκείνον και δεν τον αφήνει να χαθεί· και αν συνδεθεί με τον οκνηρό, διεγείρει αυτό στο να είναι πρόθυμος. Διότι «ἀδελφὸς ὑπὸ ἀδελφοῦ βοηθούμενος ὡς πόλις ὀχυρὰ καὶ ὑψηλή, ἰσχύει δὲ ὥσπερ τεθεμελιωμένον βασίλειον (:Αδελφός, όταν με αγάπη βοηθιέται από τον αδελφό, είναι σαν οχυρωμένη και απόρθητη πόλη, κτισμένη επάνω σε υψηλό μέρος· και είναι ισχυρός σαν το ασάλευτο ανάκτορο, που έχει θεμελιωθεί σε στερεό έδαφος)» [Παροιμ. 18,19], λέγει. Αυτήν την αλυσίδα ούτε η απόσταση των οδών μπορεί να την εμποδίσει, ούτε ο ουρανός, ούτε η γη, ούτε ο θάνατος, ούτε τίποτε άλλο, αλλά είναι ισχυρότερη και δυνατότερη από όλα. Αυτή η αγάπη, και από μία ψυχή εάν γεννηθεί, μπορεί να συμπεριλάβει πολλούς μαζί· διότι άκουσε τον Παύλο όταν λέγει: «Οὐ στενοχωρεῖσθε ἐν ἡμῖν, στενοχωρεῖσθε δὲ ἐν τοῖς σπλάγχνοις ὑμῶν· τὴν δὲ αὐτὴν ἀντιμισθίαν, ὡς τέκνοις λέγω, πλατύνθητε καὶ ὑμεῖς (:δεν αισθάνεστε σφίξιμο καθώς είστε μέσα στην ευρύχωρη από αγάπη καρδιά μας. Πιέζεστε όμως μέσα στα δικά σας σπλάχνα, που είναι στενά, διότι σας λείπει η αγάπη. Δείξτε κι εσείς την ίδια αγαθή διάθεση για να ανταμείψετε την αγάπη μας. Σας μιλώ σαν παιδιά μου. Ανοίξτε κι εσείς διάπλατα τις καρδιές σας με την αγάπη)» [Β΄Κορ. 6,12-13].
   Τι καταστρέφει λοιπόν αυτόν τον δεσμό; Η αγάπη των χρημάτων, της εξουσίας, της δόξας και των άλλων όσα είναι όμοια με αυτά· αυτά τους αποχαυνώνουν και τους κατακόπτουν. Πώς λοιπόν να μην κατακοπούν; Όταν αυτά απομακρύνονται και τίποτε δεν εμποδίζει αυτά τα οποία καταστρέφουν την αγάπη. Διότι άκουσε τον Χριστό ο οποίος λέγει: «Καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν (:και επειδή θα πληθυνθεί η κακία και η ανηθικότητα, θα ψυχρανθεί η αγάπη των πολλών προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, αυτών δηλαδή που στο όνομα μόνο είναι χριστιανοί και έχουν μία τυπική θρησκευτικότητα)» [Ματθ. 24,12]. Τίποτε δεν είναι τόσο ενάντιο στην αγάπη, όσο η αμαρτία, και δεν εννοώ μόνο την προς τον Θεό αγάπη, αλλά και την προς τον πλησίον. Πώς, λοιπόν, λέγει, οι ληστές έχουν μεταξύ τους ειρήνη; Πότε; Πες μου. Ασφαλώς όχι όταν ληστεύονται μεταξύ τους· διότι εάν μεταξύ τους, σε όσα μοιράζονται, δεν φυλάξουν τους νόμους του δικαίου και δεν αποδώσουν στον καθένα ό,τι του αναλογεί, θα βρεις και εκείνους να βρίσκονται σε πόλεμο και συγκρούσεις. Ώστε ούτε στα κακά είναι δυνατό να βρούμε την ειρήνη· είναι δυνατό όμως παντού να βρούμε αυτήν, όπου ζουν με δικαιοσύνη και αρετή.
     Αλλά μήπως έχουν ειρήνη οι αντεραστές; Καθόλου. Αλλά για ποιον θέλεις να πω; Ο πλεονέκτης με τον πλεονέκτη δε θα ειρήνευε ποτέ· διότι εάν βέβαια δεν ήσαν οι άνθρωποι δίκαιοι και επιεικείς μεταξύ τους, θα είχε διασπαστεί το ανθρώπινο γένος. Όπως ακριβώς δύο θηρία τα οποία πεινούν πολύ, αν δεν παρουσιαστεί μπροστά τους κάτι το οποίο μπορούν να φάνε, κατατρώγονται μεταξύ τους, έτσι θα γινόταν και με τους πλεονέκτες και τους κακούς. Ώστε δεν είναι δυνατόν να υπάρχει ειρήνη, εάν προηγουμένως δεν έχει κατορθωθεί η αρετή. Ας υποθέσουμε ότι κατασκευάζουμε μία πόλη, όπου όλοι οι πολίτες είναι πλεονέκτες και έχουν την ίδια αξία και τα ίδια δικαιώματα, και κανείς δεν ανέχεται να αδικείται, αλλά όλοι αδικούν· μήπως είναι δυνατόν να σταθεί εκείνη η πόλη; Καθόλου. Αλλά μήπως υπάρχει ειρήνη μεταξύ μοιχών; Δεν θα βρεις όμως ούτε δύο να ομονοούν.
   Ώστε καμία άλλη αιτία δεν υπάρχει πάλι, παρά το ότι ψυχράνθηκε η αγάπη· η δε αιτία για το ότι ψυχράνθηκε η αγάπη, είναι ότι πληθύνθηκε η ανομία· διότι αυτό παρασύρει σε φιλαυτία και διαιρεί και σχίζει το σώμα και αποχαυνώνει και διασπά. Όπου όμως υπάρχει αρετή, κάνει το αντίθετο. Διότι ο μεν ενάρετος, και όταν είναι κύριος χρημάτων και όταν είναι χιλιάδες σε πτωχεία, δύναται να είναι ειρηνικός· ενώ οι πλεονέκτες, ακόμη και αν είναι δύο, ουδέποτε μπορούν να ειρηνεύσουν. Ώστε εάν εμείς είμαστε ενάρετοι, η αγάπη δεν αφανίζεται· διότι από την αγάπη γεννάται η αρετή, και η αρετή από την αγάπη. Και θα σας πω με ποιο τρόπο. Ο ενάρετος δεν προτιμά τα χρήματα από τη φιλία, ούτε μνησίκακος είναι, ούτε αδικεί τον πλησίον, ούτε υβρίζει, υπομένει τα πάντα με γενναιότητα. Από αυτά συνίσταται η αγάπη. Και πάλι, εκείνος ο οποίος  αγαπά, όλα αυτά τα θέτει πλησίον. Έτσι βοηθούνται και συγκροτούνται μεταξύ τους.
    Και αυτό μεν αποδεικνύεται εδώ, ότι από την αρετή γεννάται η αγάπη· διότι με το να πει: «καὶ διὰ τὸ πληθυνθῆναι τὴν ἀνομίαν ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν (:και επειδή θα πληθυνθεί η κακία και η ανηθικότητα, θα ψυχρανθεί η αγάπη των πολλών προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, αυτών δηλαδή που στο όνομα μόνο είναι χριστιανοί και έχουν μία τυπική θρησκευτικότητα)» [Ματθ. 24,12], αυτό φανέρωσε· και για το ότι από την αγάπη γεννάται η αρετή, «μηδενὶ μηδὲν ὀφείλετε εἰ μὴ τὸ ἀγαπᾶν ἀλλήλους. ὁ γὰρ ἀγαπῶν τὸν ἕτερον νόμον πεπλήρωκε (:και σε σχέση με τα άλλα μέλη της κοινωνίας που δεν έχουν εξουσία ή αξίωμα, σας παραγγέλλω να μη χρωστάτε σε κανέναν τίποτε άλλο, παρά μόνο το να αγαπά ο ένας τον άλλον· διότι εκείνος που αγαπά τον άλλο, έχει εκπληρώσει με την αγάπη του αυτή όλο τον νόμο)» [Ρωμ. 13,8], λέγει. Ώστε ένα από τα δύο πρέπει να υπάρχει, ή να είναι κανείς πολύ φιλικός και να αγαπά ή πολύ ενάρετος. Διότι εκείνος ο οποίος έχει το ένα, αποκτά κατ’ ανάγκη και το άλλο· και το αντίθετο, εκείνος ο οποίος δεν αγαπά, θα διαπράξει και πολλά κακά· εκείνος ο οποίος διαπράττει το κακό, ούτε να αγαπά γνωρίζει.
     Ας επιδιώξουμε λοιπόν την αγάπη· διότι είναι φρούριο στο να μην επιτρέψει να πάθουμε κανένα κακό. Ας συνδέσουμε λοιπόν τους εαυτούς μας. Τίποτε δόλιο ή ύπουλο ας μην υπάρχει μεταξύ μας. Τίποτε τέτοιο δεν υπάρχει, όπου υπάρχει η αγάπη. Το είπε δε αυτό κάποτε και κάποιος άλλος σοφός άνδρας, ο Σειράχ: «ἐπὶ φίλον ἐὰν σπάσῃς ῥομφαίαν, μὴ ἀπελπίσῃς, ἔστι γὰρ ἐπάνοδος· ἐπὶ φίλον ἐὰν ἀνοίξῃς στόμα, μὴ εὐλαβηθῇς, ἔστι γὰρ διαλλαγή· πλὴν ὀνειδισμοῦ καὶ ὑπερηφανίας καὶ μυστηρίου ἀποκαλύψεως καὶ πληγῆς δολίας, ἐν τούτοις ἀποφεύξεται πᾶς φίλος (:εάν σε στιγμή παραφοράς ανασύρεις φανερά την μάχαιρα εναντίον του φίλου σου, μην απελπιστείς, διότι είναι δυνατή η επανόρθωση και αποκατάσταση της φιλίας. Εάν ανοίξεις το στόμα σου και καταφερθείς εναντίον του φίλου σου, μη φοβηθείς, διότι είναι δυνατόν να υπάρξει συνδιαλλαγή και συμφιλίωση. Μόνον εάν τον υβρίσεις και φερθείς προς αυτόν με υπερηφάνεια και φανερώσεις τα μυστικά του και δολίως τον πληγώσεις, τότε ο φίλος σου θα απομακρυνθεί οριστικά από εσένα)» [Σοφ. Σειρ. 22,21-22]· στο να αποκαλύψεις δηλαδή μυστικά.
    Αν λοιπόν είμαστε όλοι φίλοι, ούτε μυστικά χρειάζονται· διότι όπως ακριβώς κανείς δεν έχει μυστικά από τον εαυτό του, ούτε μπορεί να αποκρύψει κάτι από τον εαυτό του, έτσι ούτε από φίλους. Εάν δεν υπάρχουν λοιπόν μυστικά, είναι αδύνατη η διακοπή της φιλίας. Διότι για κανένα άλλο λόγο δεν έχουμε μυστικά, παρά διότι δεν έχουμε θάρρος προς όλους· ώστε το ότι ψυχράνθηκε η αγάπη δημιουργεί μυστικά. Διότι τι έχεις μυστικό; Θέλεις να αδικήσεις τον πλησίον; Ή τον εμποδίζεις να μετάσχει στην απόλαυση κάποιου αγαθού και δι’ αυτού κρύβεις τα έργα σου; Τίποτε από αυτά· αλλά ντρέπεσαι; Λοιπόν αυτό είναι απόδειξη του ότι δεν υπάρχει οικειότητα και θάρρος. Αν λοιπόν υπάρχει αγάπη, δε θα υπάρχει αποκάλυψη μυστικών αλλά ούτε περιφρόνηση και εξευτελισμός.
      Διότι, πες μου, ποιος θα κατηγορούσε τη δική του ψυχή; Εάν όμως γίνει, θα γίνει προς όφελος. Διότι και τα παιδιά τα κατηγορούμε, αλλά επειδή θέλουμε να τα παιδεύσουμε· και ο Χριστός τότε άρχισε να κατηγορεί τις πόλεις, λέγοντας: «Οὐαί σοι, Χοραζίν, οὐαί σοι, Βηθσαϊδά(:αλίμονό σου, Χοραζίν, αλίμονό σου Βηθσαϊδά)» [Λουκά, 10,13], αλλά για να απαλλάξει αυτές από την κατηγορία στην Κρίση· διότι τίποτε δεν δύναται να καταπραΰνει τόσο τη διάνοια και να την ανασηκώσει και ενώ είναι αποχαυνωμένη να την ανορθώσει. Ας μην κατηγορούμε λοιπόν ο ένας τον άλλον χωρίς λόγο. Διότι τι; Για χρήματα τον κατηγορείς αυτόν; Καθόλου, εάν βέβαια όλα όσα αποκτάς είναι κοινά. Μήπως για αμαρτίες; Ούτε όμως για αυτό, αλλά μάλλον το κάνεις προς διόρθωση. «Καὶ πληγῆς δολίας (:και με δόλιο τρόπο τον πληγώσεις)» [Σοφ. Σειρ. 22,22], λέγει. Ποιος όμως θα φονεύσει τον εαυτό του; Ποιος θα τον πληγώσει; Κανείς.
    Ας επιδιώκουμε λοιπόν την αγάπη. Δεν είπε απλώς να αγαπάμε, αλλά να επιδιώκουμε να καλλιεργούμε την αγάπη: «Διώκετε τὴν ἀγάπην· ζηλοῦτε δὲ τὰ πνευματικά, μᾶλλον δὲ ἵνα προφητεύητε (:αφού λοιπόν τόσο πολύ υπερέχει η αγάπη, να επιδιώκετε με επιμονή να την αποκτήσετε. Και να επιθυμείτε με ζήλο τα πνευματικά χαρίσματα, και περισσότερο την έμπνευση του προφητικού χαρίσματος, για να διδάσκετε τους πιστούς)» [Α΄Κορ. 14,1]. Χρειάζεται πολλή φροντίδα· ταχέως εξαφανίζεται, αλλά είναι και πολύ ταχεία στο να αναχωρεί· τόσα πράγματα σε αυτή τη ζωή την καταστρέφουν. Αν την επιδιώκουμε, δεν θα προφτάσει να απέλθει, αλλά ταχέως θα τη συγκρατήσουμε. Η αγάπη του Θεού ένωσε τον ουρανό με τη γη· η αγάπη του Θεού κάθισε τον άνθρωπο στο βασιλικό θρόνο· η αγάπη του Θεού φανέρωσε τον Θεό επί της γης· η αγάπη του Θεού  έκανε τον Κύριο δούλο· η αγάπη του Θεού έκανε να σταυρωθεί προς χάριν των εχθρών ο αγαπητός, προς χάριν των μισούντων ο Υιός, προς χάριν των δούλων ο δεσπότης, προς χάριν των ανθρώπων ο Θεός, προς χάριν των δούλων ο ελεύθερος. Και ούτε μέχρι εδώ σταμάτησε, αλλά και σε μεγαλύτερα μας κάλεσε· διότι δεν μας απάλλαξε από τα προηγούμενα κακά μόνο, αλλά και υποσχέθηκε ότι θα μας δωρίσει άλλα πολύ μεγαλύτερα. Υπέρ όλων αυτών λοιπόν αφού ευχαριστήσουμε τον Θεό, κάθε αρετή ας αποκτήσουμε, για να καταξιωθούμε να επιτύχουμε τα αγαθά που μας έχει υποσχεθεί με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μαζί με τον οποίο στον Πατέρα και στο Άγιο Πνεύμα ανήκει δόξα, δύναμη, τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
                  ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
                    επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.