ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΟΡΙΣΑΝ ΜΑ ΜΗΝ ΕΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΙΟΥΔΑΙΟΥΣ

    Οἱ λόγοι δὲ δι’ οὓς ἀπαγορεύεται νὰ ἑορτάζωμεν τὸ Πάσχα μετὰ τοῦ Νομικοῦ Φάσκα εἶναι oἱ ἑξῆς τρεῖς·
   1) διότι τὸ Πάσχα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἤτοι τὸ Νομικὸν Φάσκα, εἶναι τύπος καὶ προεξεικόνισις τοῦ Πάσχα τῆς Κ. Διαθήκης, ἤτοι τοῦ Χριστιανικοῦ Πάσχα, καὶ ὡς τοιοῦτον ἐπιβάλλεται ἀναμφισβητήτως πάντοτε νὰ προηγῆται, οὐδέποτε δὲ νὰ συμπίπτη καὶ ἐπιτελῆται τὸ ἡμέτερον μετ’ ἐκείνου·

   2) εἶναι γνωστὸν ὅτι τὸ Νομικὸν Φάσκα ἤτοι τὸ Πάσχα τῶν Ἰουδαίων δύναται κατὰ Νόμον νὰ ἑορτάζηται ὁποιανδήποτε ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος καὶ ἂν συμπίπτη μετὰ τῆς πανσελήνου, ἐν ᾧ ἡμεις ὀφείλομεν νὰ ἑορταζωμεν τὸ Πάσχα μόνον ἐν Κυριακῇ διὰ τὸν ἀνωτέρω εἰρημένον λόγον δι΄ ὅ, ὅταν ποτὲ τὸ Νομικὸν Φάσκα συμπίπτῃ ἐν Κυριακῇ, ἡμεῖς δὲν ἑορτάζομεν κατ' αὐτήν, ἀλλὰ τὴν ἑπομένην Κυριακὴν, ἵνα μὴ συνεορτάσωμεν μετὰ τοῦ Ἰουδαϊκοῦ Πάσχα καὶ

   3) τὴν τοιαύτην μετὰ τὸ Νομικὸν Φάσκα ἑορτὴν τοῦ ἡμετέρου Πάσχα ἐπιβάλλει καὶ αὐτὴ ἡ τάξις τῶν γεγονότων, ὅπως τότε ἔλαβον χώραν, καθόσον εἶναι γνωστὸν ὅτι πρῶτον οἱ Ἰουδαῖοι ἑώρτασαν τὸ Πάσχα αὐτῶν καὶ ἀκολούθως ἐγένετο ἡ τοῦ Κυρίου ἐκ νεκρῶν Ἀνάστασις, τῆς ὁποίας τύπον καὶ ἀνάμνησιν ἀποτελεῖ τὸ Πάσχα, ὅπερ κατ’ ἔτος ἡμεῖς ἑορτάζομεν.

    Τόσην δὲ σημασίαν ἀπέδιδεν ἡ Ἐκκλησία εἰς τὸν ὅρον τοῦτον, ὅτι τοὐτέστι δὲν πρέπει νὰ συνεορτάζωμεν τὸ Πάσχα μετὰ τοῦ Ἰουδαϊκοῦ ἢ Νομικοῦ Φάσκα, ὥστε καὶ ἡ ἐν Ἀντιοχείᾳ Τοπικὴ Σύνοδος (341) ἀναπτύσσουσα πλατύτερον τὸν Ζ' ἀποστολικὸν κανόνα ἀποφαίνεται· «Πάντας τοὺς τολμῶντας παραλύειν τὸν ὅρον τῆς ἁγίας καὶ μεγάλης Συνόδου, τῆς ἐν Νικαίᾳ συγκροτηθείσης ἐπὶ παρουσία τῆς Εὐσέβείας τοῦ θεοφιλεστάτου βασιλέως Κωνσταντίνου, περὶ τῆς ἁγίας ἑορτῆς τοῦ σωτηριώδους Πάσχα, ἀκοινώνητους καὶ ἀποβλήτους εἶναι τῆς Ἐκκλησίας, εἰ ἐπιμένουσι φιλονεικότερον ἐνιστάμενοι πρὸς τὰ καλῶς δεδογμένα· καὶ ταῦτα εἰρήσθω περὶ τῶν λαϊκῶν. Εἰ δέ τις τῶν προεστώτων τῆς Ἐκκλησίας Ἐπίσκοπος ἢ Πρεσβύτερος ἢ Διάκονος μετὰ τὸν ὅρον τοῦτον τολμήσειεν ἐπὶ διαστροφῇ τῶν λαῶν καὶ ταραχῇ τῶν Ἐκκλησιῶν ἰδιάζειν καὶ μετὰ τῶν Ἰουδαίων ἐπιτελεῖν τὸ Πάσχα, τοῦτον ἡ Ἁγία Σύνοδος ἐντεῦθεν ἤδη ἀλλότριον ἔκρινε τῆς Ἐκκλησίας, ὡς οὐ μόνον ἑαυτῷ ἁμαρτίας ἀλλὰ καὶ πολλῆς διαφθορᾶς καὶ διαστροφῆς γινόμενον αἴτιον» (καν. Α'.).

   Ἐπειδὴ δὲ οἱ κανόνες τῆς προκειμένης Τοπικῆς Συνόδου ἐπικυροῦνται ἀορίστως μὲν παρὰ τῆς Δ' Οἰκουμ. Συνόδου (καν. α'.), ὡρισμένως δὲ ὑπό της ϛ΄ (καν. β΄.) καὶ τῆς Ζ΄ Οἰκ. Συνόδου (καν. α΄.) καὶ διὰ τῆς ἐπικυρώσεως ταύτης προσκτῶνται καὶ ἔχουσι δύναμιν οἰκουμενικήν, εὐνόητον ὁπόσον πρέπει νὰ ἐφιστῶμεν τὴν προσοχὴν ἡμῶν εἰς τὴν ἀκριβῆ καὶ ἀπαράβατον τήρησιν τοῦ ὅρου τούτου.

     Δι’ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν λόγον καὶ ἐπιβάλλεται ὅπως ἐπισταμένως ἐξετάσωμεν καὶ ἐπακριβῶς γνωρίσωμεν, ποία εἶναι ἡ ἀληθὴς καὶ ἀκριβὴς ἔννοια τῶν διατάξεων τῶν ἁγίων καὶ ἱ. Συνόδων, δι’ ὧν ἀπαγορεύουσι νὰ ἐπιτελῶμεν τὸ Πάσχα μετὰ τῶν Ἰουδαίων· ἀπαγορεύουσι τουτέστιν αἱ ἱ. Σύνοδοι τὸv συνεορτασμὸν τοῦ Χριστιανικοῦ Πάσχα μετὰ τοῦ Πάσχα τῶν συγχρόνων Ἰουδαίων ὀφειλόμενον εἰς τυχαίαν καὶ ἀνεύθυνον οὕτως εἰπεῖν σύμπτωσιν προερχομένην ἐκ πλάνης περὶ τὸν ὑπολογισμὸν ἢ ἐκ τῆς παρεκκλίσεως τῶν Ἰουδαίων ἀπὸ  τῶν σχετικῶν διατάξεων τῆς μωσαϊκῆς νομοθεσίας, ἢ ἀπαγορεύουσι τὸν συνεορτασμὸν τοῦ χριστιανικοῦ Πάσχα μετὰ τοῦ Πάσχα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου, ἢ τοῦ ἄλλως λεγομένου Νομικοῦ Φάσκα, ὀφειλόμενον εἰς πεπλανημένην γνώμην τῶν χριστιανῶν ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἐφρόνουν ὅτι πρέπει νὰ ἑορταζωσι τὸ Πάσχα τῆς Κ. Διαθήκης, ἤτοι τὸ χριστιανικὸν Πάσχα, τῇ πρώτῃ πανσελήνῳ τοῦ ἔαρος, 14^η τοῦ μηνὸς Νισᾶν, τοὐτέστι τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, καθ' ἣν ἐτελεῖτο καὶ ὤφειλε νὰ τελῆται κατὰ τὸν μωσαϊκὸν νόμον τὸ τυπικὸν Πάσχα τῆς Π. Διαθήκης ἤτοι τὸ Νομικὸν Φάσχα;

   Θετικώτερον προσέτι καθορίζουσα ἡ Α' Οἰκουμ. Σύνοδος τὴν πανσέληνον, μεθ' ἣν δέον νὰ ἐπιτελῆται τὸ Πάσχα, διατάσσει, ὅπως ἡ πανσέληνος αὕτη ἀκολουθῇ ἢ συμπίπτῃ μετὰ τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας· ἤτοι διὰ τοῦ ὅρου τούτου ἀπαγορεύεται ὁ ἑορτασμὸς τοῦ Πάσχα πρὸ τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας, ἐπιβάλλεται δὲ νὰ ἑορτάζηται τοῦτο πάντοτε μετὰ τὴν ἐαρινὴν ἰσημερίαν.

    Ὁ δὲ λόγος δι’ ὃν ἐπιβάλλεται νὰ ἐπιτελῆται ἡ ἑορτὴ τοῦ Πάσχα μετὰ τὴν ἐαρινὴν ἰσημερίαν καὶ ὄχι πρὸ αὐτῆς, ἀναφέρεται ἐν ταῖς Ἀποστολικαῖς Διαταγαῖς· «ὑμεῖς δὲ φυλάσσεσθε ἀκριβῶς τὴν ἰσημέριον τροπὴν τῆς ἐαρινῆς ὥρας... ἐπιτηροῦντες .... ὅπως μή.... πλάνης γενομένης ἀγνοίᾳ, δὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐπιτελέσωμεν τὸ Πάσχα»· καὶ ἀλλαχοῦ· «δεῖ ὑμᾶς, ἀδελφοί, τὰς ἡμέρας τοῦ Πάσχα ἀκριβῶς ποιεῖσθαι μετὰ πάσης ἐπιμελείας μετὰ τροπὴν ἰσημερινήν, ὅπως μὴ δὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ ἑνὸς παθήματος μνείαν ποιῆσθε, ἀλλ’ ἅπαξ τοῦ ἔτους τοῦ ἅπαξ ἀποθανόντος» (Ἀποστ. Διαταγ. βιβλ. ε΄ κεφ. 17)· ἐπίσης ὁ Μ. Κωνσταντῖνος ἐν τῇ ἐπιστολῇ αὐτοῦ πρὸς τοὺς ἀπολειφθέντας τῆς Α' Οἰκουμ. Συνόδου Ἐπισκόπους γράφει· «...ἐκεῖθεν οὖν τοίνυν κἂν τούτῳ τῷ μέρει τὴν ἀλήθειαν οὐχ ὁρῶσιν ὡς δὴ κατὰ τὸ πλεῖστον αὐτοὺς πλανωμένους τῆς προσηκούσης ἐπανορθώσεως τῷ αὐτῷ ἔτει δεύτερον τὸ Πάσχα ἐπιτελεῖν· τίνος χάριν τούτοις ἑπόμεθα, οὓς δεινὴν πλάνην νοσεῖν ὡμολόγηται; δεύτερον γὰρ τῷ ἑνὶ ἐνιαυτῷ οὐκ ἄν ποτε ποιεῖν ἀνεξόμεθα» (Εὐσεβ. βίος Κωνσταντ. III 18. 10. Σωκρ. Ἱστ. 1,9. Θεοδωρ. Ἱστ. Α'. 10)· ὁ δὲ ἱ. Ἐπιφάνιος σαφέστερον ἀναφέρει τὰ ἑξῆς· «κέχρηται γὰρ (ἡ Ἐκκλησία) οὐ μόνον τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ τῆς σελήνης, ἀλλὰ καὶ τῷ δρόμῳ τοῦ ἡλίου, ἵνα μὴ ἑνὶ ἐνιαυτῷ δύο Πάσχα ποιοῦντες ἐν τῷ ἑτέρῳ μηδὲ ἓν Πάσχα τελέσωμεν· δι’ ὃ παρατηρούμεθα μὲν τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην, ὑπερβαίνομεν δὲ τὴν ἰσημερίαν, φέρομεν δ' ἐπὶ τὴν ἅγιαν Κυριακὴν τὸ τέλος τῆς συμπληρώσεως» (Ἐπιφ. κατὰ τεσσαρεσκαιδ.).

   Πρὸς πληρεστέραν τῶν λεγομένων κατανόησιν ἀναγκαῖον θεωροῦμεν νὰ σημειώσωμεν καὶ τὰ ἑξῆς· Εἶναι γνωστὸν ὅτι τὸ σεληνιακὸν ἔτος εἶναι μικρότερόν τοῦ ἡλιακοῦ κατὰ 11 περίπου ἡμέρας· ἕνεκα τούτου ὅταν ἡ πανσέληνος τύχῃ π.χ. τῇ 12 Ἀπριλίου, τὸ ἑπόμενον ἔτος θὰ γίνῃ τῇ 1^ῃ· ἐὰν δὲ ἡ πανσέληνος τύχῃ τῇ ἰδίᾳ ἡμέρᾳ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας (21 Μαρτίου π. ἡμ.) τὸ ἑπόμενον ἔτος θὰ γίνῃ ὡσαύτως ἡ πανσέληνος 11 περίπου ἡμέρας πρὸ τῆς ἰσημερίας ταύτης, ἑπομένως δὶς θὰ γίνῃ Πάσχα ἐντὸς τοῦ ἴδιου ἔτους, λαμβανομένου ὑπ’ ὄψιν ὅτι ἔτος (τροπικόν, ἀκριβὲς ἡλιακόν) λέγοντες ἐννοοῦμεν τὸ χρονικὸν διάστημα, ὅπερ περιλαμβάνεται μεταξὺ τῶν δύο ἐαρινῶν διαβάσεων τοῦ κέντρου τοῦ ἡλίου ἀπὸ τοῦ σημείου τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας. Διὰ τὸν λόγον δὲ τοῦτον, ἵνα μὴ ἐπιτελῶμεν τὸ Πάσχα δὶς ἐντὸς τοῦ ἰδίου ἔτους ἐπιβάλλεται νὰ ἑορτάζωμεν τοῦτο μετὰ τὴν ἐαρινὴν ἰσημερίαν καὶ ὄχι πρὸ αὐτῆς.

Μητροπολίτη Μαρωνείας Ἄνθιμου